The Future of Fashion – Made from Mushrooms | Dan Widmaier | TED

Çeviri: Nefise Zehra Bayar Gözden geçirme: esra kurul

I'm a proud lifelong nerd,

Hayatım boyunca inek olmaktan gurur duydum

and I have a PhD in chemistry and chemical biology to prove it,

ve bunu kanıtlamak için kimya ve kimyasal biyoloji alanında doktora yaptım,

which is why I never thought I'd be that guy standing up here,

bu yüzden burada modaya olan gönül bağımdan

talking about my love affair with fashion.

konuşacak bir adam olacağımı hiç düşünmemiştim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And there's someone else in my life

Hayatımda olayların bu şekilde

who's equally shocked by this turn of events,

gelişmesine aynı derecede şaşıran

and that's my wonderful wife,

başka biri daha var,

who literally has a degree in fashion.

o da moda diploması olan sevgili eşim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But here I am, standing with these two wallets.

Ve işte buradayım, elimde bu iki cüzdanla duruyorum.

One of these is made out of leather,

Bunlardan biri deriden,

one of these is made out of mushrooms.

biri de mantardan yapıldı.

And I'm not going to tell you which one is which.

Ve size hangisinin hangisi olduğunu söylemeyeceğim.

The average consumer can't tell you the difference --

Ortalama bir tüketici aradaki farkı anlayamaz bile.

kind of the whole point.

olay da bu zaten.

Because even if you hate fashion,

Çünkü modadan nefret etseniz dahi,

you've got an entire room in your house devoted to it.

evinizde ona ayırdığınız koca bir odanız var.

It's called your closet.

Ona dolabınız deniyor.

And your closet is full of all kinds of materials --

Ve dolabınız her türlü malzemeyle dolu...

cotton, leather, nylon, polyester --

pamuk, deri, naylon, polyester...

that list goes on and on.

bu liste uzayıp gidiyor.

And those materials matter,

Ve bu malzemelerin önemi büyük

because those materials are the reason

çünkü modanın sürdürülebilirlik krizinin

fashion is in the midst of a sustainability crisis.

tam ortasında olmasının nedeni bu malzemeler.

This is an industry that makes 100 billion plus items per year.

Yılda 100 milyarın üzerinde ürün üreten bir sektör bu.

When I started my journey, I thought this was going to be a really easy answer.

Yolculuğuma başladığımda, sorunun cevabının çok kolay olacağını düşünmüştüm.

We just consume less,

Daha az tüketiriz,

we have fewer, better things.

daha az ve daha iyi şeylere sahip oluruz.

But in the last decade,

Ancak son on yılda,

I've come to believe that ignores fundamental realities

bunun hem modanın hem de insan doğasının temel gerçeklerini

of both fashion and human nature.

göz ardı ettiğine inanmaya başladım.

You see, fashion is not purely functional.

Bilirsiniz, moda sadece işlevsellik değildir.

It's about confidence, creativity, self-expression.

Özgüven, yaratıcılık ve kendini ifade etmekle de bağlantılıdır.

It's a pure reflection of our innate desire, as humans,

Bu, insanlar olarak her zaman daha fazlasını istemeye yönelik doğuştan gelen

to always want more.

arzumuzun saf bir yansımasıdır.

And it satisfies our insatiable appetites

Ve keşfetmeye, satın almaya, biriktirip gösteriş yapmaya yönelik

to discover, buy, collect, show off.

doymak bilmez iştahımızı tatmin ediyor.

In truth, fashion is intrinsic to who we are.

Aslında moda, bizim özümüzde var olan bir şeydir.

There is a piece of good news, though.

Yine de iyi bir haberimiz var.

We can make fashion sustainable,

Modayı sürdürülebilir hale getirebiliriz

and we're going to do it with science,

ve bunu bilimle başaracağız

and we're going to do it not by changing the humans,

üstelik bunu insanları değiştirerek değil,

but by changing those materials themselves.

kullanılan malzemeleri değiştirerek yapacağız.

And lucky for us,

Şanslıyız ki,

the answers to all of fashion's materials problems

modanın tüm malzeme sorunlarının yanıtları bugün

are available today, out there in nature,

doğada mevcut ve bilim insanları olarak

and it's our job, as scientists,

bizim işimiz, doğanın dört milyar yıllık

to go find the best inventions

muhteşem kataloğundan

from nature's four-billion-year catalog of greatest hits

en iyi keşifleri çıkarıp tasarım

and bring them to the world of design.

dünyasına kazandırmak.

So I started a PhD,

Bu nedenle doktoraya başladım

and I actually fell in love with one of these materials from nature.

ve aslında doğadan gelen bu malzemelerden birine aşık oldum.

