Why Africa must become a center of knowledge again | Olúfẹ́mi Táíwò

Çeviri: Furkan Zonturoğlu Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

What stands between Africa's current prostrate condition

Afrika'nın çok uzun zamandır yoksulluk ve sıkıntı çeken halklarının

and a future of prosperity and abundance for its long-suffering populations?

şu anki hâli ile refah ve bolluk dolu bir gelecek arasında ne durmaktadır?

One word:

Tek kelime:

knowledge.

bilgi.

If Africa is to become a continent that offers the best life for humans,

Eğer Afrika insanlar için en iyi yaşamı sunan bir kıta olmak istiyorsa

it must become a knowledge society

bir an önce

bir bilgi toplumuna dönüşmelidir.

immediately.

This is what I have called "Africa's knowledge imperative."

Ben buna “Afrika'nın bilgi yükümlülüğü” diyorum.

Our universities must reduce emphasis on producing manpower

Üniversitelerimiz,

for running our civil society,

sivil toplumu, ekonomimizi

our economy

ve siyasi kurumlarımızı yürütmek için

and our political institutions.

insan gücü yetiştirmeye verdiği önemi azaltmalıdır.

They should be dedicated mainly to knowledge production.

Ağırlıklı olarak bilgi üretimine adanmış olmalıdırlar.

What sense is there in producing civil engineers

Toprak ve kayalarımız hakkında bilgi üretmeyi kendine görev bilen

who are not supported by soil scientists and geologists,

toprak bilimciler ve jeologlar tarafından desteklenmeyen

who make it their business to create knowledge about our soil

inşaat mühendisleri yetiştirmenin

and our rocks?

ne anlamı var?

What use is there in producing lawyers

Hukuk sisteminin dayandığı

without juries who produce knowledge

düşünsel temellere dair bilgiyi üreten jüriler olmaksızın

of the underlying philosophical foundations of the legal system?

avukatlar yetiştirmenin ne faydası var?

We must seek knowledge.

Bilgiyi aramalıyız.

We must approach the matter of knowledge

Bilgi meselesine yaklaşımımız

with a maniacal commitment,

hiçbir engel tanımaksızın ve gözümüz başka bir şey görmeksizin

without let or hindrance.

kendimizi çılgınlar gibi bilgiye adamak olmalı.

Though we must seek knowledge to solve problems we know of,

Hepimizin bildiği mevcut problemleri çözmek kadar

we must also seek knowledge

ortada bir problem yokken --

when there is no problem in view --

özellikle görünür bir problem yokken de

especially when there is no problem in view.

bilgiyi aramalıyız.

We must seek to know as much of what there is to know of all things,

Sadece ihtiyaç doğduğunda değil,

limited only by the insufficiency of our human nature,

sadece insan doğamızın yetersizliği ile sınırlı olan her şey hakkında

and not only when the need arises.

bilinmesi gerekenleri aramak zorundayız.

Those who do not seek knowledge when it is not needed

İhtiyaç duymadığı zamanlarda bilgi aramayanlar,

will not have it when they must have it.

ihtiyaç duyduklarında bilgiye sahip olmayacaklardır.

The biggest crisis in Africa today is the crisis of knowledge:

Günümüzde Afrika'daki en büyük kriz bilgi krizidir:

how to produce it,

Bilginin nasıl üretileceğinin,

how to manage it,

nasıl yönetileceğinin

and how to deploy it effectively.

ve nasıl etkin bir şekilde uygulanacağının krizi.

For instance, Africa does not have a water crisis.

Mesela Afrika'da su krizi yok.

It has a knowledge crisis regarding its water,

Suyun, nerede ve ne tür olduğu,

where and what types it is,

ihtiyaç duyulduğu yerde ve zamanda

how it can be tapped and made available where and when needed to all and sundry.

nasıl kullanılabilir hâle getirilebileceği konusunda bir bilgi krizi var.

