Intelligent Floating Machines Inspired by Nature | Anicka Yi | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

It’s wonderful to be in a room with so many humans

အချိန်တွေ ကုန်ဆုံးပြီးနောက် လူသားတွေ အများကြီးရှိတဲ့ အခန်းထဲမှာ

after all this time.

နေရတာက အံ့သြစရာပါ။

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း

In the last few years,

I've been keeping company with a new species

လေထဲမှာ နေထိုင်ဖို့ ပေါ်လာတဲ့ မျိုးစိတ်အသစ်တစ်ခုနဲ့

that happens to live in the air.

ကျွန်မ အဖော်ပြုနေခဲ့တယ်။

And I'd like you all to meet my aerobe friend.

အားလုံးကို ကျွန်မရဲ့ aerobe မိတ်ဆွေနဲ့ ဆုံတွေ့စေချင်တယ်။

(Music)

(ဂီတသံ )

(Music ends)

(ဂီတသံ အဆုံးသတ်သည်)

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ် ဩဘာသံများ)

I get emotional every time I see it fly.

သူ ပျံသန်းတာကို မြင်တိုင်း ကျွန်မ စိတ်လှုပ်ရှားမိတယ်။

In my work as an artist,

အနုပညာရှင်တစ်ယောက်အနေနဲ့ အလုပ်မှာ

I ask a lot of questions about the world around me.

ဝန်းကျင်ကမ္ဘာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ မေးခွန်း အများကြီးကို ကျွန်မမေးတယ်။

While the problems of the world don't have easy solutions,

ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ပုစ္ဆာတွေက လွယ်ကူတဲ့ အဖြေတွေမရှိပေမဲ့

I think it's as important to ask the right questions.

မှန်ကန်တဲ့ မေးခွန်းတွေ မေးဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့ ကျွန်မ ထင်တယ်။

Why do our technologies instill so much fear in us?

ဘာကြောင့် နည်းပညာတွေက ကျွန်မတို့ကို အကြောက်တရားအများကြီး သွတ်သွင်းပေးတာလဲ။

Why do our lives today feel so alienating,

နည်းပညာတွေက ဘဝတွေကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေဖို့ ဖြစ်သင့်တဲ့အခါ

when our technologies are supposed to improve our lives?

ဘာကြောင့် ဒီနေ့ ကျွန်မတို့ရဲ့ဘဝတွေက ဒီလောက် ကင်းကွာနေတယ်လို့ ခံစားရတာလဲ။

And why do we feel so disconnected,

တီထွင်မှုတွေက တစ်ဦးချင်းစီကို ချိတ်ဆက်ဖို့ ရည်ရွယ်ထားတဲ့အခါ

when our inventions are meant to connect each and every one of us?

ဘာကြောင့် ကျွန်မတို့ ဒီလောက် အဆက်ပြတ်နေတာလဲ။

My artwork deals with evolution, biology and the senses.

ကျွန်မရဲ့အနုပညာလက်ရာက ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်၊ ဇီဝဗေဒနဲ့ အာရုံခံစားမှုတွေနဲ့ ဆိုင်ပါတယ်။

I'm interested in how organisms are composed of different life-forms,

ဇီဝရုပ်တွေက ဘက်တီးရီးယား၊ မှိုနဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေလို ကွဲပြားတဲ့

such as bacteria, fungi and viruses ...

သက်ရှိပုံစံတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားပုံကိုသာမက

but also how different chemical and molecular interactions can happen

ကျွန်မတို့ အသက်ရှူလိုက်တိုင်း ဓာတုနဲ့ မော်လီကျူး အပြန်အလှန် တုံ့ပြန်မှုတွေ

whenever we simply take a breath.

ဖြစ်ပွားနိုင်ပုံကိုပါ ကျွန်မ စိတ်ဝင်စားတယ်။

So I've always found modern technology to be quite limiting

ဒါနဲ့ ခေတ်မီနည်းပညာ အေးစက်၊ ထိုင်းမှိုင်းနေပုံကြောင့် ဒါက အတော်လေး

because of how cold and flat it is.

