Need a new idea? Start at the edge of what is known | Vittorio Loreto

Çeviri: Selda Yener Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

We have all probably wondered

Sanırım hepimiz dâhilerin yaptıkları şeylerde

how great minds achieved what they achieved, right?

nasıl başarılı olduklarını merak etmişizdir.

And the more astonishing their achievements are,

Başarıları ne kadar olağan dışıysa

the more we call them geniuses,

o derece dâhidirler bizim için,

perhaps aliens

belki de

coming from a different planet,

farklı bir gezegenden gelen uzaylı gibi,

definitely not someone like us.

kesinlikle bizim gibi değiller.

But is that true?

Peki gerçekten öyle mi?

So let me start with an example.

İzninizle bir örnekle başlayayım.

You all know the story of Newton's apple, right? OK.

Newton'ın elma hikâyesini bilirsiniz.

Is that true? Probably not.

Sizce doğru mu? Belki de değil.

Still, it's difficult to think that no apple at all was there.

Ama elmanın olmadığını düşünmek zor.

I mean some stepping stone, some specific conditions

Yani evrensel yer çekimini anlamayı mümkün kılan

that made universal gravitation not impossible to conceive.

bazı atlama taşlarını, bazı özel koşulları kastediyorum.

And definitely this was not impossible,

Bu kesinlikle imkânsız değildi,

at least for Newton.

en azından Newton için değildi.

It was possible,

Mümkündü,

and for some reason, it was also there,

bazı nedenlerden dolayı da vardı,

available at some point, easy to pick as an apple.

bir yerde kullanılabilirdi, elma toplamak kadar kolaydı.

Here is the apple.

O yüzden elma vardı diyoruz.

And what about Einstein?

Peki ya Einstein için nasıldı?

Was relativity theory another big leap in the history of ideas

İzafiyet teorisi düşünce tarihinde başka hiç kimsenin anlayamadığı

no one else could even conceive?

büyüklükte bir adım mıydı?

Or rather, was it again something adjacent and possible,

Yoksa bu sefer de Einstein için çok olası

to Einstein of course,

ve mümkün bir şey miydi ki

and he got there by small steps and his very peculiar scientific path?

küçük adımlarla ve o olağan dışı bilimsel yolunu izleyerek oraya ulaşmıştı?

Of course we cannot conceive this path,

Tabii ki onun izlediği yolu anlayamayız

but this doesn't mean that the path was not there.

ama bu yolun olmadığı anlamına gelmez.

So all of this seems very evocative,

Tüm bunlar çağrıştırıcı gibi görünse de

but I would say hardly concrete

büyük fikirlerin kökenini,

if we really want to grasp the origin of great ideas

daha genel olarak "yeni" olanın hayatımıza girişini anlatmak istesek

and more generally the way in which the new enters our lives.

bunu çok zor somutlaştırabilirim.

As a physicist, as a scientist,

Bir doktor, bilim adamı olarak

I have learned that posing the right questions

doğru soruyu yöneltmenin

is half of the solution.

çözümün yarısı olduğunu öğrendim.

But I think now we start having a great conceptual framework

Şu anda doğru soruları bulmak ve sormak için

to conceive and address the right questions.

güzel bir kavramsal çerçeve oluşturmaya başladık.

So let me drive you to the edge of what is known,

Bu noktada sizi bilinenin kıyısına, daha doğrusu

or at least, what I know,

kendi bildiğim şeye götürüp

and let me show you that what is known

bilinenin

could be a powerful and fascinating starting point

değişiklik, yenilik, belki de yaratıcılığın derin anlamını

to grasp the deep meaning of words like novelty, innovation,

yakalamak için etkileyici ve büyüleyici başlangıç noktası

creativity perhaps.

olabildiğini göstereyim.

So we are discussing the "new,"

Şu an "yeni" olanı

and of course, the science behind it.

ve yeninin arkasındaki bilimi tartışıyoruz.