How does a continent that is home

Nasıl olur da dünyanın en geniş su kitlelerine

to some of the largest bodies of water in the world --

sahip olan bir kıtada --

the Nile,

Nil,

the Niger,

Nijer,

the Congo,

Kongo,

the Zambezi

Zambezi

and the Orange Rivers --

ve Orange Nehirleri--

be said to have a water crisis,

su krizinin olduğu söylenir?

including in countries

Üstelik bu nehirlerin bulunduğu

where those rivers are?

ülkelerde bile .

And that is only surface water.

Ve bu sadece yüzeydeki su.

While we wrongly dissipate our energies fighting the wrong crises,

Biz enerjimizi yanlış krizlerle savaşarak harcarken

all those who invest in knowledge about us

bizimle ilgili bilgiye yatırım yapanlar

are busy figuring out how to pipe water from Libya's aquifers

Libya'daki yeraltı su kaynaklarından elde edecekleri suyla

to quench Europe's thirst.

Avrupa'daki susuzluğu nasıl giderecekleriyle meşgul.

Such is our knowledge of our water resources

Mesela; çoğu ülkelerimizin,

that many of our countries have given up

içilebilir suyu zengin ya da fakir,

on making potable water a routine presence

alt tabakadan ve üst tabakadan

köylü ve şehirli

in the lives of Africans,

tüm Afrikalıların hayatlarının

rich or poor,

rutin bir parçası hâline getirmek için

high and low,

rural and urban.

kullanmadıkları bilgi gibi.

We eagerly accept what the merchants of misery

Sefalet tüccarlarının ve küresel Afrika Çalışmaları

and the global African Studies safari professoriat

akademik gelişim programı ve yardımlarıyla destekledikleri

hükûmet, üniversiteler ve sivil toplumumuzda var olan

and their aid-addled,

autonomy-fearing African minions

özerklikten korkan Afrikalı dalkavuklar

in government, universities and civil society

su kaynaklarının dünyadaki dağılımı söz konusu olduğunda

tell us regarding how nature has been to stinting towards Africa

Afrika'da doğanın ne kadar cimri olduğuna dair

when it comes to the distribution of water resources in the world.

bize ne söylerlerse kabul ediyoruz.

We are content to run our cities and rural dwellings alike

Şehirleri ve kırsal meskenleri sondaj kuyularının etrafında

on boreholes.

oluşturmaktan memnunuz.

How does one run metropolises on boreholes and wells?

Sondaj kuyuları etrafında nasıl metropoller oluşturulabilir?

Does Africa have a food crisis?

Afrika'da gıda krizi var mı?

Again, the answer is no.

Yine, cevap hayır.

It is yet another knowledge crisis regarding Africa's agricultural resources,

Bu da Afrika'nın tarım kaynaklarına, insanların hayatlarını

what and where they are,

daha yaşanabilir kılmak için

and how they can be best managed to make Africans live more lives

neyin, nerede ve nasıl yetiştirileceğine yönelik

diğer bir bilgi krizi.

that are worth living.

Otherwise, how does one explain the fact

Aksi hâlde, coğrafyanın Etiyopya'daki

that geography puts the source of the River Nile in Ethiopia,

Nil Nehri'nin kaynağını oraya yerleştirmesine rağmen susuz olması

and its people cannot have water for their lives?

ve insanların yaşamak için suyu olmaması nasıl açıklanabilir?

And the same geography puts California in the desert,

Aynı coğrafya Kaliforniya'yı bir çöle yerleştirmiş

but it is a breadbasket.

ancak orası tam bir tahıl ambarı.

The difference, obviously, is not geography.

Belli ki farklılık coğrafya değil.

It is knowledge.

Bilgi.

Colorado's aquifers

Kolarado'nun yeraltı su kaynakları

grow California's pistachios.

Kaliforniya fıstıklarını yetiştiriyor.

Why can't Libya's aquifers

Neden Libya'nın su yataklarıyla

grow sorghum in northern Nigeria?

Güney Nijerya'da sorgum yetişmiyor?

Why does Nigeria not aspire

Neden Nijerya sadece kendisini değil

to feed the world,

dünyayı beslemeyi

not just itself?

arzulamıyor?

