Deborah Scranton: Scenes from "The War Tapes"

Tłumaczenie: maksymilian fojtuch Korekta: Marek Kasiak

Three years ago, I got a phone call, based on an earlier film I had made,

Trzy lata temu, odbyłam rozmowę telefoniczna nawiązująca do mojego poprzedniego filmu,

with an offer to embed the New Hampshire National Guard.

z propozycja nakręcenia filmu o jednostce Gwardii Narodowej z New Hampshire.

My idea -- and literally, I woke up in the middle of the night,

Mój pomysł - i dosłownie, obudziłam się w środku nocy,

and we've all have those moments. You know, you go to sleep --

a każdy z nas doświadcza takich chwil.

I was excited, with this phone call.

Byłam podekscytowana tym telefonem.

I was thinking, I just finished making another film about World War II vets,

Pomyślałam, właśnie skończyłam kolejny film o weteranach drugiej wojny światowej,

and I realized I'd gotten to know their stories,

i uświadomiłam sobie, ze znam ich historie,

and I realized this was a once-in-a-lifetime opportunity

i ze to jest życiowa szansa

to tell a warrior's story as it unfolded.

aby opowiedzieć historie wojownika jego oczyma

So I went to bed that night pretty excited.

Poszłam spać naprawdę podekscytowana.

Not sure of all the details, but excited.

Nie pewna co do szczegółów, ale podekscytowana.

It wasn't at four in the morning, but it was closer to midnight.

To nie byla czwarta nad ranem, lecz - raczej kolo północy.

Woke straight up. Wide-awake as could be.

Obudziłam sie od razu. Momentalnie wybudzona.

And I had this idea: what if I could, in effect, virtually embed,

Zadałam sobie to pytanie: a jeśli w zasadzie mogłabym to zrobić?

and create a permeable relationship with the soldiers?

Nawiązać więzy z żołnierzami?

To tell the story from the inside out, versus the outside in?

Opowiedzieć ich historie z wewnątrz, aniżeli odwrotnie?

So, I called back Major Heilshorn,

Oddzwoniłam do majora Heilshorn'a,

who's the public affairs officer of the New Hampshire National Guard.

oficera do spraw publicznych Gwardii Narodowej New Hanpshire.

And he knew me, so I was like, "Greg?"

A ze znal mnie, wiec spytałam mniej wiecej tak, "Greg?"

He's like, "Yes, Deborah?"

On odpowiedział mniej więcej, "Tak, Deborah?"

Told him my idea, and you know,

Opisałam mu mój pomysł, i wiecie co,

he is one of the bravest men in the world,

to jest jeden z najodważniejszych ludzi na świecie,

as is General Blair, who, in the end, gave me permission to try this experiment.

jak i generał Blair, który zezwolił, bym rozpoczęła ten eksperyment

Within 10 days, I was down at Fort Dix.

W ciągu 10 dniu bylem w bazie Fort Dix

He gave me my pick of units.

Pozwolił, bym wybrała sobie jednostkę

I picked one unit -- Charlie Company, Third of the 172nd,

wybrałam jedna- Kompanie Charlie, trzeci batalion 172-giej

they're mountain infantry -- for two reasons.

to piechota górska - z dwóch powodów.

One, they're infantry.

po pierwsze, to piechota.

Number two, they were going to be based at LSA Anaconda,

Po drugie, mieli stacjonować w bazie LSA Anaconda,

so I knew they would have Internet access.

więc wiedziałam, że będą mieli dostęp do internetu

The caveat for my access was I had to get the soldiers to volunteer.

Poinformowano mnie, że będę miała dostęp, jeśli uda mi się pozyskać żołnierzy na ochotnika.

This was a big thing that

To było coś

I think when Major H told me,

Myślę, kiedy Major H powiedział mi,

I wasn't really totally gathering what that would mean.

nie do końca rozumiałam co miał na myśli.

So what that meant was, when I went down to Fort Dix,

O co mu chodziło, przekonałam się, gdy pojechałam do bazy Fort Dix,

I had to hop out in front of 180 guys and tell them of my vision.

miałam skakać przed 180 facetami i powiedzieć o moim pomyśle.

You can imagine the hailstorm of questions I got.

