How a handful of fishing villages sparked a marine conservation revolution | Alasdair Harris

Reviewer: Minh-Hung Nguyen

Tôi là một nhà sinh học biển,

tôi ở đây để nói với các bạn về khủng hoảng ở các đại dương,

nhưng lần này có lẽ không phải thông điệp mà bạn đã từng nghe,

I'm a marine biologist

bởi vì tôi muốn nói rằng nếu số phận của các đại dương

here to talk to you about the crisis in our oceans,

chỉ phụ thuộc vào những người như tôi,

but this time perhaps not with a message you've heard before,

nhà khoa học thương mại hoá nghiên cứu,

because I want to tell you that if the survival of the oceans

chúng ta sẽ gặp rắc rối tồi tệ hơn hiện nay.

depended only on people like me,

Bởi vì, là một nhà khoa học,

scientists trading in publications,

điều quan trọng nhất mà tôi học được

là giữ cho đại dương của chúng ta lành mạnh và dồi dào

we'd be in even worse trouble than we are.

Because, as a scientist,

không đến từ môi trường học thuật, mà đến từ những ngư dân

the most important things that I've learned

đang sống ở một số quốc gia nghèo nhất trên thế giới.

about keeping our oceans healthy and productive

Với tư cách một nhà bảo tồn, tôi biết được

have come not from academia, but from fishermen and women

câu hỏi quan trọng nhất không phải là, “Làm thế nào để cách ly con người?”

living in some of the poorest countries on earth.

mà là, “Làm thế nào để đảm bảo dân ven biển trên toàn thế giới

I've learned that as a conservationist,

the most important question is not, "How do we keep people out?"

đủ lương thực để ăn?"

Đại dương rất quan trọng đối với sự sống còn của chính chúng ta

but rather, "How do we make sure that coastal people throughout the world

tương tự như bầu khí quyển, rừng và đất đai.

have enough to eat?"

Với năng suất đáng kinh ngạc, ngư nghiệp cũng quan trọng như nuôi trồng

Our oceans are every bit as critical to our own survival

trong việc cung cấp thức ăn

as our atmosphere, our forests or our soils.

cho nhân loại.

Nhưng cũng có vài điều chưa đúng đắn.

Their staggering productivity ranks fisheries with farming

Chúng ta đang đẩy nhanh tình trạng khẩn cấp của sự diệt chủng,

as a mainstay of food production

việc mà lĩnh vực của tôi đã từng thất bại trong việc giải quyết.

for humanity.

Yet something's gone badly wrong.

We're accelerating into an extinction emergency,

Cốt lõi của điều này chính là sự khủng hoảng nhân đạo.

one that my field has so far failed abysmally to tackle.

Tai hoạ khủng khiếp nhất chúng ta từng gây ra cho đại dương

chính là nạn đánh bắt cá quá mức.

At its core is a very human and humanitarian crisis.

Mỗi năm, chúng ta đánh bắt nhiều hơn, sâu hơn, ở ngư trường xa hơn.

The most devastating blow we've so far dealt our oceans

Mỗi năm, chúng ta đánh bắt được ít hơn.

is through overfishing.

Nhưng khủng hoảng của nạn đánh cá quá mức lại là một nghịch lý lớn:

Every year, we fish harder, deeper, further afield.

không cần thiết, có thể tránh được và có thể đảo ngược toàn bộ,

Every year, we chase ever fewer fish.

Yet the crisis of overfishing is a great paradox:

vì nghề cá là một trong những nguồn lực dồi dào nhất trên hành tinh chúng ta.

unnecessary, avoidable and entirely reversible,

Với những chiến lược đúng đắn, chúng ta có thể đảo ngược đánh cá quá mức.

because fisheries are one of the most productive resources on the planet.

Với tôi, việc mà chúng ta vẫn chưa hoàn thành này

là một trong những thất bại lớn nhất của nhân loại.

With the right strategies, we can reverse overfishing.