If Africa's land is so poor, as we are often told,

Eğer Afrika söylediğimiz kadar fakirse

why are outsiders,

Birleşik Arap Emirlikleri'nden

from the United Arab Emirates all the way to South Korea,

Güney Kore'ye birçok ülkeden yabancılar

buying up vast acreages of our land,

neden geniş yüz ölçümlü arazilerimizi satın alıyor?

to grow food, no less,

Yiyecek yetiştirmek için,

to feed their people

coğrafyası çok daha zor yerlerde

in lands that are truly more geographically stinting?

yaşayan insanlarını beslemek için mi?

The new landowners are not planning to import new topsoil

Yeni toprak sahipleri, ekilebilir araziden

to make their African acquisitions more arable.

daha fazla kazanç elde etmek için toprağı sürmeyi düşünmüyor.

Again, a singular instance of knowledge deficiency.

Yine, bilgi eksikliğinin yegâne bir örneği.

In the 19th century,

19. yüzyılda,

our predecessors,

atalarımızın,

just years removed from the ravages of slavery and the slave trade,

kölelikten ve köle ticaretinden yeni kurtulduğu yıllarda

were exploring the Niger and Congo Rivers

halkının ve insanlığın geri kalanın

with a view to turning Africa's resources to the advantage of its people

yararına dönüştürmek amacıyla

and to the rest of humanity,

Kongo Nehirleri'ni keşfediyorlardı.

and their 20th-century successors were dreaming of harnessing

20. yüzyıldaki varisler

tüm kıtayı aydınlatmak için

the powers of the River Congo

Kongo Nehri'nin güçlerini kullanmayı hayal ediyorlardı.

to light up the whole continent.

Now only buccaneer capitalists from Europe

Şimdi sadece Avrupa'dan gelen korsan kapitalistler

are scheming of doing the same,

aynı şeyi yapıyorlar

but for exports to Europe and South Africa.

ama sadece Avrupa ve Güney Afrika'ya ihracat yapmak için.

And they are even suggesting

Hatta Kongolu’nun bu programdan

that Congolese may not benefit from this scheme,

yararlanamayacağını bile öne sürüyorlar

because, according to them, Congolese communities are too small

çünkü onlara göre, Kongolu topluluklar

to make providing them with electricity

onlara elektrik sağlamanın

a viable concern.

önemli bir mesele olamayacağı kadar küçük.

The solution?

Ya çözüm?

Africa must become a knowledge society,

Afrika, modern çağın niteliğini tanımlayan

a defining characteristic of the modern age.

bilgiye dayalı bir toplum olmalı.

We neither are, nor are we on the path to becoming,

Ne bilgiye dayalı bir toplumuz

ne de öyle olma olma yolunda ilerliyoruz.

a knowledge society.

Things have not always been this way

Afrika ve bilgi üretimi konusunda,

when it comes to knowledge production and Africa.

işler her zaman bu yönde değildi.

In antiquity, the world went to Africa for intellectual enrichment.

Eskiden dünya Afrika'ya entelektüel zenginleşme için giderdi.

There were celebrated centers of learning,

O zamanlar bilinen dünyanın her yerinden

attracting questers from all parts of the then-known world,

o dünya hakkında bilgi arayanları çeken

seeking knowledge about that world.

meşhur öğrenim merkezleri vardı.

What happened then has implications for our present.

O zamanlarda günümüzü etkileyecek ne oldu?

For example,

Mesela,

how Roman Africa managed the relationship between settlers and natives

çağımızın ikinci ve dördüncü yüzyılları arasında Roma eyaleti olan

between the second and fourth centuries of our era

Afrika’nın yeni yerleşimcilerle yerliler arasındaki ilişkiyi yönetme şekli

might have something to teach us when it comes to confronting

şimdi de çok farklı olmayan sorunlarla yüzleşmek konusunda

not-too-dissimilar problems at the present time.

But how many classics departments do we have in our universities?

Ancak üniversitelerimizde kaç tane klasikler bölümü var?