Możecie sobie wyobrazić grad pytań jakimi mnie obsypano.

The opening one was,

Pierwsze otwarcie było,

"What the fuck do you know about the National Guard?"

"Co do jasnej anielki wiem o Gwardii Narodowej?"

I started with the 1607 Massachusetts Bay Colony Pequot Indian Wars.

Zaczęłam od wojen kolonistów z Indianami Pequod znad Zatoką Massachusetts w 1607.

Gave them about a nine minute response,

przez 9 minut opowiadałam,

and there we went.

no i ruszyliśmy.

So, I'd like to show the clip of the film.

W związku z tym chciałabym, pokazać Państwu zwiastun filmu.

It's our trailer, because I know, obviously you guys are busy,

To nasz zwiastun, gdyż wiem, że jesteście bardzo zajęci -

many of you may not have had a chance to see it.

wielu z Was nie miało szansy obejrzeć go.

So, I want to show the trailer,

Dlatego chcę pokazać ten zwiastun,

and then I'm going to take apart one scene in detail.

potem chciałabym się skupić na jednej scenie w szczególności

If we could roll?

możemy zacząć?

(Video) Stephen Pink: This is Sergeant Stephen Pink.

Pink: Oto sierżant Stephan Pink.

Michael Moriarty: Specialist Michael Moriarty.

Moriarty: specjalista Michael Moriarty.

Zack Bazzi: Do I really want to go? Probably not.

Bazzi: Naprawdę chcecie wiedzieć? Raczej nie.

Soldier: We're not supposed to talk to the media.

Żołnierz: Nie powinniśmy rozmawiać z mediami.

SP: I'm not the media, dammit!

P: Nie jestem z mediów, do cholery!

MM: The day is here. Life will change.

M: Ot codzienność. Życie ulegnie zmianie.

Voice: The real deal, man! Narrator: You ready?

Żołnierz: Do sedna, człowieku! Gotowi?

Soldier: Bring it on! Narrator: You ready? Voice 2: Iraq, here we come!

Ruszajmy! Gotowi? Iraku, przybywamy!

ZB: Every soldier eventually wants to go in combat.

B: W końcu każdy żołnierz chce iść do walki.

It's natural instinct.

To naturalny instynkt.

SP: If you let fear get to you,

P: jeśli pozwolisz, by dopadł ciebie strach,

then you're not going to be doing your job.

wtedy nie wykonasz twojego zadania.

MM: Every single time you go out there, there's attacks.

M: za każdym razem gdy tam jesteś, atakują.

It's unbelievable.

To niewiarygodne.

ZB: Hey, Nestor, your ass crack is right in my face.

B: Hej Nestor, twoje dupsko mam na twarzy.

Soldiers: IV! Are we on fire? IV!

Żołnierz: Strzelają do nas?

Man down! Man down!

Mamy rannego. Mamy rannego.

MM: Keep going, brother. You wanna play?

M: Filmuj, brachu. Chcesz grać?

Michael Moriarty's Wife: It's really hard for him to not have his dad.

Żona Moriat'iego: Jemu jest naprawdę trudno bez ojca.

MM: This little kid is in the middle of a war zone.

M: Ten smarkacz w środku działań wojennych

Stephen Pink's Girlfriend: In the beginning, he's like, "Write something dirty!"

Dziewczyna Pink'iego: na początku, on miał takie teksty - "Napisz coś sprośnego!"

George W. Bush: The world's newest democracy.

George W. Bush: Najnowsza demokracja świata.

MM: They're shooting at me.

M: Walą we mnie.

SP: You don't put 150,000 troops in there,

P: Nie wysyłasz 150,000 żołnierzy

and say we're there to create democracy.

i nie gadasz, że jesteśmy tu, aby stworzyć demokrację.

Soldier: We've got a drive through window at Burger King now.

Żołnierz: Teraz musimy zatrzymać się w Burger Kingu.

SP: We're here to create money.

P: Jesteśmy tutaj, by stworzyć pieniądze.

MM: I support George Bush. We're not there for the oil.

M: Popieram George'a Bush'a. Nie jesteśmy tam dla ropy.

Jon Baril: The worst thing in my life.

Jon Baril: Najgorsza rzecz w moim życiu.

SP: Baril, don't look at it, bud.

