A New Understanding of Human History and the Roots of Inequality | David Wengrow | TED

Μετάφραση: Vaia Katsarou Επιμέλεια: Thanasis Zantrimas

In the summer of 2014,

Το καλοκαίρι του 2014

I was in Iraqi Kurdistan with a small team of archaeologists,

ήμουν στο ιρακινό Κουρδιστάν μαζί με μια μικρή ομάδα αρχαιολόγων,

finishing a season of field excavations near the border town of Halabja.

κλείνοντας τη σεζόν των ανασκαφών πεδίου κοντά στη μεθοριακή πόλη της Χαλάμπτζα.

Our project was looking into something which has puzzled and intrigued me

Το έργο μας ήταν να ερευνήσουμε αυτό που με προβλημάτιζε και με ενδιέφερε

ever since I began studying archeology.

από τότε που άρχισα να σπουδάζω αρχαιολογία.

We're taught to believe that thousands of years ago,

Έχουμε διδαχτεί να πιστεύουμε ότι πριν από χιλιάδες χρόνια,

when our ancestors first invented agriculture

όταν οι πρόγονοί μας πρωτοανακάλυψαν τη γεωργία,

in that part of the world,

σε εκείνο το μέρος του κόσμου,

that it set in motion a chain of consequences

ξεκίνησε μια αλυσίδα συνεπειών

that would shape our modern world in a particular direction,

που θα έστρεφε τον σύγχρονο κόσμο προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση,

on a particular course.

προς μια συγκεκριμένη πορεία.

By farming wheat,

Με την καλλιέργεια του σιταριού,

our ancestors supposedly developed new attachments to the land they lived on.

οι πρόγονοί μας υποθέσαμε ότι ανέπτυξαν νέους δεσμούς

με τη γη όπου ζούσαν.

Private property was invented.

Η ιδιωτική ιδιοκτησία είχε εφευρεθεί

And with that, the need to defend it.

και μαζί μ′ αυτή η ανάγκη για την υπεράσπισή της.

Along with new opportunities for some people to accumulate surpluses,

Μαζί με τις νέες ευκαιρίες για κάποιους ανθρώπους για συσσώρευση υπεραξίας,

came new labor demands,

προέκυψε κι η ζήτηση εργασίας,

tying most people to a hard regime of tending their crops

παγιδεύοντας τον περισσότερο κόσμο στο σκληρό καθεστώς παραγωγής της σοδειάς,

while a privileged few received freedom

ενώ μερικοί προνομιούχοι είχαν την ελευθερία

and the leisure to do other things.

και τον ελεύθερο χρόνο να κάνουν άλλα πράγματα.

To think, to experiment,

Να σκεφτούν, να πειραματιστούν,

to create the foundations of what we refer to as civilization.

να δημιουργήσουν τις βάσεις γι′ αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό.

Now, according to this familiar story,

Σύμφωνα μ′ αυτήν τη γνωστή ιστορία,

what happened next is that populations boomed,

αυτό που συνέβη μετά είναι ότι οι πληθυσμοί αυξήθηκαν,

villages turned into towns, towns became cities,

τα χωριά έγιναν πόλεις, οι πόλεις έγιναν μεγαλουπόλεις

and with the emergence of cities,

και με την εμφάνιση των μεγαλουπόλεων

our species was locked on a familiar trajectory of development

το είδος μας παγιδεύτηκε στη γνωστή τροχιά της ανάπτυξης,

where spiraling populations and technological change

όπου η ελικοειδής αύξηση των πληθυσμών και οι τεχνολογικές αλλαγές

were bound up with the kind of dreadful inequalities

συνοδεύτηκαν από τη δημιουργία τρομερών ανισοτήτων

that we see around us today.

τις οποίες βλέπουμε γύρω μας σήμερα.

Except, as anyone can tell you,

Εκτός εάν, όπως θα έλεγε κάποιος

who's looked at the evidence from the Middle East,

που θα έβλεπε με προσοχή τα στοιχεία από τη Μέση Ανατολή,

almost nothing of what I've just been saying is actually true.

σχεδόν τίποτα από αυτά που σας είπα δεν συνέβη στην πραγματικότητα.

And the consequences I'm going to suggest

Οι συνέπειες που θα προτείνω είναι αρκετά βαθιές.

are quite profound.

