A Street Librarian's Quest to Bring Books to Everyone | Storybook Maze | TED

Çeviri: Elza Elif Mehdiyev Gözden geçirme: Eren Gokce

It all started on a stoop,

Her şey bir verandada başladı,

one of those summer days in Baltimore

Baltimore’da klima olmadan içeride durulamayacak

where it was too hot to be inside with no AC,

kadar sıcak olan yaz günlerinden biriydi

and it seemed like the heat had pushed the entire neighborhood out

ve sıcaklık tüm mahalleyi

verandalarına ittirmiş gibi görünüyordu.

onto their front stoops.

I grabbed a book and started reading to my nieces.

Bir kitap aldım ve yeğenlerime okumaya başladım.

After a few pages,

Birkaç sayfadan sonra,

other little heads started popping up on the other side of the book.

kitabın diğer tarafında küçük kafalar belirmeye başladı.

So of course, I invited the neighborhood kids to join us.

Yani tabii ki, mahalle çocuklarını bize katılmaları için davet ettim.

When I was finished reading, the kids didn't want story time to stop.

Okumayı bitirdiğimde çocuklar hikâye zamanının durmasını istemediler.

They asked me to read another book and then another one.

Başka bir kitap okumamı istediler, sonra başka bir tane daha.

After a few rounds, I had had enough.

Birkaç turdan sonra, artık canıma tak etti.

So I said, "You guys can read a book at home."

Bu yüzden dedim ki “Evde kendiniz de kitap okuyabilirsiniz.”

"We don't have any books at home,"

“Evde hiç kitabımız yok,”

was their overwhelming response.

diye cevapladı çoğunluk.

It was a harsh reminder

Sert bir hatırlatıcıydı bu cevap,

that there are children who don't have a single book at home.

evde tek bir kitabı dahi olmayan çocukların varlığını hatırlatan.

So what did I do about it?

Peki bu konu hakkında ben ne yaptım?

I started reading to the neighborhood kids every weekend.

Her hafta sonu mahalle çocuklarına kitap okumaya başladım.

I called it Stoop Storytime,

Buna Veranda Hikâyelerı adını verdim

and the process inspired me to begin working in the public library.

ve bu süreç halk kütüphanesinde çalışmaya başlamamın ilhamı oldu.

However, as a public librarian,

Bununla birlikte, bir halk kütüphanecisi olarak,

I quickly realized that the kids that I saw coming into the library

çabucak anladım ki kütüphaneye gelen çocuklar

weren't the same ones I was reading to out on my front stoop.

verandada kitap okuduğum çocuklarla aynı değildi.

I began researching and learned about library barriers

Araştırma yapmaya başladım ve kütüphane bariyerleri

and something called book deserts.

ve kitap çölleri denen bir şeyi öğrendim.

A book desert is an area or a community with limited access to books

Kitap çölü, kitaplara ve okuma materyallerine sınırlı erişimi olan

and reading materials.

bir bölge veya topluluktur.

I slowly realized that I wasn't going to meet my neighbors

Yavaş yavaş anladım ki ihtiyaç sahibi komşularımla

who need it most inside library's walls.

kütüphane duvarlarının ardında karşılaşmayacaktım.

So I quit my job and took to the streets,

Bu yüzden işimi bıraktım ve sokaklara çıktım,

becoming a radical street librarian.

radikal sokak kütüphanecisi olarak.

When I was putting this talk together,

Bu konuşmayı bir araya getirirken,

TED asked me, what exactly is a radical street librarian?

TED bana radikal sokak kütüphanecisi tam olarak nedir diye sordu.

I was like, well, I sort of made it up a few years ago,

Bunu ben uydurdum birkaç yıl önce ama,

but it's a term I use to refer to anyone doing work to increase literary access

geleneksel ortamların dışında, edebi erişimi artırmak için

çalışma yapan kişilere atıfta bulunmak için kullandığım bir terim.

outside of traditional settings.

As a radical street librarian,

Radikal bir sokak kütüphanecisi olarak,

I'm making books appear in everyday places in extraordinary ways.

kitapların günlük mekânlarda olağanüstü şekillerde belirmelerini sağlıyorum.

