Let Curiosity Lead | Yara Shahidi | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

Do you remember how big the world felt when we were younger?

ကျွန်မတို့ ငယ်ငယ်တုန်းက ကမ္ဘာက ဘယ်လောက် ကြီးတာကို မှတ်မိသေးသလား။

Because my childhood was filled with time travel and adventures.

ကျွန်မရဲ့ ကလေးဘဝက အချိန် ခရီးသွားတာ၊ စွန့်စားတာတွေနဲ့ ပြည့်နေတာကြောင့်ပါ။

I sat in awe of how flowers grew from a simple seed.

ရိုးရိုး သစ်စေ့တစ်စေ့ကနေ ပန်းတွေ ဘယ်လို ပေါက်လာတာကို ထိုင်ပြီး အံ့သြမိတယ်။

I remember looking up at the sky and wondering:

ကောင်းကင်ကို မော့ကြည့်ပြီး ကမ္ဘာက ရွေ့နေတာလား၊

Was the Earth moving? Was the sun moving? Or was I moving?

နေက ရွေ့နေတာလား၊ဒါမှမဟုတ် ငါက ရွှေ့နေတာလားလို့ တွေးနေတာကို မှတ်မိသေးတယ်။

And I filled the rest of the time by reading books about fantasy lands.

စိတ်ကူးယဉ် နယ်မြေတွေအကြောင်း စာအုပ်တွေ ဖတ်ပြီး ကျန်တဲ့ အချိန်တွေကို ဖြည့်ခဲ့တယ်။

But slowly, the time travel and adventures of my youth

ဒါပေမဲ့ တဖြည်းဖြည်း ကျွန်မရဲ့ လူငယ်ဘဝရဲ့ အချိန် ခရီးသွားတာနဲ့ စွန့်စားမှုတွေက

became using my GPS

GPS ကိုသုံးရင်း ယာဉ်ကြော

to figure out how much traffic I'd inevitably be sitting in.

ဘယ်လောက်များများမှာ မလွဲမသွေ ထိုင်နေမယ်ဆိုတာ သိဖို့ဖြစ်လာတယ်။

The flowers became the screen saver to my laptop I spent way too much time on.

ပန်းတွေက အချိန်အများကြီး ကုနါဆုံးတဲ့ လက်တော့ပ် မသုံးချိန်အတွက် ဖြစ်လာတယ်။

I only saw the sunrise when pulling all-nighters to get work done.

အလုပ်ပြီးစီးဖို့ ညလုံးပေါက် အလုပ်တဲ့အခါ မှပဲ၊နေထွက်လာတာကို တွေ့ရတယ်။

And those fantasy lands, well,

ဒီစိတ်ကူးယဉ် နယ်မြေတွေကလည်း၊

those became essays and articles from underfunded newspapers.

ရန်ပုံငွေနည်းတဲ့သတင်းစာတွေထဲက ရသစာတမ်းတွေနဲ့ ဆောင်းပါးတွေဖြစ်လာတယ်။

And yes, some of this is just a part of growing up, necessary even.

၊ ဒါတွေထဲက တချို့က ကြီးပြင်းလာမှုရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပဲ၊ လိုတောင်လိုအပ်တာပါ။

But I realized the imaginative and creative forces that drove me

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မကို လှုံ့ဆော်တဲ့ စိတ်ကူးဉာဏ် ရှိပြီး ဖန်တီးတတ်တဲ့ အင်အားတွေဟာ

had less and less space to thrive in my young adult life.

ကျွန်မရဲ့လူကြီးဘဝမှာ ရှင်သန်ဖို့ နေရာ ပိုနည်းလာတာကို သိလိုက်ရတယ်။

And in being forced to look at the world as it is,

ကမ္ဘာကြီးကို ကြည့်ဖို့ အတင်းဖိအားပေးခံရတဲ့အတွက်

I was missing out on the opportunity to look at the world as it could be.

ရှိနေနိုင်တဲ့အတိုင်း ကမ္ဘာကို ကြည့်ဖို့ အခွင့်အရေးကို လက်လွတ်ဆုံးရှုံးနေခဲ့တယ်။

Now more than ever,

အခုဆို အရင်ကထက်ပိုတာက၊

we live in a world that requires of us an imagination

ကွဲပြားနိုင်တာကို မှန်းကြည့်နိုင်အောင် ကျွန်မတို့ဆီက

so that we can envision what could be different.

စိတ်ကူးစိတ်သန်းလိုအပ်တဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုမှာ ကျွန်မတို့ နေထိုင်နေတာပါ။

And while I didn't come prepared today to answer the world's largest problems,

ဒီနေ့ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ပြဿနာတွေကို အဖြေထုတ်ဖို့ ကျွန်မ ပြင်ဆင်မလာခဲ့ပေမဲ့၊

I would like to make a case

ကိရိယာတစ်ခုက ကမ္ဘာသစ်တွေကို

for how one tool can help us continue to build new worlds

ဆက်တည်ဆောက်ပြီး အဲဒီမှာ ကျွန်မတို့ရဲ့ နေရာကို ရှာတွေ့အောင်

and find our place in it.