Actually, what happened after the invention of agriculture

Βασικά, αυτό που συνέβη μετά την εφεύρεση της γεωργίας,

around 10,000 years ago,

πριν από περίπου 10.000 χρόνια,

is a long period of around another 4,000 years

ήταν μια μακρά περίοδος άλλων 4.000 ετών περίπου,

in which villages largely remained villages.

κατά την οποία, σε μεγάλο βαθμό, τα χωριά παρέμειναν χωριά.

And actually there's very little evidence for the emergence of rigid social classes,

Υπάρχουν πολύ λίγα στοιχεία για την ανάδυση

αυστηρών κοινωνικών τάξεων.

which is not to say that nothing happened.

Χωρίς να σημαίνει, βέβαια, ότι τίποτα δεν συνέβαινε.

Over those 4,000 years,

Στη διάρκεια αυτών των 4.000 χρόνων,

technological change actually proceeded apace.

η τεχνολογική αλλαγή προχώρησε με ταχύτητα.

Without kings,

Χωρίς βασιλείς,

without bureaucracies, without standing armies,

χωρίς γραφειοκρατία, χωρίς μόνιμους στρατούς.

these early farming populations fostered the development of mathematical knowledge,

Αυτοί οι πρώιμοι αγροτικοί πληθυσμοί ανέπτυξαν τη μαθηματική γνώση,

advanced metallurgy.

προχώρησαν τη μεταλλουργία,

They learned to cultivate olives, vines and date palms.

έμαθαν να καλλιεργούν ελαιόδεντρα, αμπέλια και φοινικόδεντρα.

They invented leavened bread, beer,

Εφηύραν το ψωμί από προζύμι, την μπύρα,

and they developed textile technologies:

ανέπτυξαν την τεχνολογία της υφαντουργίας.

the potter's wheel, the sail.

τον τροχό της αγγειοπλαστικής, το πανί του ιστίου.

And they spread all of these innovations far and wide,

Διέδωσαν όλες αυτές τις καινοτομίες στα πέρατα του κόσμου,

from the shores of the eastern Mediterranean,

από τις ακτές της ανατολικής Μεσογείου,

up to the Black Sea,

έως τη Μαύρη Θάλασσα,

and from the Persian Gulf,

και από τον Περσικό Κόλπο,

all the way over to the mountains of Kurdistan,

μέχρι τα βουνά του Κουρδιστάν,

where our excavations were taking place.

εκεί όπου γίνονται οι ανασκαφές μας.

I've often referred, half jokingly, to this long period of human history

Συχνά αναφέρομαι σ′ αυτήν τη μακρά περίοδο της ιστορίας της ανθρωπότητας

as the era of the first global village.

ως την εποχή του πρώτου παγκόσμιου χωριού.

Because it's not just the technological innovations that are so remarkable,

Επειδή δεν είναι μόνο οι τεχνολογικές καινοτομίες

που είναι τόσο αξιοσημείωτες, αλλά και οι κοινωνικές καινοτομίες

but also the social innovations

που έδωσαν τη δυνατότητα στον κόσμο να κάνει αυτά τα πράγματα,

which enabled people to do all these things

without forming centers

χωρίς να δημιουργεί κέντρα

and without raising up a class of permanent leaders over everybody else.

και χωρίς την άνοδο μιας τάξης μόνιμων ηγετών υπεράνω όλων των άλλων.

Now, oddly enough,

Τώρα, παραδόξως,

this efflorescence of culture is not what we usually refer to

αυτή η άνθιση του πολιτισμού δεν είναι αυτό που αναφέρουμε συνήθως

as civilization.

ως πολιτισμό.

Instead, that term is usually reserved for harshly unequal societies,

Αντιθέτως, με τον όρο αυτό αναφερόμαστε συνήθως σε σκληρά άνισες κοινωνίες,

which came thousands of years later.

οι οποίες εμφανίστηκαν χιλιάδες χρόνια αργότερα.

Dynastic Mesopotamia. Pharaonic Egypt.

Δυναστική Μεσοποταμία, Φαραωνική Αίγυπτος,

Imperial Rome.

Αυτοκρατορική Ρώμη.

Societies that were deeply stratified.

Κοινωνίες οι οποίες ήταν βαθιά στρωματοποιημένες.

