How cities are detoxing transportation | Monica Araya

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs

Çeviri: Ahmet M. ATES Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

We have known for a long time that air pollution kills people.

Uzun zamandır biliyoruz ki hava kirliliği insanları öldürüyor.

We also know that a climate emergency is happening.

Bir iklim acil durumunun olduğunu da biliyoruz.

These are hardly motivating facts to start a conversation,

Bunlar bir konuşmaya başlamak için pek motive edici olgular değil

but I'm actually here to share good news.

ama ben iyi haberler vermeye geldim aslında.

For the first time in our lifetimes,

Bizim yaşam süremizde ilk kez

a big detox of transportation is possible,

sahip olduğumuz bir çok soruna rağmen

despite the many problems we have,

belki de bu sorunlar sayesinde

or perhaps because of them.

büyük bir ulaşım detoksu mümkün.

The lockdowns of 2020 have been tough,

2020 karantinaları zorlu geçti

but they also give us a glimpse of life

ancak aynı zamanda olağan gürültü, kalabalık ve kirliliğin

without the usual noise, congestion and pollution,

olmadığı bir hayatı kısa süreli de olsa bizlere gösterdi,

confronting us with questions about the way we live.

yaşama şeklimiz hakkında sorularla yüzleştirdi bizi.

The tailpipe is a symbol of our worst habits --

Egzoz borusu en kötü alışkanlıklarımızın, çok uzun süredir

habits that we have normalized for too long:

normalleştirdiğimiz alışkanlıkların bir sembolü.

the burning of 100 million barrels of oil every 24 hours

Her 24 saatte 100 milyon varil petrolün yakılması,

and the extraction behind that oil,

bu petrolün çıkarılması,

the fumes choking our cities,

şehirlerimizi boğan duman,

the greenhouse gases going up in the atmosphere

atmosfere dağılarak gezegenimizi ısıtan

and overheating our planet.

sera gazları.

None of that is normal,

Bunların hiçbiri normal değil.

nor is air pollution,

Yaşadığınız yere bağlı olarak

which can shorten life expectancy by up to 10 years,

beklenen yaşam süresini 10 yıla kadar azaltabilen

depending on where you live.

hava kirliliği de normal değil.

This is also a matter of environmental justice

Bu aynı zamanda bir çevresel adalet konusu

because air pollution hurts everyone,

çünkü hava kirliliği herkese zarar veriyor olsa bile

but it hurts the poor and minorities disproportionately.

fakir ve azınlıklara orantısız olarak zarar veriyor.

The good news is that things are changing.

İyi haber ise bir şeylerin değişiyor olması.

Take cities.

Şehirlere bakın.

First, people around the world are demanding clean air

Birincisi, dünyanın her tarafında insanlar temiz hava talep ediyor

and cities are responding

ve şehirler benzinli ve dizel araçları

by banning petrol and diesel cars,

çoğunlukla 2030 ve 2040'a kadar

mostly by 2030 and 2040;

trafikten yasaklayarak cevap veriyorlar.

over 30 cities and regions are already doing this.

Otuzdan fazla şehir ve bölge bunu halihazırda yapıyor.

Second, the city space is going through an overhaul.

İkincisi, şehir alanları bir revizyondan geçiyor.

Too much space was given to cars,

Araçlara çok fazla alan ayrılmıştı

and cities are reversing this by blocking traffic from certain streets,

ve şehirler belirli sokakları trafiğe kapatarak,

by giving the streets back to pedestrians,

yayalara geri vererek, daha yeşil

by making the streets greener and safer,

ve bilhassa çocuklar için daha güvenli yaparak

especially for children.

bunu tersine çeviriyorlar.

And third, cities are also prioritizing active mobility,

Üçüncüsü de, şehirler etken hareketliliğe öncelik veriyor;

such as biking and walking.

bisiklet kullanımı ve yürüyüş gibi.

And the pandemic accelerated many of these decisions.

Pandemi bu kararların çoğunu hızlandırdı.