Thất bại này rõ ràng hơn

That we've not yet done so is, to my mind,

khi nước biển ấm lên ở cả hai bên của xích đạo.

one of humanity's greatest failures.

Vùng nhiệt đới là nhà của phần lớn sinh vật dưới đại dương,

Nowhere is this failure more apparent

phần lớn sự sống còn của con người phụ thuộc vào biển.

than in the warm waters on either side of our equator.

Chúng ta gọi những ngư dân ven bờ này là “dân chài lưới quy mô nhỏ,”

Our tropics are home to most of the species in our ocean,

nhưng “quy mô nhỏ” là một cách dùng từ sai

most of the people whose existence depends on our seas.

đối với một đội tàu gồm hơn 90% ngư dân trên toàn thế giới.

We call these coastal fishermen and women "small-scale fishers,"

Việc đánh bắt của họ nói chung là có chọn lọc và bền vững hơn

but "small-scale" is a misnomer

for a fleet comprising over 90 percent of the world's fishermen and women.

những sự tàn phá đơn lẻ

gây ra thường xuyên bởi những tàu công nghiệp lớn hơn.

Their fishing is generally more selective and sustainable

Những ngư dân gần bờ này hưởng lợi phần lớn từ việc bảo tồn

than the indiscriminate destruction

bởi vì, đối với nhiều người,

nghề cá là tất cả những gì giúp họ thoát nghèo đói hay di dân ép buộc,

too often wrought by bigger industrial boats.

These coastal people have the most to gain from conservation

ở những quốc gia mà chính phủ thường không thể giúp họ.

because, for many of them,

fishing is all that keeps them from poverty, hunger or forced migration,

Những gì bên ngoài kia thật tàn nhẫn:

tài nguyên thì đang cạn kiệt trên bờ vực của biến đổi khí hậu,

in countries where the state is often unable to help.

nước biển ấm lên, khoáng sản đang cạn dần, những cơn bão thảm khốc,

We know that the outlook is grim:

đội quân tàu giã cào,

stocks collapsing on the front lines of climate change,

những chiếc thuyền lớn từ những nước giàu khai thác vượt quá lãnh thổ.

warming seas, dying reefs, catastrophic storms,

Sự tổn thương cùng cực là chuẩn mực mới.

trawlers, factory fleets,

rapacious ships from richer countries taking more than their share.

Lần đầu tôi đến một hòn đảo của Madagascar hai thập niên trước,

Extreme vulnerability is the new normal.

với nhiệm vụ thu thập tư liệu về lịch sử tự nhiên của biển vùng đó.

Tôi đã bị mê hoặc bởi những dãy san hô ngầm mà tôi khám phá,

I first landed on the island of Madagascar two decades ago,

và tôi biết chắc chắn cách bảo vệ chúng,

on a mission to document its marine natural history.

vì khoa học đã đưa ra tất cả câu trả lời:

I was mesmerized by the coral reefs I explored,

phong toả khu vực san hô vĩnh cửu.

Ngư dân ven bờ đơn giản cần phải đánh bắt ít hơn.

and certain I knew how to protect them,

because science provided all the answers:

Tôi đã tiếp cận các bậc cao niên trong ngôi làng Andavadoaka ở đó

close areas of the reef permanently.

và đề xuất họ phong toả

Coastal fishers simply needed to fish less.

những dãy san hô ngầm đa dạng và mạnh khoẻ nhất khỏi các loại hình đánh bắt

I approached elders here in the village of Andavadoaka

để hình thành một vùng ẩn náu giúp tài nguyên hồi phục

bởi vì, theo khoa học, sau 5 năm hoặc hơn,

and recommended that they close off

the healthiest and most diverse coral reefs to all forms of fishing

những đàn cá trong các khu vực trú ẩn sẽ phát triển nhiều hơn,

to form a refuge to help stocks recover

because, as the science tells us, after five or so years,

bổ sung lại cho các vùng bị đánh bắt bên ngoài,

làm cho cuộc sống mọi người tốt hơn.

fish populations inside those refuges would be much bigger,

Cuộc thảo luận đó diễn ra không suôn sẻ.

replenishing the fished areas outside,

(Cười)

Ba phần tư dân số trong 27 triệu người của Madagascar

making everybody better off.

sống dưới mức 2 đô la một ngày.

