Golan Levin makes art that looks back at you

Golan Levin'in sanatı size dönüp bakıyor.

Çeviri: yasin alp aluç Gözden geçirme: Yasemin Ak

Hello! My name is Golan Levin.

Merhaba! Adım Golan Levin.

I'm an artist and an engineer,

Ben bir sanatçı ve mühendisim.

which is, increasingly, a more common kind of hybrid.

Bu gittikçe daha sık karşılaştığımız bir bileşim.

But I still fall into this weird crack

Yine de kendimi insanların beni

where people don't seem to understand me.

pek anlamadığı bir durumda buluyorum.

And I was looking around and I found this wonderful picture.

Sağa sola bakınırken bu harikulade resmi buldum.

It's a letter from "Artforum" in 1967

"Artforum" dergisinin 1967 sayısından

saying "We can't imagine ever doing a special issue

bir mektup diyor ki "Sanatta elektronik veya bilgisayar

on electronics or computers in art." And they still haven't.

konulu özel sayı çıkaracağımızı hayal edemiyoruz." Hâlâ çıkartmadılar.

And lest you think that you all, as the digerati, are more enlightened,

Sizler, bilişimciler olarak daha aydın olduğunuzu düşünmüyorsanız,

I went to the Apple iPhone app store the other day.

geçen gün Apple'ın uygulamalar mağazasına baktım.

Where's art? I got productivity. I got sports.

Sanat neresinde? Üretkenlik tamam. Spor tamam.

And somehow the idea that one would want to make art for the iPhone,

Her nedense, arkadaşlarımla şu sırada yaptığımız gibi, iPhone için sanat

which my friends and I are doing now,

üretme fikri halen bilgisayarların ne işe

is still not reflected in our understanding

yaradığına yönelik anlayışımıza

of what computers are for.

yansıyabilmiş değil.

So, from both directions, there is kind of, I think, a lack of understanding

Yani, her iki açıdan bakıldığında, bence bir sanatçının kendi çağına özgü

about what it could mean to be an artist who uses the materials

materyalleri kullanmasının ne demek olabileceği hususunda

of his own day, or her own day,

bir nevi anlaşmazlık söz konusu.

which I think artists are obliged to do,

Bana kalırsa, sanatçılar günümüzün

is to really explore the expressive potential of the new tools that we have.

yeni araç gereçlerinin, ifadeye dair potansiyellerini gerçekten keşfetmek zorundadırlar.

In my own case, I'm an artist,

Bana gelince, ben bir sanatçıyım,

and I'm really interested in

beşeri eylemin sözcük dağarcığını

expanding the vocabulary of human action,

genişletmek ve etkileşim yoluyla temelde

and basically empowering people through interactivity.

insanları güçlendirmek niyetindeyim.

I want people to discover themselves as actors,

İnsanların interaktif deneyimler sayesinde

as creative actors, by having interactive experiences.

kendilerini aktörler, yaratıcı aktörler olarak görmelerini istiyorum.

A lot of my work is about trying to get away from this.

Çalışmalarımın çoğu da bu amaca hizmet ediyor.

This a photograph of the desktop of a student of mine.

Bu bir öğrencimin masaüstünün fotoğrafı.

And when I say desktop, I don't just mean

Masaüstü dediğimde sadece faresinin

the actual desk where his mouse has worn away the surface of the desk.

aşındırdığı gerçek masa yüzeyini kast etmiyorum.

If you look carefully, you can even see

Eğer dikkatli bakarsanız, Apple menüsünün

a hint of the Apple menu, up here in the upper left,

bir parçasını görebilirsiniz, burada sol üstte,

where the virtual world has literally

tam olarak sanal dünyanın

punched through to the physical.

fiziksel dünyaya karıştığı yerde.

So this is, as Joy Mountford once said,

Bu Joy Mountford'un da bir keresinde söylediği gibi,

"The mouse is probably the narrowest straw

"Herhalde fare insanların ifadesini emmek

you could try to suck all of human expression through."

için kullanabileceğin en önemsiz alettir."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And the thing I'm really trying to do is enabling people to have more rich

Yapmaya çalıştığım şey, insanların daha fazla interaktif

kinds of interactive experiences.

deneyim yaşayabilmelerini sağlamak.

