What Will Future Astronauts Eat? | Phnam Bagley | TED

Çeviri: Nefise Zehra Bayar Gözden geçirme: esra kurul

When we think of space, we may think of the night sky,

Uzayı düşündüğümüzde aklımıza gökyüzü, uzay giysileri,

space suits, science fiction, space stations.

bilim kurgu, uzay istasyonları gelebilir.

With NASA's Artemis mission, we're going back to the Moon,

NASA’nın Artemis göreviyle, 50 yıl sonra ilk kez

for the first time in 50 years,

Ay’a geri dönüyoruz

and this time, with the first woman on the Moon.

ve bu kez ilk defa bir kadın gönderilecek.

Woo-hoo.

Vay be!

(Kahkahalar ve alkış)

(Cheers and applause)

You may also have heard that we're planning to send humans

Mars’ın yüzeyine insan göndermeyi planladığımızı

to the surface of Mars,

duymuş olabilirsiniz

and the logistics and rocketry for this long and arduous mission

ve bu uzun ve zorlu görev için lojistik ve roketçilik eninde sonunda çözülecektir,

are going to be figured out eventually,

ancak şok edici bir şekilde,

but shockingly, one of the big problems we don't have a solution for

çözüm bulamadığımız en büyük sorunlardan

is something that most people don't think about,

biri çoğu insanın düşünmediği bir şey,

and that is food.

yani besin.

What are we going to feed the astronauts going to Mars?

Mars’a giden astronotları neyle besleyeceğiz?

It turns out it's incredibly complicated.

Anlaşılan inanılmaz derecede karmaşık.

Before we go there,

Bu konuya girmeden önce,

burada bulunma ve sizinle bunu konuşma sebebimi açıklamak istiyorum.

I'd like to go over why I am here, talking to you about this.

I am an industrial designer and an aerospace architect.

Ben bir endüstriyel tasarımcı ve havacılık mimarıyım.

I run a design firm called Nonfiction,

Nonfiction adında bir tasarım firması işletiyorum

and what we do is that we take science fiction and we make it real.

ve işimiz bilim kurguyu alıp gerçeğe dönüştürmek.

It's a real job.

Bu gerçek bir iş.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Just to give you an idea of the type of work that we do,

Çalışmalarımız hakkında size bir fikir vermek için,

here are a few examples.

birkaç örnek paylaşmak istiyoruz.

We take technology and we make it a natural extension of the human body.

Teknolojiyi alıp insan vücudunun doğal bir uzantısı haline getiriyoruz.

We work with prominent neuroscientists

Tanınmış nörobilimcilerle birlikte çalışıp

insanların uykuya dalmasına ve gece boyu uykuda kalmasına yardımcı

and design wearables that help people fall asleep

and stay asleep all night.

giyilebilir cihazlar tasarlıyoruz.

We design batteries, low-cost, for rural Africa.

Afrika’nın kırsal kesimi için düşük maliyetli akü tasarlıyoruz.

We build schools that support neurodiversity and lifelong learning.

Nöroçeşitliliği ve yaşam boyu öğrenmeyi destekleyen okullar inşa ediyoruz.

We turn humans into superhumans.

İnsanları süper insanlara dönüştürüyoruz.

So as you can see,

Gördüğünüz gibi,

I love working on projects that make the world a better place

tasarımla dünyayı daha iyi bir yer yapan projeler üzerinde çalışmayı

through design.

seviyorum.

But most importantly, I love food.

Ama en önemlisi, yemekleri seviyorum.

I've been told that food is my love language.

Yemeğin benim sevgi dilim olduğunu söylerler.

When I like someone, I feed them.

Birinden hoşlandığımda, ona yemek yediririm.

When I don't like someone ...