So in short,

Εν ολίγοις, λοιπόν,

I've always felt that there was basically something very weird

πάντα αισθανόμουν ότι βασικά υπάρχει κάτι παράξενο

about our concept of civilization,

σχετικά με την αντίληψη μας για τον πολιτισμό.

something that leaves us lost for words, tongue tied.

Κάτι που μας κάνει να χάνουμε τις λέξεις, που μας δένει τη γλώσσα.

When we're confronted with thousands of years of human beings,

Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ανθρώπους χιλιάδων ετών

say, practicing agriculture, creating new technologies,

που εξασκούσαν ας πούμε τη γεωργία, δημιουργούσαν νέες τεχνολογίες,

but not lording it over each other

αλλά δεν εξουσίαζαν ο ένας τον άλλο

or exploiting each other to the maximum.

ή δεν εκμεταλλεύονταν ο ένας τον άλλο στο έπακρο.

Why don't we have better words?

Γιατί δεν έχουμε καλύτερες λέξεις;

Where is our lexicon for those long expanses of human history

Πού είναι το λεξικό μας γι′ αυτές τις μεγάλες περιόδους της ανθρωπότητας

in which we weren't behaving that way?

στις οποίες δεν φερόμασταν μ′ αυτόν τον τρόπο;

Over the past ten years or more,

Τα τελευταία δέκα χρόνια, συνεργάστηκα στενά με τον εκλιπόντα

I worked closely together with the late,

great anthropologist David Graeber

μεγάλο ανθρωπολόγο Ντέιβιντ Γκρέιμπερ,

to address some of these questions.

για να αντιμετωπίσουμε ορισμένα από αυτά τα ερωτήματα.

Το κάναμε όμως σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα,

But we did it on a much larger scale

because from our perspective as an archaeologist and an anthropologist,

επειδή από τη δική μας οπτική, ο ένας ως αρχαιολόγος

και ο άλλος ως ανθρωπολόγος,

αυτή η σύγκρουση μεταξύ θεωρίας και δεδομένων,

this clash between theory and data,

between the standard narrative of human history

μεταξύ του τυπικού αφηγήματος της ανθρώπινης ιστορίας

and the evidence that we have before us today

και των στοιχείων που έχουμε σήμερα μπροστά μας,

is not just confined to the early Middle East.

δεν περιορίζεται μόνο στην πρώιμη Μέση Ανατολή.

It’s everything:

Αφορά το σύνολο.

out whole picture of human history that we’ve been telling for centuries,

Όλη η περιγραφή της ανθρώπινης ιστορίας που αφηγούμαστε για αιώνες

it’s basically wrong.

είναι βασικά λάθος.

I'm going to try and explain a few more of the reasons why.

Θα προσπαθήσω να σας δώσω μερικές εξηγήσεις.

Let's go back to some of those core concepts,

Ας πάμε πίσω σε μερικές βασικές έννοιες,

the stable reference points around which we've been organizing

τα σταθερά σημεία αναφοράς γύρω από τα οποία οργανώνουμε

and orchestrating our understanding of world history for hundreds of years.

κι ενορχηστρώνουμε την κατανόηση μας της παγκόσμιας ιστορίας,

για εκατοντάδες χρόνια.

Πάρτε για παράδειγμα την ιδέα ότι ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας

Take, for instance, that notion that for most of its history,

the human species lived in tiny egalitarian bands of hunter gatherers,

το ανθρώπινο είδος ζούσε σε πολύ μικρές ισότιμες ομάδες κυνηγών-συλλεκτών,

until the advent of agriculture ushered in a new age of inequality.

μέχρι που η εμφάνιση της γεωργίας εγκαινίασε την εποχή των ανισοτήτων.

Or the notion that with the arrival of cities came social classes,

Ή την ιδέα ότι η εμφάνιση των πόλεων

δημιούργησε τις κοινωνικές τάξεις,

sacred kings and rapacious oligarchs trampling everyone else underfoot.

άγιους βασιλιάδες και αρπαχτικούς ολιγάρχες

που ποδοπατούσαν όλους τους άλλους.