The new can enter our lives in many different ways,

Yeni, hayatımıza birçok farklı şekilde girebilir,

can be very personal,

kişisel olabilir;

like I meet a new person,

yeni biriyle tanışmak,

I read a new book, or I listen to a new song.

yeni bir kitap okumak veya yeni bir şarkı dinlemek gibi.

Or it could be global,

Geniş çaplı da olabilir;

I mean, something we call innovation.

yani yenilik dediğimiz şeyler.

It could be a new theory, a new technology,

Yeni bir teori, yeni teknoloji olabileceği gibi

but it could also be a new book if you're the writer,

yazarsanız yeni bir kitap

or it could be a new song if you're the composer.

veya besteci iseniz yeni şarkı da olabilir.

In all of these global cases, the new is for everyone,

Tüm bu geniş çaplı durumlarda yeni herkes için yenidir;

but experiencing the new can be also frightening,

ancak yeniyi deneyimlemek korkutucu olabilir,

so the new can also frighten us.

yani yeni bize korkunç gelebilir.

But still, experiencing the new means exploring a very peculiar space,

Buna rağmen yeniyi denemek son derece olağan dışı bir alanı;

the space of what could be,

olabilirlik alanını,

the space of the possible, the space of possibilities.

mümkün olma alanını, olasılıklar alanını keşfetmek demektir.

It's a very weird space, so I'll try to get you through this space.

Çok tuhaf bir alandır burası, biraz anlatmaya çalışacağım.

So it could be a physical space.

Fiziksel bir alan olabilir.

So in this case, for instance,

Bu duruma örnek vermek gerekirse

novelty could be climbing Machu Picchu for the first time,

Machu Picchu'ya ilk kez tırmanmak yenilik olabilir,

as I did in 2016.

2016 yılında yaptığım şey.

It could be a conceptual space,

Kavramsal bir alan olabilir;

so acquiring new information, making sense of it, in a word, learning.

yeni bir bilgi edinmek, onu anlamak yani öğrenmek.

It could be a biological space.

Biyolojik bir alan olabilir.

I mean, think about the never-ending fight of viruses and bacteria

Virüs ve bakterilerin bağışıklık sistemimizle olan

with our immune system.

bitmek bilemeyen savaşını düşünün.

And now comes the bad news.

Şimdi de kötü haber geliyor.

We are very, very bad at grasping this space.

Bizler bu alanı anlamakta son derece kötüyüz.

Think of it. Let's make an experiment.

Bir deneme yapalım:

Try to think about all the possible things you could do in the next, say, 24 hours.

Önümüzdeki 24 saat içinde yapacağınız bütün olası şeyleri düşünün.

Here the key word is "all."

Buradaki anahtar kelime "bütün".

Of course you can conceive a few options, like having a drink, writing a letter,

Eminim birkaç seçenek düşünürsünüz, mesela bir şey içmek, mektup yazmak,

also sleeping during this boring talk,

bu sıkıcı konuşma sırasında uyumak gibi,

if you can.

tabii yapabilirseniz.

But not all of them.

Ama hepsini değil.

So think about an alien invasion, now, here, in Milan,

Şimdi Milan'da bir uzaylı istilasının olduğunu düşünün,

or me -- I stopped thinking for 15 minutes.

ya da ben düşüneyim, 15 dakika düşünmeyi bıraktım.

So it's very difficult to conceive this space,

Bu alanı algılamak çok zor,

but actually we have an excuse.

ama aslında bahane buluyoruz.

So it's not so easy to conceive this space

Aslında bu alanı anlamak çok kolay değil

because we are trying to conceive the occurrence of something brand new,

çünkü yepyeni bir şeyin oluşumunu anlamaya çalışıyoruz,

so something that never occurred before,

daha önce olmayan bir şeyin,

so we don't have clues.

ipucumuz bile yok buna dair.

A typical solution could be

Normal bir çözüm

looking at the future with the eyes of the past,

geleceğe geçmişin gözünden bakmak,

so relying on all the time series of past events

geçmişte olan olayların seyrine güvenmek

and hoping that this is enough to predict the future.

ve bunun geleceği tahmin için yeterli olduğunu ummak olabilir.

