The Future of Fashion – Made from Mushrooms | Dan Widmaier | TED

Translator: Trang Phạm Reviewer: Trần Ngọc Bảo Trâm

I'm a proud lifelong nerd,

Tôi tự hào rằng mình là một kẻ mọt sách,

and I have a PhD in chemistry and chemical biology to prove it,

tôi có bằng tiến sĩ hóa học và sinh hóa học để chứng minh điều đó,

which is why I never thought I'd be that guy standing up here,

đó là lý do tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ được đứng ở đây,

nói về tình yêu của tôi dành cho thời trang.

talking about my love affair with fashion.

(Laughter)

(Cười)

And there's someone else in my life

Và có một người

who's equally shocked by this turn of events,

cũng đã sốc không kém khi nghe điều này,

and that's my wonderful wife,

và đó chính là người vợ tuyệt vời của tôi,

who literally has a degree in fashion.

người vốn có bằng cấp về thời trang.

(Laughter)

(Cười)

But here I am, standing with these two wallets.

Nhưng tôi đang đứng ở đây, cùng với hai chiếc ví này.

One of these is made out of leather,

Một trong hai được làm từ da,

one of these is made out of mushrooms.

chiếc còn lại làm từ nấm.

And I'm not going to tell you which one is which.

Và tôi sẽ không tiết lộ chất liệu của chúng.

Người tiêu dùng còn chẳng thể nhận ra --

The average consumer can't tell you the difference --

hầu hết là vậy.

kind of the whole point.

Because even if you hate fashion,

Bởi lẽ ngay cả khi bạn ghét thời trang,

you've got an entire room in your house devoted to it.

bạn vẫn có cả một căn phòng trong nhà dành cho nó.

It's called your closet.

Còn được gọi là tủ quần áo của bạn.

And your closet is full of all kinds of materials --

Và tủ quần áo của bạn đầy ắp mọi chất liệu:

cotton, leather, nylon, polyester --

bông, da, vải nylon, polyester

that list goes on and on.

và danh sách tiếp tục kéo dài.

And those materials matter,

Và những chất liệu đó mới là vấn đề,

because those materials are the reason

bởi lẽ các chất liệu ấy là lí do

fashion is in the midst of a sustainability crisis.

thời trang đang nằm giữa một cuộc khủng hoảng bền vững.

This is an industry that makes 100 billion plus items per year.

Đây là một ngành công nghiệp tạo ra hơn 100 tỷ mặt hàng mỗi năm.

When I started my journey, I thought this was going to be a really easy answer.

Khi mới bắt đầu hành trình,

tôi tưởng vấn đề này dễ giải quyết.

We just consume less,

Chỉ cần tiêu thụ ít đi,

có ít hơn, chất lượng hơn.

we have fewer, better things.

Tuy nhiên trong thế kỉ trước,

But in the last decade,

I've come to believe that ignores fundamental realities

Tôi đã tin tưởng điều đó mà bỏ qua những thực tế cơ bản

of both fashion and human nature.

của cả thời trang lẫn bản chất con người.

You see, fashion is not purely functional.

Bạn thấy đó, thời trang không đơn giản như vậy.

It's about confidence, creativity, self-expression.

Đó là về sự tự tin, sáng tạo, thể hiện bản thân.

It's a pure reflection of our innate desire, as humans,

Nó phản ánh thuần túy mong muốn bẩm sinh của chúng ta,

vì con người luôn muốn nhiều hơn thế.

to always want more.

And it satisfies our insatiable appetites

Và nó thoả mãn nhu cầu của ta: khám phá, mua sắm, sưu tầm, khoe mẽ.

to discover, buy, collect, show off.

In truth, fashion is intrinsic to who we are.

Trên thực tế, thời trang là bản chất của con người chúng ta.

There is a piece of good news, though.

Tuy nhiên, có một tin tốt.