P: Baril, nie patrz na to koleś.

Michael Moriarty's Wife: He's not the same person anymore.

Żona M: To nie jest ten sam człowiek.

MM: I will not go back.

M: Nie wrócę tam.

Kevin Shangraw: The Iraqi people are who we are there to help --

Kevin Shangraw: Jesteśmy tam, by pomoc Irakijczykom --

and we just killed one.

i właśnie zabiliśmy jednego.

Soldiers: Sergeant Smith is down! Sergeant Smith is down?

Żołnierz: Sierżant Smith dostał! Sierżant Smith dostał?

There they are! Right there! Fire, fire!

Tam są! Tam! ognia! ognia!

JB: It'll be a better country in 20 years, 'cause we were there.

Baril: To będzie lepszy kraj za 20 lat, bo byliśmy tam.

I hope.

Taką mam nadzieję.

(Applause) Deborah Scranton: Thank you.

Debrah Scranton: Dziękuję.

One of the things I'd like to talk to you about

Chciałabym poruszać jedną kwestię z wami,

is having a conversation about something that is difficult to talk about.

mianowicie porozmawiać o czymś, o czym trudno się rozmawia.

And I'd like to relate an experience I had here at TED.

Chciałabym nawiązać do moich doświadczeń z TED.

I don't know how many of you might imagine it,

Nie wiem ilu z was jest w stanie to sobie wyobrazić,

but there's actually a TEDster who recently got back from Iraq.

lecz właściwie jest jeden TEDownik, który ostatnio wrócił z Iraku.

Paul? Come on, stand up.

Paul? Wstań.

This is Paul Anthony.

Oto Paul Anthony.

He served -- (Applause) -- with the Marines,

Służył-- (Oklaski) -- w Marines

and I want to tell you a little, brief story.

i chiałabym opowiedzieć wam krótką historię.

We were one of the lucky ones

Byliśmy farciarzami,

to get in the class with the Sony cameras and the Vista software.

otrzymaliśmy sprzęt klasy Sony i oprogramowanie Vista

Right? And we started talking.

Prawda? I zaczęliśmy rozmawiać.

People will see my tag, and they'll see "The War Tapes,"

Ludzie będą patrzeć na moją etykietkę i zauważą "Wojenne Taśmy"

and then we'll start talking about war.

i wtedy rozpoczniemy rozmowę o wojnie.

We got in a conversation with some other people in the class,

Wciągneślimy się w rozmowę z pozostałymi osobami w klasie.

and it went on and on.

no i to tak się zaczęło.

I mean, we were there for an hour, talking.

Znaczy się, byliśmy tam godzinę, cały czas rozmawiając.

And it really highlighted something that I would like to ask

Ta rozmowa uwydatniła coś o co chciałabym zapytać

you guys to think about and hopefully to help with,

was chłopaki, byście pomysleli i mam nadzieję, że pomożecie.

which is, I think a lot of us are very afraid to have conversations about war,

Chodzi o to, że wydaje mi się, że wielu z nas boi się rozmawiać o wojnie.

and about politics.

i o polityce.

And really -- because maybe we're going to disagree.

I naprawdę-- bo być może nie będziemy się zgadzać.

Maybe it's going to get uncomfortable.

Ewentualnie ta dyskusja może stać się niewygodna.

How do we open it up to really be able to have a conversation?

Jak rozpocząć tę debatę?

And you know, Paul was talking,

jak wam wiadomo, Paul mówił,

and he then turned to Constance and said,

i zwrócił się do Constance i powiedział

"You know, I wouldn't have this conversation if she weren't here,

"Wiesz, nie prowadziłbym tej rozmowy z tobą, gdyby jej tutaj nie było,

because I know she has my back."

ponieważ wiem, że ją popieram."

And I want to say, I was nervous.

Chcę powiedzieć, że byłem nerwowy.

Because I'm used to doing Q&As.

Ponieważ stawiałem sobie pytanie i sam udzielałem sobie odpowiedzi.

I really related to what James was saying yesterday,

Naprawdę nawiązuję do tego to James powiedział wczoraj,

because I'm behind the camera.

ponieważ stałem po drugiej stronie obiektywu.