From Barcelona to Bogotá,

Barselona'dan Bogota'ya şehirler

cities are opening spaces for bike lanes, for commuters.

işe gidip gelenlerin kullanımı içi bisiklet yolları açıyor.

Sales of bikes and e-bikes are booming in many places.

Birçok yerde bisiklet ve elektrikli bisiklet satışları patladı.

Paris is pioneering the 15-minute city

Paris 15 dakikalık şehir için öncülük ediyor.

to put essentials within a walk or a bike ride,

Temel ihtiyaçları yürüyüş ya da bisiklet mesafesine koyuyor,

all within 15 minutes.

hepsi 15 dakikada ulaşılabilir olacak.

I live in Amsterdam, where a profound transformation is underway.

Çok derin bir değişimin hayata geçtiği Amsterdam'da yaşıyorum.

Amsterdam already promotes biking, public transit, walking.

Amsterdam zaten bisiklet, toplu taşıma ve yürümeyi teşvik ediyor.

So you might be surprised to hear that even in Amsterdam

Bu yüzden Amsterdam'da bile kara yolu ulaşımından dolayı

there is a problem with air pollution because of road transportation.

bir hava kirliliği sorunu olduğunu duyunca şaşırabilirsiniz.

That is why the city of Amsterdam has a plan

Bu sebeple, Amsterdam şehri 2030'a kadar

to go emissions-free by 2030.

emisyonu bitirmek için bir plana sahip.

And the plan builds on the idea of an expanding zero-emission zone

Plan merkezden başlayarak üç aşamada dışarı doğru genişleyecek

going from the center outwards in three phases.

bir sıfır emisyon bölgesi düşüncesi üzerine kurulmuş.

By 2022, all buses and coaches circulating in the city center must be emissions-free.

Şehir içinde çalışan bütün araçlar 2022'ye kadar sıfır emisyon olmak zorunda.

By 2025, the zone expands

2025 yılında bölge genişliyor

and all public and commercial traffic must be emissions-free.

ve bütün kamusal ve ticari trafik sıfır emisyon olmak zorunda.

Public buses, coaches, taxis, vans,

Otobüsler, yolcu araçları, taksiler, minibüsler

small, medium and large trucks.

ve küçük, orta boy ve büyük kamyonlar.

That also includes mopeds, ferries and boats.

Mopet, feribot ve tekneleri de kapsıyor.

By 2030, the zone expands further,

2030 yılında bölge daha da genişliyor

and by then all transportation must be emissions-free,

ve artık kişisel araçlar ve motorsikletler de dahil bütün ulaşım

including personal cars and motorcycles.

sıfır emisyon olmak zorunda.

No more tailpipes.

Egzoz borusu ortadan kalkıyor.

And that is just nine years away.

Üstelik bu sadece dokuz yıl sonrası.

Living here and witnessing firsthand

Burada yaşamak ve Amsterdam'ın elektrik hareketliliğin

how Amsterdam becomes a front-runner of electric mobility

öncüsü haline gelmesine bizzat şahit olmak,

is a powerful reminder

büyük bir toplumsal mecburiyet olan

that the big societal imperative of halving carbon emissions

2030'a kadar karbon emisyonunu yarıya düşürmenin,

sadece insanları kişisel araçlardan uzaklaştırmanın

by 2030

goes beyond nudging people away from personal cars.

çok ötesine uzandığını güçlü bir şekilde gösteriyor.

The systemic change we need

İhtiyaç duyduğumuz sistematik değişim

requires that all modes of transportation go emissions-free

bütün ulaşım türlerinin sıfır emisyon ve yenilenebilir enerjiye

powered by renewables,

geçmiş olmasını gerektiriyor

and we have to achieve that while making sure

ve buna ulaşırken de vatandaşlar ve işletmeler olarak

that our needs are met as citizens and as business.

ihtiyaçlarımızın karşılandığından emin olmamız gerekiyor.