But we know this is not working.

Fakat bunun işe yaramadığını biliyoruz.

For instance, this was the first attempt for weather forecasts, and it failed.

Örneğin, hava tahmini için ilk deneme böyle yapılmış ve başarısız olmuştu.

And it failed because of the great complexity

Arkasında yatan neden yüzünden

of the underlying phenomenon.

başarısız olmuştu.

So now we know that predictions had to be based on modeling,

Artık bu tahminlerin modellemeye dayanmak zorunda olduğunu biliyoruz,

which means creating a synthetic model of the system,

yani sistemin yapay bir modelini oluşturmak,

simulating this model and then projecting the system

bu modelin benzerini yapıp daha sonra sistemi

into the future through this model.

bu model üzerinden geleceğe yansıtmak gerekiyor.

And now we can do this in a lot of cases

Artık bunu veri yardımıyla

with the help of a lot of data.

birçok duruma uyarlayabiliyoruz.

Looking at the future with the eye of the past

Geçmişin gözüyle geleceğe bakmak

could be misleading also for machines.

makineler için yanıltıcı da olabilir.

Think about it.

Bunu da düşünün.

Now picture yourself for a second in the middle of the Australian Outback.

Şimdi bir saniyeliğine kendinizi Avustralya kırsallarında hayal edin.

You stand there under the sun.

Güneşin altında duruyorsunuz.

So you see something weird happening.

Garip bir şey olduğunu gördünüz.

The car suddenly stops

Araba karşıdan karşıya geçmekte olan

very, very far from a kangaroo crossing the street.

bir kanguruya çok uzak bir noktada durur.

You look closer

Yaklaştınız

and you realize that the car has no driver.

ve arabanın şoförünün olmadığını fark ettiniz.

It is not restarting, even after the kangaroo is not there anymore.

Kanguru gitmiş olsa da araba tekrar çalışmaz.

So for some reasons,

Bazı nedenlerden dolayı

the algorithms driving the car cannot make sense

arabayı kullanan algoritmalar

of this strange beast jumping here and there on the street.

oraya buraya zıplayan bu garip yaratığa anlam veremez.

So it just stops.

Hemen durur.

Now, I should tell you, this is a true story.

Size bunun gerçek olduğunu söylemeliyim.

It happened a few months ago to Volvo's self-driving cars

Birkaç ay önce Avustralya kırsallarının ortasında

in the middle of the Australian Outback.

Volvo'nun sürücüsüz araçlarının başına geldi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It is a general problem,

Genel bir problem bu.

and I guess this will affect more and more in the near future

Bence bu yakın gelecekte yapay zekâyı ve

artificial intelligence and machine learning.

makine öğrenimini daha çok etkileyecektir.

It's also a very old problem, I would say 17th century,

Belki de 17. yy'dan kalma eski bir problem bu.

but I guess now we have new tools and new clues to start solving it.

Fakat artık bunu çözecek yeni araç ve yöntemlerimiz var.

So let me take a step back,

Biraz geri gitmek istiyorum,

five years back.

beş yıl öncesine.

Italy. Rome. Winter.

İtalya. Roma. Kış.

So the winter of 2012 was very special in Rome.

2002'nin kış mevsimi Roma için çok özeldi.

Rome witnessed one of the greatest snowfalls of its history.

Roma, tarihinin en yoğun kar yağışına gördü.

That winter was special also for me and my colleagues,

O kış ben ve iş arkadaşlarım için de çok özeldi.

because we had an insight about the possible mathematical scheme --

Çünkü yeninin oluşumunu algılamak için olası matematiksel uyumu-

again, possible, possible mathematical scheme,

tekrar olması muhtemel matematiksel uyumun

to conceive the occurrence of the new.

I remember that day because it was snowing,

O günü çok iyi hatırlıyorum çünkü kar yağıyordu.

so due to the snowfall, we were blocked, stuck in my department,

Kar yağışı yüzünden bölümümde mahsur kalmıştık,

and we couldn't go home,

eve gidememiştik,

so we got another coffee, we relaxed

bir kahve daha içtik, dinlendik

and we kept discussing.

ve sohbete devam ettik.