ကူညီပေးနိုင်ပုံကို တင်ပြချင်ပါတယ်။

Curiosity.

စူးစမ်းလိုစိတ်ပါ။

I don't have any fancy graphs to show you all today,

ဒီနေ့ အားလုံးကိုပြဖို့ ဆန်းပြားတဲ့ဂရပ်တွေမရှိပေမဲ့၊

but I would like to think that I'm sort of an expert in the field

ကျွန်မဟာ နယ်ပယ်တစ်ခုမှာ ကျွမ်းကျင်သူလိုမျိုးလို့ ထင်ချင်တာက

as my entire life has been a case study in following my curiosities.

ဘဝတစ်ခုလုံးက စူးစမ်းလိုစိတ် နောက်လိုက်ရာမှာ မှတ်တမ်းတစ်ခုဖြစ်လို့ပါ။

It started super simple.

စခဲ့တာက အင်မတန်ရိုးရှင်းတယ်။

My grampy and I would reimagine and act out

အဖိုးနဲ့ ကျွန်မ အသက် လေးနှစ်မှာ လုပ်ခဲ့တဲ့တစ်ခုလိုပဲ၊

the entire saga of The Odyssey with my Polly Pocket dolls,

Polly Pocket အရုပ်လေးတွေပါတဲ့ The Odyssey စွန့်စားခန်းတစ်ခုလုံးကို

as one does at the age of four.

ပြန်စိတ်ကူးယဉ်ပြီး သရုပ်ဆောင်ခဲ့တာပါ။

And around the age of five,

အသက်ငါးနှစ်လောက်မှာ

I asked for every religious book, I mean every religious book.

ဘာသာရေးစာအုပ်တိုင်းကို တောင်းခဲ့တယ်၊ ဘာသာရေးစာအုပ်တိုင်းလို့ ဆိုလိုတာပါ။

Fast forwarding to 13, I read my first short story

အသက် ၁၃ အရောက်မှာတော့ အထင်ကြီးလောက်စရာ James Baldwin ရဲ့

from the formidable James Baldwin,

ပထမဆုံး ဝတ္ထုတိုလေးကို ဖတ်ခဲ့ပြီး

and my life was forever changed.

ကျွန်မရဲ့ ဘဝဟာ ထာဝရ ပြောင်းလဲသွားတယ်။

Needless to say, I was grateful to be surrounded

ကျွန်မရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုတွေကို ဂုဏ်ပြုတဲ့ လူတစ်စုက

by a community of people that honored my interests.

ကျွန်မကို ဝန်းရံပေးကို ကျေးဇူးတင်တယ်ဆိုတာက ပြောစရာမလိုဘူး။

But as I got older, I began to get confronted

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ အသက်ကြီးလာတော့၊ မေးခွန်းကြီးတစ်ခုနဲ့

by a big question:

ရင်ဆိုင်လာရတယ်၊

Are you sure about that?

ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သေချာလို့လား။

Now this was a question I really could not escape.

ဒါက ရှောင်လွှဲလို့မရတဲ့ မေးခွန်းတစ်ခုပါ။

In August of 2018, right as I was embarking on my next adventure.

၂၀၁၈၊ ဩဂုတ်လမှာ နောက်ထပ်စွန့်စားမှု စတင်နေခဲ့တယ်။

I was beginning my freshman year at Harvard

ကျွန်မရဲ့ ရုပ်သံ အစီအစဉ် “Grown-ish ” ရာသီ ၂ ကို

right as my television show “Grown-ish” began filming season two.

စရိုက်ကူးနေစဉ်မှာ ဟားဗတ် မှာ ကျွန်မရဲ့ ပထမနှစ်ကို စတင်တက်နေတာပါ။

And I was at a crossroads, because acting for me has been more than a career.

ကျွန်မအတွက် သရုပ်ဆောင်တာက အလုပ်တစ်ခုထက် ပိုတော့ ကျွန်မဟာ လမ်းဆုံမှာ ရှိနေခဲ့တာပါ။

It's given me permission to explore my fantasies.

ဒါက ကျွန်မရဲ့ ထွေရာစိတ်ကူးတွေကို စူးစမ်းခွင့်ပေးထားတယ်။

I feel like I gain another level of empathy

မတူတဲ့ ဇာတ်ကောင်တစ်ယောက်ရဲ့ နေရာမှာ လှမ်းဝင်လိုက်တိုင်း

every time I step into a different character's shoes.

