Do Gut Microbes Control Your Personality? | Kathleen McAuliffe | TED

Çeviri: Çağla Sevüktekin Gözden geçirme: esra kurul

We've been debating the question forever.

Tartışmayı bir türlü sonlandıramadığımız o soru.

Is there such a thing as free will?

Özgür irade diye bir şey var mıdır?

Am I captain of my ship?

Gemimin kaptanı ben miyim?

Master of my own destiny?

Kendi kaderimin efendisi miyim?

I'm no philosopher.

Ben filozof değilim.

Biology is my realm and from where I stand,

Benim dünyam biyolojidir ve gördüğüm kadarıyla,

there is clearly more than one of us at the helm.

dümeninde açıkça birden fazla kişi var.

I'm referring to the fact

Şu gerçekten bahsediyorum

that half the cells in your body do not contain your own DNA.

vücudunuzdaki hücrelerin yarısı sizin DNA’nızı taşımıyor.

They belong to bacteria, protozoa, fungi

Bakterilere, protozoalara, mantarlara

and other unicellular creatures.

ve diğer tek hücreli canlılara aittirler.

These tiny tenants, collectively known as our microbiota,

Mikrobiyota olarak bilinen bu minik kiracılar,

are most abundant in the gut,

en çok bağırsaklarda bulunur,

where they aid in digestion

sindirmeye yardımcı olur

and carry out many other essential functions.

ve birçok temel sistem görevlerini yerine getirirler.

Most amazing, they "talk" to your brain.

En ilginci de beyninizle ″konuşuyor″ olmaları.

They influence your mood,

Bunlar ruh halinizi,

your energy level, your appetite,

enerjinizi, iştahınızı,

your memory,

hafızanızı,

perhaps even your personality.

hatta kişiliğinizi etkiler.

I can say this with confidence

Bunu, mikropları olmayan

owing to mice like this, which have no microbes.

fareler sayesinde tereddütsüzce söyleyebilirim.

They've been dubbed bubble mice

Onlara baloncuk faresi de denir

because they're raised in sterile facilities.

çünkü steril tesislerde yetiştirildiler.

Contrast their behavior to that of a normal mouse,

Doğumunda mikroplarla kolonize edilmiş

which is colonized at birth with microbes,

normal farelerin davranışları ile kıyasladığınızda

and you'll notice striking differences.

çok çarpıcı farklıklar görürsünüz.

A normal mouse is a quick and eager learner.

Normal bir fare hızlı ve hevesli bir şekilde öğrenir.

Show it a novel object, like a napkin ring,

Peçete halkası gibi yeni bir nesne gösterin

and it will circle and sniff it with great interest.

ve çevresinde dolanıp ilgiyle koklayacaktır.

Place it in a maze and it's keen to explore new passages

Bir labirente yerleştirin ve yeni yolları keşfederek,

and remembers where it's been.

neyin nerede olduğunu bilir.

A bubble mouse could not be more different.

Bir baloncuk faresi bunun tam tersidir.

It lacks natural curiosity.

Doğal meraktan yoksundur.

It's slow to learn, quick to forget,

Yavaş öğrenir, çabuk unutur

and just as inclined to favor the familiar

ve tanıdık olanları, bilinenlere karşı,

over what's new, exciting, or different.

daha çok benimsemeye meyillidirler.

Indeed, they don't even protest

Hatta, küçük yaşta annelerinden koparılırlarsa,

if separated at a young age from their mothers,

normal bir fareyi hayat boyu etkileyen

a trauma that in a normal mouse would lead to lifelong skittishness.

o tedirgin edici travmadan, garip bir şekilde yoksundurlar.

But if you colonize a bubble mouse early in life

Peki ama baloncuk faresini erken yaşta

with the normal microbiota for that strain,

normal mikrobiyota ile koloni ederseniz,

guess what happens?

tahmin edin ne olur?

Their behavior normalizes.

Davranışları normalleşir.

We're not mice.

Biz fare değiliz.

So does any of this apply to us?

Yani bunlar bizim için geçerli mi?

Actually a mountain of evidence suggests that it does.

Aslında bir dağ kadar kanıt buna evet diyor.

Consider this.

Bunu bir düşünün.

If I transfer gut bacteria from an overweight twin to bubble mice,

İkizlerden şişmanın bağırsak bakterisini alıp baloncuk faresine aktarırsam,

the animals fatten up.

hayvan şişmanlıyor.

Transfer gut bacteria from a thin twin to bubble mice,

Zayıf ikizden baloncuk faresine bağırsak bakterisi aktarın,

feed them the same rat chow and the animals stay thin.

aynı sıçan yemeğini verin sonuç olarak ikisi de zayıf kalır.