From our very first history lessons,

Από το πρώτο μάθημα της ιστορίας μας

we're taught to believe that our modern world,

διδασκόμαστε να πιστεύουμε ότι ο σύγχρονος κόσμος

with all of its advantages and amenities,

με τα πλεονεκτήματα και τις ανέσεις του,

modern health care, space travel,

τα συστήματα υγείας και τα ταξίδια στο διάστημα,

all the things that are good and exciting,

όλα αυτά τα καλά και συναρπαστικά,

couldn't possibly exist

δεν θα υπήρχαν

without that original concentration of humanity

χωρίς την αρχική συγκέντρωση της ανθρωπότητας

into larger and larger units

σε όλο μεγαλύτερες ομάδες

and the relentless buildup of inequalities that came with it.

και την αδυσώπητη συγκέντρωση ανισοτήτων που τη συνόδευσαν.

Inequality, we're taught to believe,

Η ανισότητα, διδαχτήκαμε να πιστεύουμε,

was the necessary price of civilization.

ήταν το αναγκαίο τίμημα του πολιτισμού.

Well, if so, then what are we to make of the early Middle East?

Αν είναι έτσι, τότε τι πρέπει να καταλάβουμε από τη Μέση Ανατολή;

Perhaps one might say there was just a very, very, very long lag time,

Ίσως κάποιος να έλεγε ότι ήταν απλώς ένα πολύ μεγάλο διάστημα 4.000 ετών,

4,000 years,

before all these developments took place.

πριν συμβεί όλη αυτή η ανάπτυξη.

Inequality was bound to happen, it was bound to set in.

Η ανισότητα ήταν αναπόφευκτο να συμβεί.

It was just a matter of time.

Ήταν απλώς θέμα χρόνου.

And perhaps the rest of the story still works

Και ίσως εν μέρει το αφήγημα να ισχύει

for other parts of the world.

για άλλα μέρη του κόσμου.

Well, let's think a bit about what we can actually say today

Ας δούμε, λοιπόν, λίγο τι μπορούμε να πούμε σήμερα

about the origin of cities.

για την προέλευση των πόλεων.

Surely, you might think, with the appearance of cities

Σίγουρα θα σκεφτείτε ότι με την εμφάνιση των πόλεων

came the appearance of social classes.

προέκυψε κι η εμφάνιση των κοινωνικών τάξεων.

Think about ancient Egypt with its pyramid temples.

Σκεφτείτε την Αρχαία Αίγυπτο με τους ναούς-πυραμίδες

Or Shang China with its lavish tombs.

ή την Κίνα των Σανγκ με τους πολυτελείς τάφους,

The classic Maya with their warlike rulers.

την κλασική εποχή των Μάγια με τους πολεμοχαρείς ηγέτες.

Or the Inca empire with its mummified kings and queens.

Ή την αυτοκρατορία των Ίνκας με τις μούμιες βασιλέων ή βασιλισσών.

But actually, the picture these days is not so clear.

Η εικόνα, όμως, δεν είναι τόσο ξεκάθαρη σήμερα.

What modern archeology tells us, for example,

Αυτό που μας λέει για παράδειγμα η σύγχρονη αρχαιολογία

is that there were already cities

είναι ότι υπήρχαν ήδη πόλεις

on the lower reaches of the Yellow River

στο κάτω μέρος του Κίτρινου Ποταμού,

over 1,000 years before the rise of the Shang.

πάνω από 1.000 χρόνια πριν την άνοδο των Σάνγκ.

And on the other side of the Pacific,

Και στην άλλη πλευρά του Ειρηνικού, στο Ρίο Σούπε του Περού,

in Peru’s Rio Supe,

βλέπουμε ήδη τεράστιες συγκεντρώσεις ανθρώπων

we already see huge agglomerations of people

with monumental architecture 4,000 years before the Inca.

με μνημειώδη αρχιτεκτονική, 4.000 χρόνια πριν από τους Ίνκας.

In South Asia, 4,500 years ago,

Στη Νότια Ασία πριν από 4.500 χρόνια,

the first cities appeared at places like Mohenjo-daro

εμφανίστηκαν οι πρώτες πόλεις όπως το Μοχέντζιο Ντάρο και η Χαράπα,

and Harappa in the Indus Valley.

στην κοιλάδα του Ινδού.

But these huge settlements present no evidence of kings or queens.

Αλλά αυτοί οι τεράστιοι οικισμοί δεν παρουσιάζουν κανένα ίχνος

βασιλιάδων ή βασιλισσών.

No royal monuments, no aggrandizing art.