We can make fashion sustainable,

Chúng ta có thể làm cho thời trang bền vững,

and we're going to do it with science,

và ta sẽ áp dụng khoa học,

and we're going to do it not by changing the humans,

và ta sẽ thực hiện điều đó không phải bằng cách thay đổi con người,

but by changing those materials themselves.

mà bằng cách thay đổi chất liệu.

And lucky for us,

Và may mắn thay,

the answers to all of fashion's materials problems

câu trả lời cho tất cả vấn đề vật liệu của thời trang

are available today, out there in nature,

có sẵn ngày nay, là ở ngoài tự nhiên

and it's our job, as scientists,

và đó là công việc của chúng tôi, những nhà khoa học,

to go find the best inventions

là đi tìm những phát minh tốt nhất

from nature's four-billion-year catalog of greatest hits

từ danh mục bốn tỷ năm thành công nhất của tự nhiên

and bring them to the world of design.

và mang chúng đến với thế giới thiết kế.

So I started a PhD,

Do đó tôi đã học tiến sĩ,

and I actually fell in love with one of these materials from nature.

và tôi thực sự đã yêu một trong những vật liệu từ thiên nhiên.

And it's this -- it's spider silk.

Và nó đây - tơ nhện.

It's this fine, elegant, tough fiber that spiders make.

Đó là loại sợi tốt, thanh nhã, dẻo dai mà con nhện tạo ra.

You've probably seen a Spider-Man movie, you know.

Có thể bạn đã thấy trong phim Người Nhện.

You may have wanted to make Peter Parker's web slinger.

Bạn có thể đã muốn tạo tấm lưới như Peter Parker.

It's OK -- I did, too; it's badass.

Không sao -- Tôi cũng vậy mà; thật tệ.

I wanted to recreate that material in a lab,

Tôi muốn tạo vật liệu đó ở phòng thí nghiệm,

nên tôi mở công ty để cùng làm điều đó.

so I started a company, and we did just that.

And the very first product we made was this:

Và sản phẩm đầu tiên chúng tôi sản xuất

a tie.

là một cái cà vạt.

I took the very first tie, and I sent it to Stan Lee himself,

Tôi đã lấy chiếc cà vạt đầu tiên, và gửi nó cho chính Stan Lee,

cocreator of Spider-Man, idol to nerds around the planet,

đồng tác giả ra Người Nhện, thần tượng của độc giả khắp hành tinh,

all-around amazing human.

một con người tuyệt vời.

Và ông ấy thích nó.

And he loved it.

Ông ấy đã gọi cho tôi từ một số bị chặn,

He actually cold-called my phone from a blocked number,

and we geeked out over the technology.

và bọn tôi đều hào hứng với kĩ thuật ấy.

And back in those days,

Và khi ấy,

almost nobody was working on sustainable materials in fashion.

hầu như không ai nghiên cứu chất liệu thời trang bền vững.

So I excitedly ran off to go talk to designers and fashion executives.

Vì vậy, tôi hào hứng chạy đi nói

với các nhà thiết kế và giám đốc thời trang

And they thought this was fine, cool,

Và họ nghĩ điều này thật tuyệt,

but they couldn't shut up about their problem with leather.

nhưng họ không thể im lặng về vấn đề da của họ.

And for really good reason.

Và với một lí do tốt.

Leather is one of the most pivotal materials in the fashion world.

Da là một trong những vật liệu quan trọng nhất trong thế giới thời trang.

In 2020 alone, the five biggest European luxury houses

Riêng trong năm 2020, năm công ty sang trọng ở Châu Âu

sold over 50 billion dollars of leather goods.

đã bán hơn 50 tỷ đô la đồ da.

And the challenge with leather

Và thử thách với da

is that today, it's inextricably linked to raising cows,

đó là ngày hôm nay, nó gắn bó chặt chẽ với việc chăn nuôi bò,

and not just a few -- like, lots of cows.

và nó không chỉ là một vài con mà là vô vàn con bò.

And cows, at the global scale, are terrible for our environmental future.