နောက်ထပ် စာနာမှု အဆင့် ရလာတယ်လို့ ခံစားရတယ်။

But my education has been equally as pivotal.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မရဲ့ပညာရေးကလည်း အလားတူ အရေးပါပါတယ်။

Because my education has fulfilled my endless desire to know:

ဘာလဲဆိုတော့ ပညာရေးက ကျွန်မ သိလိုရာတွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးလို့ပါ၊

to know places, to know the events that have shaped us,

နေရာတွေ၊ ကျွန်မတို့ကို ပုံသွင်းပေးခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေ၊

the communities that have built us,

တည်ဆောက်ပေးတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေ၊

the obstacles that have tried to stop us,

တားဆီးဖို့ကြိုးစားခဲ့တဲ့ အတားအဆီးတွေ၊

the mistakes that haunt us.

ခြောက်လှန့်တဲ့ အမှားတွေကို သိဖို့ပါ။

But selfishly, to know about myself and my place in the world.

ဒါပေမဲ့ ကိုယ်တိုင်နဲ့ လောကထဲက ကိုယ့်နေရာ အကြောင်း သိတာက တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်ပါတယ်။

So my two lifelong passions were colliding,

ဒီတော့ ကျွန်မရဲ့ ရာသက်ပန် စိတ်ထက်သန်မှု နှစ်ခုက ကွဲလွဲနေပြီး

and I was being told by academic advisers and entertainment folk alike --

ကျွန်မဘက်မှာ ဘယ်သူမှမရှိပေမဲ့၊ ပညာရေးအကြံပေးတွေနဲ့ ဖျော်ဖြေရေးသမားတွေက

although no one on my team --

ကျွန်မကို ပြောနေတာက

that there was no symbiotic relationship between the two worlds.

လောကနှစ်ခုကြားမှာ သဟဇီဝဖြစ်တဲ့ ဆက်စပ်မှု မရှိဘူးတဲ့။

I was searching for an "and,"

“ဒါနဲ့ ဒါ”ကို ကျွန်မ ရှာနေပေမဲ့၊

but I kept getting presented an "either-or."

“ဒါမဟုတ်ရင် ဒါ” ကို ကျွန်မကို ဆက်ပေးနေတယ်။

And I almost let those five words -- “Are you sure about that?” -- stop me.

“ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သေချာလား“ဆိုတဲ့မေးခွန်းက ကျွန်မကို ရပ်တန့်ခွင့်ပေးသလောက်နီးပါးပါ။

But let me cut to the chase.

ဒါပေမဲ့ အဓိကျတာကို ပြောပါရစေ။

I'm speaking to you now as a Harvard alum

အခု ဟားဗတ် ကျောင်းသူဟောင်းတစ်ယောက် အနေနဲ့

with a television show going into its sixth season.

ဆဌမရာသီ ရောက်နေ ရုပ်သံအစီအစဉ်နဲ့၊ သင်တို့ကို စကားပြောနေတာပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

It's cool.

မိုက်တယ်နော်။

And while my college predicament may have been unusual,

ကျွန်မရဲ့ ကောလိပ် အကျပ်အတည်းက ထူးခြားနေနိုင်ပေမဲ့၊ ။

I do think this experience is quite universal.

ဒီအတွေ့အကြုံက အတော်လေး တွေ့နေကျလို့ ထင်တာက

Because, one, I’m far from the first person

အလုပ်လုပ်ရင်း ကျောင်းတက်မယ့်လူက

to go to school while working.

ကျွန်မ ပထမဆုံးမဟုတ်လို့ပါ။

But also I'd go so far as to say all of us juggle multiple interests,

အားလုံးဟာ စိတ်ဝင်စားမှု၊ စိတ်ထက်သန်မှု၊ အလုပ် မျိုးစုံကို

passions and jobs.

လုပ်ကြမယ်လို့လည်း ပြောချင်တာပါ၊

Yet there comes a moment on our paths

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ အလေးအနက်ထားဖို့ မျှော်လင့်ထားတဲ့

where we're expected to get serious,

လမ်းကြောင်းတွေမှာ ကိုယ့်အကြိုက်တစ်ခု ရှာတွေဖို့

to find our one thing, stick to it.

အခိုက်အတန့်တစ်ခုရှိတယ်၊ ဒါကို စွဲမြဲပါ။

We're told that our multiple areas of interest

ကျွန်မတို့ကို တန်းတူ ဆွဲဆောင်တဲ့ စိတ်ဝင်စားမှု

that we are equally drawn to are incompatible.

နယ်ပယ်မျိုးစုံက တခြားစီဖြစ်နေတယ်လို့ ပြောကြတယ်။

And hit with that all-too-familiar “Are you sure about that?”

“ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သေချာလား” ဆိုတဲ့ အကျွမ်းတဝင်ရှိလွန်းတာနဲ့ ထိုးနှက်တာပါ။

Suddenly we go from being expected to know math and a language,

ရုတ်တရက် ကျွန်မတို့ဟာ သင်္ချာနဲ့ ဘာသာစကား၊ သိပ္ပံနဲ့ သမိုင်းကို

science and history,

သိဖို့ မျှော်လင့်ထားတာကနေ

to operating in this narrow silo

ကျွမ်းကျင်သူ ဒါမှမဟုတ် တစ်ခုခုမှာ

for the sake of becoming an expert or really good at one thing.