How can we get away from the mouse and use our full bodies

Nasıl farelerden kurtulur da, vücudumuzu

as a way of exploring aesthetic experiences,

estetik deneyimleri keşfetmek için kullanabiliriz,

not necessarily utilitarian ones.

faydacı deneyimler olmak zorunda değil.

So I write software. And that's how I do it.

Ben de bunun için bir yazılım yazdım.

And a lot of my experiences

Deneyimlerimin çoğu birçok açıdan

resemble mirrors in some way.

aynalara benziyor.

Because this is, in some sense, the first way,

Çünkü bazı yönlerden, aynalar insanların

that people discover their own potential as actors,

kendilerini potansiyel aktör olarak

and discover their own agency.

keşfetmelerinin ilk yolu.

By saying "Who is that person in the mirror? Oh it's actually me."

"Kim bu aynadaki? Oh, ben miyim gerçekten." diyerek yapıyorlar bunu.

And so, to give an example,

Bir örnek göstereyim şimdi,

this is a project from last year,

bu geçen seneden bir proje.

which is called the Interstitial Fragment Processor.

Adı da Dokular Arası Parça İşlemcisi.

And it allows people to explore the negative shapes that they create

İnsanlara her gün işlerine gitmek üzereyken

when they're just going about their everyday business.

yarattıkları negatif şekilleri keşfetme imkanı sağlıyor.

So as people make shapes with their hands or their heads

İnsanlar elleri veya kafaları veya başkalarıyla

and so forth, or with each other,

şekiller yarattıklarında,

these shapes literally produce sounds and drop out of thin air --

bu şekiller ses üretiyor ve düşüşe geçiyor.

basically taking what's often this, kind of, unseen space,

Temelinde, görünmeyen veya algılanamayan alanı

or this undetected space, and making it something real,

ele alıp onu gerçek hale getiriyoruz,

that people then can appreciate and become creative with.

bu da insanların hoşuna gidiyor ve onunla yaratıcı hale geliyorlar.

So again, people discover their creative agency in this way.

İnsanlar bunun sayesinde yaratıcı yönlerini keşfediyorlar.

And their own personalities come out

Ve kendi kişiliklerini tamamen

in totally unique ways.

kendilerine has yollarla ortaya koyuyorlar.

So in addition to using full-body input,

Bunun için insanların vücudunu

something that I've explored now, for a while,

kullanmanın yanı sıra son zamanlarda

has been the use of the voice,

keşfettiğim bir şey de seslerini kullanmak.

which is an immensely expressive system for us, vocalizing.

Ses çıkarmak bizim için tamamen dışavurumun bir parçası.

Song is one of our oldest ways

Şarkı söylemek kendimizi duyurma

of making ourselves heard and understood.

ve anlatmanın en eski yolu.

And I came across this fantastic research by Wolfgang Köhler,

Gestalt psikolojisinin babası olarak adlandırılan

the so-called father of gestalt psychology, from 1927,

Wolfgang Köhler'in 1927 tarihli bu harika araştırması ile karşılaştım,

who submitted to an audience like yourselves

araştırmada sizin gibi izleyicilerine şu

the following two shapes.

iki şekli göstermiş.

And he said one of them is called Maluma.

Ve demiş ki bunlardan birinin adı Maluma.

And one of them is called Taketa. Which is which?

Diğeri ise Taketa. Hangisi hangisi sizce?

Anyone want to hazard a guess?

Tahminde bulunmak isteyen var mı?

Maluma is on top. Yeah. So.

Maluma üstteki. Evet.

As he says here, most people answer without any hesitation.

Çoğu insanın bunu tereddütsüz cevaplayabildiğini söylüyor.

So what we're really seeing here is a phenomenon

Burada karşılaştığımız fenomenin adı fonestezi

called phonaesthesia,

ki bu da hepimizde olan

which is a kind of synesthesia that all of you have.

bir çeşit sinestezi (duygu karışımı).