But at some point -- maybe not that date, precisely --

Fakat bir noktada, belki tam olarak o gün değil ama

at some point we made the connection

"yeni" sorunsalı ile

between the problem of the new

yıllar önce Stuart Kauffman'ın

and a beautiful concept proposed years before

öne sürdüğü güzel bir konsept olan

by Stuart Kauffman,

komşu olasılık arasındaki

the adjacent possible.

bağlantıyı yakaladık.

So the adjacent possible consists of all those things.

İşte komşu olasılık bütün bunlardan oluşuyordu.

It could be ideas, it could be molecules, it could be technological products

Gerçekte var olan şeyden bir adım önceki

that are one step away

fikirler, moleküller,

from what actually exists,

teknolojik ürünler olabilirdi.

and you can achieve them through incremental modifications

Mevcut materyallerin yeniden kombinasyonu

and recombinations of the existing material.

ve ek değişikliklerle bunu bulabilirdiniz.

So for instance, if I speak about the space of my friends,

Örneğin, arkadaşlarımın alanı hakkında konuşacak olsam

my adjacent possible would be the set of all friends of my friends

benim komşu olasılığım arkadaşlarımın tüm arkadaşları

not already my friends.

olacaktı, kendi arkadaşlarım değil.

I hope that's clear.

Umarım anlaşılmıştır.

But now if I meet a new person,

Fakat şimdi yeni biri ile tanışsam,

say Briar,

mesela Briar,

all her friends would immediately enter my adjacent possible,

onun tüm arkadaşları birdenbire benim komşu olasılığıma girer

pushing its boundaries further.

ve sınırları daha ileri taşır.

So if you really want to look from the mathematical point of view --

Gerçekten matematiksel açıdan bakmak isterseniz

I'm sure you want --

ki istediğinize eminim,

you can actually look at this picture.

bu fotoğrafa bakabilirsiniz.

So suppose now this is your universe.

Şimdi bunu kendi evreniniz farzedin.

I know I'm asking a lot.

Çok şey istedim farkındayım.

I mean, this is your universe. Now you are the red spot.

Bu evren size ait. Kırmızı nokta sizsiniz.

And the green spot is the adjacent possible for you,

Yeşil nokta ise komşu olasılığınız,

so something you've never touched before.

daha önce hiç dokunmadığınız şey.

So you do your normal life.

Yani normal yaşantınız.

You move. You move in the space.

Böyle bu alanda hareket ediyorsunuz.

You have a drink. You meet friends. You read a book.

Bir şeyler içtiniz. Arkadaşlarla buluştunuz. Kitap okudunuz.

At some point, you end up on the green spot,

Bir şekilde yeşil noktaya vardınız,

so you meet Briar for the first time.

Briar ile tanıştığınız âna.

And what happens?

Peki neler olur?

So what happens is there is a new part,

Burada yeni bir kısım,

a brand new part of the space,

bu alanın yepyeni bir kısmı oluşur,

becoming possible for you in this very moment,

tam o anda sizin için olası olan

even without any possibility for you to foresee this

o noktaya ulaşmadan önce ön görmenizin mümkün olmadığı

before touching that point.

bir şeydir bu.

And behind this there will be a huge set of points

Bunun arkasında daha sonraki aşamalarda

that could become possible at some later stages.

olasılığı mümkün olan kocaman noktalar var olacaktır.

So you see the space of the possible is very peculiar,

Önceden tanımlanmış olmadığı için olasılık alanı

because it's not predefined.

size çok garip gelir.

It's not something we can predefine.

Önceden tanımlayabileceğimiz bir şey değildir bu.

It's something that gets continuously shaped and reshaped

Sürekli şekil alan ve eylemlerimiz ve seçimlerimizle

by our actions and our choices.

yeniden şekillenen bir şeydir.

So we were so fascinated by these connections we made --

Kurduğumuz bu bağlantılar bizi hayli büyülemişti;

scientists are like this.

bilim adamları böyledir.