တော်တဲ့သူဖြစ်လာဖို့အတွက် ဒီကျဉ်းမြောင်းတဲ့ နယ်ပယ်မှာ လုပ်ဆောင်တာဖြစ်သွားတယ်။

I mean, think about how many times we ask each other the question,

“ခင်ဗျား ဘာ အလုပ်လုပ်လဲ” လို့ အချင်းချင်း ဘယ်နှစ်ကြိမ်

"What do you do?"

မေးလဲဆိုတာ စဉ်းစားကြည့်ပါ။

Which is really a proxy in my mind for a much more pressing question,

ဒါက ” အခု ခင်ဗျား ဘယ်သူလဲ” ဆိုတဲ့ ပိုအရေးတကြီးဖြစ်တဲ့ မေးခွန်းတစ်ခုအတွက်

"Who are you right now?"

ကျွန်မစိတ်ထဲက ကိုယ်စားလှယ်ပါ။

Because what we do is only a fraction of who we are.

ကိုယ် လုပ်တာက ကိုယ် ဘယ်သူဆိုတာရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်လို့ပါ။

And this culture of heralding expertise

ကျွမ်းကျင်မှု ထုတ်ပြန်တဲ့ ဒီယဉ်ကျေးမှုက

means that our curiosities are often mislabeled as distractions.

စူးစမ်းလိုစိတ်ကို အာရုံပျံ့လွင့်စရာအဖြစ် မှားယွင်းတံဆိပ်တပ်လေ့ရှိတယ်လို့ဆိုလိုတာပါ။

I would love to think through what we could be missing out on

စူးစမ်းလိုချင်မှုကို စိတ်ဝင်တစား ဦးစားမပေးတာကနေ

by not actively prioritizing our curiosity.

လက်လွတ်သွားနိုင်တာကို ကျွန်မ စဉ်းစားချင်တယ်။

Here, let me put it this way.

ဒီမှာ ဒီလိုပြောပါရစေ။

Curiosity has been a lifeline for me.

စူးစမ်းလို စိတ်က ကျွန်မအတွက် အသက်သွေးကြောတစ်ခုပါ။

It's really easy to be 23 and a pessimist.

၂၃ နှစ် ဖြစ်ဖို့ တကယ့်ကို လွယ်ပြီး အဆိုးမြင်သမားတစ်ယောက်ပါ။

It doesn't take many observational skills

ကမ္ဘာ့နက်ရှိုင်းတဲ့ ချွတ်ယွင်းချက်တွေနဲ့

to see the deep flaws and fissures of our world,

ကျိုးပဲ့မှုတွေကို မြင်ဖို့၊ နောက်ကွယ်မှာ ကျွန်မတို့ ကျိန်ဆိုထားတဲ့

to see how close we remain to these systems of oppression

ဒီဖိနှိပ်မှုစနစ်တွေနဲ့ ဘယ်လောက် နီးကပ်နေတာ သိနိုင်ဖို့

we swear are behind us.

လေ့လာနိုင်တဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ အများကြီးမလိုဘူး။

And when I say I feel affected by these flaws,

ဒီချွတ်ယွင်းချက်တွေကြောင့် ထိခိုက်ခံရတယ်လို့

I'm not just talking about

ပြောတဲ့အခါ၊

some existential "I have a degree in a social science" kind of way,

“လူမှုရေးသိပ္ပံနဲ့ ဘွဲ့တစ်ခုရှိတယ်” လို့ အဖြစ် ပြောနေတာမဟုတ်ဘဲ၊

but in the very real way that it affects me and my family

ကျွန်မ၊ ကျွန်မရဲ့ မိသားစု၊ ကျွန်မရဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းကို

and my community every day.

နေ့တိုင်း ထိခိုက်တဲ့ တကယ့်နည်းလမ်းနဲ့ပါ။

It's also easy to be 23 and struggle to find your place.

၂၃ နှစ် ဖြစ်ဖို့ကလည်း လွယ်ကူပြီး ကိုယ့်နေရာကို ရှာတွေ့ဖို့ ရုန်းကန်ရတာပါ။

I remember so vividly being 16

၁၆နှစ် မှာ ကျွန်မက ကမ္ဘာကို ပြောင်းလဲနိုင်မယ်လို့

and thinking that I could change the world.

တွေးနေတာကို အသေအချာ မှတ်မိတယ်။

I was certain of it. I was one voting initiative away.