And it's this -- it's spider silk.

Bahsettiğim şey örümcek ipeği.

It's this fine, elegant, tough fiber that spiders make.

Örümceklerin yaptığı bu ince, zarif, sert lif.

You've probably seen a Spider-Man movie, you know.

Muhtemelen hepiniz bir Örümcek Adam filmi izlemişsinizdir.

You may have wanted to make Peter Parker's web slinger.

Peter Parker’ın ağ atıcısını yapmak istemiş olabilirsiniz hatta.

It's OK -- I did, too; it's badass.

Sorun değil, ben de yaptım; çok havalı.

I wanted to recreate that material in a lab,

Bu malzemeyi laboratuvarda yeniden üretmek istedim,

so I started a company, and we did just that.

bu yüzden bir şirket kurdum ve başardık.

And the very first product we made was this:

Yaptığımız ilk ürün de buydu:

a tie.

bir kravat.

I took the very first tie, and I sent it to Stan Lee himself,

İlk kravatı aldım ve Örümcek Adam’ın yaratıcısı,

cocreator of Spider-Man, idol to nerds around the planet,

tüm gezegendeki ineklerin idolü, her yönüyle harika bir insan olan

all-around amazing human.

Stan Lee’ye gönderdim.

And he loved it.

Ve o buna bayıldı.

He actually cold-called my phone from a blocked number,

Beni gizli numaradan aradı

and we geeked out over the technology.

ve teknoloji üzerine bayağı lafladık.

And back in those days,

Ve o günlerde neredeyse

almost nobody was working on sustainable materials in fashion.

hiç kimse modada sürdürülebilir malzemeler üzerinde çalışmıyordu.

So I excitedly ran off to go talk to designers and fashion executives.

Ben de heyecanla tasarımcılarla ve moda yöneticileriyle konuşmaya koyuldum.

And they thought this was fine, cool,

Bunun gayet iyi, havalı olduğunu düşündüler,

but they couldn't shut up about their problem with leather.

ama deriye dair problemlerini bir türlü dile getiremediler.

And for really good reason.

Bunun çok iyi bir nedeni var.

Leather is one of the most pivotal materials in the fashion world.

Deri, moda dünyasının en önemli malzemelerinden biridir.

In 2020 alone, the five biggest European luxury houses

Sadece 2020 yılında, Avrupadaki en büyük beş lüks mağaza

sold over 50 billion dollars of leather goods.

50 milyar doların üzerinde deri ürün satmıştır.

And the challenge with leather

Deri konusundaki sorun ise

is that today, it's inextricably linked to raising cows,

günümüzde inek yetiştiriciliğiyle ayrılmaz bir şekilde bağlantılı olması

and not just a few -- like, lots of cows.

ve sadece birkaç değil, çok sayıda inek yetiştiriliyor olması.

And cows, at the global scale, are terrible for our environmental future.

İnekler, dünya çapında, çevresel geleceğimiz için korkunçtur.

And so I left this conversation thinking,

Ben de bu konuşmadan “Peki, deriyi deri yapan nedir?”

"OK, what makes leather leather?"

diye düşünerek ayrıldım.

And the truth is,

Gerçek şu ki,

nobody loves leather because it comes from a cow.

kimse deriyi inekten sağlandığı için sevmiyor.

We love it because it's strong, it's soft, it's beautiful.

Seviyoruz çünkü dayanıklı, yumuşak ve güzel.

It plays from the runway in Paris to a rodeo in Texas.

Bu konu, Paris’teki podyumdan Teksas’taki bir rodeoya kadar uzanır.

So if we can take cows out of the equation,

Peki inekleri denklemden çıkarırsak,

what's the thing we have to replicate to make a great material like leather?

deri gibi harika bir malzeme üretmek için neyi kopyalamamız gerekir?

And the answer is microstructure.

Cevap ise mikro yapıdır.

So this is a microscope image of the collagen in cowhide.

Bu da inek derisindeki kolajenin mikroskop görüntüsü.

And it looks like a mess,

Çok dağınık görünüyor,

it's just this jumble of fibers mixed together.

lifler birbirine karışmış.

At its essence, that structure is why leather is both pliable and strong.

Temelinde bu yapı, derinin hem esnek hem de güçlü olmasının nedenidir.

Now, contrast that to your closet.

Şimdi bu durumu dolabınızla kıyaslayın.

All those materials are what we call knits or wovens.

Tüm bunlar örme veya dokuma dediğimiz malzemelerdir.

They look like this under a microscope.

Mikroskop altında böyleler.