And to do this, we need to electrify pretty much everything.

Bunu başarmak için de aşağı yukarı her şeyi elektrikli yapmamız gerekiyor.

Cities cannot do this alone,

Şehirler bunu yalnız yapamazlar

so we need national governments to play a fundamental role too.

bu yüzden ulusal hükûmetlerin de önemli bir rol alması gerekiyor.

The European Union, for example,

Avrupa Birliği mesela,

has CO2 emission standards for vehicle manufacturers,

araç üreticileri için CO2 emisyon standartlarına sahip

and over a dozen of European countries have set up plans

ve bir düzineden fazla Avrupa ülkesi benzinli ve dizel araçları

to phase out petrol and diesel cars --

trafikten aşamalı kaldırmak için planlar oluşturdu:

France by 2040,

Fransa 2040'a kadar,

the United Kingdom by 2035.

Birleşik Krallık 2035'e kadar.

China and California have mandates

Çin ve Kaliforniya

to accelerate the manufacturing of zero-emission models.

sıfır emisyon model üretimlerinin hızlandırılması için talimat verdi.

California just passed a rule

Kaliforniya, eyalette kamyon satışlarının yüzde 50'sinin

that requires that 50 percent of the sales of trucks in the state

2035'e kadar sıfır emisyon olmasını ve satışların tamamının

are zero-emissions by 2035

2045'e kadar sıfır emisyon olmasını gerektiren

and all of them must be zero-emission by 2045.

bir kanunu daha yeni çıkardı.

This is a game changer for the trucking industry.

Bu kamyon taşımacılığı için ezber bozacak bir karar.

Vehicle manufacturing is shifting towards electrification.

Araç üretimi elektrikleşmeye doğru değişiyor.

Look at some of the milestones,

Birkaç yıl önce düşünülemeyen

which were unthinkable a few years back.

bazı dönüm noktalarına bakın.

Volkswagen has converted a traditional plant

Volkswagen geleneksel bir fabrikasını

into one that will produce only electric vehicles.

sadece elektrikli araç üretecek bir fabrikaya dönüştürdü.

Daimler is halting all the development of internal combustion engines.

Daimler bütün içten yanmalı motor geliştirmelerini durduruyor.

And Tesla is more valuable today than ExxonMobil.

Tesla bugün ExxonMobil'den daha değerli.

This year, public charging plugs hit the one million mark

Kamuya açık şarj istasyonları bu yıl dünya çapında

around the world.

bir milyon adete ulaştı.

Fleet owners are shifting towards zero-emission models.

Araç filosu sahipleri sıfır emisyonlu modellere yöneliyor.

Amazon alone has ordered 100,000 electric delivery vans

Sadece Amazon 100.000 elektrikli teslimat kamyoneti sipariş etti

and nearly 90 global companies have joined EV100,

ve neredeyse 90 küresel şirket EV100'e,

an international initiative

şimdiden başlayarak 2030'a kadar

to electrify fleets by 2030 starting now.

filoları elektrikleştirmek için kurulmuş uluslararası girişime katıldı.

These are still small steps

Bunlar petrol bağımlılığımız

compared to the scale of our oil addiction,

ile karşılaştırıldığına halâ küçük adımlar

but they signal a new direction of travel.

ama seyahatin yeni yönünü işaret ediyorlar.

What's really exciting

Gerçekten heyecan verici olan

is that the technologies we need for this transformation are here today,

bu değişim için ihtiyacımız olan teknolojilerin bugün var olması,

commercially available,

piyasada bulunmaları

getting cheaper and getting better.

ve daha ucuz ve daha iyileşiyor olması.

Look at batteries.

Bataryalara bakın.

Their cost went down 90 percent in 10 years,

Maliyetleri son 10 yılda yüzde 90 azaldı

and there are new opportunities to repurpose these batteries

ve eskidikleri zaman bu bataryaları enerji depolamak için kullanmak

for energy storage

ya da geri dönüştürmek için

or to recycle them once they wear down.

yeni fırsatlar mevcut.