ဒါကို ကျွန်မ သေချာခဲ့တယ်။ မဲပေးတဲ့ ကနဦး ခြေလှမ်းပါ။

I was one march away,

ကျွန်မ ချီတက်ခဲ့တယ်။

I was one panel away from real change,

တည်တံ့မယ့် တကယ့်ပြောင်းလဲမှုအတွက်

the kind that lasts.

ပါဝင်ဆွေးနွေးတယ်။

And I remember when that assuredness was replaced by quicksand.

ဒီစိတ်ချရမှုကို အခြေအနေဆိုးနဲ့ အစားထိုး လိုက်တဲ့အချိန်ကို မှတ်မိသေးတယ်။

It felt as though the more I moved and the more I struggled,

ကျွန်မ ပိုရွှေ့လေ၊ ပိုရုန်းကန်ရလေ

the more I sank into the overwhelm.

ဖိစီးမှုထဲမှာ နစ်လေလို့ခံစားရတယ်။

And I responded to feeling lost by finding comfort in my expertise,

ကျွန်မရဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုမှာ နှစ်သိမ့်မှုရှာ ပြီး သေချာမှု အတု နောက်ကွယ်မှာ ပုန်းရင်း

hiding behind this false sense of certainty,

ပျောက်ဆုံးသွားတဲ့ ခံစားချက်ကို တုံ့ပြန်ခဲ့တယ်။

I really acted like I knew everything there was to know.

သိစရာတိုင်း သိထားသလို ကျွန်မ တကယ်လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်။

I was suppressing my curiosity,

စူးစမ်းလိုစိတ်ကို ဖိနှိပ်နေပေမဲ့၊

but I realized that made it so much easier

အရေးယူလုပ်ဆောင်တာထက် အလားအလာရှိတဲ့

to pick apart every potential decision rather than take action.

ဆုံးဖြတ်ချက်တိုင်းကို ခွဲထုတ်ဖို့ ပိုလွယ်ကူလာတယ်ဆိုတာ သိလိုက်ရတယ်။

Now while I can't speak for everyone's experiences,

လူတိုင်းရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေအတွက် ကျွန်မ မပြောနိုင်ဘူး။

from conversations I've had with my peers and my mentors,

ရွယ်တူတွေ၊ အကြံပေးတွေနဲ့ ဆွေးနွေးခဲ့တာတွေကနေ

I know this feeling isn't relegated to being 23.

ဒီခံစားချက်က အသက် ၂၃ နှစ်ဖြစ်တာအထိ အဆင့်ချမခံရတာကို ကျွန်မ သိတယ်။

Choosing to take on both college and entertainment at the same time,

ကောလိပ်နဲ့ ဖျော်ဖြေရေး နှစ်ခုစလုံးကို တစ်ချိန်တည်းမှာ ရွေးချယ်တာ၊

blending my two worlds,

ကမ္ဘာနှစ်ခုကို ရောလိုက်တာက

was a necessary recommitment to my curiosity.

ကျွန်rရဲ့ စူးစမ်းလိုစိတ်အတွက် လိုအပ်တဲ့ ပြန်လည်ရည်စူးမှုတစ်ခုပါ။

I found such a joy in discovering just how much I didn't know.

ကျွန်မ ဘယ်လောက်မသိတာကို သိလိုက်ရလို့ ပျော်ရွှင်မှုရခဲ့တယ်။

Lessons came from everywhere:

နေရာတိုင်းက သင်ခန်းစာတွေ ရခဲ့တယ်၊

classes like hip-hop sampling,

နီယို ဆိုးလ်နဲ့ ဘလူးစ်တွေဟာ အသံသစ်အတွက်

on how neo soul and blues became the basis to a new sound

အခြေခံ ဖြစ်လာပုံပေါ် မူတည်တဲ့ ဟစ်ဟော့ပ် နမူနာတွေလို အတန်းတွေက

taught me how media can be used as a way of preserving legacy,

အတိတ်က ယဉ်ကျေးမှုတွေကို လက်ရှိထဲ ယူဆောင်လာနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုအနေနဲ့

as a way of bringing past cultures into the present.

အမွေအနှစ်ကို ထိန်းသိမ်းတဲ့ နည်းလမ်းအဖြစ် မီဒီယာကို သုံးနိုင်ပုံကို သင်ပေးခဲ့တယ်။

Playing Tinker Bell gave me permission to reignite my imagination.

Tinker Bell တီးတာက ကျွန်မရဲ့ စိတ်ကူးကို ပြန်အစပျိုးဖို့ခွင့်ပေးခဲ့တယ်။

My class on W.E.B. Du Bois

W.E.B. Du Bois က ကျွန်မရဲ့ အတန်းက

is where I discovered the name for our television production company,

ရုပ်/သံ ထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ 7th Sun အတွက် အမည်ကို

7th Sun.