And based on this,

Buradan yola çıkarak

we conceived our mathematical formulation for the adjacent possible,

komşu olasılık ile ilgili matematiksel formülasyonumuzu

20 years after the original Kauffman proposals.

Kauffman'ın önerilerinden 20 yıl sonra algıladık.

In our theory -- this is a key point --

Bizim teorimiz, -önemli bir nokta bu-,

I mean, it's crucially based on a complex interplay

temel olarak bu olasılıklar alanının

between the way in which this space of possibilities expands

genişlemesi ve tekrar yapılanması ile

and gets restructured,

bizim onu keşfetme şeklimiz arasındaki

and the way in which we explore it.

karmaşık bir etkileşime dayalıdır.

After the epiphany of 2012,

2012 Epifanisinden sonra

we got back to work, real work,

çalışmamıza geri döndük

because we had to work out this theory,

çünkü bu teoriyi çözmek zorundaydık.

and we came up with a certain number of predictions

Sonrasında gerçek hayatta test edilecek

to be tested in real life.

bir dizi öngörüde bulunduk.

Of course, we need a testable framework

Tabii ki yeniliği incelemek için

to study innovation.

test edilebilir çerçeve gerekiyordu.

So let me drive you across a few predictions we made.

Size yaptığımız birkaç öngörüyü göstereyim.

The first one concerns the pace of innovation,

Birincisi, yeniliğin ilerleme hızı;

so the rate at which you observe novelties in very different systems.

yani yenilikleri farklı sistemlerde gözlemlediğiniz oranla ilgili.

So our theory predicts that the rate of innovation

Bizim teorimiz yeniliğin hızının evrensel bir eğriyi

should follow a universal curve,

takip ettiğini ön görür,

like this one.

tıpkı bunun gibi.

This is the rate of innovation versus time in very different conditions.

Burada farklı koşullarda yeniliğin zamana karşı olan hızını görüyoruz.

And somehow, we predict that the rate of innovation

Bir şekilde yeniliğin hızının

should decrease steadily over time.

zamanla azalacağını tahmin ediyoruz.

So somehow, innovation is predicted to become more difficult

Her nedense yeniliğin zaman içinde ilerlemeniz gibi

as your progress over time.

daha zor hale geleceği öngörülüyor.

It's neat. It's interesting. It's beautiful. We were happy.

Çok normal. Enteresan. Hoş. Mutluyuz.

But the question is, is that true?

Asıl soru şu; doğruluk payı nedir?

Of course we should check with reality.

Tabii ki gerçeğe uyarlamalıydık.

So we went back to reality

Gerçekliğe dönüp

and we collected a lot of data, terabytes of data,

birçok veri topladık, terabaytlar dolusu veri,

tracking innovation in Wikipedia, Twitter,

Wikipedia ve Twitter'da yeniliğin izini sürdük,

the way in which we write free software,

tıpkı ücretsiz yazılım yazma,

even the way we listen to music.

hatta müzik dinleme şeklimizde bile.

I cannot tell you, we were so amazed and pleased and thrilled

Bu teoride yapmış olduğumuz aynı öngörülerin

to discover that the same predictions we made in the theory

çok sayıda farklı gerçek sistemle uyuştuğunu keşfetmenin bizi

were actually satisfied in real systems,

nasıl şaşırttığını, mutlu ettiğini

many different real systems.

ve etkilediğini anlatamam.

We were so excited.

Çok heyecanlanmıştık.

Of course, apparently, we were on the right track,

Anlaşılan doğru yoldaydık

but of course, we couldn't stop,

ve bittabi duramazdık,

so we didn't stop.

durmadık da.

So we kept going on,

Devam ettik,

and at some point we made another discovery

bir süre sonra da başka bir şey keşfettik

that we dubbed "correlated novelties."

ve buna "ilişkili yenilikler" adını verdik.

It's very simple.

Çok basit.

So I guess we all experience this.

Sanırım hepimiz bunu deneyimlemişizdir.