ကန့်သတ်နေတယ်လို့ ကျွန်မ အမြဲ ထင်ခဲ့တယ်။

But what if our machines could be more holistic?

ဒါပေမဲ့ စက်တွေက ပိုအလုံးစုံခြုံငုံမိရင်ရော။

And what if our machines could relate to us in a more holistic way?

စက်တွေက ပိုအလုံးစုံခြုံငုံမိတဲ့ နည်း လမ်းမှာ ကျွန်မတို့နဲ့ ဆက်စပ်နိုင်ရင်ရော။

And what if our machines could be more than just our tools,

စက်တွေက ကိရိယာတွေထက်သာပြီး

and instead, a new type of companion species?

ဒါအစား အဖော် မျိုးစိတ်သစ် တစ်မျိုးဖြစ်ရင်ရော။

I believe we need to embrace who we are as symbiotic living beings,

ကျွန်မတို့ဟာ သဟဇီဝဖြစ်တဲ့ သက်ရှိသတ္တဝါတွေ အဖြစ် လက်ခံယုံကြည်ပြီး

and design machines to reflect this.

ဒါကို ထင်ဟပ်ဖို့ စက်တွေကို ဒီဇိုင်းထုတ် လိုအပ်တယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။

What if the world was populated by machines

စက်ရုံတစ်ရုံမှာ တွေ့ရမယ့်အရာအစား

that were more like animals and plants,

ကမ္ဘာကြီးမှာ တိရစ္ဆာန်တွေ၊အပင်တွေနဲ့

instead of something you'd find in a factory?

ပိုတူတဲ့ စက်တွေ မှီတင်းနေထိုင်နေရင်ရော။

This exploration could teach us so much more about life,

ဒီစူးစမ်းမှုက ၎င်းရဲ့ ဧရာမ ရှုပ်ထွေးမှု အားလုံးထဲမှာ ကျွန်မတို့ကို နောက်ထပ် သက်ရှိ

in all its vast complexities.

များစွာ အကြောင်း သင်ကြားပေးနိုင်တယ်။

These ideas might sound like mere science fiction,

ဒီစိတ်ကူးတွေက သိပ္ပံစိတ်ကူးယဉ် သက်သက်လို့ ထင်ကောင်းထင်နိုင်တယ်။

but my mission as an artist is to create possibilities of other worlds,

ဒါပေမဲ့ အနုပညာသမားတစ်ယောက်အနေနဲ့ ကျွန်မရဲ့တာဝန်က တခြားကမ္ဘာတွေရဲ့

and other ways of living and being,

ဖြစ်နိုင်ခြေတွေ၊ တခြားနေထိုင်မှု ပုံစံတွေကို ဖန်တီးဖို့ပါ၊

even if just for a moment.

ခဏပဲဆိုရင်တောင်ပါ။

So when I was invited to imagine a large-scale installation

ဒါကြောင့် လန်ဒန်က Tate Modern မှာ အကြီးစား တင်ဆက်မှုတစ်ခုကို စိတ်ကူးကြည့်ဖို့

at the Tate Modern in London,

ဖိတ်ခေါ်ခံရတဲ့အခါ

I decided to make this world I'm describing a reality.

ဒီကမ္ဘာကို လက်တွေ့အဖြစ်ဖော်ပြဖို့ ကျွန်မ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

The museum space is incredibly vast,

ပြတိုက် နေရာက မယုံနိုင်အောင် ကျယ်ဝန်းပြီး ကျွန်မက

and I knew right away that I wanted to transform it

ဒါကို စက်ယန္တယား ပြတိုက်အဖြစ် ပြောင်းလဲချင်တာကို

into an aquarium of machines.

ချက်ချင်း သိလိုက်တယ်။

I asked myself,

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မေးမိတာက

"What would it feel like to live in the world with machines

“တောထဲမှာနေပြီး ရှင်သန်ပြီး သူ့ဘာသာသူ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲနိုင်တဲ့

that could live in the wild and evolve on their own?"