I install free, public book vending machines,

Ücretsiz, halka açık kitap otomatları kuruyorum,

host street-corner story times,

sokak köşelerinde hikâye zamanları düzenliyorum

and pop up on the block with free bookstores,

ve sokakta ücretsiz kitapçılar açıyorum,

so kids who don’t have McDonald’s money

McDonald’s parası olmayan çocuklar

don't have to worry about having book-fair money.

kitap parası hakkında endişelenmesin diye.

I deeply believe in books by any means necessary.

Her koşulda kitapların ihtiyacına derinden inanıyorum.

So whether at a community basketball game,

Bu yüzden ister mahalle basketbol maçında,

ister köşe mağazasında, ister güzellik dükkânında,

corner store, beauty supply, or front stoop,

ister verandalarda olsun,

I utilize my expertise as a librarian

kütüphanecilik uzmanlığımı, onları okuyan çocukları yansıtan

to curate collections that reflect the kids reading them.

koleksiyonlar oluşturmak için kullanıyorum.

This means books with characters that look like them, talk like them,

Bu, kendilerine benzeyen, onlar gibi konuşan, aynı yerlere giden,

go to the same places, speak the same languages.

aynı dilleri konuşan karakterlere sahip kitaplar demektir.

Book deserts are often found in economically disadvantaged

Kitap çölleri genellikle, ekonomik olarak dezavantajlı

or rural areas,

veya kırsal alanlarda bulunur,

where bookstores and libraries are scarce.

kitapçıların ve kütüphanelerin az olduğu.

In higher-income communities,

Yüksek gelirli topluluklarda,

there are more books per child than in low-income communities.

çocuk başına daha fazla kitap vardır, düşük gelirli topluluklara göre.

For example,

Örneğin,

in Philadelphia's Chestnut Hill,

Philadelphia’daki Chestnut Hill’de yapılan

a study found that there were about 13 books for every child

bir araştırma, her çocuk için yaklaşık 13 kitap bulunduğunu,

while in high-poverty communities of the same city,

ama aynı şehrin yoksulluğu yüksek olan topluluklarında

it found up to 300 children could share one book.

300′e kadar çocuğun bir kitabı paylaşabileceğini buldu.

We know communities with high illiteracy rates are often plagued with poverty,

Biliyoruz ki, düşük okuma yazma bilme oranlarına

sahip topluluklar genellikle yoksulluk,

poor health and unemployment,

kötü sağlık ve işsizlikle boğuşurken,

while their literate counterparts are healthier,

yüksek okuma yazma bilme oranları olan yerler daha sağlıklı

with greater numbers of employment and higher household incomes.

yüksek çalışma oranına sahip ve hane halkı gelirleri daha yüksek.

So I know what you're thinking.

Yani, ne düşündüğünüzü biliyorum.

"There are plenty of bookstores and libraries where I live."

“Benim yaşadığım yerde çok sayıda kitapçı ve kütüphane var.”

But here's the kicker:

Ama işte asıl önemli nokta bu:

the presence of bookstores and libraries in a neighborhood

Bir yerde kitapçıların ve kütüphanelerin olması,

doesn't necessarily disqualify it as a book desert.

orayı bir kitap çölü olmaktan diskalifiye etmez.

Lower-income neighbors may lack the resources to purchase books

Düşük gelirli komşuların, kitapçıdan kitap satın almaya

from the bookstore or pay library fines.

veya kütüphane cezası ödemeye imkânı olmayabilir.

Residents may be working multiple jobs or facing hardships

Oranın sakinleri birden fazla işte çalışıyor olabilir veya kütüphaneye

that make a trip to the library an additional stressor.

gitmeyi ek bir stres faktörü yapan zorluklarla karşı karşıya olabilir.

Barriers like requirement of identification,

Kimlik gerekliliği, adres kanıtı, para cezaları

proof of address, fines and fees,

ve benzeri ücretler gibi bariyerler,

all while seemingly routine,

görünüşte rutin olsa da,

can become substantial obstacles for families facing hardships.

zorluklarla karşı karşıya olan aileler için önemli engeller hâline gelebilir.

There's also historical barriers,

Bazı tarihsel engeller de var,

such as anti-literacy laws

okuryazarlık karşıtı yasalar gibi

and library segregation policies

ve kütüphane ayrımcılığı politikaları

that have excluded Black communities for decades.

on yıllardır Siyah toplulukları dışlamış olan.