Similarly, if I transfer gut bacteria from a depressed person

Benzer şekilde, bağırsak bakterilerini depresyondaki bir insandan,

to a bubble mouse,

bir baloncuk faresine aktarırsam,

the animal will display depressive-like symptoms.

hayvan depresif davranışlar sergileyecektir.

For example, if placed in a water tank,

Örneğin, bir su kabına yerleştirildiğinde

it stops swimming sooner than a mouse that receives gut bacteria

depresif olmayan birinin bağırsağından bakteri alan fareye kıyasla,

from a non-depressed person.

yüzmeyi daha erken bırakıyor.

That mouse will keep trying to escape.

O fare kaçmaya çalışmaya devam edecek.

It's not so quick to give in to despair.

Hemen umutsuzluğa teslim olmayacak.

How in the world can gut bacteria influence how we feel and act?

Nasıl bağırsak bakterileri hislerimizi, davranışlarımızı etkileyebilir?

They have many techniques, actually.

Aslında birçok teknikleri var.

But here's one of their coolest.

Ama işte en havalılarından biri:

Gut bacteria produce hoards of psychoactive compounds,

Bağırsak bakterileri, yarım düzine nörotransmiter dahil olmak üzere,

including half a dozen neurotransmitters.

psikoaktif bileşik yığınları üretir.

Put simply, gut bacteria can talk to the brain because we,

Basitçe, bağırsak bakterileri beyinle konuşabilir çünkü biz,

meaning our microbes and human cells,

yani mikroplarımız ve insan hücrelerimiz,

all speak the same language.

aynı dili konuşuyoruz.

In fact, some scientists think

Hatta, bazı bilim insanları,

this language was actually invented by bacteria.

bu dilin aslında bakteriler tarafından icat edildiğini düşünüyor.

I should point out that this long-distance conversation

Bu uzun mesafeli konuşmanın bağırsaklarımızın,

is facilitated by a major nerve cable that runs from your gut to your brain.

beyninize uzanan büyük bir sinir kablosu tarafından işletildiğini belirtmeliyim.

It's called the vagus nerve,

Vagus siniri olarak adlandırılır

and it can be directly activated by bacteria

ve direkt olarak bakteriler tarafından,

or by the psychoactive compounds they produce.

veya ürettikleri psikoaktiflerle doğrudan aktif edilebilir.

Incidentally, about 80 percent of the traffic on this cable

Bu arada, bu kablodaki trafiğin %80′i uzun süredir sanıldığı gibi,

is going from the gut to the brain and not the other way around,

beyinden bağırsağa değil, hatta tam tersi,

as had long been assumed.

bağırsaktan beyine gidiyor.

Of course, gut bacteria can also rely on the circulatory system

Tabii, bağırsak bakterileri psikoaktif bileşiklerini yukarı taşımak için,

to transport their psychoactive compounds upstairs.

dolaşım sistemini de kullanabilir.

And there's one other very important, albeit indirect way

Ve bağırsak bakterilerinin beyne sinyal vermesinin dolaylı da olsa,

that gut bacteria signal the brain.

çok önemli bir yolu daha var.

And that's by misbehaving.

Ve bu da kötü davranmaktır.

When aggressive bacteria invade the gut wall,

Agresif bakteriler bağırsak duvarını istila ettiğinde,

immune cells rush to the scene

bağışıklık hücreleri olay yerine koşar,

and surprising scientists,

ve bilim adamlarını şaşırtıcak şekilde,

those immune cells and related compounds don't always stay localized in the gut,

bağışıklık hücreleri ile bu bileşikler her zaman bağırsağa yerleşik kalmazlar,

but can travel to the brain

fakat beyne kadar giderek

where they trigger inflammation and depression.

iltihaplanmayı veya depresyonu tetikleyebilirler.

For reasons that are not well understood,

Pek anlaşılamayan nedenlerden dolayı,

inflammation and depression often go hand in hand.

iltihaplanma ve depresyon genellikle beraber ortaya çıkar.

They're a destructive duo.

Yıkıcı bir ikilidirler.

Interestingly, a rapidly advancing treatment for mental disturbances

İlginç bir şekilde, zihinsel bozukluklar için hızla ilerleyen bir

is called vagus nerve stimulation, or VNS.

tedaviye vagus sinir stimülasyonu veya VNS denir.

As its name suggests,

Adından da anlaşılacağı gibi,

it entails electrically stimulating the vagus nerve

göğse implant edilen bir elektrot aracılığı ile

via an electrode implanted in the chest.

vagus sinirini elektriksel olarak uyarır.