So you listen to "Suzanne" by Leonard Cohen,

Leonard Cohen'in "Suzanne" şarkısını dinliyorsunuz

and this experience triggers your passion for Cohen

ve bu deneyim sizin Cohen'a olan sevginizi artırıyor,

so that you start frantically listening to his whole production.

sonuç olarak siz de çılgınca onun tüm şarkılarını dinlemeye başlıyorsunuz.

And then you realize that Fabrizio De André here

Sonra, Fabrizio De André'nin "Suzanne" şarkısını

recorded an Italian version of "Suzanne,"

İtalyanca söylediğini fark ediyorsunuz,

and so on and so forth.

böyle böyle gidiyor bu.

So somehow for some reason,

Bir şekilde bir nedenden dolayı

the very notion of adjacent possible is already encoding the common belief

komşu olasılık tabiri birçok farklı sistemde olan

that one thing leads to another

bir şey diğerine yol açar görüşünü

in many different systems.

hâlihazırda kodluyor.

But the reason why we were thrilled

Bizi heyecanlandıran şey ise

is because actually we could give, for the first time,

gerçekten de ilk kez bu sezgiye

a scientific substance to this intuition

bilimsel bir gerçeklik verip

and start making predictions

yeniyi deneyimleme şeklimize dair

about the way in which we experience the new.

öngörülerde bulunmaya başlayabilmekti.

So novelties are correlated.

Demek ki yenilikler ilişkiliydi.

They are not occurring randomly.

Rastlantı sonucu ortaya çıkmıyorlardı.

And this is good news,

Bu iyi haberdi.

because it implies that impossible missions

Çünkü bu artık imkânsız görevlerin

might not be so impossible after all,

o kadar da imkânsız olmadığını gösteriyordu.

if we are guided by our intuition,

Sezgilerimiz bizi yönlendiriyorsa

somehow leading us to trigger a positive chain reaction.

bir şekilde bizi pozitif zincirleme reaksiyona yönlendiriyordu.

But there is a third consequence of the existence of the adjacent possible

"Yenilikler dalgası" adını verdiğimiz bu komşu olasılık durumunun

that we named "waves of novelties."

üçüncü bir sonucu daha vardı.

So just to make this simple, so in music,

Bunu basitleştirme amacıyla müzikte olduğu gibi

without waves of novelties,

yenilikler dalgasına kapılmadan

we would still be listening all the time to Mozart or Beethoven,

her zaman Mozart veya Beethoven dinliyor olabilirdik,

which is great,

harika bir şey ama

but we don't do this all the time.

her zaman da dinleyemeyiz.

We also listen to the Pet Shop Boys or Justin Bieber -- well, some of us do.

Bazılarımız gibi Pet Shop Boys ya da Justin Bieber da dinliyoruz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So we could see very clearly all of these patterns

Bu modellerin hepsini topladığımız ve analiz ettiğimiz

in the huge amounts of data we collected and analyzed.

devasa büyüklükteki verilerde açıkça görebilirdik.

For instance, we discovered that popular hits in music

Örneğin, hit müzikler

are continuously born, you know that,

bildiğiniz gibi sürekli yapılıyor

and then they disappear, still leaving room for evergreens.

ve sonra yerlerini eskimeyen şarkılara bırakarak yok oluyorlar.

So somehow waves of novelties ebb and flow

Yani yeniliklerin dalgaları bir şekilde alçalıp yükselirken

while the tides always hold the classics.

gelgitler daima klasik olanı yakalıyor.

There is this coexistence between evergreens and new hits.

işte burada unutulmayanlar ve yeni hitler bir arada bulunuyor.

Not only our theory predicts these waves of novelties.

Teorimiz sadece yenilik dalgalarını öngörmüyor.

This would be trivial.

Öyle olsa çok sıradan olurdu.

But it also explains why they are there,

Teorimiz bu dalgaların neden ve hangi sebepten dolayı

and they are there for a specific reason,

var olduklarını açıklıyor

because we as humans display different strategies

çünkü biz insanlar olarak olasılık alanında

in the space of the possible.

farklı stratejiler sergiliyoruz.