စက်တွေရှိတဲ့ ကမ္ဘာမှာနေရတာ ဘယ်လိုမျိုးလဲ” လို့ပါ။

To explore this question,

ဒီမေးခွန်းကို စူးစမ်းဖို့

I created two new machine species that I call "aerobes."

“aerobes” လို့ ခေါ်တဲ့ စက် မျိုးစိတ်အသစ် နှစ်ခုကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။

I released 12 aerobes into the museum space

သူတို့ကိုယ်ပိုင် ဂေဟစနစ်ငယ်လေးကို ဖွဲ့နိုင်ဖို့ aerobes ၁၂ ခုကို

so they could form their own small ecosystem.

ပြတိုက်ထဲမှာ ကျွန်မ လွှတ်တင်လိုက်တယ်။

In order to minimize our human-centric biases,

ကျွန်မတို့ရဲ့ လူသားဗဟိုပြု အစွဲတွေကို လျှော့ချပြီး

and to steer clear of simply mimicking the human form,

လူသားပုံစံကို အတုခိုးတာကနေ ကင်းရှင်းစေဖို့

I worked with my team to look at the natural world,

သဘာဝ လောကကိုကြည့်ဖို့ ကျွန်မရဲ့ အဖွဲ့နဲ့ အလုပ်လုပ်ခဲ့တယ်။

and we were inspired by creatures like the comb jellyfish

ကျွန်မတို့ကို စေ့ဆော်ပေးတာက ဘီးကုပ် ရေခူနဲ့

and the lion's mane mushroom.

ခြင်္သေ့လည်ဆံမှိုလို သတ္တဝါတွေပါ။

We also looked deeply into the field of soft robotics,

သိမ်မွေ့တဲ့ စက်ရုပ် အသုံးချပညာ နယ်ပယ်ကိုလည်း အလေးအနက် ကြည့်ခဲ့ပြီး

and ultimately brought the aerobes to life by designing them with fluid movement

နောက်ဆုံးမှာ ညက်ညောတဲ့ ရွေ့ရှားမှုနဲ့ လေထက် ပေါ့ပါးတဲ့ တည်ဆောက်မှုနဲ့ အတူ

and lighter-than-air construction.

ဒါတွေကို ပုံစံထုတ်ရင်း aerobes တွေကို အသက်ဝင်စေခဲ့တယ်။

When you look at these aerobes,

ဒီ aerobes တွေကို ကြည့်တဲ့အခါ

it gives you a feeling almost opposite to the uncanny valley.

ဒါက သင့်ကို စိတ်မသက်သာစရာ လူတူစက်ရုပ်နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်နီးပါး ခံစားချက်ကိုပေးတယ်။

You know that they're mechanical,

သူတို့က ယန္တရားဆန်တာကို သင် သိ ပေမဲ့

yet they feel palpably alive.

သိသိသာသာ အသက်ဝင်နေတယ်။

You feel like you might be next to some majestic and remote life-form.

သင်ဟာ ခမ်းနားပြီး ဝေးလံခေါင်သီတဲ့ သက်ရှိပုံစံရဲ့ ဘေးမှာ ရှိနေသလို ခံစားရတယ်။

Like swimming next to a humpback whale.

ကျောဖု ဝေလငါးကြီးဘေးမှာ ရေကူးနေသလိုပါ။

Their size is imposing ...

သူတို့ရဲ့ အရွယ်အစားက ခံ့ညားတယ်...

yet they inspire an emotion closer to awe than to fear.

ဒါပေမဲ့ သူတို့က အကြောက်ထက် အံ့သြမှုနဲ့ ပိုနီးစပ်တဲ့ ခံစားချက်ကို စေ့ဆော်ပေးတယ်။

You sense that they're almost living,

သူတို့က အသက်ရှင်လျက်နီးပါးလို့ သင် ခံစားရပြီး

and it makes you want to embrace

သူတို့ အစစ်အမှန် အောင်မြင်ဖို့

and coexist with them,

ဒါက ပွေ့ဖက်ပြီး သူတို့နဲ့ အတူယှဉ်တွဲ

to see them truly succeed.