You know, I can answer questions about my movie,

Rozumiesz, mogę odpowiadać na pytania dotyczące mojego filmu,

but for me to come up and talk for 18 minutes is a really long time.

lecz dla mnie wyjście na scenę i rozmawianie przez 18 minut to naprawdę bardzo długo.

So, I wanted to say, Paul, I'm happy you're here,

Zatem, chciałam powiedzieć - "Paul, cieszę się, że jesteś tutaj,

because I know you have my back.

bo wiem, że mnie wspierasz."

This film was not about the Internet,

Ten film nie był o internecie,

but it could not have been made without it.

ale nie mógłby powstać bez niego.

The guys' tapes on average took two weeks to get from Iraq to me.

Zazwyczaj dwa tygodnie trwało zanim taśmy chłopaków z Iraku trafiły do mnie.

In the meantime, the soldiers -- we would email and IM.

W międzyczasie, żołnierze - komunikowaliśmy się przez pocztę elektroniczną i IM.

I didn't save all of them,

Całej tej korespondencji nie zachowałam,

because I didn't realize at the beginning

ponieważ, na początku nie zdawałam sobie sprawy,

that it would be something that I would want to keep track of.

że byłoby to warte zarchiwizowania.

But there were 3,211 emails and IMs and text messages

3,211 emaili, czatów IM i SMS

that I was able to save.

udało mi się zachować.

The reason I quantify that is because we really embarked on this as a mutual journey

Podaję te liczby, gdyż wspólnie udaliśmy w podróż,

to really get inside of it.

której głębię staraliśmy się wspólnie spenetrować.

So I wanted to show you a clip,

Tak więc chciałam pokazać wam zwiastun,

and then I was going tell you a little bit of how it got put together.

by następnie opowiedzieć, jak powstał ten film.

If we could roll the clip.

Zacznijmy projekcję.

(Video) SP: Today is sport. [Unclear] Radio: [Unclear] Christian soldiers.

Pink: Dziś dzień sportu.

SP: We like to give these insurgents a fair chance.

Lubimy dawać powstańcom szansę.

So, what we do, we ride with the windows down.

Więc, przejeżdżamy się z opuszczonymi szybami

Because, you know, we obviously have the advantage. I'm just kidding.

Bo jak pewnie wiecie, mamy w zanadrzu asa. Zartowałem.

We don't fucking ride with the goddam windows down.

Nie jeździmy z tymi opuszczonymi cholernymi szybami.

It's not true. Very unsafe.

To nie prawda. Bardzo niebezpiecznie.

Whoa.

Whoa.

Soldier: Right there.

Żołnierz: O tam.

SP: All right, let's get over to that site.

P: W porządku, jedziemy na tę stronę.

Be advised, we're leaving Taji right now.

Uwaga, w tym momencie opuszczamy Taji.

We believe that the blast was right outside the gate of Taji,

Wierzymy, że wybuch miał miał miejsce poza wjazdem do Taji

we're heading to that location now.

jedziemy w tamtym kierunku.

Soldier: That's a fucking car bomb!

Żołnierz: To pieprzona bomba pułapka!

Soldier: Motherfuckers!

Żołnierz: Skurwiele!

Soldiers: Get your vest on!

Żołnierz: Zakładać kamizelki!

Hey, get over the fucking -- yeah, yeah.

Hej, ruszać się - yeah, yeah.

Any one-four elements get to the gate!

Jedynka, czwórka do bramy!

SP: Sheriff one-six, or any one-four elements,

P: Szeryf jeden sześć, lub ktokolwiek z jeden cztery,

we need you at the gate of Taji right now, over.

potrzebujemy was pod bramą Taji, natychmiast, odbiór.

Soldier: I'll walk you through it.

Mężczyzna: Przeprowadzę was przez to.

(Voices)

(Głosy)

SP: Stay low. Head over to the right.

P: Schylić się. rozglądać się po prawej.

Get your bag, get your bag!

Brać plecak, zabierzcie wasze CLS!

(Screams)

(Krzyki)

SP: It was mass casualties.

P: Było wiele ofiar.

Probably 20 dead, at least 20 or 30 wounded Iraqis.

Prawdopodobnie 20 zabitych, przynajmniej 20 lub 30 rannych.