Librarians understand

Kütüphaneciler anlar ki,

that the habit of visiting libraries is often generational tradition.

kütüphaneleri ziyaret etme alışkanlığı genellikle kuşak geleneğidir.

Many of the parents we see currently bringing their kids into the library

Şu anda çocuklarını kütüphaneye getirirken gördüğümüz ebeveynlerin çoğu,

were once brought in by their parents when they were children,

çocukluklarında kendi ebeveynleri tarafından getirildi kütüphaneye,

and so on and so forth.

vesaire vesaire.

But for Black communities that faced arrest for reading,

Ama okudukları için tutuklanmayla

karşı karşıya kalmış olan Siyah topluluklarda,

the impact of library segregation

kütüphane ayrımcılığının

and anti-literacy laws lingers,

ve okuryazarlık karşıtı yasaların etkisi hâlâ hissediliyor,

and a hesitancy to visit libraries still exists to this day.

ve kütüphaneleri ziyaret etme konusundaki tereddüt bugüne kadar devam ediyor.

So what can be done about book deserts and book access?

Peki kitap çölleri ve kitap erişimi hakkında ne yapılabilir?

Research tells us that increasing access to appropriate print materials

Araştırmalar bize söylüyor ki, uygun matbulara erişimin artırılması

is an incredibly effective means of enhancing the reading achievement

okuma başarısını artırmanın inanılmaz derecede etkili bir yoludur,

of economically disadvantaged children.

ekonomik açıdan dezavantajlı çocuklar için.

To put it plainly, the more books a child has early access to,

Açıkça söylemek gerekirse, bir çocuk ne kadar çok kitaba erkenden erişirse,

the more likely they are to succeed as readers.

okuyucu olarak başarılı olma olasılığı o kadar artar.

Though I recently created the term, being a street librarian is nothing new.

Bu terimi yakın zamanda yaratmama rağmen, sokak kütüphaneciliği yeni bir şey değil.

I'm inspired by the many mobile librarians who came before me.

Benden önce gelen birçok mobil kütüphaneciden ilham alıyorum.

I'm just a little more hood with it.

Sadece ben biraz daha mahalleciyim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

One of my favorite stories was born out of the Great Depression.

En sevdiğim hikâyelerden biri Büyük Buhran’dan doğdu.

The Pack Horse Library was created to deliver books to residents

Pack Horse Kütüphanesi, coğrafi olarak izole bölgelerde

living in geographically isolated areas.

yaşayan sakinlere kitap teslim etmek için oluşturulmuştur.

The librarians packed books into feed sacks, saddle bags

Kütüphaneciler kitapları yem çuvallarıyla, eyer çantalarıyla

and even old pillow cases,

ve hatta eski yastık kılıflarıyla paketlediler

and they traveled on horse, mule or foot

ve atla, katırla veya yürüyerek

into the mountains of rural Kentucky.

Kentucky’nin kırsal dağlarına seyahat ettiler.

These book women traveled in rain, snow and heat,

Bu kitapçı kadınlar yağmurda, karda ve sıcakta seyahat ettiler

and because there weren't roads,

ve yapılı yollar olmadığı için

they navigated through creek beds and along fence lines,

dere yataklarında ve çit çizgileri boyunca ilerlediler,

often traveling up to 20 miles per day.

genellikle günde 20 mil mesafe kat ederek.

Sometimes conditions were so harsh

Bazen koşullar o kadar zordu ki

that a mule would succumb to -- the weather.

bir katır havaya yenik düşerdi.

One book woman continued to walk 18 miles without her mule

Bir kitapçı kadın, katırı olmadan 18 mil yürümeye devam etti,

to deliver a book to a child living in the mountain tops.

dağların tepelerinde yaşayan bir çocuğa kitap teslim etmek için.

One of the most popular items in their library

Kütüphanelerindeki en popüler ögelerden biri

wasn't really a book at all,

aslında bir kitap değil,

but something that the librarians pieced together,

kütüphanecilerin tasarladığı bir şeydi,

a scrapbook from the most popular titles.

en popüler kitaplardan parçalar barındıran bir defterdi.

It contained quilt patterns,

Yorgan desenleri,

the latest fashion clippings,

en son modalardan kırpıntılar,

a recipe for opossum soup and children’s stories.

bir keseli sıçan çorbası tarifi ve çocuk hikâyeleri içeriyordu.