That conversation didn't go so well.

Lời thỉnh cầu tha thiết nhất của tôi về giảm đánh bắt lại

(Laughter)

Three-quarters of Madagascar's 27 million people

thực sự không có ý nghĩa gì

đối với những người dân mưu sinh nhờ nghề đánh bắt.

live on less than two dollars a day.

Nó chỉ là một sự ép buộc nữa từ bên ngoài,

My earnest appeal to fish less took no account

là trở ngại hơn là một giải pháp.

of what that might actually mean

Bảo vệ danh sách dài các cá thể tên Latin có ý nghĩa gì với Resaxx,

for people who depend on fishing for survival.

It was just another squeeze from outside,

một phụ nữ từ Andavadoaka ra khơi hàng ngày

a restriction rather than a solution.

để lo đủ ăn cho gia đình

What does protecting a long list of Latin species names mean to Resaxx,

và lo cho cháu được đến trường?

Lần bị từ chối đó dạy cho tôi rằng bản chất của việc bảo tồn là,

a woman from Andavadoaka who fishes every day

to put food on the table

and send her grandchildren to school?

một hành trình lắng nghe sâu sắc,

That initial rejection taught me that conservation is, at its core,

để hiểu được những áp lực và thực tế mà cộng đồng đang đối mặt

khi phải phụ thuộc vào thiên nhiên.

a journey in listening deeply,

Ý tưởng này đã trở thành nguyên lý nền tảng cho công việc của tôi

to understand the pressures and realities that communities face

và phát triển thành một tổ chức đã đem đến một cách tiếp cận mới

through their dependence on nature.

cho bảo tồn đại dương

bằng cách xây dựng lại nghề cá với những cộng đồng ven bờ.

This idea became the founding principle for my work

and grew into an organization that brought a new approach

Sau đó thì, như hiện nay, công việc đã bắt đầu bằng cách lắng nghe,

to ocean conservation

by working to rebuild fisheries with coastal communities.

và những gì chúng ta đã học được thật ngạc nhiên.

Quay lại miền nam khô ráo Madagascar

chúng tôi biết được rằng một loài vô cùng quan trọng với dân làng là:

Then, as now, the work started by listening,

and what we learned astonished us.

những con bạch tuộc lớn.

Chúng tôi biết rằng nhu cầu cao đang làm kiệt quệ nền kinh tế.

Back in the dry south of Madagascar,

we learned that one species was immensely important for villagers:

Nhưng chúng tôi cũng biết rằng loài này đang phát triển nhanh kinh ngạc,

this remarkable octopus.

We learned that soaring demand was depleting an economic lifeline.

nặng gấp đôi mỗi một hoặc hai tháng.

Chúng tôi lập luận rằng việc bảo vệ chỉ một vùng nhỏ đánh bắt

But we also learned that this animal grows astonishingly fast,

khoảng một vài tháng

sẽ cho ra một mẻ cá gia tăng quy mô mạnh mẽ

doubling in weight every one or two months.

We reasoned that protecting just a small area of fishing ground

đủ để tạo ra sự khác biệt cho mức sống tối thiểu của cộng đồng này

for just a few months

trong một khoảng thời gian có thể chấp nhận được.

might lead to dramatic increases in catches,

Cộng đồng đó cũng đã nghĩ vậy,

enough to make a difference to this community's bottom line

chọn lựa tạm thời ngưng khai thác bạch tuộc ở một vùng nhỏ san hô ngầm,

in a time frame that might just be acceptable.

sử dụng một quy tắc theo tập quán,

The community thought so too,

cầu khẩn sự phù hộ từ tổ tiên để ngăn chặn việc câu trộm.

opting to close a small area of reef to octopus fishing temporarily,

Khi mà dãy san hô đó được mở lại để khai thác trong 6 tháng sau đó,

using a customary social code,

không ai trong chúng tôi ngờ đến những gì xảy ra sau đó.

invoking blessings from the ancestors to prevent poaching.