SP: It just looked like, you know,

P: to wyglądało jak -- no wiesz,

someone had thrown a quarter through a guy,

jakby ktoś mielonym rzucił w faceta,

and it was just like -- there was no blood coming from the shrapnel wounds.

tak po prostu -- nie było żadnej krwi po ranach od odłamków.

Everything was cauterized,

wszystko było wypalone,

and it was just like there was a void going through the body.

to wyglądało jakby pustka, jakby próżnia przeszła przez ciało.

This is the scene north.

to ujęcie z kierunku północnego.

They just removed a burnt body, or half a body from here.

Tylko co usunęli spalone ciało, oraz połowę ludzkiego ciała stąd.

I don't think there was anything left from his abdominal down.

Nie wydaje mi się, by zostało cokolwiek poniżej jamy brzusznej.

This is blood.

To jest krew.

And you know, you walk,

No wiecie, spacerujecie sobie,

and you hear the pieces of skin.

i słyszycie kawałki skóry i --

And that's it, that's all that's left.

to wszystko, co zostaje

I remember giving three IVs, bandaging several wounded.

pamiętam, że dałem trzy IV, opatrzyłem kilka ran.

Soldiers sitting in the corner of a sandbag wall, shaking and screaming.

Żołnierze siedzą w kącie, za murem z worków z piaskiem, trzęsą się i krzyczą.

Medics who were terrified and couldn't perform.

Sanitariusze byli przerażeni i nie mogli pomagać.

I later heard that Iraqi casualties were not to be treated in Taji.

Później dowiedziałem się, że ranni nie mogli zostać otoczeni opieką w Taji.

They can work on the post for pennies, but can't die there.

Mogą pracować na stanowisku za grosze, lecz nie mogą tam umierać.

They've got to die outside.

Mieli umrzeć poza Taji.

If one of those incompetent medical officers told me to stop treatment,

Jeśli jeden z tych niekompetentnych medyków kazałby mi zaprzestać udzielania pomocy,

I would've slit his throat right there.

poderżnąłbym mu gardło na miejscu.

21:00 hours, and it's just our squad

21.00, oto tylko nasza drużyna.

going through today's events in our heads,

odtwarzająca w swoich głowach wydarzenia z dnia dzisiejszego,

whether we want to or not.

czy chcemy tego czy nie.

News Anchor: More violence in Iraq.

Anchor: Coraz więcej przemocy w Iraku.

Twin suicide car bombings killed eight Iraqis and wounded dozens more

Podwójne zamachy terrorystyczne zabiły 8 Irakijczyków i raniły kilka tuzinów.

near a coalition base north of Baghdad.

w pobliżu bazy sił koalicji na północ od Bagdadu...

SP: We made the news.

P: Byliśmy w wiadomościach.

I feel exploited and proud at the same time.

Czułem się wykończony i dumny jednocześnie.

I've lost all faith in the media --

straciłem całą wiarę w media --

a hapless joke I would much rather laugh at than become a part of.

nieszczęsny dowcip z któego chciałbym się śmiać, aniżeli występować w nim.

I should really thank God for saving my lucky ass.

Powinienem naprawdę dziękować Bogu, że ocalił moje szczęśliwe dupsko.

I'll do that, then I'm gonna jerk off.

To zamierzam uczynić, potem zwalę konia.

Because these pages smell like Linds,

Ponieważ te stronice pachną jak Lindz

and there won't be any time for jerking off tomorrow.

i nie będzie czasu by to zrobić jutro.

Another mission at 06:00.

Inna misja o 06.00.

DS: Now -- (Applause) -- thanks.

Deborah Scranton: Teraz -- (oklaski). Dzięki.

When I said earlier, to try and tell a story from the inside out, versus the outside in --

Kiedy wcześniej powiedziałam, że postaram się opowiedzieć z wewnątrz, w przeciwieństwie do schematu z zewnątrz do wewnątrz.

part of what Chris said so eloquently in his introduction -- is this melding.

częściowo co tak elokwentnie opowiedział Chris w swoim wstępie jest to łączenie.

It's a new way of trying to make a documentary.

To nowe podejście w robieniu filmu dokumentalnego.

When I met the guys, and 10 of them agreed to take cameras --

Kiedy spotkałam się z chłopakami, dziesięciu z nich zgodziło się wziąć kamery.

in total, 21 ended up filming.