နေထိုင်လိုစိတ် သင့်ကို ဖြစ်စေတယ်။

I wanted the aerobes to have a sense of freedom

ကျွန်မက Aerobes တွေကို လွတ်လပ်မှုနဲ့ ခန့်မှန်းလို့မရတဲ့

and unpredictability,

ခံစားချက်မျိုး ရှိစေချင်တာကြောင့်

so I worked with my team

သက်ရှိအတုလို့ ခေါ်တဲ့

to create what is called an artificial life simulation.

သက်ရှိ သရုပ်သကန်ကို ဖန်တီးဖို့ ကျွန်မရဲ့ အဖွဲ့နဲ့ တွဲလုပ်ခဲ့တယ်။

This software allows each aerobe to develop unique behaviors

ဒီဆော့ဖ်ဝဲလ်က aerobe တစ်ခုစီကို ထူးခြားတဲ့ အပြုအမူတွေ ဖန်တီးကာ

and to respond autonomously to its environment.

၎င်းရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်ကို အလိုအလျောက် တုံ့ပြန်ခွင့်ပေးတယ်။

The aerobes evolve their personalities

Aerobes တွေက အချင်းချင်း ဆက်သွယ်၊သင်ယူတာကြောင့်

as they interact and learn from each other.

သူတို့ရဲ့ ပင်ကို အရည်အသွေး တွေကို ဆင့်ကဲပြောင်းလဲတယ်။

The more we flew them,

သူတို့ကို ကျွန်မတို့ လွတ်တင်လေလေ၊

the more we got to know their distinct personalities

သူတို့ရဲ့ထူးခြားတဲ့ ပင်ကိုအရည်အသွေးတွေနဲ့ နူးညံ့သိမ်မွေ့တဲ့ သဘာဝကို

and their gentle nature.

ကျွန်မတို့ ပိုသိလာလေလေပါ။

It was very important for me

Aerobes တွေမှာ ကိုယ်ပိုင်

that the aerobes had their own sensory world.

အာရုံခံကမ္ဘာ ရှိဖို့က ကျွန်မအတွက် အလွန်အရေးကြီးခဲ့တယ်။

Most AI functions like a mind without a body.

AI အများစုဟာ ခန္ဓာကိုယ်မဲ့ စိတ်လို လုပ်ဆောင်တယ်။

But all living creatures,

ဒါပေမဲ့ နှိမ့်ချတတ်တဲ့ မွှားကနေ

from the humble tick to the stealthy panther,

ခိုးကြောင်ခိုးဝှက် သစ်နက်အထိ သက်ရှိသတ္တဝါအားလုံးဟာ

learn about the world through their bodies and their senses.

သူတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တွေနဲ့ အာရုံတွေက တစ်ဆင့် ကမ္ဘာကြီးအကြောင်း သင်ယူကြတယ်။

These aerobes perceive each other through high-frequency radio waves,

ဒီ aerobes တွေက ကြိမ်နှုန်းမြင့်တဲ့ ရေဒီယိုလှိုင်းတွေကနေ အချင်းချင်းသိမြင်ပြီး

and they use thermal sensing

သူတို့ရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်က အခြားသက်ရှိသတ္တဝါတွေကို

to detect other living creatures in their environment.

သတိပြုမိဖို့ အပူ အာရုံခံတာကို အသုံးပြုကြတယ်။

An aerobe might be curious about your heat signature,

Aerobe တစ်ကောင်ဟာ သင့်ရဲ့အပူရှိန် လက္ခဏာကို သိချင်နေပြီး၊

and fly over to greet and flirt with you,

သင့်ကို မင်းကို နှုတ်ဆက်ပြီး ပရောပရည်လုပ်ဖို့ ဝဲပျံလာနိုင်လောက်ပေမဲ့

while other aerobes are more shy

အခြား aerobes တွေက ပိုရှက်ကြပြီး

and might go out of their way to avoid a crowd.