Những mẻ thu hoạch rất lớn,

When that reef reopened to fishing six months later,

những ngư dân cập bờ với bạch tuộc to hơn và nhiều hơn

none of us were prepared for what happened next.

chưa từng thấy trong hàng năm trời

Những làng chài xung quanh thấy được sự bùng nổ đó

Catches soared,

with men and women landing more and bigger octopus

và thiết lập vùng bảo tồn của họ,

lan rộng mô hình này ra hàng trăm dặm dọc bờ biển.

than anyone had seen for years.

Khi chúng tôi làm thống kê,

Neighboring villages saw the fishing boom

chúng tôi thấy những cộng đồng này, giữa nơi nghèo nhất Trái đất,

and drew up their own closures,

spreading the model virally along hundreds of miles of coastline.

đã tìm ra cách nhân đôi lợi nhuận trong vài tháng, bằng cách đánh bắt ít lại.

When we ran the numbers,

we saw that these communities, among the poorest on earth,

Hình dung tài khoản tiết kiệm

mà bạn chỉ rút một nửa mỗi năm

had found a way to double their money in a matter of months, by fishing less.

và tiền tiết kiệm cứ tăng lên.

Không có cơ hội đầu tư nào trên Trái đất này

Imagine a savings account

mà có thể đem lại lợi nhuận ổn định như nghề cá.

from which you withdraw half your balance every year

and your savings keep growing.

Nhưng sự kỳ diệu thực sự vượt xa lợi nhuận

There is no investment opportunity on earth

bởi vì một sự thay đổi sâu xa hơn đang diễn ra trong những cộng đồng này.

that can reliably deliver what fisheries can.

Thu hoạch tăng cao,

But the real magic went beyond profit,

những lãnh đạo từ Andavadoaka hợp tác với các cộng đồng kế bên

because a far deeper transformation was happening in these communities.

thành lập nên một vùng bảo tồn lớn dọc theo hàng dặm bờ biển.

Spurred on by rising catches,

leaders from Andavadoaka joined force with two dozen neighboring communities

Họ cấm việc đánh bắt bằng lưới muỗi và chất độc

to establish a vast conservation area along dozens of miles of coastline.

và thiết lập những nơi bảo tồn lâu dài

xung quanh những rặng san hô và vùng ngập mặn bị đe doạ

They outlawed fishing with poison and mosquito nets

với, theo sự kinh ngạc của tôi,

những tầm nhìn mà tôi ra hiệu chỉ hai năm về trước

and set aside permanent refuges

around threatened coral reefs and mangroves,

khi sự truyền bá về bảo vệ biển của tôi gần như là bị bác bỏ.

including, to my astonishment,

Họ đã tạo ra một vùng bảo vệ được dẫn dắt bởi cộng đồng,

those same sights that I'd flagged just two years earlier

một hệ thống dân chủ về tự quản biển ở địa phương

when my evangelism for marine protection was so roundly rejected.

mà hoàn toàn không thể tưởng tượng được trong một vài năm trước.

They created a community-led protected area,

Và họ không dừng lại ở đó:

a democratic system for local marine governance

trong vòng 5 năm, họ đã được pháp luật nhà nước bảo vệ

that was totally unimaginable just a few years earlier.

để quản lý hơn 200 dặm vuông đại dương,

And they didn't stop there:

giảm thiểu những tàu giã cào công nghiệp mang tính huỷ diệt.

within five years, they'd secured legal rights from the state

to manage over 200 square miles of ocean,

Mười năm liền, chúng tôi đã thấy sự phục hồi của rặng san hô đó

eliminating destructive industrial trawlers from the waters.

trong những vùng bảo tồn.