The race to zero needs capital.

Sıfır emisyon yarışı için sermaye gerekiyor.

So we need more urgency and directionality

Bu yüzden finans sektöründe

daha çok ivedilik ve yönlülüğe ihtiyacımız var

in the financial industry

because it is heavily invested in fossil fuels.

çünkü fosil yakıtlara fazlasıyla bağımlı durumda.

To reach scale and speed,

Ölçek ve hıza ulaşmak için

we will need clever combinations of finance and policy.

finans ve politikayı becerikli yollarla buluşturmalıyız.

Look at what's going on with electric buses.

Elektrikli otobüslerde neler olduğuna bakalım.

China has a fleet

Çin,

of 420,000 electric buses

420.000 elektrikli otobüs filosuna sahip;

compared to 600 in the entire United States.

bütün ABD'deki 600 otobüs karşısında.

To put that into perspective,

Buna bir anlam vermek için,

Santiago de Chile alone has 455 electric buses, and growing,

şahane bir finansal anlaşma sayesinde sadece Şili'nin başkenti Santiago'da

thanks to an ingenious financial arrangement.

455 elektrikli otobüs var ve bu sayı artıyor.

Africa now has its first manufacturing plant of electric buses.

Bugün Afrika ilk elektrikli otobüs üretim fabrikasına sahip.

And P4G, a global initiative,

Küresel bir girişim olan P4G

is working with emerging economies

otobüslerinin elektrikleşme oranını

that want to scale up the electrification of buses.

yükseltmek isteyen gelişen ekonomiler ile çalışıyor.

Colombia is first in line,

İlk sırada Kolombiya var

designing a fund of 2.2 billion dollars

6.000 otobüsü zamanla elektrikleştirmek için

to electrify 6,000 buses over time.

2,2 milyar dolarlık bir fon tasarlıyor.

There is, and there will be, resistance to change.

Değişime karşı direnç vardır ve olacaktır.

There is even an inability to imagine that change is possible.

Hatta değişimin mümkün olduğunu düşünme yetersizliği de mevcut.

In reality, change happens exponentially.

Gerçek hayatta değişim katlanarak gerçekleşir.

Look at what happened to solar energy.

Güneş enerjisinde ne olduğunu düşünün.

Exponential change can bring turmoil

Eski endüstrilerin gerilemesi yönetilmezse

if the decline of old industries is not managed.

üstel değişim mali çalkantı oluşturabilir.

It can bring economic dislocation and job disruption.

Ekonomik bozulma ve istihdam sorunları doğurabilir.

So wouldn't it be wiser to prepare

Bu yüzden adil dönüşümü

and design just transitions now rather than later?

sonraya bırakmak yerine şimdi tasarlamak ve hazırlanmak daha akılcı olmaz mı?

Here's the bottom line.

Yani asıl önemli olan şu.

The end of internal combustion engine is within sight.

İçten yanmalı motorun sonu göründü.

The question is no longer whether this will happen,

Mesela bunun olup olmayacağı değil artık

but when.

ne zaman olacağı.

Ten years?

On yıl içinde mi?

Twenty years?

Yirmi yıl içinde mi?

It depends on us and the choices that we make this decade.

Bu bize ve bu on yıl içinde yapacağımız seçimlere bağlı.

So now is the time to go bigger and faster

Şimdi egzoz borusu olmayan bir geleceğe doğru

towards a future without a tailpipe,

daha büyük ve daha hızlı gitme zamanı.

a future where we can meet our transportation needs

Ulaşım ihtiyaçlarımızı karşılayabileceğimiz,

and have people-friendly streets,

insan dostu sokakların olduğu,

a future with a thriving economy and clean air,

gelişen ekonomi ve temiz havanın olduğu

a future we choose for the climate and for our health.

iklim ve sağlığımız için seçimler yaptığımız bir geleceğe.

Thank you.

Teşekkürler.