And so, whereas Dr. Oliver Sacks has talked about

Dr. Oliver Sacks'in belirttiğine göre gerçek

how perhaps one person in a million

sinesteziye sahip insan sayısı belki

actually has true synesthesia,

milyonda birdir, bunlar renkleri

where they hear colors or taste shapes, and things like this,

duyabilir veya şekilleri tadabilir ve benzeri şeyler,

phonaesthesia is something we can all experience to some extent.

fonestezi ise belli bir ölçüde hepimizin yaşadığı bir şey.

It's about mappings between different perceptual domains,

Bu, bizim bahsedebileceğimiz sağlamlık, keskinlik,

like hardness, sharpness, brightness and darkness,

parlaklık, karanlık ve ses birimleri gibi farklı algılar

and the phonemes that we're able to speak with.

arasında bir harita oluşturmakla ilgili.

So 70 years on, there's been some research where

70 yıldır bilişsel psikologların ayrıntılarını

cognitive psychologists have actually sussed out

ortaya çıkarmak için yaptığı

the extent to which, you know,

araştırmalar var, bilirsiniz,

L, M and B are more associated with shapes that look like this,

L, M ve B daha çok bu tür şekiller ile ilişkilendirilmiş

and P, T and K are perhaps more associated with shapes like this.

ve P, T ve K daha çok bu tür şekillerle.

And here we suddenly begin to have a mapping between curvature

Ve burada birden eğriler arasında harita oluşturmaya başlıyoruz

that we can exploit numerically,

bu eğrilerden sayısal olarak faydalanabiliyoruz,

a relative mapping between curvature and shape.

eğriler ve şekiller arasında göreceli bir harita oluşturuluyor.

So it occurred to me, what happens if we could run these backwards?

Benim de aklıma geldi, bunu geriye doğru sararsak ne olur?

And thus was born the project called Remark,

Böylece Remark adlı proje doğdu.

which is a collaboration with Zachary Lieberman

Zachary Lieberman ve Ars Electronica Futurelab

and the Ars Electronica Futurelab.

ile birlikte gerçekleştirdik bu projeyi.

And this is an interactive installation which presents

Bu konuşmanıza karşılık gelen görünür

the fiction that speech casts visible shadows.

gölgeleri oluşturan interaktif bir donanım.

So the idea is you step into a kind of a magic light.

İnsanları bir çeşit sihirli ışığa sokmayı amaçladık.

And as you do, you see the shadows of your own speech.

Bunu yaptığınızda, kendi konuşmanızın gölgelerini göreceksiniz.

And they sort of fly away, out of your head.

Ve de bunlar kafanızdan çıkıp uçacaklar.

If a computer speech recognition system

Eğer bilgisayardaki konuşma tanımlama sistemi

is able to recognize what you're saying, then it spells it out.

dediklerinizi tanımlayabilirse onu ekrana yansıtıyor.

And if it isn't then it produces a shape which is very phonaesthetically

Eğer tanımlayamazsa çıkardığınız sese

tightly coupled to the sounds you made.

çok yakın bir şekil ortaya çıkarıyor.

So let's bring up a video of that.

Öyleyse, videoyu izleyelim.

(Applause)

(Alkışlar)

Thanks. So. And this project here,

Teşekkürler. Bu proje de müthiş soyut vokalist

I was working with the great abstract vocalist, Jaap Blonk.

Jaap Blonk ile birlikte gerçekleştirdiğimiz bir çalışma.

And he is a world expert in performing "The Ursonate,"

Jaap, Kurt Schwitters'in 1920'lerde yazdığı

which is a half-an-hour nonsense poem

yarım saat süren anlamsız kelimelerden oluşan

by Kurt Schwitters, written in the 1920s,

şiiri "The Ursonate"i seslendirmekte bir üstat.

which is half an hour of very highly patterned nonsense.

Yarım saat süren çok hızlı tempolu bir anlamsızlık.

And it's almost impossible to perform.

Ve neredeyse icra etmesi imkansız.

But Jaap is one of the world experts in performing it.

Ama Jaap bunu icra etmede üstatlardan biri.

And in this project we've developed

Bu projede akıllı eş zamanlı

a form of intelligent real-time subtitles.

bir altyazı sistemi geliştirdik.