Những cộng đồng đang kiến nghị cho sự công nhận lớn hơn

về quyền đánh bắt hải sản

Ten years on, we're seeing recovery of those critical reefs

và giá cả hợp lý hơn cho sự phát triển bền vững.

within those refuges.

Communities are petitioning for greater recognition

Nhưng tất cả điều đó chỉ là bắt đầu câu chuyện,

of the right to fish

bởi vì nhóm những làng chài đang hành động này

and fairer prices that reward sustainability.

đã phát động một cuộc cách mạng về bảo tồn biển

But all that is just the beginning of the story,

lan rộng ra hơn hàng nghìn dặm,

because this handful of fishing villages taking action

tác động đến hàng trăm nghìn con người.

has sparked a marine conservation revolution

Ngày nay ở Madagascar, hàng trăm địa điểm được quản lý bởi những cộng đồng

that has spread over thousands of miles,

đang áp dụng phương pháp bảo tồn dựa trên quyền con người

impacting hundreds of thousands of people.

với tất cả các thể loại nghề cá, từ cua bùn cho đến cá thu.

Today in Madagascar, hundreds of sites are managed by communities

Mô hình đã vượt biên giới từ Đông Phi cho đến Ấn Độ Dương

applying this human rights-based approach to conservation

to all kinds of fisheries, from mud crabs to mackerel.

và bây giờ đang đến Đông Nam Á.

Từ Tanzania đến Đông Timor, từ Ấn Độ đến Indonesia,

The model has crossed borders through East Africa and the Indian Ocean

chúng ta đang thấy cùng một câu chuyện:

and is now island-hopping into Southeast Asia.

From Tanzania to Timor-Leste, from India to Indonesia,

rằng khi chúng ta hoạch định đúng đắn,

thì việc bảo tồn biển thu về lợi ích còn xa hơn việc bảo vệ thiên nhiên,

we're seeing the same story unfold:

tăng sản lượng thu hoạch

that when we design it right,

và thúc đẩy làn sóng thay đổi xã hội dọc theo toàn bộ bờ biển,

marine conservation reaps dividends that go far beyond protecting nature,

tăng thêm sự tự tin, sự hợp tác

improving catches

và khả năng chống chọi của các cộng đồng để đối mặt với sự bất công của cái nghèo

and driving waves of social change along entire coastlines,

và biến đổi khí hậu.

strengthening confidence, cooperation

Tôi rất vinh dự khi dành cả sự nghiệp của mình

and the resilience of communities to face the injustice of poverty

xúc tác và kết nối những phong trào xuyên suốt những vùng biển nhiệt đới,

and climate change.

và tôi học được rằng với tư cách nhà bảo tồn

I've been privileged to spend my career

mục tiêu của chúng ta phải đạt được ở quy mô lớn,

catalyzing and connecting these movements throughout the tropics,

chứ không chỉ giảm tốc độ chạm đến thất bại.

Chúng ta cần thúc đẩy mạnh cơ hội toàn cầu này

and I've learned that as conservationists,

our goal must be to win at scale,

để tái thiết nghề cá:

ngư dân cùng chung tay với cộng đồng

not just to lose more slowly.

và kết nối, hỗ trợ họ hành động và học hỏi từ những người khác;

We need to step up to this global opportunity

to rebuild fisheries:

các chính phủ và luật sư cùng chung tay với cộng đồng

with field workers to stand with communities

để bảo vệ quyền được quản lý nghề cá của họ;

and connect them, to support them to act and learn from one another;

ưu tiên hoá thực phẩm địa phương và việc làm

with governments and lawyers standing with communities

trên tất cả những mối quan tâm cạnh tranh trong nền kinh tế biển;

to secure their rights to manage their fisheries;

ngưng trợ cấp cho việc đầu tư quá mức vào đội tàu cá công nghiệp

prioritizing local food and job security

above all competing interests in the ocean economy;

và giữ không cho các tàu công nghiệp ngoại quốc lớn

xâm phạm vùng nước gần bờ.

ending subsidies for grotesquely overcapitalized industrial fleets

Chúng ta cần hệ thống dữ liệu cơ động

có thể đặt khoa học vào tay của cộng đồng

and keeping those industrial and foreign vessels

để tối ưu hoá việc bảo tồn môi trường sống và loài cần bảo vệ.

out of coastal waters.