Birinden hoşlanmadığımda...

well, there's always pizza.

daima pizza söylerim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So when I found out about this space food competition

Bu yüzden NASA, Kanada Uzay Ajansı

put together by NASA,

ve Methuselah Vakfı

the Canadian Space Agency and the Methuselah Foundation,

tarafından düzenlenen uzay yemekleri yarışmasını öğrendiğimde

I knew I had to be part of it.

bunun bir parçası olmalıyım dedim.

It's called the Deep Space Food Challenge.

Buna “Zorlu Uzay Yemek Yarışması” deniyor.

The premise of the challenge

Yarışmanın amacı,

is to figure out what and how we're going to feed astronauts

Mars’a gitmek gibi zorlu bir uzay görevine giden

on their way to a deep-space mission, like going to Mars.

astronotları neyle ve nasıl besleyeceğimizi bulmak.

So sending living and breathing humans to Mars or a deep-space mission

Mars’a ya da zorlu bir uzay yolculuğuna yaşayan ve nefes alan insanlar göndermek

is very tricky, as you can imagine.

tahmin edebileceğiniz gibi çok zordur.

Going to Mars is going to be extremely dangerous.

Mars’a gitmek son derece tehlikeli olacak.

The round trip is going to last two and a half to three years.

Gidiş-dönüş iki buçuk ila üç yıl kadar sürecek.

The whole time, we're going to be bombarded

Tüm bu süre boyunca, yaşamı tehdit eden seviyelerde

with life-threatening levels of space radiation

uzay radyasyonu bombardımanına maruz kalacağız

and we're going to float in microgravity

ve mikro yerçekiminde süzüleceğiz

or stand on the surface of Mars, experiencing one-third of Earth's gravity.

ya da Mars’ın yüzeyinde durarak Dünya’nın yerçekiminin üçte birini deneyimleyeceğiz.

So it's really uncomfortable to be up there.

Yani orada olmak gerçekten rahatsız edici.

And so all of these conditions, on top of isolation and stress,

İzolasyon ve strese ek olarak tüm bu koşullar

are going to make it very hard for astronauts

astronotların kilolarını ve sağlıklarını

to keep their weight and their health at optimal levels.

en iyi seviyede tutmasını çok zorlaştıracaktır.

And one of the main culprits of them losing their weight

Ve kilo vermelerinin başlıca suçlularından biri de aslında hiç de iştah açıcı

is actually unappetizing food.

olmayan yiyeceklerdir.

So imagine having to eat things like these

Üç yıl boyunca böyle şeyler yemek zorunda kaldığınızı düşünün, ne dersiniz?

for three years straight, right? And looking at the same five people.

Üstelik sürekli aynı beş kişiye bakıp duracaksanız.

That's going to be really hard.

Bu gerçekten çok zor olacak.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So what I'd like to go over is what astronauts eat

Mesela size şu anda Uluslararası Uzay İstasyonu’nda

aboard the International Space Station, for example, right now.

astronotların ne yediğinden bahsetmek istiyorum.

So essentially, they have access to ready-to-eat food,

Temel olarak, yemeye hazır gıdalara ya da burada gördüğünüz,

or food, or freeze-dried food that you see here,

suyla rehidre edilmiş, dondurularak kurutulmuş

that's rehydrated with water.

gıdalara erişimleri var.

And so it's either goop in a bag,

Yani ya bir poşet içindeki bulamaçı yiyeceksiniz

or if you're feeling fancy,

ya da kendinizi iyi hissedecekseniz

you can place that goop in a space tortilla.

bu bulamacı bir uzay tortillasının koyabilirsiniz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So tortilla is actually very popular in space,

Tortilla aslında uzayda çok popüler,

because it satisfies like bread,

çünkü ekmek gibi doyuruyor

but doesn't crumble and clog the air-filtration system.

ama parçalanıp hava filtreleme sistemini tıkamıyor.

Now, the quality of that tortilla

Gerçi, bu tortillanın kalitesi

would make your Mexican grandmother roll over in her grave,

Meksikalı büyükannenizi mezarında ters döndürür

ama hiç yoktan iyidir.

but it's better than nothing.