So some of us tend to retrace already known paths.

Bazılarımız bilinen yolların izinden gitme eğiliminde oluyor.

So we say they exploit.

Onlar için 'faydalanıyor' diyoruz.

Some of us always launch into new adventures.

Bazılarımız ise hep yeni maceralara atılırız.

We say they explore.

Onlara da 'keşfediyor' diyoruz.

And what we discovered is all the systems we investigated

Böylelikle incelediğimiz tüm sistemlerin

are right at the edge between these two strategies,

bu iki strateji arasında olduğunu tespit ettik,

something like 80 percent exploiting, 20 percent exploring,

yüzde 80 kadarı faydalanırken yüzde 20'si keşfediyor;

something like blade runners of innovation.

yenilikle bıçak sırtı olmak gibi bir şey.

So it seems that the wise balance, you could also say a conservative balance,

Öyle görünüyor ki, geçmiş ve gelecek ile sömürmek ve keşfetmek

between past and future, between exploitation and exploration,

arasındaki bilgelik dengesi -buna tutucu denge de diyebilirsiniz-

is already in place and perhaps needed in our system.

zaten mevcut ve belki de sistemimizin de gerek duyduğu bir şey.

But again the good news is now we have scientific tools

Yine de iyi haber şu ki artık bilimsel araçlarımız var,

to investigate this equilibrium,

bu denge durumunu inceleyebilir,

perhaps pushing it further in the near future.

belki de yakın gelecekte bunu daha öteye taşırız.

So as you can imagine,

Tahmin edeceğiniz üzere

I was really fascinated by all this.

tüm bunlar beni müthiş büyüledi.

Our mathematical scheme is already providing cues and hints

Matematiksel şemamız olasılık alanını ve

to investigate the space of possibilities

hepimizin bunu oluşturma ve keşfetmemizi

and the way in which all of us create it and explore it.

araştırmak için önceden işaret ve ipuçları veriyor.

But there is more.

Ancak daha fazlası var.

This, I guess, is a starting point of something that has the potential

Sanırım buna, yeniyi bilimsel olarak incelemek için

to become a wonderful journey for a scientific investigation of the new,

muhteşem bir yolculuk olma olasılığına sahip olan bir şeyin başlangıç noktası

but also I would say a personal investigation of the new.

ve yeninin kişisel olarak incelenmesi de diyebilirim.

And I guess this can have a lot of consequences

Sanırım bunun birçok sonucu olabileceği gibi

and a huge impact in key activities

öğrenme, eğitim, araştırma, işletme gibi

like learning, education, research, business.

ana faaliyetlerde önemli etkisi olacaktır.

So for instance, if you think about artificial intelligence,

Örneğin yapay zekâyı düşünün,

I am sure -- I mean, artificial intelligence,

yakın gelecekte yapay zekâya

we need to rely in the near future

komşu olasılık yapısını tekrar yapılandırıp

more and more on the structure of the adjacent possible,

değiştirmek ve de geleceğin bilinmeyenleri ile

to restructure it, to change it,

baş edebilmek için çok daha fazla

but also to cope with the unknowns of the future.

güvenmemiz gerektiğine inanıyorum.

In parallel, we have a lot of tools,

Buna paralel olarak

new tools now, to investigate how creativity works

yaratıcılığın nasıl işlediğini ve yeniliği tetikleyen şeyi araştırmak için

and what triggers innovation.

çok sayıda yeni araçlarımız var.

And the aim of all this is to raise a generation of people

Tüm bunların amacı ise karşılaşacağımız engellerle yüzleşmek için

able to come up with new ideas to face the challenges in front of us.

yeni fikirler ortaya atabilecek bir nesil yetiştirmek.

We all know.

Biliyoruz.

I think it's a long way to go,

Alınacak çok yol var;

but the questions, and the tools,

ancak sorular, araçlar

are now there, adjacent and possible.

işte orada duruyor, komşu ve olası.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)