တွေ့ရှိတဲ့နေရာပါ။

And building a television set and writers’ room

ရုပ်မြင်သံကြား စက် တစ်လုံးနဲ့ စာရေးဆရာအခန်းကို ဆောက်တာက

gave me the ability to practice equitable hiring

ရှေးဟောင်း စနစ်တစ်ခုအတွင်းမှာ အချိန်နဲ့တစ်ပြေးညီ

within an archaic system in real time.

မျှတတဲ့ အလုပ်ခန့်မှု ကျင့်သုံးနိုင်စွမ်းကို ပေးခဲ့တာပါ။

And in an independent study created by Dr. Cornel West,

Dr. Cornel West ဖန်တီးခဲ့တဲ့ ဘက်မလိုက်တဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ

I learned my biggest lesson of all.

ကျွန်မရဲ့ အကြီးမားဆုံး သင်ခန်းစာကို သင်ယူခဲ့တယ်။

See, there are certain elements of our society

အများလက်ခံတဲ့၊ မပြောင်းလဲတဲ့ အမှန်တရားတွေအဖြစ် မှတ်ယူတဲ့

that we deem as universal, immovable truths,

လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတချို့ဟာ

when they're, in fact, subjective.

တကယ်တော့ ဓမ္မဓိဌာန်မကျပါဘူး။

Not only are they subjective,

ဒါတွေက ဓမ္မဓိဌာန်မကျရုံမက၊

they're oftentimes responsible for these systems of oppression,

ဖိနှိပ်မှုစနစ်တွေအတွက် လူတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဒီအန္တရာယ်ရှိတဲ့

for these dangerous misconceptions about people,

နားလည်မှုလွဲတာတွေအတွက်၊ အကျပ်ရိုက်နေတဲ့ ခံစားချက်၊

for this feeling of stuckness, this feeling like nothing can change.

ဘာမှမ ပြောင်းလဲနိုင်သလိုမျိုး ခံစားချက်တွေ အတွက် မကြာခဏ တာဝန်ရှိပါတယ်။

And to me, these universal truths can range from everything

ကျွန်မအတွက် ဒီအများလက်ခံတဲ့ အမှန်တရားတွေက လူမှုစီးပွား

as big as socioeconomic exploitation

အမြတ်ထုတ်မှုလောက်ကြီးမားတာတိုင်းကနေ ကိုယ့်ကိုယ်တိုင်ကနေ

to that "Are you sure about that?"

ထွက်ပြီး စူးစမ်းဖို့ တားဆီးတဲ့

that stops you from going off on your own and exploring.

“ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သေချာလား”ဆိုတာအထိ အမျိုးမျိုးရှိနိုင်ပါတယ်။

Conversely, this means academics and entertainment are most potent

အပြန်အလှန်အနေနဲ့ ဒါက ပညာရးနဲ့ ဖျော်ဖြေရေးဟာ အဖြစ်မှန်တွေကို

in their abilities to demonstrate alternate realities.

သရုပ်ပြနိုင်စွမ်းမှာ အစွမ်းထက်ဆုံးလို့ ဆိုလိုတာပါ။

This lesson reinvigorated my love for these two spaces

ဒီသင်ခန်းစာတွေက ဒီနှစ်နေရာအတွက် ကျွန်မရဲ့ နှစ်သက်မှုကို အားသစ်လောင်းပေးတာက၊

because I realized they'd always been primed for imagination and exploration

ဒါတွေကို စိတ်ကူးဉာဏ်နဲ့ စူးစမ်းမှုအတွက် အမြဲတမ်း အသင့်ပြင်ပေးထားပြီး

and gave us the ability to explore what can blossom from curiosity.

စူးစမ်းလိုစိတ်ကနေ ပွင့်လန်းလာနိုင်တာကို ရှာဖွေနိုင်စွမ်းကို ကျွန်မကို ပေးလို့ပါ။

This perspective shift taught me that I was thinking too small

ဒီရှုထောင့် အပြောင်းအလဲက ကျွန်မ တွေးနေတာက သေးလွန်းတယ်လို့ သင်ပေးတာက

because I thought the task at hand was to merely alter these systems at play

ကျွန်မက လက်လှမ်းမီတဲ့ ဖြစ်နေတဲ့ လုံးဝ သစ်ဆန်းတဲ့နည်းလမ်းတွေကို စိတ်ကူးကြည့်တာထက်

rather than to imagine entirely new ways of being.

လုပ်ဆောင်နေတဲ့ စနစ်တွေကို ပြောင်းလဲရုံ သက်သက်ပဲလို့ ထင်ခဲ့တာကြောင့်ပါ။

Because the results of curiosity are immeasurable.

စူးစမ်းလိုစိတ်ရဲ့ ရလဒ်တွေက အတိုင်းမသိများလို့ပါ။

From Galileo's reordering of the universe

ဂယ်လီလီယိုရဲ့ စကြဝဠာ ပြန်စဉ်တာကနေ

to how the musician Prince undefined masculinity for generations.