Ostatecznie, 21 filmowało.

Five soldiers filmed the entire time.

5 żołnierzy filmowało cały czas.

There are three featured in the film.

Trójkę z nich widzieliście w filmie.

The way I learned about Taji was Steve Pink sent me an email,

Dowiedziałam się o Taji od Steve'a Pink'a, od którego otrzymałam mail'a.

and in it, attached a photo of that burned body out at the car.

w załączniku było zdjęcie tego spalonego ciała w samochodzie.

And the tone from the email was,

Z tonu listów wywnioskowałam,

you know, it had been a very bad day, obviously.

że to było ciężki dzień.

And I saw in my IM window that Mike Moriarty was at the base.

Widziałam, w pasku informacyjnym, że Mike Moriarty znajdował się w bazie.

So, I pinged Mike and I said,

Zadzwoniłam więc do Mike'a i powiedziałam:

"Mike, can you please go get that interview with Pink?"

"Mike, czy mógłbyś zrobić wywiad z Pink'iem?"

Because the thing that very often is missing is,

Czego najczęściej brakuje, to, jak to

in the military what they call "hot wash."

w armii określają "gorącego prania."

It's that immediate interview after something immediately happens, you know.

Czyli kiedy wywiad przeprowadzany jest od razu po zdarzeniu.

And if you let time go by,

Jeśli przegapicie moment,

it kind of softens and smooths the edges.

wrażenia nie będą tak jaskrawe i wyraźne.

And for me, I really wanted that.

Dla mnie, to jest to czego chcę.

So, in order to get the intimacy,

Aby, stworzyć atmosferę intymności,

to share that experience with you, the guys --

dzielić się doświadczeniem z wami, chłopaki --

the two most popular mounts --

dwa najbardziej popularne mocowania --

there was a camera on the turret, the gun turret,

to była kamera na wieżyczce -- wieżyczce działka

and then on the dashboard of the Humvee.

i deska rozdzielcza w Humvee,

Most of the Humvees, we ended up mounting two cameras in them.

W większości Humvee ostatecznie montowaliśmy 2 kamery.

So you get to experience that in real time, right?

Więc warsztat filmowy szlifowano w czasie rzeczywistym, mam rację?

The interview that you see is the one that Mike went and did

Wywiad, jaki widzicie, został przeprowadzony przez Mike'a.

within 24 hours of that episode happening.

w ciągu doby od zdarzenia.

Steve Pink reading his journal

Steve Pink, czytający swój magazyn,

happened five months after he came home.

pojawił się 5 miesięcy po jego powrocie do domu.

I knew about that journal, but it was very, very private.

Wiedziałam o magazynie, lecz to była bardzo, bardzo prywatna sprawa.

And you know, you earn someone's trust,

Wiecie, zdobywacie czyjeś zaufanie,

especially in doc filmmaking, through your relationship.

zwłaszcza przy kręceniu filmów dokumentalnych, poprzez wasze związki.

So, it wasn't until five months after he was home

Tak więc dopiero 5 miesięcy po jego powrocie do domu,

that he would read that journal.

Steve był w stanie przeczytać magazyn.

Now, the news footage I put in there to try to show --

Teraz, migawki informacyjne wykorzystałam, by spróbować pokazać --

you know, I think mainstream media tries to do the best they can

rozumiecie, wydaje mi się, że najważniejsze media starają się jak mogą najlepiej

in the format that they have.

przekazać to w formacie jakim dysponują.

But the thing that I know you all have heard a lot of times,

Zdaję sobie sprawę, że większość z was już wielokrotnie słyszała

American soldiers saying,

amerykańskich żołnierzy mówiących,

"Why don't they talk about the good stuff that we do?"

"czemu oni nie rozmawiają o dobrych rzeczach jakie robimy?"

OK, this is a perfect example.

OK, to jest doskonały przykład.

Pink's squad and another squad spent their entire day outside the wire.

Pluton Pink'a i jeszcze jeden spędzili cały dzień poza bazą.

They didn't have to go outside the wire.

Nie musieli opuszczać bazy.

There were not Americans hurt out there.

To nie Amerykanie mogli zostać skrzywdzeni.