Esasen, tek bir iplik alırsınız ve onu kendi etrafında dolaştırırsınız

Essentially, you take a single thread, and you loop it around itself,

or you crisscross it over itself, and you make a fabric.

ya da kendi üzerinde çaprazlarsınız ve bir kumaş elde edersiniz.

If we want to make a new material

Deri ile aynı şaşırtıcı özelliklere sahip

with the same amazing properties as leather,

yeni bir malzeme üretmek istiyorsak,

we need to go out and find a natural material

dışarı çıkıp inek derisindeki kolajen ile aynı mikro yapıya sahip

with the same microstructure as the collagen in cowhide.

doğal bir malzeme bulmamız gerekir.

Now, my brain gets going with this,

Şimdi, beynim şöyle düşünmeye başladı:

and I think, "OK, we can grow skin, we can grow pure collagen,

“Tamam, deri yetiştirebiliriz, saf kolajen yetiştirebiliriz,

bitki lifleri kullanabiliriz...”

we can use plant fibers ..."

Those all fail.

Bunların hepsi başarısız oldu.

Quality, cost or scalability reasons tank those ideas.

Kalite, maliyet veya ölçeklenebilirlik gibi nedenler bu fikirleri engeller.

And that's what brought me to the world of fungi.

İşte beni mantar dünyasına çeken de bu oldu.

I'm going to assume you all know what mushrooms are.

Hepinizin mantarın ne olduğunu bildiğinizi varsayıyorum.

I'm going to show you some mushrooms on the side of a dead tree.

Size ölü bir ağacın kenarındaki mantarları göstereceğim.

And I'm much more interested in what's happening

Ben daha çok yüzeyin altında

just beneath the surface.

neler olduğuyla ilgileniyorum.

Inside that tree are millions of stringy little strands

Bu ağacın içinde miselyum adı verilen milyonlarca küçük

that are called mycelium,

iplikçik vardır

that are eating away at it.

ve bunlar ağacı yiyip bitirirler.

They look like this.

Şöyle görünüyorlar.

So you see those white fibrous roots underneath the mushroom --

Mantarın altındaki beyaz lifli kökleri görüyorsunuz --

those are mycelium.

Bunlar miselyum.

They’re these long branch networks.

Bunlar uzun dal ağlarıdır.

And what they're doing is eating dead stuff in the soil

Yaptıkları şey topraktaki ölü maddeleri yemek ve

and releasing nutrients to the mushroom and to the ecosystem around it.

besin maddelerini mantara ve çevresindeki ekosisteme salmaktır.

And so now, I'm going to show you side by side.

Şimdi size bunları yan yana göstereceğim.

Collagen on the left, mycelium on the right.

Soldaki kolajen, Sağdaki miselyum.

We're looking at microstructure;

Mikro yapıya bakıyoruz;

I'm saving you six years of getting a PhD.

sizi altı yıl doktora yapmaktan kurtarıyorum.

(Laughter)

(Kahkahalar)

We're on to something here.

Burada bir şey bulduk.

But to pull this off,

Ancak bunu başarmak için

we need to do this at the scale of fashion.

moda ölçeğinde hareket etmemiz gerekiyor.

We need a lot of mycelium. Not a lab, but a factory.

Bir sürü miselyuma ihtiyacımız var. Laboratuvar değil, fabrika.

So that's exactly what we did.

Biz de aynen öyle yaptık.

So here, what you're seeing is our first factory,

Burada gördüğünüz ilk fabrikamız

and you're seeing rows and rows of pure mycelium

ve bu tepsilerde büyüyen sıra sıra

growing in these trays.

saf miselyum görüyorsunuz.

And those mycelium are eating leftover sawdust,

Bu miselyumlar talaş artıklarıyla besleniyorlar,

so they're doing what fungi do best in nature --

mantarların doğada en iyi yaptıkları şeyi yapıyorlar --

they eat something nobody wants, and they turn it into something useful.

Kimsenin istemediği bir şeyi yiyip onu faydalı bir şeye dönüştürüyorlar.

And instead of growing into the soil,

Ve bu miselyumlar toprakta büyümek yerine,

these mycelium are growing up in these big puffy clouds

kolayca hasat edebileceğimiz bu devasa kabarık

that we can easily harvest.

bulutların içinde büyüyor.

And this is where science has to meet design.

İşte bu noktada bilim tasarımla buluşmalıdır.

We take that material and turn it into something leatherlike.

Bu malzemeyi alıp deri benzeri bir şeye dönüştürüyoruz.

It has to be beautiful, has to be functional.

Bu hem güzel hem de işlevsel olmalı.