So these are our live subtitles,

Bunlar bizim canlı altyazılarımız,

that are being produced by a computer that knows the text of "The Ursonate" --

"The Ursonate"in sözlerini bilen bir bilgisayar tarafından üretiliyor,

fortunately Jaap does too, very well --

neyse ki Jaap da gayet iyi biliyor.

and it is delivering that text at the same time as Jaap is.

Jaap ile eş zamanlı olarak sözleri ekrana getiriyor.

So all the text you're going to see

Göreceğiniz tüm yazılar

is real-time generated by the computer,

bilgisayar tarafından eş zamanlı olarak üretiliyor,

visualizing what he's doing with his voice.

sesi ile çıkardığını görselleştiriyor.

Here you can see the set-up where there is a screen with the subtitles behind him.

Burada arka fonda altyazıların gözüktüğü ekranı görebilirsiniz.

Okay. So ...

Pekala.

(Applause)

(Alkışlar)

The full videos are online if you are interested.

İlginizi çektiyse tam versiyonunu internette izleyebilirsiniz.

I got a split reaction to that during the live performance,

Bu performans sırasında farklı tepkiler aldım.

because there is some people who understand

Çünkü bazı insanlar altyazıların

live subtitles are a kind of an oxymoron,

bir çeşit tezat yarattığını anlıyorlardı.

because usually there is someone making them afterwards.

Çünkü genellikle sonrasında bunu yapan birisi oluyor.

And then a bunch of people who were like, "What's the big deal?

Ve bir kısım insan diyor ki, "Bunun nesi önemli ki?

I see subtitles all the time on television."

Televizyonda her zaman altyazı görüyorum."

You know? They don't imagine the person in the booth, typing it all.

Orada kabinde bunun hepsini yazan birisi olduğunu düşünemiyorlar.

So in addition to the full body, and in addition to the voice,

Tüm vücuda, ses olayına ve diğer şeylere

another thing that I've been really interested in,

ek olarak son zamanlarda benim en çok

most recently, is the use of the eyes,

ilgimi çeken şey, gözlerimizin kullanımı,

or the gaze, in terms of how people relate to each other.

bakışımız, bakışlar ile insanların birbirini etkilemesi.

It's a really profound amount of nonverbal information

Gözlerimiz ile kurduğumuz iletişim konuşmadan

that's communicated with the eyes.

aktardığımız bilgilerin büyük bir kısmını içeriyor.

And it's one of the most interesting technical challenges

Aynı zamanda bu şu anda bilgisayar biliminde de

that's very currently active in the computer sciences:

en ilginç teknik zorluklardan biri.

being able to have a camera that can understand,

Oldukça uzak bir mesafeden bu ufak topların

from a fairly big distance away,

aslında nereye baktıklarını,

how these little tiny balls are actually pointing in one way or another

ne ile ilgilendiklerini ve

to reveal what you're interested in,

dikkatinizi nereye yönelttiğinizi

and where your attention is directed.

anlayabilecek bir kameraya sahip olmak.

So there is a lot of emotional communication that happens there.

Gözlerinizde oluşan çok yoğun bir duygusal iletişim söz konusu.

And so I've been beginning, with a variety of different projects,

Birçok farklı proje ile insanların gözleri ile

to understand how people can relate to machines with their eyes.

makineler ile nasıl iletişim kurduğunu anlamaya çalıştım.

And basically to ask the questions:

Ve temelinde şu soruyu yönelttim,

What if art was aware that we were looking at it?

Eğer sanat bizim baktığımız şeyin farkında olsaydı ne olurdu?

How could it respond, in a way,

Ona baktığımız gerçeğini nasıl algılar

to acknowledge or subvert the fact that we're looking at it?

veya karşı çıkar ve buna karşılık verirdi?

And what could it do if it could look back at us?

Ve eğer bakışımıza karşılık olarak bize bakarsa ne olurdu?

And so those are the questions that are happening in the next projects.

İşte sıradaki projelerde gündeme getiren sorular bunlardı.

In the first one which I'm going to show you, called Eyecode,

Göstereceğim projelerden ilkinde, Eyecode (Göz Kodu),

it's a piece of interactive software

interaktif bir yazılım var,

in which, if we read this little circle,

burada çemberde şöyle yazıyor,

"the trace left by the looking of the previous observer

"önceki gözlemcinin bakışından geriye kalan iz

looks at the trace left by the looking of previous observer."