Although this therapy evolved independently of microbiota research,

Bu terapi mikrobiyota araştırmalarından bağımsız olarak gelişmesine rağmen,

some scientists think

bazı bilim adamları düşünüyor ki,

that the current may actually mimic the effects of gut bacteria

var olan akım bakterinin sinir üzerindeki etkilerini

on the nerve.

taklit edebilir.

That's speculative, but what is clear is that VNS strengthens the gut barrier,

Biraz kurgu fakat, açık olan şey, VNS’nin bağırsak bariyerini güçlendirerek

preventing pathogenic bacteria from breaching it

patojenik bakterilerin onu ihlal ederek beyinde iltihaba

and causing an inflammatory response that spreads to the brain.

iltihaba sebep olmasını, önlüyor olmasıdır.

Encouragingly, the FDA has already approved VNS

Teşvik edici bir şekilde, FDA, standart tedaviye yanıt vermeyen şiddetli epilepsi

for the treatment of severe epilepsy

ve depresyon tedavisi

and depression unresponsive to standard therapy.

için VNS’yi çoktan onayladı.

What's more, early clinical trials suggest

Dahası, ilk klinik araştırmalar prosedürün,

the procedure may also benefit people suffering from ADHD, OCD and PTSD.

DEHB, OKB ve TSSB’den muzdarip kişilere de fayda sağlayabileceğini göstermektedir.

In parallel with these developments,

Bu gelişmelerle beraber,

microbiota researchers are attempting to treat mental disturbances

mikrobiyota araştırmacıları bağırsak bakterilerimizin bileşimini değiştirerek

by changing the composition of our gut bacteria

akli sorunları tedavi etmeye çalışıyorlar

or alternatively,

ya da şöyle diyebiliriz,

by boosting or blocking the action of the chemicals these organisms make.

bunu organizmaların ürettiği kimyasalları arttırıp veya engelleyerek yapıyorlar.

To that end,

Bu amaçla,

they're making exciting progress

birçok nöropsikiyatrik durumların

in pinpointing exactly which bacteria are good or bad actors

hangi bakterinin iyi veya kötü olması sonucu ortaya çıkmasını bulma konusunda

in various neuropsychiatric conditions.

çok heyecan verici gelişmeler sağlıyorlar.

People with autism spectrum disorder, for example,

Örneğin, otizm spektrumunda olan kişilerin kanında

often have high amounts of a bacteria molecule in their blood,

genellikle yüksek miktarda bir bakteri molekülü bulunur;

and in rodents,

ve kemirgenlerde,

this molecule has been shown to raise anxiety

bu molekülün kaygıyı artırdığını,

and even alter brain connectivity.

hatta beyin bağlantısını değiştirdiği gösterilmiştir.

Axial Therapeutics,

Axial Therapeutics,

a company at the forefront of developing microbiota-based treatments,

mikrobiyota dayanaklı tedaviler geliştiren bir şirkettir ve,

is now conducting a clinical trial of a drug

şu anda da yıkıcı molekülün beyne erişmesini

designed to prevent this destructive molecule

önlemeye çalışmak için tasarlanmış bir ilacın

from reaching the brain.

klinik deneyini yürütüyor.

The goal is to treat irritability in children with autism.

Amaç ise otizmli çocuklarda çabuk öfkelenmeyi tedavi etmek.

Meanwhile, a bacterium found in yogurt called Lactobacillus reuteri

Bu arada, yoğurtta bulunan Lactobacillus reuteri adındaki bir bakteri,

has shown to promote social bonding in animal models of autism.

otizmin hayvan modellerinde sosyal bağı desteklediğini göstermiştir.

Both good and bad bacteria have similarly been linked

Hem iyi hem de kötü bakteriler benzer şekilde,

to amyotrophic lateral sclerosis, or ALS.

amyotrofik lateral skleroz veya ALS ile ilişkilendirilmiştir.

That's the neurodegenerative disease

Bu, kariyerinin zirvesindeki,

best known for paralyzing the great baseball player Lou Gehrig

büyük beyzbol oyuncusu Lou Gehrig’i felç etmesiyle bilinen

at the peak of his career.

nörodejeneratif hastalıktır.

Like him, most patients die within just a few years

Onun gibi, çoğu hasta hastalık teşhisi konulduktan sonra

of being diagnosed with the disease.

sadece birkaç yıl içinde ölür.

A small minority live ten years or longer.

Küçük bir azınlık on yıl veya daha uzun yaşar.