By the way, the water that rehydrated the freeze-dried food

Bu arada, dondurularak kurutulmuş gıdayı rehidre eden su

is recycled again and again.

tekrar tekrar geri dönüştürülür.

We don't have the luxury to send all the water that we need.

İhtiyacımız olan tüm suyu yollayacak lüksümüz yok.

There's no romantic way of saying it --

Bunu söylemenin romantik bir yolu yok...

it's filtered gray water and pee.

bu filtrelenmiş gri su ve idrar.

Ew ...

Iyy...

Every once in a while,

Arada bir ISS’deki astronotlar

astronauts aboard the ISS have access to fresh produce

taze ürünlere erişebiliyor ve bu ürünler

and that comes from resupply rockets.

ikmal roketlerinden geliyor

This happens because the Earth is only 250 miles from the ... space station.

Bunun nedeni Dünya’nın uzay istasyonundan sadece 250 mil uzakta olması.

And that's not going to be an option for people going to Mars,

Ve bu Mars’a gidecek insanlar için bir seçenek değil,

because that's 300 million miles away, one way.

çünkü Mars tek yön 300 milyon mil uzakta.

They're not going to send, like, a small rocket with apples and oranges,

Sırf sizin için içinde elma ve portakal olan küçük bir roket

just for you.

göndermeyecekler.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So going to Mars is going to be very hard.

O yüzden Mars’a gitmek çok zor olacak.

It's like hardcore backpacking in the wild,

Vahşi doğada sırt çantalı gezintiye çıkmak gibi,

except the wild is a cramped space

ancak vahşi doğa sizi her an

surrounded by things that can kill you at any moment.

öldürebilecek şeylerle çevrili kısıtlı bir alan.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So packing food for Mars

Mars yolculuğu için

is going to require one ton per person per year.

paketlenmesi gereken yiyecek miktarı kişi başına yılda bir ton.

So if we have a crew of five, six astronauts,

Yani beş altı astronotluk bir mürettebatımız varsa,

that’s a lot of weight.

çok ağırsınız demek.

And if there’s one thing you need to learn about space

Uzay hakkında öğrenmeniz gereken bir şey varsa o da

is that weight is money.

ağırlığın önemidir.

So what my design team came up with

Tasarım ekibim Space Culinary Lab

is this amazing system called the Space Culinary Lab.

adlı bu harika sistemi ortaya çıkardı.

By the way, we won the first phase of this competition,

Bu arada, bu yarışmanın ilk aşamasını kazandık

and are currently working on prototypes.

ve şu anda prototipler üzerinde çalışıyoruz.

(Cheers and applause)

(Alkış)

So let's go over the four sections of this machine.

Şimdi bu makinenin dört bölümünü inceleyelim.

Step one -- coffee.

Birinci adım: Kahve.

In the morning, it's nice to have a rich, creamy, hot beverage.

Sabahları lezzetli, kremalı, sıcak bir içecek içmek güzeldir.

A nutritious version of this is butter coffee.

Bunun besleyici bir versiyonu da tereyağlı kahvedir.

What would it take for astronauts to make space butter coffee?

Astronotların uzayda tereyağlı kahve yapabilmesi için ne gerekir?

So one of our team members created this mechanical homogenizer

Ekip üyelerimizden biri, kahve granüllerini, sıcak suyu, kolajeni

that breaks down coffee granules, hot water, collagen and ghee together

ve yağı birlikte parçalayan ve yoğun, tatmin edici bir tat veren

and creates this unctuous, satisfying mouthfeel solution

içiminin gerçekten keyifli olduğu, ağızda dağılan bir çözeltiyi üreten

that is really nice to drink.

bu mekanik homojenizatörü üretti.

What's nice as well is that it provides you

Ayrıca, beyninizi ve kalbinizi koruyan

with omega-3 fatty acids

ve iltihaplanmayı azaltan

that can protect your brain and your heart,

omega 3 yağ asitleri

as well as reduce inflammation.

sağlaması da çok güzel.