önceki gözlemcinin bakışından geriye kalan ize bakıyor."

The idea is that it's an image wholly constructed

Ana fikir şu, buradaki görüntü

from its own history of being viewed

zaman içinde farklı insanlar tarafından

by different people in an installation.

görüntülenmesi sonucunda oluştu.

So let me just switch over so we can do the live demo.

Şunu değiştireyim ve canlı bir gösterimini yapalım.

So let's run this and see if it works.

Oynatalım bakalım çalışıyor mu.

Okay. Ah, there is lots of nice bright video.

Tamam. Burada birçok güzel video var.

There is just a little test screen that shows that it's working.

Burada küçük bir test ekranı var, bu çalıştığını gösteriyor.

And what I'm just going to do is -- I'm going to hide that.

Şimdi bunu saklayacağım.

And you can see here that what it's doing

Ve burada nasıl çalıştığını görebilirsiniz,

is it's recording my eyes every time I blink.

her gözümü kırpışımda gözlerimi kaydediyor.

Hello? And I can ... hello ... okay.

Merhaba? Ve ben... merhaba ... tamam.

And no matter where I am, what's really going on here

Nerede olduğum, burada ne olduğu hiç önemli değil,

is that it's an eye-tracking system that tries to locate my eyes.

bu tamamen gözlerimin yerini tespit etmeye çalışan bir göz takip sistemi.

And if I get really far away I'm blurry.

Eğer gerçekten uzaklaşırsam bulanıklaşıyorum.

You know, you're going to have these kind of blurry spots like this

Bunun gibi bulanık benekler elde ediyorsunuz

that maybe only resemble eyes in a very very abstract way.

bunlar gözlere belki de sadece çok çok soyut bir şekilde benziyor.

But if I come up really close and stare directly at the camera

Ama eğer çok yakına gelir ve direk kameraya bakarsam

on this laptop then you'll see these nice crisp eyes.

o zaman güzel canlı gözleri göreceksiniz.

You can think of it as a way of, sort of, typing, with your eyes.

Bunu gözlerinizle yazı yazıyormuşsunuz gibi düşünebilirsiniz.

And what you're typing are recordings of your eyes

Ve gözlerinizin yazdığı da gözlerinizin

as you're looking at other peoples' eyes.

başkalarının gözlerine bakarken ki halinin kaydı.

So each person is looking at the looking

Herkes kendinden önceki kişinin

of everyone else before them.

bakışına bakıyor.

And this exists in larger installations

Ve bu daha büyük merkezlerde,

where there are thousands and thousands of eyes

binlerce ve binlerce gözün

that people could be staring at,

bakabildiği yerlerde, görebildiğiniz gibi

as you see who's looking at the people looking

insanlar kendilerinden öncekilerin onlardan öncekilerin

at the people looking before them.

bakışına bakar iken bıraktıkları bakışlara bakıyorlar.

So I'll just add a couple more. Blink. Blink.

Birkaç tane daha ekleyeceğim. Göz Kırpma.

And you can see, just once again, how it's sort of finding my eyes

Bir kez daha görebileceğiniz gibi, gözlerimi bulabiliyor

and doing its best to estimate when it's blinking.

ve ne zaman göz kırpacağımı en iyi şekilde tahmin edebiliyor.

Alright. Let's leave that.

Pekala. Bunu bitirelim şimdi.

So that's this kind of recursive observation system.

Bu bir çeşit yinelenen gözlemleme sistemi.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkürler.

The last couple pieces I'm going to show

Sizlere göstermek istediğim son şeyler

are basically in the new realm of robotics -- for me, new for me.

robot teknolojisinin yeni alanlarından, benim için yeni.

It's called Opto-Isolator.

Opto-Isolator adında.

And I'm going to show a video of the older version of it,

Onun eski bir versiyonunun videosunu göstereceğim.

which is just a minute long. Okay.

Bir dakika uzunluğunda.

In this case, the Opto-Isolator is blinking

Burada, Opto-Isolator bir başkasının

in response to one's own blinks.

göz kırpmasına karşılık olarak göz kırpıyor.

So it blinks one second after you do.