Κανένα βασιλικό μνημείο, καμία τέχνη που να τους εξυμνεί

And what's more, we know that much of the population

και επιπλέον, γνωρίζουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού

lived in high-quality housing with excellent sanitation.

ζούσε σε κατοικίες υψηλής ποιότητας, με εξαιρετικές συνθήκες υγιεινής.

North of the Black Sea,

Βορείως της Μαύρης Θάλασσας,

in the modern country of Ukraine,

στη σημερινή Ουκρανία,

archaeologists have found evidence of even more ancient cities

οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει στοιχεία ακόμη πιο παλαιών πόλεων

going back 6,000 years.

που ανάγονται έως κι 6.000 χρόνια.

And again,

Και πάλι,

these huge settlements present no evidence

αυτοί οι τεράστιοι οικισμοί δεν παρουσιάζουν κανένα στοιχείο

of authoritarian rule.

αυταρχικής διακυβέρνησης.

No temples, no palaces,

Ούτε ναοί, ούτε παλάτια,

not even any evidence of central storage facilities

ούτε ακόμη στοιχεία κεντρικών αποθηκευτικών χώρων

or top-down bureaucracy.

ή μιας γραφειοκρατίας με ιεραρχία.

Actually what we see in those cases are these great concentric rings of houses

Σ′ αυτές τις περιπτώσεις βλέπουμε μεγάλους ομόκεντρους δακτυλίους σπιτιών,

arranged rather like the inside of a tree trunk

διατεταγμένα όπως το εσωτερικό του κορμού ενός δέντρου,

around neighborhood assembly halls.

γύρω από αίθουσες συνελεύσεων της γειτονιάς.

Και παρέμειναν έτσι για περίπου 800 χρόνια.

And it stayed that way for about 800 years.

So what this means is that long before the birth of democracy in ancient Greece,

Αυτό που σημαίνει είναι ότι πολύ πριν τη γέννηση της δημοκρατίας,

στην αρχαία Ελλάδα,

υπήρχαν ήδη πολύ καλά οργανωμένες πόλεις σε πολλές ηπείρους

there were already well-organized cities

on several of the world's continents

which present no evidence for ruling dynasties.

χωρίς να παρουσιάζουν κανένα στοιχείο κυρίαρχων δυναστειών.

And some of them also seem to have managed perfectly well without priests,

Και ορισμένες από αυτές φαίνεται πως τα κατάφερναν πολύ καλά

χωρίς ιερείς, μανδαρίνους ή πολεμοχαρείς πολιτικούς.

mandarins and warrior politicians.

Of course, some early cities did go on

Φυσικά, κάποιες από αυτές τις πρώιμες πόλεις

έγιναν στη συνέχεια πρωτεύουσες βασιλείων και αυτοκρατοριών.

to become the capitals of kingdoms and empires.

But it's important to note that others went

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε

ότι άλλες στράφηκαν σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση.

in completely the opposite direction.

To take one well-documented example,

Ένα καλά τεκμηριωμένο παράδειγμα είναι γύρω στο έτος 250 μ.Χ,

around the year 250 AD,

the city of Teotihuacan, in the valley of Mexico,

η πόλη Τεοτιουακάν, στην κοιλάδα του Μεξικού,

with a population of around 100,000 people,

με πληθυσμό γύρω στις 100.000 κατοίκους,

turned its back on pyramid temples and human sacrifices

στράφηκε ενάντια στους ναούς-πυραμίδες και τις ανθρωποθυσίες

and reconstituted itself

και ανασυγκροτήθηκε ως ένα τεράστιο συγκρότημα με άνετες επαύλεις,

as a vast collection of comfortable villas housing most of the city's population.

στεγάζοντας το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.

When archaeologists first investigated these buildings,

Όταν οι αρχαιολόγοι ερεύνησαν αρχικά αυτά τα κτίρια,

they assumed they were palaces.

υπέθεσαν ότι ήταν παλάτια.

Then they realized that just about everyone in the city

Αργότερα κατάλαβαν ότι περίπου ο καθένας στην πόλη

was living in a palace with spacious patios

ζούσε σε παλάτι με ευρύχωρα αίθρια,

and subfloor drainages,

υποδαπέδιες αποχετεύσεις και υπέροχες τοιχογραφίες στους τοίχους.

gorgeous murals on the walls.