We need agile data systems

Chúng ta cần những cơ quan phát triển, nhà tài trợ và lực lượng gìn giữ bảo tồn

that put science in the hands of communities

to optimize conservation to the target species or habitat.

để nâng cao tham vọng đến một mức độ đầu tư

khẩn cấp, cần thiết để triển khai tầm nhìn này.

We need development agencies, donors and the conservation establishment

Và để đến được đó,

to raise their ambition to the scale of investment

tất cả chúng ta cần định nghĩa lại việc bảo tồn biển

urgently required to deliver this vision.

như là một hình thức trao quyền và làm giàu,

And to get there,

chứ không phải là sự chịu khổ và ghét bỏ;

we all need to reimagine marine conservation

cuộc vận động cần được tiến hành bởi những người sống nhờ biển

as a narrative of abundance and empowerment,

chứ không chỉ là giá trị khoa học trừu tượng.

not of austerity and alienation;

a movement guided by the people who depend on healthy seas for their survival,

Đương nhiên, giải quyết nạn đánh bắt quá mức chỉ là bước đầu.

not by abstract scientific values.

Nỗi kinh hoàng của việc ấm lên toàn cầu, axít hoá và ô nhiễm thì tăng lên mỗi ngày.

Of course, fixing overfishing is just one step to fixing our oceans.

Nhưng nó là bước đi lớn.

The horrors of warming, acidification and pollution grow each day.

Là một thứ mà ta có thể hành động hôm nay,

và nó còn là động lực đủ lớn cho những người

đang tìm kiếm những giải pháp quy mô lớn

But it's a big step.

cho những khía cạnh khác của sự khẩn cấp bảo tồn biển.

It's one we can take today,

Thành công của chúng ta thúc đẩy điều đó.

and it's one that will give a much-needed boost

Nếu chúng ta dừng lại trong nỗi tuyệt vọng

to those exploring scalable solutions

to other dimensions of our ocean emergency.

cuộc chơi chấm dứt.

Chúng ta giải quyết những thử thách này từng cái một.

Our success propels theirs.

If we throw up our hands in despair,

Sự phụ thuộc quá mức vào đại dương của chúng ta là giải pháp

it's game over.

We solve these challenges by taking them on one by one.

bị che giấu đi nếu chỉ nhìn thoáng qua,

bởi vì không có gì là nhỏ về những ngư dân quy mô nhỏ.

Our overwhelming dependence on our ocean is the solution

Họ là một con số hàng trăm triệu và cung cấp lương thực cho hàng tỷ người.

that has been hiding in plain sight,

Đây là đội quân các nhà bảo tồn hoạt động hàng ngày

because there's nothing small about small-scale fishers.

những người đóng góp nhiều nhất.

They're a hundred million strong and provide nutrition to billions.

Chỉ bằng kiến thức và nhu cầu gia tăng toàn cầu

It's this army of everyday conservationists

mới có thể tái định hình mối quan hệ của chúng ta với đại dương.

who have the most at stake.

Giúp cho họ đạt được điều này là thứ mạnh mẽ nhất chúng ta có thể làm

Only they have the knowledge and global reach needed

to reshape our relationship with our oceans.

để cứu sống đại dương của chúng ta.

Cảm ơn.

Helping them achieve this is the most powerful thing we can do

(Vỗ tay)

to keep our oceans alive.

Thank you.

(Applause)