Step two -- snacks.

İkinci adım: Atıştırmalıklar.

Microalgae, like spirulina:

Spirulina gibi mikroalgler:

research in animals has shown that it can also boost your immune system,

Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, bağışıklık sisteminizi güçlendirip

and help your body from developing cancer.

kansere engel olabileceğini göstermiştir.

But the problem is algae is gross.

Ama sorun şu ki, yosun iğrenç bir şey.

(Laughter)

(Kahkahalar)

It smells funny and it doesn't taste that great.

Garip kokuyor ve tadı o kadar da güzel değil.

So what we can do is to cultivate a fresh batch aboard the spaceship,

Yani yapabileceğimiz şey, uzay gemisinde taze bir ürün yetiştirmek,

dehydrate the microalgae, and then mix it with other ingredients.

mikroalgleri kurutmak ve daha sonra diğer malzemelerle karıştırmak.

We can mix it with oats, with nuts, with powdered berries, with spices.

Yulafla, fındıkla, toz meyvelerle, baharatlarla karıştırabiliriz.

We can make them sweet, sour, savory, spicy,

Onları tatlı, ekşi, tuzlu, baharatlı,

whatever your heart desires.

canınız ne isterse yapabiliriz.

Oh, and as a bonus,

Bonus olarak,

growing microalgae absorbs carbon dioxide from the air

büyüyen mikroalgler havadaki karbondioksiti emer

and produces oxygen.

ve oksijen üretir.

In other terms, it's carbon-negative.

Başka bir deyişle, karbon negatiftir.

So now imagine all of the food systems that we have on the surface of the Earth.

Dünya yüzeyinde sahip olduğumuz tüm gıda sistemlerini hayal edin.

What if producing food actually reversed climate change?

Ya gıda üretmek iklim değişikliğini tamamen tersine çevirseydi?

Wouldn't that be cool?

Bu harika olmaz mıydı?

Step three -- salad.

Üçüncü adım: Salata.

When astronauts go on long missions to space,

Astronotlar uzun süreli uzay görevlerine çıkıp

one of the things they look forward to the most when they come back to Earth

Dünya’ya döndüklerinde en çok özlem duydukları şeylerden biri de

is the crunch of a salad.

taze, çıtır çıtır bir salatadır.

So salads were designed to grow with gravity,

Salata malzemeleri yerçekimiyle büyüyecek şekilde yaratılmıştı

so now we're asking it to grow without gravity.

ama biz onlardan yerçekimsiz büyümelerini istiyoruz.

Well, thankfully, the International Space Station experiments

Neyse ki Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yapılan deneyler salatayı

have proven that we can do that with lettuce,

marul, lahana ve diğer yeşilliklerle de

with kale and with other greens.

yapabileceğimizi kanıtladı.

Let’s give our Mars explorers a space garden.

Mars kaşiflerimize uzay bahçesi verelim.

It's great to give them some fresh produce to eat

Onlara arada bir yemeleri için taze ürünler sunmak harika

once in a while

ve arada bir

and it's nice for their mental health to look at a garden once in a while.

bahçeye bakmak ruh sağlıklarına da iyi gelecektir.

Last but not least, step four --

Son olarak, dördüncü adım:

space barbecue.

Barbekü.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So a lot of cultures all over the world

Dünyanın dört bir yanındaki pek çok kültür

consider grilled protein a meal centerpiece.

ızgarada pişirilmiş proteini yemeğin en önemli parçası olarak görür.

Unfortunately, open fire is frowned upon in space.

Ne yazık ki uzayda açık ateş pek hoş karşılanmıyor.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So we're going to use lasers.

Bu yüzden lazer kullanacağız.

So we're going to take a piece of chicken, for example,

Mesela bir parça tavuk alacağız

and we're going to rehydrate it with a carbohydrate solution.

ve onu bir karbonhidrat çözeltisiyle rehidre edeceğiz.