The Pack Horse librarians embodied the street

Pack Horse kütüphanecileri, sokak kütüphanecisi ruhunu somutlaştırdı,

hood librarian spirit by creating custom books

özel kitaplar oluşturarak,

that met their community's needs.

topluluklarının ihtiyaçlarını karşılayan.

Librarians haven't just relied on horseback either.

Kütüphaneciler yanlızca at sırtında yolculuk etmedi.

We've employed elephants in the Elephant Mobile Library,

Fil Mobil Kütüphanesi’nde filler kullandık,

ridden camels in Kenya to deliver books to nomadic tribes,

Kenya’da develere binerek göçebe kabilelere kitap teslim ettik

and led dogs through the mountains of northern California.

ve köpekleri kuzey Kaliforniya’nın dağlarında yönlendirdik.

From bibliobikes in Augusta, Georgia,

Augusta, Gürcistan’daki bibliobik’lerden

to Biblioburro in Colombia,

Kolombiya’daki Biblioburro’lara kadar

libraries have taken diverse forms

kütüphaneler çeşitli biçimler aldılar

and adjusted to different cultures and landscapes.

ve farklı kültür ile manzaralara uyum sağladılar.

In China, there's a floating library

Çin’de, yüzen bir kütüphane var

dönüştürülmüş balıkçı teknelerinden yapılmış olan

made from converted fishing boats

that serves as an island's first public library.

ve bir adanın ilk halk kütüphanesi olarak hizmet veren.

And in Baltimore, you'll find me,

Ve Baltimore’da beni bulacaksınız:

the radical street librarian,

Bir radikal sokak kütüphaneci,

striving to deliver books to your front stoop.

kitapları verandalarınıza teslim etmek için çabalayan.

Since its inception,

Kuruluşundan bu yana,

my initiative has delivered 5,000 books

girişimim 5.000 kitap teslim etti,

to children living in book deserts.

kitap çöllerinde yaşayan çocuklara.

(Applause)

(Alkış)

In case you're wondering how to be a street librarian,

Nasıl sokak kütüphanecisi olunabileceğini merak ediyorsanız,

here's what you can do.

işte yapabilecekleriniz.

First, be radical.

Öncelikle radikal olun.

Share books in extraordinary ways and think outside the box.

Kitapları sıradışı şekillerde paylaşın ve kutunun dışında düşünün.

Perhaps host a block party book swap

Belki yerel bir çamaşırhanede sokak partisi kitap takası

or a story time at a local laundromat.

veya hikâye zamanı düzenleyin.

Second, be street.

İkincisi, sokak olun.

Connect with your neighbors.

Komşularınızla bağlantı kurun.

Talk to people in your community.

Topluluğunuzdaki insanlarla konuşun.

And third, embody the spirit of a librarian.

Üçüncüsü, bir kütüphanecinin ruhunu somutlaştırın.

Get your library card,

Kütüphane kartınızı alın,

match books to readers by considering their interests

kitapları okuyucularla eşleştirin, ilgi alanlarını

ve deneyimlerini göz önünde bulundurarak.

and experiences.

I believe everyone is a reader.

Ben herkesin bir okuyucu olduğuna inanıyorum.

They just haven't found the right book yet.

Sadece henüz doğru kitabı bulamadılar.

(Applause)

(Alkış)

And that's where librarians step in.

Ve işte kütüphanecilerin devreye girdiği yer burası.

Many want to read but don't know where to get started.

Birçok kişi okumak istiyor ama nereden başlayacağını bilemiyor.

And visiting the most magical place on Earth, the library,

Ve dünyadaki en büyülü yer olan kütüphaneyi ziyaret etmek,

can be intimidating for non-library goers.

kütüphane müdavimleri olmayanlar için korkutucu olabilir.

We must meet them where they are and guide them along that journey.

Onlarla oldukları yerde buluşmalı ve bu yolculuk boyunca rehberleri olmalıyız.

There is an ancient African proverb

Eski bir Afrika atasözü vardır:

that when an old man dies, a library burns.

Yaşlı bir adam öldüğünde, bir kütüphane yanar.

For neighborhoods where stories are passed down on front stoops,

Hikâyelerin verandalarda aktarıldığı mahallelerde,

we must meet our neighbors where they are.

komşularımızla bulundukları yerde buluşmalıyız.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)