Because we do not invest in knowledge,

Bilgiye yatırım yapmadığımız için şimdilerde insanlar Afrika'ya

people come to Africa now

entelektüel zenginleşme yeri olarak değil,

not as a place of intellectual enrichment,

egzotizme olan susuzluklarını tatmin edecekleri

but as a place where they sate their thirst for exotica.

bir yer olarak geliyorlar.

Yet for the last half-millennium,

Ancak son yarım bin yıldır Afrika,

Africa has been hemorrhaging and exporting knowledge

dünyanın geri kalanına

to the rest of the world.

bilgi aktarımı yapıyor.

Regardless of the popular description of it as a trade in bodies,

Avrupa'daki Atlantik-ötesi köle ticareti ve köleliği,

the European trans-Atlantic slave trade and slavery

vücut ticareti olarak yapılan

was one of the most radical and longest programs

popüler tanımına bakmaksızın,

Afrikalı beyin ihracatı tarihinin en radikal ve uzun programlardan biriydi.

of African brains export in history.

American slave owners may have pretended that Africans were mere brutes,

Amerikalı köle sahipleri, Afrikalılara yük hayvanı muamelesi yapmış

beasts of burden,

onları neredeyse diğer çiftlik hayvanları

almost as inert and dumb as other farm implements

veya çiftlikteki araç gereç gibi kendi malları olarak görmüş

they classified them with in their ledgers.

aptal ve iradesiz olduklarını düşünmüş olabilirler.

And that's what they did.

Yaptıkları şey işte bu.

The enslaved Africans, on the other hand,

Köleleştirilmiş Afrikalılar ise

knew their were embodiments of knowledge.

bilginin vücut bulmuş hâli olduklarını biliyorlardı.

They were smiths, they were poets,

Demirciler, şairler,

they were political counselors, they were princes and princesses,

politik danışmanlar, prens ve prensesler

they were mythologists, they were herbologists,

mitologlar, herbalistler,

they were chefs.

şeflerdi.

The list is endless.

Listenin sonu yok.

They, to take a single example,

Bir örnek verecek olursak,

brought the knowledge of rice cultivation

Güney Amerika'ya

to the American South.

pirinç yetiştirmeyi öğrettiler.

They created some of the most original civilizational elements

Amerika'nın şimdi takdir edilen en orijinal medeni unsurlarının

for which the United States is now celebrated.

bazılarını oluşturdular.

They deployed their knowledge, for the most part,

Bilgilerini hiç ödün vermeden

without compensation.

çoğunluk için kullandılar.

For the last half-millennium, beginning with the slave trade,

Son yarım bin yıl için, Afrika köle ticaretine başlayarak

Africa has been exporting brains

Afrika'da

while simultaneously breaking the chains of knowledge transmission

bilgi üretim sistemlerinin korkunç sonuçlarıyla birlikte,

on the continent itself,

aynı anda kıtanın kendisindeki

with dire consequences for the systems of knowledge production in Africa.

bilgi aktarım zincirlerini kırarak beyin ihraç ediyor.

Successive generations are cut off from the intellectual production

Sonraki nesiller,

atalarının entelektüel üretiminden mahrum bırakılıyor.

of their predecessors.

We keep producing for external markets

Kendi ihtiyaçlarımızı karşılamak yerine

while beggaring our own internal needs.

dış piyasalar için üretime devam ediyoruz.

At present,

Şu anda, Afrika hakkında

much of the best knowledge about Africa

en iyi bilginin çoğu Afrikalılar tarafından üretilse bile

is neither produced nor housed there,

ya orada üretilmiyor

even when it is produced by Africans.

ya da orada bulunmuyor.

Because we are dominated by immediate needs

Acil ihtiyaçlar ve ilgili çözümlerin boyunduruğunda olduğumuz için

and relevant solutions when it comes to what we should know,

ne bilmemiz gerektiği söz konusu olduğunda

we are happy to hand over to others

bizim hakkımızda, bize dair ve bizim için

the responsibility to produce knowledge,

bilgi üretme sorumluluğunu

including knowledge about, of and for us,

başkalarına devretmekten

and to do so far away from us.

mutluluk duyuyoruz.