But we shouldn't get carried away.

Δεν πρέπει όμως να παρασυρόμαστε.

None of the societies that I've been describing

Καμία από τις κοινωνίες τις οποίες περιγράφω δεν ήταν απολύτως ισότιμη.

was perfectly egalitarian.

But then we might also remember that fifth-century Athens,

Θα πρέπει να θυμηθούμε επίσης ότι κι η Αθήνα του 5ου αιώνα,

which we look to as the birthplace of democracy,

την οποία θεωρούμε τη γενέτειρα της δημοκρατίας,

was also a militaristic society founded on chattel slavery,

ήταν κι αυτή μια μιλιταριστική κοινωνία, βασισμένη στη δουλεία,

where women were completely excluded from politics.

όπου οι γυναίκες ήταν εντελώς αποκλεισμένες από την πολιτική.

So maybe by comparison,

Έτσι, συγκριτικά,

somewhere like Teotihuacan was not doing so badly

σε άλλα μέρη όπως η Τεοτιουακάν δεν τα πήγαιναν και άσχημα,

at keeping the genie of inequality in its bottle.

κρατώντας το τζίνι της ανισότητας μέσα στο μπουκάλι του.

But maybe we can just forget about all that, we can look away.

Αλλά ας τα ξεχάσουμε αυτά.

Ας κοιτάξουμε αλλού.

Perhaps all of these things I'm talking about are basically outliers.

Ίσως όλα αυτά για τα οποία μιλάω να είναι ακραία στην ουσία.

Ίσως να μπορούμε να κρατήσουμε ανέπαφη την οικεία ιστορία περί πολιτισμού.

Maybe we can still keep our familiar story of civilization intact.

And after all,

Στο κάτω κάτω, εάν οι ακυβέρνητες πόλεις

if cities without rulers were really such a common thing in human history,

ήταν τόσο κοινές στην ιστορία μας,

why didn't Cortéz and Pizarro and all the other conquistadors

τότε γιατί ο Κορτέζ, ο Πιζάρο και όλοι οι άλλοι κονκισταδόρες

find any when they began their invasion of the Americas?

δεν βρήκαν καμία τέτοια όταν άρχισαν την εισβολή τους στην Αμερική;

Why did they find only Moctezuma and Atahualpa

Γιατί βρήκαν μόνο τον Μοκτεζούμα και τον Αταχουάλπα

να κυριαρχούν στις αυτοκρατορίες τους;

lording it over their empires?

Except that's not true either.

Μόνο που κι αυτό δεν είναι αλήθεια.

Actually, the city where Hernan Cortéz found his military allies,

Η πόλη στην οποία ο Ερνάν Κορτές βρήκε τους στρατιωτικούς του συμμάχους,

the ones who enabled his successful assault

αυτούς που τον βοήθησαν στην επιτυχημένη του επίθεση

on the Aztec capital of Tenochtitlán,

στην πρωτεύουσα των Αζτέκων, Τενοτστιτλάν,

was exactly one such city without rulers:

ήταν ακριβώς μια τέτοια πόλη, χωρίς κυβερνήτες.

an indigenous republic by the name of Tlaxcala,

Μια αυτόχθονη δημοκρατία με το όνομα Τλαξσκάλα

governed by an urban parliament,

κυβερνούμενη από το αστικό κοινοβούλιο,

which had some pretty interesting initiation rituals

το οποίο είχε μερικές πολύ ενδιαφέρουσες τελετουργίες εισόδου

for would-be politicians.

για τους επίδοξους πολιτικούς.

They'd be periodically whipped

Κατά καιρούς μαστιγώνονταν

and subject to public abuse by their constituents

και κακοποιούνταν δημοσίως από τα μέλη της κοινότητάς τους,

to sort of break down their egos and remind them who's really in charge.

ώστε να τους τσακίσουν κάπως τον εγωισμό και να τους υπενθυμίσουν

(Χειροκρότημα)

ποιος πραγματικά κάνει κουμάντο.

It's a little bit different from what we expect of our politicians today.

Διαφέρει λίγο από αυτό που αναμένουμε σήμερα με τους πολιτικούς.