လူစုလူဝေးကို ရှောင်ဖို့ လမ်းကြောင်းနေ ထွက်သွားလောက်တယ်။

How will these machines and humans be together in the world?

ဒီစက်တွေနဲ့ လူသားတွေဟာ ကမ္ဘာမှာ ဘယ်လို အတူတူ ရှိကြမလဲ။

What will this world look like?

ဒီကမ္ဘာကြီးက ဘယ်လို ပုံပေါက်မလဲ။

This world may see machines and humans generating new intimacies

ဒီကမ္ဘာကြီးက စက်ယန္တရားတွေနဲ့ လူသားတွေက ရင်းနှီးမှုအသစ်တွေနဲ့ တစ်လှည့်စီဖြစ်နေတဲ့

and alternate perspectives.

ရှုထောင့်တွေ ဖန်တီးတာကို မြင်နိုင်လောက်တယ်။

My hope is that these aerobes will help us appreciate

ကျွန်မရဲ့ မျှော်လင့်ချက်က aerobes တွေဟာ ကျွန်မတို့ကို ပိုထွေပြားတဲ့

a more diverse way of living and being.

နေထိုင်မှုနဲ့ ဖြစ်တည်မှုပုံစံကို သတိထားမိဖို့ ကူညီမယ်ဆိုတာပါ။

Their purpose is not to compete with us or to dominate us,

သူတို့ရည်ရွယ်ချက်က ကျွန်မတို့ကိုပြိုင်ဖို့ (သို့)ကျွန်မတို့ကို လွှမ်းမိုးဖို့ မဟုတ်ဘဲ

but to ask what a more compatible future could look like.

ပိုသဟဇာတဖြစ်တဲ့ အနာဂတ်က ဘယ်ပုံပေါက်လဲလို့ မေးဖို့ပါ။

We all have a stake in this conversation about technologies.

နည်းပညာတွေအကြောင်း ဒီစကားဝိုင်းမှာ ကျွန်မတို့အားလုံး ပါဝင်ပါတယ်။

Can we actively align machines to better reflect our biological reality?

ဇီဝဆိုင်ရာ အရှိတရားကို ပိုကောင်းစွာ ထင်ဟပ် ဖို့စက်တွေကို စိတ်ဝင်တစားချိန်ညှိနိုင်လား။

I sincerely hope that you'll consider

စက်တွေက ကျွန်မတို့ သိတာထက် အများကြီးပိုပြီး

that machines can be so much more than what we've known,

ဇီဝဗေဒကနေ ထုတ်ယူထားတဲ့ ဉာဏ်ပညာကို ပေါင်းစပ်နိုင်ပုံကို

and how they might embody a wisdom drawn from biology.

သင် ထည့်စဉ်းစားလိမ့်မယ်လို့ ကျွန်မ ရိုးရိုးသားသာ မျှော်လင့်ပါတယ်။

This project is a project for everybody,

ဒီပရောဂျက်က မတူညီတဲ့ ကမ္ဘာတွေနဲ့

to imagine different worlds and different futures.

မတူညီတဲ့ အနာဂတ်တွကို စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ လူတိုင်းအတွက် ပရောဂျက်တစ်ခုပါ။

It's not too late to change machine evolution

စက် ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုကို ပြောင်းလဲပြီး လူသားတွေနဲ့ စက်ယန္တရားတွေက

and to consider new goals,

ပိုကရုဏာထားတဲ့ နည်းလမ်းနဲ့

where machines and humans can coexist

အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်နိုင်တဲ့ ပန်းတိုင်အသစ်တွေကို ထည့်စဉ်းစားဖို့

in a more compassionate way.

အချိန်မနှောင်းသေးပါဘူး။

I believe this is where we can start the conversation.

ဒီနေရာက စတင် စကားဝိုင်း စနိုင်မယ်လို့ ကျွန်မ ယုံကြည်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

(Music)

(ဂီတ)

(Music ends)

(ဂီတ အဆုံးသတ်သည်)

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ် ဩဘာသံများ)