And then from there, we're going to design

Daha sonra da lazerleri kullanarak

a grill pattern on top of the chicken, using lasers.

tavuğun üzerinde bir ızgara deseni tasarlayacağız.

And so the heat, carbohydrate and protein combination

Böylece ısı, karbonhidrat ve protein kombinasyonu,

creates the signature caramelization

mangalda pişirilen etin tadını ve kokusunu

that makes barbecued meat taste and smell so delicious.

bu kadar lezzetli yapan özel karamelizasyonu ortaya çıkaracak.

With the Space Culinary Lab,

Space Culinary Lab ile,

we can imagine all the combinations of flavors, textures, colors

buradan elde edilebilecek tüm tat, doku,

and rituals, even, that can come out of this.

renk ve ritüel kombinasyonlarını hayal edebiliriz.

What if a Michelin star chef had access to this kind of system

Michelin yıldızlı bir şefin bu tür bir sisteme erişimi olsaydı

and created their own spaceborne dishes?

ve kendi uzay yemeklerini oluştursaydı ne olurdu?

Like, think astrobisque, floating space-juice caviar,

Astrobisque, yüzen uzay suyu havyarı

or space whiskey.

ya da uzay viskisi gibi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

What is traditionally called a galley or prep station

Geleneksel olarak mutfak veya yemek istasyonu olarak adlandırılan yer,

is now something that looks and feels a lot more like a farm-to-table kitchen,

artık daha çok çiftlikten sofraya mutfak gibi görünüp ve hissettiriyor

but in space.

ama uzayda.

What we want to do, really,

Aslında yapmak istediğimiz şey,

is to take all of that space innovation

uzaydaki tüm bu yenilikleri

and bring it back to other places in space.

alıp uzayın başka yerlerine de ulaştırmak.

We're going to go to the Moon, we're going to go to Mars,

Ay’a gideceğiz, Mars’a gideceğiz ve

nihayetinde gerçekten yapmak istediğimiz şey, uzayı daha insani hale getirmek.

and what we really want to do at the end is make space more human.

We want to apply this to all life-support systems up there.

Bunu oradaki tüm yaşam destek sistemlerine uygulamak istiyoruz.

And bringing all of that technology back to Earth is nothing new,

Bu arada tüm bu teknolojiyi Dünya’ya taşımak

by the way.

yeni bir şey değil.

Like, we've been using a lot of technologies, every day,

Mesela, uzayda icat edilen pek çok teknolojiyi

that were invented in space.

her gün kullanıyoruz.

For example, solar cells, prosthetics, water filtration systems, GPS,

Örneğin, güneş pilleri, protezler, su filtreleme sistemleri, GPS,

wireless communication devices, even the lens on your camera phone.

kablosuz iletişim cihazları, hatta kameralı telefonunuzun lensi.

So, you know, when we think about taking all of that technology

Uzayda geliştirmekte olduğumuz tüm bu teknolojiyi ele aldığımızda,

that we're developing in space,

aslında yapmak istediğimiz şey,

what we want to do, really,

Dünya’da çok fazla kaynak talep eden

is create regenerative ways to replace nonregenerative agricultural methods

ve rejeneratif olmayan tarım yöntemlerinin yerine

that demand too much resources on Earth.

rejeneratif yollar oluşturmaktır.

Every day, there's a lot of space innovation that's happening,

Her gün uzayda pek çok yenilik gerçekleşiyor,

space that's here to benefit us on Earth.

uzay bize Dünya’da fayda sağlamak için çalışıyor.

So one day, not so far in the future,

Yani bir gün, çok uzak olmayan bir gelecekte,

maybe the way we create food in space will help us open the door

belki de uzayda gıda üretme yöntemimiz, sürdürülebilir

to become a sustainable interplanetary species.

bir gezegenler arası tür olmanın kapısını açmamıza yardımcı olacaktır.

Thank you.

Teşekkürler.

(Cheers and applause)

(Alkış)