Siz göz kırptıktan bir saniye sonra o da kırpıyor.

This is a device which is intended to reduce

Bu alet ile en basit maddelere

the phenomenon of gaze down to the simplest possible materials.

gözümüzü dikme fenomenini azaltmayı amaçladık.

Just one eye,

Sadece bir göz,

looking at you, and eliminating everything else about a face,

size bakıyor ve yüzdeki diğer her şey göz ardı ediliyor.

but just to consider gaze in an isolated way

Bu sadece bakışı izole edilmiş

as a kind of, as an element.

bir element olarak algılamak için.

And at the same time, it attempts to engage in what you might call

Aynı zamanda, psiko sosyal bakış alışkanlıkları ile de

familiar psycho-social gaze behaviors.

ilişkilendirmeye çalışıyoruz.

Like looking away if you look at it too long

Örneğin, ona çok uzun süre bakarsanız

because it gets shy,

başka yöne dönüyor, çünkü utanıyor.

or things like that.

Ya da buna benzer şeyler.

Okay. So the last project I'm going to show

Pekala. Sizlere göstereceğim son

is this new one called Snout.

projenin adı Snout.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It's an eight-foot snout,

2,5 metre uzunluğunda

with a googly eye.

aldatıcı bir göze sahip boru.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And inside it's got an 800-pound robot arm

İçinde kocaman bir robot kolu var

that I borrowed,

ödünç aldım,

(Laughter)

(Gülüşmeler)

from a friend.

bir arkadaşımdan.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It helps to have good friends.

İyi arkadaşlara sahip olmak çok iyi bir şey.

I'm at Carnegie Mellon; we've got a great Robotics Institute there.

Carnegie Mellon'da müthiş bir Robot Teknolojisi Enstitümüz var.

I'd like to show you thing called Snout, which is --

Size Snout'u göstermek isterim.

The idea behind this project is to

Bu projenin temel fikri sizi her gördüğünde

make a robot that appears as if it's continually surprised to see you.

şaşırıyormuş gibi gözüken bir robot yapmak.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The idea is that basically --

Temel olarak fikir şöyle --

if it's constantly like "Huh? ... Huh?"

eğer sürekli şöyle yaparsa "Huh?... Huh?"

That's why its other name is Doubletaker, Taker of Doubles.

Bu yüzden onun diğer adı Çiftyapar.

It's always kind of doing a double take: "What?"

Hep bir hereketi iki kez tekrarlıyor : "Ne?"

And the idea is basically, can it look at you

Ve temelde düşünce şöyle, o size

and make you feel as if like,

bakabiliyor ve şöyle hissetmenizi sağlıyor,

"What? Is it my shoes?"

"Ne oldu? Ayakkabılarım mı?"

"Got something on my hair?" Here we go. Alright.

"Saçımda mı bir şey var?" İşte başlıyoruz. Pekala.

Checking him out ...

Ona bakıyor...

For you nerds, here's a little behind-the-scenes.

Bilgisayar delileri için biraz perde arkasından bilgiler.

It's got a computer vision system,

Burada bir bilgisayar görüntü sistemi var

and it tries to look at the people who are moving around the most.

ve etrafında en çok hareket eden kişiye bakmaya çalışıyor.

Those are its targets.

Bunlar onun hedefleri.

Up there is the skeleton,

Yukarıda bir iskelet var,

which is actually what it's trying to do.

bu da onun yapmaya çalıştığı şey.

It's really about trying to create a novel body language for a new creature.

Bu yeni bir yaratık için yeni bir vücut dili oluşturmaya çalışmakla ilgili.

Hollywood does this all the time, of course.

Hollywood bunu sürekli yapıyor tabii ki.

But also have the body language communicate something

Aynı zamanda ona bakan kişi de

to the person who is looking at it.

vücut dili ile iletişim kuruyor.

This language is communicating that it is surprised to see you,

Sizi gördüğüne çok şaşırıyor

and it's interested in looking at you.

ve size bakmak çok ilgisini çekiyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you very much. That's all I've got for today.

Çok teşekkürler. Bugünlük bu kadar.

And I'm really happy to be here. Thank you so much.

Burada olmaktan gerçekten çok mutluyum. Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)