They spent their entire day outside the wire trying to save Iraqi lives --

Spędzili cały dzień poza bazą próbując chronić życie Irakijczyków --

the Iraqis who work on the post.

Irakijczyków pracujących na stanowisku.

So, when you may hear soldiers complaining,

Więc kiedy usłyszycie, jak żołnierze narzekają,

that's what they're talking about, you know?

to naprawdę tak wyglądają ich rozmowy, rozumiecie?

And I think it's such an amazing gift that they would share this

Wydaje mi się, że to niesamowity dar, że chcą się tym dzielić,

as a way of bridging.

to forma budowania pomostów.

And when I talk about that polarity I get at so many different Q&As,

A kiedy omawiam tę biegunowość otrzymuję tyle różnych pytań i odpowiedzi.

and people are really opinionated.

a ludzie naprawdę mają zdanie.

But it seems like people don't want to hear so much,

Lecz wydaje się, że ludzie nie chcą za dużo słyszeć.

or listen, or try to have an exchange.

Ani słuchać czy też wymieniać opinii.

And I'm as fiery as the next person, but I really think --

Jestem równie pełna pasji co siedząca obok mnie osoba, lecz myślę sobie --

you know, different speakers have talked about their concern for the world,

rozumiecie, różni mówcy rozmawiali o swoich obawach co do losów świata,

and my concern is that we have to have these conversations.

moim zdaniem powinniśmy prowadzić podobne rozmowy.

And we have to be able to go into scary places where we may, you know,

I musimy być gotowi wyruszyć w każdej chwili do tych strasznych miejsc, rozumiecie,

we think we know.

które myślimy, że znamy.

But we just have to leave that little bit of openness, to know.

Musimy jednakże, troszeczkę otworzyć się, rozumiecie.

There's such a disconnect.

Istnieje taka niespójność.

And for me, it's trying to bridge that disconnect.

Próbuję przerzucić most nad tym jest rozłączone.

I'll share one story.

Podzielę się z wami jedną historią.

I get -- I'm often asked, you know, for me,

Dostaję -- ludzie często pytają mnie,

what have been some of the special moments from having worked on this film.

jakie były wyjątkowe chwile podczas kręcenia tego filmu.

And at screenings, inevitably --

nieuchronnie, podczas oglądania --

you know, as I'm sure all of you obviously do speaking stuff --

wiecie, jestem pewna, że rzeczywiście rozmawiacie na tematy --

usually you have people who hang around and want to ask you more questions.

zazwyczaj, kręcą się wokół was ludzie, którzy chcą zadać wam więcej pytań.

And usually, the first questions are,

I zazwyczaj pierwsze pytania są następujące,

"Oh, what kind of cameras did you use?"

"Och, jakich kamer używaliście?"

Or you know, these things.

lub sami wiecie, takie klimaty.

But there's always a few guys, almost always, who are the last ones.

Lecz zawsze znajdzie się parę osób, prawie zawsze, którzy są ostatni.

And I've learned over time that those are always the soldiers.

Z czasem nauczyłam się, że ci co zadają pytania jako ostatni to są zawsze żołnierze.

And they wait until pretty much everybody's gone.

Czekają, aż prawie wszyscy już wyjdą.

And for me, one of the most profound stories someone shared with me,

Jedną z najbardziej przemawiających do mnie opowieści z jakimi się ze mną podzielono,

that then became my story, was --

która się stała moja opowieścią, była --

for those of you who haven't seen the film, and it's not a spoiler --

dla tych którzy nie wiedzieli filmu, a nie jest to spojler --

it's very common there are a lot of civilian accidents,

często ma miejsce wiele wypadków, których ofiarami są cywile.

where people get in front of Humvees and they get killed.

Ludzie wpadają pod nasze wozy i giną.

In this film, there is a scene where an Iraqi woman is killed.

W tym filmie jest scena, w której ginie Irakijka.

A soldier came up to me and stood, you know really, pretty close,

Żołnierz podszedł do mnie i stanął, wiecie, całkiem blisko --

a foot away from me.

dosłownie na odległość stopy ode mnie.

He's a big guy.

Wielkie chłopisko.