ဂီတ ပညာရှင် ပရင့်စ်က မျိုးဆက်တွေအတွက် ဖိုသဘာဝကို မရေမရာ သတ်မှတ်ခဲ့ပုံအထိပါ။

And oftentimes these discoveries can jeopardize past ways of thinking.

မကြာခဏဆိုသလို ဒီရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေက အတိတ်က တွေးခေါပုံတွေကို ထိခိုက်စေနိုင်တယ်။

I like to call the change that emerges from blossomed curiosities rupture.

ပွင့်နေတဲ့စူးစမ်းလိုစိတ်တွေ ပေါက်ကွဲတာကနေ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ အပြောင်းအလဲလို့ ခေါ်ချင်တယ်။

If tradition is this result of repetition,

အစဉ်အလာက ထပ်တလဲလဲ လုပ်တာရဲ့ ဒီရလဒ်ဆိုရင်၊

then rupture is the introduction of something fresh.

ပေါက်ကွဲတာက လတ်ဆတ်တဲ့ တစ်ခုကို မိတ်ဆက်ပေးတာပါ။

It's bridging together two spaces often kept separate

ဒါက အဆုံးသစ်တွေ ရရှိဖို့ သီးခြားဖြစ်လေ့ရှိတဲ့

for the sake of achieving new ends,

နေရာ နှစ်ခုကို အတူ ပေါင်းကူးတာဖြစ်ပြီး၊

and it's of insisting that there are possibilities

ဒါက ကျွန်မတို့ကို ပေးအပ်ထားတာတွေရဲ့ အပြင်ဘက်မှာ

outside of the ones we've been presented with.

ဖြစ်နိုင်ခြေတွေရှိတယ်လို့ အခိုင်အမာပြောတာပါ။

But too often dreaming is relegated to the academy

ဒါပေမဲ့ မကြာခဏတော့ စိတ်ကူးအိပ်မက်တာကို ပညာသင်ကျောင်း၊ စီလီကွန် ဗေလီနဲ့

and to Silicon Valley, and to all of these exclusive institutions.

ဒီသီးသန့်အဖွဲ့အစည်းအားလုံးအထိ အဆင့်ချလေ့ရှိတယ်။

When it is in fact the daily curiosities

တကယ်တော့ ဒါက အလားအလာအရှိဆုံး ပေါက်ကွဲမှုကို

of every one of us

ဆုပ်ကိုင်တဲ့

that holds the most potential for rupture.

ကျွန်မတို့တစ်ယောက်စီရဲ့ နေ့စဉ် စူးစမ်းလိုစိတ်တွေဖြစ်ချိန်ပါ။

Now if you aren't convinced just yet that you are

အခု သင်ဟာ စကြဝဠာ အပြောင်းအလဲ

a universe-shifting change maker,

ဖန်တီးသူလို့ မယုံကြည်သေးရင်၊

then it is my duty as a history nerd to remind you

သမိုင်းသမားတစ်ယောက်အနေနဲ့ ကျွန်မရဲ့ တာဝန်က ဒီနေ့ နေထိုင်နေတဲ့

that most of these leaders of these social change movements

ကမ္ဘာအတွက် ကျွန်မတို့ အသိအမှတ်ပြုတာက ဒီလူမှုရေး အပြောင်းအလဲ

that we credit with giving us the world that we live in today,

လှုပ်ရှားမှုတွေရဲ့ ဒီခေါင်းဆောင်အများစုဆိုတာကို သတိပေးဖို့ပါ၊

change was not their day job.

၊အပြောင်းအလဲဟာ သူတို့ရဲ့ နေ့စဉ်အလုပ် မဟုတ်ဘူး။

Dr. Martin Luther King Jr was a preacher

ဒေါက်တာမာတင်လူသာကင်းဂျူနီယာက တော်လ်စတွိုင်း ဖတ်ရင်း၊

paying attention to the works of Gandhi across the ocean while reading Tolstoy.

သမုဒ္ဒရာ တစ်ဖက်က ဂန္ဒီရဲ့လက်ရာတွေကို အာရုံစိုက်တဲ့ တရားဟော ဆရာ တစ်ယောက်ပါ။

But I also think of my own papa, who used his position within education

ဒါပေမဲ့ ဝစ်ကွန်ဆင်ပြည်နယ်၊ မက်ဒီဆင်မြို့က လူမည်းကလေးတွေ မဲဆန္ဒပေးပိုင်ခွင့်ရဖို့

to enfranchise Black children in Madison, Wisconsin.

ပညာရေးအတွင်းက သူ့ရာထူးကို အသုံးပြုခဲ့တဲ့ ကျွန်မရဲ့ အဖေကိုလည်း သတိရမိတယ်။

I think of my cousin, Anousheh Ansari,

အီရန်က ကြယ်တွေကို မော့ကြည့်တာကနေ

who went from looking up at the stars in Iran

အာကာသစခန်းဆီ ပျံသန်းသွားတဲ့ ကျွန်မရဲ့ဝမ်းကွဲ

to flying to the space station.