And designers need to be able to easily incorporate it

Ve tasarımcıların bunu moda ürünleri dünyasına

into the world of fashion products.

kolayca dahil edebilmeleri gerekiyor.

The first prototypes were none of those things.

İlk prototipler bunların hiçbiri değildi.

But after many thousands of iterations,

Ancak binlerce denemeden sonra

we have a material, and we call it Mylo.

bir malzeme elde ettik ve ona Mylo adını verdik.

And Mylo does everything we set out for it.

Ve Mylo, onun için hedeflediğimiz her şeyi yapıyor.

It's beautiful, it's functional,

Güzel, işlevsel

but most importantly, it's sustainable.

ama en önemlisi sürdürülebilir.

So when you grow mushrooms,

Mantar yetiştirirken,

it takes about a little under one square meter of land

bir kilogram mantar yetiştirmek için yaklaşık bir metrekarelik

to grow one kilogram of mushrooms.

bir alan gereklidir.

Contrast that to cows --

Bunu ineklerle karşılaştırın.

takes about 97 square meters of land to grow one kilogram of cow.

Bir kiloluk inek yetiştirmek için yaklaşık 97 metrekare arazi gerekir.

And when we're growing Mylo,

Mylo’yu yetiştirirken,

we're doing this in high-density vertical agriculture,

bunu yüksek yoğunluklu dikey tarımda yapıyoruz

and we power it with 100 percent renewable energy.

ve %100 yenilenebilir enerjiyle besliyoruz.

And this is technology.

Ve işte bu teknolojidir.

We're constantly getting better. Contrast that to the cow.

Sürekli daha iyiye gidiyoruz.

Bunu inekle kıyaslayalım.

It's about as good as it's going to get,

Olabilecek en iyi şey bu ve inekler,

and the cows really don't like it

onları yüksek yoğunluklu dikey tarımda

when you stack them up in high-density vertical agriculture.

üst üste yığmanızdan gerçekten hoşlanmıyorlar.

And so the question remains:

Ve geriye şu soru kalıyor:

How are we going to distribute this material at global scale

Bu materyali küresel ölçekte nasıl dağıtacağız

to meet the moment?

ve bu fırsatı nasıl yakalayacağız?

I have bad news for you here.

Size kötü bir haberim var.

Historically, it takes decades

Tarihsel olarak, yeni bir malzemenin

for a new material to reach global-scale adoption.

küresel ölçekte benimsenmesi onlarca yıl sürmektedir.

Take spandex, that stretchy fiber.

Spandeksi ele alalım, şu esnek elyaf.

It's in your blue jeans, your yoga pants.

Kot pantolonunuzda, yoga pantolonunuzda bulunur.

Makes your butt look amazing.

Poponuzu harika gösterir.

That material was invented in the 1950s,

İşte bu malzeme 1950′lerde icat edildi

and it wasn't until the athleisure megatrend 50 years later

ve 50 yıl sonra athleisure megatrendine kadar

that it was truly everywhere on this planet.

dünyanın hiçbir yerinde gerçek anlamda kullanılmadı.

And thank you, climate change --

Ve teşekkürler iklim değişikliği,

we humans don't have 50 years to wait.

biz insanların bekleyecek 50 yılı yok.

Biz bu problemi çözmeliyiz.

We need to solve this problem.

We need new materials, and we need them now.

Yeni malzemelere ihtiyacımız var, hem de hemen.

And this is where fashion can be transformational.

İşte bu noktada moda dönüşüm sağlayabilir.

So I went out and constructed what we call the Mylo Consortium.

Bu sebeple dışarı çıktım ve Mylo Konsorsiyumu dediğimiz şeyi kurdum.

These are fashion brands you know.

Bunlar bildiğiniz moda markaları.

Stella McCartney, lululemon, Kering and Adidas.

Stella McCartney, Lululemon, Kering ve Adidas.

Normally, fashion brands are renowned for their competitive nature

Normalde moda markaları rekabetçi yapıları ve

and their desire for exclusivity.

ayrıcalıklı olma arzularıyla tanınırlar.

But I was able to convince these brands

Ancak bu markaları, hiçbir grubun bu sorunu

that no one group can solve this problem alone.

tek başına çözemeyeceğine ikna edebildim.

And to meet this moment,

Bu fırsatı yakalamak için

it was time to act in collaboration instead of competition.

rekabet yerine işbirliği içinde hareket etmenin zamanı gelmişti.

We did just that.

Biz de öyle yaptık.

With the idea that we're going to solve this really big problem really fast.

Gerçekten büyük bu sorunu hızlıca çözeceğimiz düşüncesiyle hareket ederek.

And here's a taste of how they're supporting Mylo.