Và bò, ở quy mô toàn cầu,

là mối nguy hại đối với tương lai môi trường.

Vì vậy tôi kết thúc cuộc đối thoại với suy nghĩ,

And so I left this conversation thinking,

"OK, what makes leather leather?"

“Được rồi, cái gì tạo ra da thuộc?”

And the truth is,

Và sự thật là,

nobody loves leather because it comes from a cow.

không ai yêu đồ da bởi vì nó đến từ một con bò.

We love it because it's strong, it's soft, it's beautiful.

Chúng ta yêu nó vì nó dày dặn, mềm, đẹp.

It plays from the runway in Paris to a rodeo in Texas.

Nó xuất hiện trên sàn diễn Paris đến cuộc đua cưỡi gia súc Texas.

So if we can take cows out of the equation,

Do đó nếu có thể bỏ qua những con bò,

what's the thing we have to replicate to make a great material like leather?

vật liệu tuyệt vời tương tự như da cần được tái tạo là gì?

And the answer is microstructure.

Và câu trả lời chính là cấu trúc vi mô.

So this is a microscope image of the collagen in cowhide.

Vì vậy, đây là hình ảnh dưới kính hiển vi của collagen trong da bò.

And it looks like a mess,

Và nó trông như mớ hỗn độn,

it's just this jumble of fibers mixed together.

toàn là mớ sợi hỗn độn.

At its essence, that structure is why leather is both pliable and strong.

Về bản chất, cấu trúc đó là lý do tại sao da vừa dẻo vừa bền.

Now, contrast that to your closet.

Bây giờ, đối chiếu nó với tủ quần áo của bạn.

All those materials are what we call knits or wovens.

Những vật liệu đó gọi là vải dệt kim hay dệt thoi.

Chúng trông thế này dưới kính hiển vi.

They look like this under a microscope.

Về cơ bản, sử dụng một sợi đơn lẻ rồi thắt vòng nó.

Essentially, you take a single thread, and you loop it around itself,

hoặc bạn đan chéo nó, và tạo ra một tấm vải.

or you crisscross it over itself, and you make a fabric.

Nếu muốn tạo ra một vật liệu mới

If we want to make a new material

với chất liệu tuyệt vời như da,

with the same amazing properties as leather,

ta cần ra ngoài tự nhiên và tìm kiếm

we need to go out and find a natural material

một vật liệu tự nhiên

with the same microstructure as the collagen in cowhide.

với cùng một cấu trúc vi mô như collagen trong da bò

Now, my brain gets going with this,

Bây giờ, bộ não của tôi đang hoạt động,

and I think, "OK, we can grow skin, we can grow pure collagen,

và tôi nghĩ, “Bọn tôi có thể tái tạo da, collagen,

có thể dùng sợi thực vật...”

we can use plant fibers ..."

Those all fail.

Tất cả đã thấy bại.

Quality, cost or scalability reasons tank those ideas.

Chất lượng, chi phí hay khả năng mở rộng đã đánh tan những ý tưởng này.

And that's what brought me to the world of fungi.

Và đó là đã đưa tôi đến thế giới của nấm.

I'm going to assume you all know what mushrooms are.

Tôi sẽ cho tất cả các bạn biết nấm là gì.

I'm going to show you some mushrooms on the side of a dead tree.

Tôi sẽ cho bạn xem một số nấm trên thân cây chết.

And I'm much more interested in what's happening

Và tôi càng quan tâm hơn những gì đang xảy ra ngay bên dưới bề mặt.

just beneath the surface.

Inside that tree are millions of stringy little strands

Trong cái cây đó là hàng triệu sợi dây nhỏ

that are called mycelium,

được gọi là sợi nấm,

that are eating away at it.

đang ăn mòn nó.

They look like this.

Chúng trông như này.

So you see those white fibrous roots underneath the mushroom --

Những sợi rễ trắng dưới cây nấm --

đó là những sợi nấm.

those are mycelium.