And he looked at me, and I smiled,

Spojrzał na mnie i uśmiechnął się,

and then I saw the tears start welling up in his eyes.

i wtedy dostrzegłam łzy w jego oczach.

And he wasn't going to blink.

Nie zamierzał mrugać.

And he said, "My gunner was throwing candy."

I rzekł, "Mój strzelec rozrzucał cukierki."

And I knew what he was going to say.

Wiedziałam co chciał powiedzieć.

The gunner was throwing candy.

Strzelec rozrzucał cukierki.

They used to throw candy to the kids.

Wojsko rozrzucało słodycze dzieciakom.

Kids got too close, very often.

Dzieciaki były zbyt blisko, bardzo często.

And he said, "I killed a child.

Powiedział, "Zabiłem dziecko.

And I'm a father. I have children.

Sam jestem ojcem. Mam dzieci.

I haven't been able to tell my wife.

Nie jestem w stanie powiedzieć o tym mojej żonie

I'm afraid she's going to think I'm a monster."

Boję się, że pomyśli, że jestem potworem."

I hugged him, of course,

Objęłam go, oczywiście.

and I said, you know, "It's going to be OK."

powiedziałam do niego, wiecie, "wszystko będzie w porządku."

And he said, "I'm going to bring her to see your film.

Wtedy on powiedział, "Przyprowadzę żonę na twój film."

And then I'm going to tell her."

I wtedy jej powiem."

So when I talk about a disconnect,

Gdy mówię o rozłamie,

it's not only for maybe those people who don't know a soldier,

to nie dotyczy jedynie tych osób, które nie znają żołnierzy,

which there obviously are. You know, these days,

którzy, oczywiście byli tam -- sami wiecie, w tamtym czasie.

it's not like World War II, where there was a war front and a home front,

To nie jest jak podczas Drugiej Wojny Światowej, gdy istniał daleki front i front pracy w kraju

and everybody seemed involved.

i każdy wydawał się być zaangażowany.

You can go for days here and not feel like there's a war going on.

Tutaj możecie przemieszczać się całymi dniami i nie odniesiecie wrażenia, że kraj bierze udział w wojnie.

And often, I'll hear people say,

Często słyszę ludzi mówiących,

who maybe know that I did this film,

którzy może wiedzą, że zrobiłam ten film.

and they say, "Oh, you know, I'm against the war, but I support the soldiers."

."i którzy mówią, "Och, zrozum, jestem przeciwko wojnie, lecz popieram żołnierzy."

And I've started to ask them,

I kiedy zaczęłam ich pytać,

"Well, that's nice. What are you doing?

"No dobrze, to miło -- a czym się zajmujesz?

Are you volunteering at a VA?

czy pracujesz jako wolontariusz w Stowarzyszeniu Weteranów (VA)?

You go and see anybody?

Odwiedzasz któregokolwiek z nich?

Do you, if you find out your neighbor's been, do you spend some time?

Czy -- gdyby dowiedziałbyś się, że twój sąsiad tam był, zainteresowałbyś się bardziej?

Not necessarily ask questions, but see if they want to talk?

Nie koniecznie zadawać pytania, lecz wysłuchać, jeśli będą mieli potrzebę podzielenia się swoimi opowieściami?

Do you give money to any of the charities?"

Czy udzielasz wsparcia finansowego organizacjom dobroczynnym?

You know, obviously, like Dean Kamen's working on that amazing thing,

Praca jaką wykonuje Dean Ca jest niesamowita,

but there's charities where you can sponsor computers for wounded soldiers.

lecz czy wiedzie, że możecie wspomóc zakup sprzętu komputerowego dla ranych żołnierzy.

I think, I challenge us to say --

Rzucam wyzwanie nam wszystkim,

to operationalize those terms, when we say we support someone, you know?

byśmy ożywili te hasła, kiedy je wypowiadamy, że wspieramy kogoś.

Are you a friend to them?

Przyjaźnicie się z nimi?

Do you really care?

Naprawdę to nie ma dla was żadnego znaczenia?

And I would just say it's my hope, and I would ask you guys

Na koniec pragnę wyrazić nadzieję,

to please, you know, reach out a hand.

poprosić was, by wyciągnąć pomocną rękę.

And really do give them a hug.

I objąć ich z całego serca.

Thank you.

dziekuje Panstwu