In animal models of ALS,

ALS'in hayvan modellerinde,

Israeli researchers have recently discovered two bacteria

İsrailli araştırmacılar yakın zamanda hastalığı

that accelerate the disease

hızlandıran iki bakteri,

and another that slows its development.

ve gelişimini yavaşlatan bir bakteri keşfettiler.

They suspect the benefits of the good bacteria

İyi bakterilerin faydalarının ürettikleri,

are due to a vitamin that it produces, called nicotinamide.

nikotinamid adı verilen bir vitaminden kaynaklandığından şüpheleniyorlar.

Microbiota researchers are making even greater progress

Mikrobiyota araştırmacıları, Parkinson hastalığının temel nedenleri

in unraveling the root causes of Parkinson's disease.

çözmede daha da büyük ilerleme kaydediyorlar.

If you know the actor Michael J. Fox,

Aktör Michael J. Fox’u tanıyorsanız,

if you've seen many of his videos,

videolarının çoğunu izlediyseniz,

you'll know its symptoms are shaking,

bilirsiniz ki belirtileri titreme,

stiffness and an unsteady gait.

sertlik ve dengesiz bir yürüyüştür.

It's long been known that the disease involves the misfolding of a protein

Uzun süredir hastalığın beynin bu bölümünde alfa-sinüklein adı verilen

called alpha-synuclein in this part of the brain.

bir proteinin yanlış katlanmasıyla ortaya çıktığı biliniyor.

As the misfolding spreads, brain cells start to die,

Yanlış katlanma yayıldıkça beyin hücreleri ölmeye başlar,

symptoms worsen.

semptomlar kötüleşir.

The big mystery is, what causes alpha-synuclein,

Büyük gizem ise, Parkinson proteini olan alfa-sinükleinin ilk etapta

the Parkinson's protein,

yanlış katlanmasına,

to misfolded in the first place.

neyin sebep olduğudur.

Several labs have recently converged on one likely culprit.

Birkaç laboratuvar son zamanlarda olası bir suçlu üzerinde birleşti.

The guts of some people, their research suggests,

Araştırmalar gösteriyor ki, bazı insanların bağırsakları

harbor a strain of E. coli

E. coli bakterisini bolca barındırıyor ve

that churns out a misfolded compound very similar to the Parkinson's protein.

Parkinsons’un proteinine benzer olarak yanlış katlanmış bileşikler üretiyor.

And when misfolded variants of this protein

Ve bu proteinin yanlış katlanmış varyantları,

are injected into the guts of susceptible rodents,

hassas kemirgenlerin bağırsaklarına enjekte edildiğinde,

it causes the normal protein in the intestinal lining

bağırsak astarındaki normal proteinin sırayla

to misfold in turn.

yanlış katlanmasına neden oluyor.

Like falling dominoes,

Düşen dominolar gibi,

this wave of misfolding proteins slowly spreads up the vagus nerve,

bu yanlış katlanan protein dalgası yavaşça vagus sinirine yayılır

and in about two months,

ve yaklaşık iki ay içinde

you see clumped up protein in exactly the part of the brain

beynin tam olarak Parkinson hastalarında dejenere olan kısmında

that degenerates in Parkinson's patients.

olduğu gibi, kümelenmiş protein görürsünüz.

Most importantly,

En önemlisi ise

these fresh glimpses into the origins of the disease

hastalığın kaynağına olan bu yeni bakış açıları,

are suggesting new ways of intervening in its progression,

hastalığın ilerlemesine müdahale etmek için yeni yollar öneriyor

a prospect, needless to say, that has experts super excited.

bu olasılık ise, bariz olarak, uzmanları çok heyecanlandırdı.

Of course, it's early days.

Tabii, daha çok erken.

We don't yet know

Daha bilmiyoruz ki

whether successful treatments will emerge from this line of research,

bu araştırmalardan başarılı bir tedavi çıkacak mı

or, for that matter,

veya söylemek gerekirse,

any of the other investigations I've described.

bahsettiğim tüm araştırmalardan çıkacak mı?

But I think you'll agree there's cause for optimism.

Ama bence iyimserlik için bir sebep olduğu konusunda hemfikirsinizdir.

If nothing else, I hope I've convinced you that your behavior is controlled

Hiç olmazsa, sizleri davranışlarınızın sadece yukarıdan aşağı değil,

not just from the top down,

tam anlamıyla aşağıdan yukarı olduğuna,

but quite literally from the bottom up.

umarım ikna edebilmişimdir.

In short, the person you call "I" is really "we."

Kısacası, “ben” dediğiniz kişi aslında “biz” dir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)