Chúng là những mạng lưới chi nhánh dài.

They’re these long branch networks.

And what they're doing is eating dead stuff in the soil

Và những gì chúng đang làm là ăn vật chết trong đất

and releasing nutrients to the mushroom and to the ecosystem around it.

và thải ra những chất dinh dưỡng cho nấm và hệ sinh thái xung quanh nó.

And so now, I'm going to show you side by side.

Bây giờ, tôi sẽ cho các bạn thấy từng thứ một.

Collagen on the left, mycelium on the right.

Collagen ở bên trái, sợi nấm ở bên phải.

We're looking at microstructure;

Đây là cấu trúc vi mô:

I'm saving you six years of getting a PhD.

Tôi đang tóm tắt cho bạn sáu năm bằng tiến sĩ.

(Laughter)

(Cười

We're on to something here.

Ta đều tập trung vào đây.

But to pull this off,

Nhưng để giải quyết,

cần thực hiện trong ngành thời trang.

we need to do this at the scale of fashion.

Ta cần lượng lớn sợi nấm.

We need a lot of mycelium. Not a lab, but a factory.

Không phải phòng thí nghiệm mà cả nhà máy.

So that's exactly what we did.

Đây là những gì bọn tôi đã làm.

So here, what you're seeing is our first factory,

Bạn đang nhìn thấy xưởng đầu tiên của chúng tôi.

and you're seeing rows and rows of pure mycelium

và bạn đang thấy từng hàng sợi nấm tinh khiết

growing in these trays.

phát triển trong những khay này.

And those mycelium are eating leftover sawdust,

Và những sợi nấm này đang ăn mùn cưa còn sót lại,

so they're doing what fungi do best in nature --

nên chúng đang làm điều mà nấm làm tốt nhất --

they eat something nobody wants, and they turn it into something useful.

chúng ăn thứ không ai muốn, và biến nó thành thứ hữu ích.

And instead of growing into the soil,

Và thay vì mọc trong đất,

these mycelium are growing up in these big puffy clouds

những sợi nấm đang lớn lên trong những đám mây lớn này

that we can easily harvest.

mà ta có thể dễ dàng thu hoạch.

And this is where science has to meet design.

Và đây cũng là nơi khoa học phải đáp ứng thiết kế.

We take that material and turn it into something leatherlike.

Chúng tôi lấy vật liệu đó và biến nó thành một thứ gì đó giống như da

It has to be beautiful, has to be functional.

Nó phải đẹp, và phải hoạt động tốt.

And designers need to be able to easily incorporate it

Và các nhà thiết kế cần có khả năng kết hợp dễ dàng

into the world of fashion products.

vào thế giới của thời trang.

The first prototypes were none of those things.

Mẫu đầu tiên không phải là những thứ đó.

But after many thousands of iterations,

Nhưng sau hàng ngàn lần lặp đi lặp lại,

we have a material, and we call it Mylo.

chúng tôi có một vật liệu, gọi là Mylo.

And Mylo does everything we set out for it.

Và Mylo đáp ứng mọi tiêu chuẩn của chúng tôi.

It's beautiful, it's functional,

Nó đẹp, nó hoạt động tốt,

but most importantly, it's sustainable.

và quan trọng nhất, nó bền vững.

So when you grow mushrooms,

Vậy nên khi bạn trồng nấm,

it takes about a little under one square meter of land

sẽ chỉ mất dưới một mét vuông đất

to grow one kilogram of mushrooms.

để trồng một kg nấm.

Contrast that to cows --

Đối lập với nó là bò

takes about 97 square meters of land to grow one kilogram of cow.

chiếm khoảng 97 mét vuông đất để phát triển một kg bò

Và khi nuôi Mylo,

And when we're growing Mylo,

we're doing this in high-density vertical agriculture,

bọn tôi đang làm trong

nông nghiệp thẳng đứng mật độ cao,

and we power it with 100 percent renewable energy.

và vận hành nó với 100% năng lượng tái tạo.