İşte Mylo’yu desteklemelerinin bir örneği.

Lululemon wove Mylo into yoga and wellness accessories.

Lululemon, Mylo’yu yoga ve sağlıklı yaşam aksesuarlarına dönüştürdü.

Celebrity environmentalist Paris Jackson

Ünlü çevreci Paris Jackson bu moda editöryalinde

modeled Mylo in this fashion editorial.

Mylo’ya modellik yaptı.

Adidas redesigned the Stan Smith --

Adidas Stan Smith’i yeniden tasarladı

it's their most iconic style --

ve bu onların en ikonik tarzı

with Mylo.

Mylo’yla beraber oldu.

And Stella McCartney designed the Frayme Mylo handbag,

Stella McCartney ise Frayme Mylo el çantasını tasarladı

and debuted it on the Paris runway.

ve Paris podyumunda sergiledi.

And that little black handbag that you see right there,

Ve şurada gördüğünüz küçük siyah el çantası,

that's now part of Stella's commercial collection.

artık Stella’nın reklam koleksiyonunun bir parçası.

And what that means is that this is not some far-off idea

Bu da şu anlama geliyor: Bu, bir gün gerçek olabilecek

that's a dream that may one day be real.

uzak bir hayal değil.

Mylo's commercially viable today.

Mylo bugün ticari açıdan uygulanabilir durumda.

We sell it for 30 dollars a square foot.

Metrekaresini 30 dolara satıyoruz.

It's about the price of premium calf leather.

Birinci sınıf dana derisi fiyatına yakın.

And this -- this is the tipping point.

Ve bu, bu bir dönüm noktası.

This is the first tangible proof that the future of fashion

Bu, modanın geleceğinin sürdürülebilir malzemelerle yapılabileceğini

can and will be made with sustainable materials.

ve hatta yapılacağını gösteren ilk somut kanıttır.

And this is our road map.

Bu da bizim yol haritamız.

We went looking to nature for a better alternative to leather,

Deriye daha iyi bir alternatif bulmak için doğaya baktık

and we found that mycelium.

ve miselyumu bulduk.

It was hiding in plain sight.

Göz önünde saklanıyormuş.

And this story, Mylo's story,

Bu hikaye, Mylo’nun hikayesi,

is just one small example in a much broader movement.

çok daha geniş bir hareketin sadece küçük bir örneği.

It's the one I know.

Benim bildiğim bu.

But in the last few years,

Ancak son birkaç yılda

countless scientists have joined us

çok sayıda bilim insanı

in this journey of a sustainable materials revolution.

sürdürülebilir malzeme devrimi yolculuğunda bize katıldı.

And in the coming years,

Ve önümüzdeki yıllarda,

I think we're going to see amazing advances

dolabınızdaki, evinizdeki ve arabanızdaki

that replace all the harmful materials in your closet,

tüm zararlı malzemelerin yerini alacak inanılmaz gelişmeler

in your home and your car.

göreceğimizi düşünüyorum.

And my hope is that, by sharing this journey with Mylo,

Ve umudum, bu yolculuğu Mylo ile paylaşarak,

it can act as a blueprint that these others can follow

diğerlerinin bu dünyayı hepimiz açısından daha hızlı bir şekilde

to more quickly improve this world for all of us.

iyileştirmek amacıyla izleyebilecekleri bir kılavuz görevi görebilmesidir.

Because in my heart,

Çünkü kalbimde hala

I'm still that nerd from the beginning,

o baştaki ineklik var

and I want to know what else is hiding out there in nature.

ve doğada başka neler saklandığını bilmek istiyorum.

I want to know what's the number-one spot

Dört milyar yıllık evrimin en iyi çalma listesinde

on the best-of playlist from four billion years of evolution.

bir numaranın ne olduğunu bilmek istiyorum.

And the incredible part of all this

Ve tüm bunların inanılmaz yanı,

is that fashion undoubtedly compounded our sustainability crisis.

modanın hiç şüphesiz sürdürülebilirlik krizimizi daha da derinleştirmiş olması.

But fashion has a golden opportunity to lead the charge,

Ancak moda, doğaya karşı çıkmak yerine

to live with nature, instead of against it.

onunla birlikte yaşamak için altın bir fırsata sahip.

And now, and in the future,

Şimdi ve gelecekte

fashion's not just about making yourself beautiful.

moda sadece kendini güzelleştirmekten ibaret değil.

It's also about making this planet beautiful and livable for generations.

Aynı zamanda bu gezegeni nesiller boyunca güzel ve yaşanabilir kılmakla da ilgili.

Thank you.

Teşekkürler.

(Cheers and applause)

(Gülüşmeler ve alkış)