Anousheh Ansari ကို သတိရမိတယ်။

I think about the protesters in Iran led by women and children,

ဘဝတွေကို စတေးရင်း၊အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ကလေးတွေက ဦးဆောင်တဲ့ အီရန်က

putting their lives on the line

ဆန္ဒပြသူတွေအကြောင်း တွေးမိတာက

because they're curious about what a society looks like

အမျိုးသမီးတွေ၊ အသက်နဲ့ လွတ်လပ်မှုကို တန်ဖိုးထားတဲ့

that values women, life and freedom.

လူ့အဖွဲ့အစည်းက ဘယ်လိုလဲဆိုတာကို သူတို့ သိချင်ကြလို့ပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Now if it isn't clear,

ကဲ၊ ဒါက မရှင်းဘူးဆိုရင်၊

do you know what the byproduct of curiosity is?

စူးစမ်းလိုစိတ်ရဲ့ အကျိုးဆက်က ဘာလဲဆိုတာ သိလား။

Possibility, surprise!

ဖြစ်နိုင်ခြေပါ၊ အံ့ဩစရာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Now I’ve graduated from Harvard, and my television show is ending.

အခု ဟားဗတ်ကနေ ကျွန်မ ဘွဲ့ရခဲ့ပြီး ကျွန်မရဲ့ ရုပ်သံ အစီအစဉ်က အဆုံးသတ်နေပါပြီ။

And a couple of years ago, this really would have terrified me

နှစ်အနည်းငယ်တုန်းက ကျွန်မ ကောင်းကောင်း သိတဲ့ နေရာနှစ်ခုကနေ စွန့်ခွာတာက

to leave two spaces that I know so well.

ကျွန်မအတွက် တကယ့်ကို ထိတ်လန့်စေမှာပါ။

But because I've built a life centered on honoring my interests,

ဒါပေမဲ့ Glockenspiel ကနေ Octavia Bler အထိ အရာတိုင်း၊ စိတ်ဝင်စားမှုတွေကို

everything from the glockenspiel to Octavia Butler,

ဂုဏ်ပြုတာကို ဗဟိုပြုထားတဲ့ ဘဝတစ်ခု တည်ဆောက်ထားလို့ပါ၊

I walk excitedly towards what's next

နောက်တစ်ခုဆီ တက်ကြွစွာ လျှောက်သွားခဲ့တာက

because I know somewhere between the two lies my next adventure.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ နှစ်ခုကြားမှာ ကျွန်မရဲ့ နောက်ထပ်စွန့်စားမှု ရှိနေတာ သိထားလို့ပါ။

Chasing curiosity means that my purpose is constantly unfolding in front of me.

စူးစမ်းလိုစိတ်နောက်လိုက်တာက ရည်ရွယ်ချက်က ကျွန်မ ရှေ့မှာ အမြဲပေါ်လာနေတယ်ဆိုတာပါ။

All I have to do is pay attention.

ကျွန်မတို့ လုပ်စရာရှိတာက အာရုံစိုက်ဖို့ပါ။

And similarly, each and every one of us have a special set of interests

အလားတူပဲ ကျွန်မတို့တစ်ယောက်ချင်းစီမှာ လက်ဗွေတွေလိုပဲ၊ ကျွန်မတို့အတွက်

that are totally unique to us, like a thumbprint.

လုံးဝ ထူးခြားတဲ့ အထူး စိတ်ဝင်စားမှုအစု တစ်စုရှိပါတယ်။

So please join me in recommitting to curiosity.

ဒီတော့ စူးစမ်းလိုစိတ်ကို ပြန်လည်ရည်စူးရင်း ကျွန်မနဲ့ ပူးပေါင်းပါ။

Because honoring your so-called distractions is an act of creating.

စိတ်ပျံ့လွင့်မှုလို့ ခေါ်တာတွေကို ဂုဏ်ပြုတာက ဖန်တီးမှုရဲ့လုပ်ရပ်တစ်ခုမို့ပါ။

It's to sit in the grandeur of all of our options.

ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ ရွေးချယ်စရာ အားလုံးရဲ့ ခမ်းနားမှုထဲမှာ နေရာယူဖို့ပါ။

It's to acknowledge our infinite possibilities

အကန့်အသတ်ရှိတယ်လို့ ကမ္ဘာကြီးက ကျွန်မတို့ကို နားချဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ၊

when the world tries to convince us it is indeed finite.

ကျွန်မတို့ရဲ့ အကန့်အသတ်မဲ့တဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ပါ။

So refuse to let your world get smaller, and let’s build new futures together.

သင်ရဲ့ ကမ္ဘာ ပိုငယ်လာစေတာကို ငြင်းဆန်ပါ၊ အနာဂတ်အသစ်တွေကို အတူ တည်ဆောက်ကြရအောင်ပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)