And this is technology.

Và đây chính là công nghệ.

We're constantly getting better. Contrast that to the cow.

Chúng tôi không ngừng trở nên tốt hơn.

Đối lập với bò.

It's about as good as it's going to get,

Nó không tốt như dự định,

and the cows really don't like it

và bò cũng không thực sự thích nó

khi xếp chúng cao trong nông nghiệp chiều dọc mật độ cao.

when you stack them up in high-density vertical agriculture.

And so the question remains:

Và câu hỏi vẫn là:

How are we going to distribute this material at global scale

Làm thế nào phân phối vật liệu này trên toàn cầu

to meet the moment?

để giải quyết vấn đề?

Tôi có tin xấu cho bạn.

I have bad news for you here.

Historically, it takes decades

Trong lịch sử, phải mất nhiều thập kỷ

for a new material to reach global-scale adoption.

để một vật liệu mới phổ biến trên quy mô toàn cầu.

Take spandex, that stretchy fiber.

Spandex, sợi co giãn.

It's in your blue jeans, your yoga pants.

Có ở quần jean xanh, quần yoga của bạn.

Makes your butt look amazing.

Khiến mông bạn trông tuyệt vời.

That material was invented in the 1950s,

Vật liệu đó được phát minh vào những năm 1950,

and it wasn't until the athleisure megatrend 50 years later

và phải đến xu hướng thể thao thoải mái 50 năm sau

that it was truly everywhere on this planet.

nó mới phổ biến rộng rãi khắp toàn cầu.

And thank you, climate change --

Và nhờ sự thay đổi khí hậu --

we humans don't have 50 years to wait.

chúng ta không có 50 năm để chờ đợi.

Ta cần giải quyết vấn đề.

We need to solve this problem.

We need new materials, and we need them now.

Ta cần vật liệu mới, ngay lập tức.

Và đây là nơi thời trang có thể biến đổi.

And this is where fashion can be transformational.

So I went out and constructed what we call the Mylo Consortium.

Vì vậy, tôi đã đi ra ngoài và xây dựng Mylo Consortium.

These are fashion brands you know.

Đây là các hãng thời trang bạn biết.

Stella McCartney, lululemon, Kering and Adidas.

Stella McCartney, lululemon, Kering và Adidas.

Normally, fashion brands are renowned for their competitive nature

Các thương hiệu thời trang có tiếng thường cạnh tranh

and their desire for exclusivity.

và khao khát độc quyền.

Nhưng có thể thuyết phục các nhãn hiệu

But I was able to convince these brands

rằng không một nhóm nào có thể giải quyết vấn đề này một mình.

that no one group can solve this problem alone.

And to meet this moment,

Và để giải quyết vấn đề,

đã đến lúc hợp tác thay vì cạnh tranh.

it was time to act in collaboration instead of competition.

We did just that.

Chúng tôi đã làm vậy.

With the idea that we're going to solve this really big problem really fast.

Với ý tưởng sẽ giải quyết vấn đề to lớn này thật nhanh.

And here's a taste of how they're supporting Mylo.

Và đây là cảm nhận về cách họ ủng hộ Mylo.

Lululemon đã đưa Mylo vào các phụ kiện yoga và chăm sóc sức khỏe.

Lululemon wove Mylo into yoga and wellness accessories.

Celebrity environmentalist Paris Jackson

Nhà bảo vệ môi trường nổi tiếng Paris Jackson

modeled Mylo in this fashion editorial.

đã làm người mẫu cho Mylo trong bài xã luận thời trang này.

Adidas redesigned the Stan Smith --

Adidas thiết kế lại Stan Smith --

it's their most iconic style --

đó là phong cách tiêu biểu nhất của họ --

with Mylo.

cùng với Mylo.

And Stella McCartney designed the Frayme Mylo handbag,

Và Stella McCartney đã thiết kế túi xách Frayme Mylo,

and debuted it on the Paris runway.

và cho ra mắt nó trên sàn diễn Paris.