We are ever eager to consume knowledge

Sahip olduğumuz yer ve konum hakkında herhangi bir endişe duymadan

bilgi tüketmeye ve yalnızca bir kısmına sahip olmaya

and have but a mere portion of it

without any anxiety about ownership and location.

hiç bu kadar istekli olmamıştık.

African universities are now all too content

Afrika üniversiteleri,

to have e-connections with libraries elsewhere,

başka yerlerdeki kütüphanelere elektronik bağlantı kurmaktan

having given up ambitions on building libraries

ve dünyanın her yerinden insanların entelektüel büyüme için

to which the world would come for intellectual edification.

geleceği kütüphaneler inşa etme hedeflerinden vazgeçmekten çok memnun.

Control over who decides what should be stocked on our shelves

Raflarımızda neyin stoklanması gerektiğine

and how access to collections should be determined

ve koleksiyonlara erişimin nasıl belirlenmesi gerektiğine

are made to rest on our trust in our partners' good faith

kimin karar verdiğinin kontrolü, ortaklarımızın yarı yolda

that they will not abandon us down the road.

bırakmayacak sadakatlerine olan güvene dayanarak yapılır.

This must change.

Bu değişmek zorunda.

Africa must become a place of knowledge again.

Afrika yeniden bilgi yuvası olmalı.

Knowledge production actually expands the economy.

Bilgi üretmek aslında ekonomiyi büyütür.

Take archaeological digs, for instance,

Mesela arkeolojik kazıları

and their impact on tourism.

ve turizme olan etkisini ele alalım.

Our desires to unearth our antiquity,

Geçmişimizi çözme arzumuz,

especially those remote times of which we have no written records,

özellikle de yazılı kayıtları olmayan çok eski zamanlar için

requires investment in archaeology and related disciplines,

arkeoloji ve ilgili disiplinlere yatırım yapmayı gerektirir,

e.g., paleoanthropology.

örneğin paleoantropoloji gibi.

Yet, although it is our past we seek to know,

Yine de bilmek istediğimiz geçmişimiz olmasına rağmen

by sheer serendipity,

büsbütün olumlu bir tesadüfle arkeoloji,

archaeology may shed light on the global human experience

küresel insan deneyimine ışık tutabilir

and yield economic payoffs

ve kazının asıl nedenlerinin

that were no part of the original reasons for digging.

bir parçası olmayan ekonomik kazançlar sağlayabilir.

We must find a way to make knowledge and its production sexy and rewarding;

Bilgiyi ve bilgi üretimini çekici ve ödüllendirici kılmanın

rewarding, not in the crass sense of moneymaking

bir yolunu bulmalıyız; ödüllendirici derken

but in terms of making it worthwhile to indulge in the pursuit of knowledge,

para kazanma anlamında değil, bilgiyi peşinde koşmaya değer kılarak

support the existence

bilgi üreten grupların

of knowledge-producing groups and intellectuals,

ve entelektüellerin varlığını desteklemek,

ensuring that the continent

kıtanın bilgi üretim, dağıtım

becomes the immediate locus of knowledge production,

ve tüketim odağı

distribution and consumption,

hâline gelmesini sağlamak

and that instead of having its depositories

ve Afrika'nın sınırları dışında depolara sahip olmak yerine,

beyond Africa's boundaries,

insanların bizden öğrenmek için

people once more come from the rest of the world,

sanal alanda bile olsa

even if in virtual space, to learn from us.

yine dünyanın geri kalanından gelmesini sağlamalıyız.

All this we do as custodians on behalf of common humanity.

Bütün bunları insanlığın ortak faydası adına koruyucu olarak yapıyoruz.

Creating a knowledge society in Africa,

Afrika'da bir bilgi toplumu oluşturmak

for me, would be one way to celebrate and simultaneously enhance diversity

bence malzeme ve bilgi alanındaki çabalarımızla donattığımız

by infinitely enriching it with material and additional artifacts --

ek yapıtlarla sonsuz zenginleştirerek

artifacts that we furnish

farklılığı kutlamanın

by our strivings

ve eş zamanlı olarak

yükseltmenin bir yolu olabilir.

in the knowledge field.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)