And that little black handbag that you see right there,

Và túi xách nhỏ màu đen mà bạn đang thấy,

that's now part of Stella's commercial collection.

nằm trong bộ sưu tập thương mại của Stella.

Và điều đó có nghĩa là ý tưởng này không hề xa vời

And what that means is that this is not some far-off idea

that's a dream that may one day be real.

mà là một giấc mơ có thể trở thành hiện thực.

Mylo's commercially viable today.

Mylo có giá trị thương mại ngày hôm nay.

We sell it for 30 dollars a square foot.

Bọn tôi bán với giá 30 đô la feet vuông.

It's about the price of premium calf leather.

Tương đương với giá của da bê cao cấp.

And this -- this is the tipping point.

Và đây --- đây là điểm mấu chốt.

This is the first tangible proof that the future of fashion

Đây là bằng chứng hữu hình đầu tiên cho thấy tương lai của thời trang

can and will be made with sustainable materials.

có thể và sẽ được tạo ra từ các vật liệu bền vững.

And this is our road map.

Và đây là lộ trình.

We went looking to nature for a better alternative to leather,

Chúng tôi đi tìm vật liệu tự nhiên thay thế tốt hơn cho da,

and we found that mycelium.

và đã tìm thấy sợi nấm đó.

It was hiding in plain sight.

Nó rất dễ tìm thấy.

And this story, Mylo's story,

Và câu chuyện này, câu chuyện của Mylo,

is just one small example in a much broader movement.

chỉ là một ví dụ nhỏ trong một phong trào rộng lớn hơn nhiều.

It's the one I know.

Đó là điều tôi biết rõ.

But in the last few years,

Nhưng trong vài năm qua,

countless scientists have joined us

vô số nhà khoa học đã tham gia với chúng tôi

in this journey of a sustainable materials revolution.

trong hành trình cách mạng vật liệu bền vững này.

Và những năm tới,

And in the coming years,

I think we're going to see amazing advances

tôi nghĩ chúng ta sẽ thấy những tiến bộ tuyệt vời

that replace all the harmful materials in your closet,

có thể thay thế các vật liệu có hại trong tủ quần áo của bạn,

in your home and your car.

trong căn nhà và trong xe của bạn.

And my hope is that, by sharing this journey with Mylo,

Và hy vọng rằng, bằng cách chia sẻ cuộc hành trình này với Mylo,

it can act as a blueprint that these others can follow

những người khác có thể đi theo con đường này

to more quickly improve this world for all of us.

để nhanh cải thiện thế giới này hơn.

Vì sâu trong tâm,

Because in my heart,

tôi vẫn là một kẻ mọt sách,

I'm still that nerd from the beginning,

và tôi tò mò còn cái gì vẫn ẩn nấp ở thế giới tự nhiên ngoài kia.

and I want to know what else is hiding out there in nature.

I want to know what's the number-one spot

Tôi muốn biết đâu là vị trí số một

on the best-of playlist from four billion years of evolution.

trong danh sách tuyệt nhất từ bốn tỷ năm tiến hóa.

And the incredible part of all this

Và đáng kinh ngạc hơn hết

là thời trang thật sự đã làm trầm trọng môi trường bền vững của ta.

is that fashion undoubtedly compounded our sustainability crisis.

But fashion has a golden opportunity to lead the charge,

Nhưng thời trang có một cơ hội vàng để dẫn đầu,

to live with nature, instead of against it.

đồng hành cùng thiên nhiên, thay vì chống lại nó.

And now, and in the future,

Và giờ đây, và trong tương lai,

fashion's not just about making yourself beautiful.

thời trang không chỉ là làm đẹp vẻ ngoài.

It's also about making this planet beautiful and livable for generations.

Mà còn khiến hành tinh này trở nên xinh đẹp và tồn tại lâu dài.

Thank you.

Cảm ơn.

(Cheers and applause)

(Tiếng hoan hô và vỗ tay)