And archaeologists, by the way, have also worked at this place Tlaxcala,

Οι αρχαιολόγοι έχουν δουλέψει, επίσης, στην Τλαξκάλα

excavating the remains of the pre-conquest city,

κάνοντας ανασκαφή στα ερείπια της προκατακτημένης πόλης

κι αυτό που βρήκαν είναι αξιοσημείωτο.

and what they found there is really remarkable.

Again, the most impressive architecture is not temples and palaces.

Ξανά, τα πιο εντυπωσιακά αρχιτεκτονήματα δεν είναι ναοί και παλάτια.

It's just the well-appointed residences of ordinary citizens

Είναι οι πολύ καλά διατεταγμένες κατοικίες των απλών πολιτών,

arrayed along these grand terraces overlooking district plazas.

παρατεταγμένες κατά μήκος των αναβαθμίδων με θέα τις πλατείες της περιοχής.

And it's not just the history of cities

Δεν είναι μόνο η ιστορία των πόλεων

that modern archaeological science is turning on its head.

στις οποίες η σύγχρονη αρχαιολογία στρέφει την προσοχή της.

We also know now that the history of human societies

Γνωρίζουμε επίσης σήμερα ότι η ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών

before the coming of agriculture

πριν την έλευση της γεωργίας, δεν έχει σχέση με ό,τι φανταζόμασταν.

is just nothing like what we once imagined.

Far from this idea of people living all the time

Καμία σχέση με την ιδέα ότι οι άνθρωποι ζούσαν συνεχώς

in tiny bands of hunter-gatherers,

σε μικρές ομάδες κυνηγών-συλλεκτών.

actually, what we see these days

Αυτό που βλέπουμε σήμερα

is evidence for a really wild variety of social experimentation

είναι στοιχεία μιας τεράστιας ποικιλίας κοινωνικού πειραματισμού,

before the coming of farming.

πριν την έλευση της γεωργίας.

In Africa,

Στην Αφρική,

50,000 years ago,

πριν από 50.000 χρόνια,

hunter-gatherers were already creating huge networks,

οι κυνηγοί-συλλέκτες άρχισαν ήδη να δημιουργούν τεράστια δίκτυα,

social networks, covering large parts of the continent.

κοινωνικά δίκτυα, καλύπτοντας τεράστιες εκτάσεις της ηπείρου.

In Ice Age Europe, 25,000 years ago,

Στην παγετωνική εποχή της Ευρώπης πριν 25.000 χρόνια,

we see evidence of individuals singled out for special grand burials,

βλέπουμε στοιχεία ατόμων να ξεχωρίζουν για τις ειδικές μεγαλειώδεις ταφές τους,

their bodies suffused with ornamentation,

με τα σώματά τους γεμάτα κοσμήματα

weapons and even what looked like regalia.

όπλα, ακόμη και κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί εμβλήματα.

We see public buildings constructed on the bones and tusks of woolly mammoth.

Βλέπουμε δημόσια κτίρια να οικοδομούνται πάνω σε οστά και χαυλιόδοντες

μαλλιαρών μαμούθ.

Και γύρω στα 11.000 χρόνια πριν,

And around 11,000 years ago,

back in the Middle East, where I started,

στη Μέση Ανατολή από όπου ξεκίνησα,

hunter-gatherers constructed enormous stone temples

οι κυνηγοί-συλλέκτες οικοδόμησαν τεράστιους πέτρινους ναούς,

at a place called Göbekli Tepe in eastern Turkey.

σε ένα μέρος που ονομάζεται Γκιομπεκλί Τεπέ, στην ανατολική Τουρκία.

In North America,

Στη Βόρεια Αμερική,

πολύ πριν την καλλιέργεια του αραβοσίτου,

long before the coming of maize farming,

indigenous populations created the massive earthworks of poverty point

αυτόχθονες πληθυσμοί κατασκεύασαν τα τεράστια χωματουργικά έργα

στο Πόβερτι Πόιντ, στη Λουιζιάνα,

in Louisiana,

capable of hosting hunter gatherer publics in their thousands.

που μπορούσαν να φιλοξενήσουν χιλιάδες κυνηγούς-συλλέκτες.

And then Japan, again, long before the arrival of rice farming,

Επίσης, στην Ιαπωνία πολύ πριν την άφιξη της καλλιέργειας του ρυζιού,

the storehouses of Sannai Maruyama could already hold great surpluses

οι αποθήκες στο Σανάι Μαριγιάμα μπορούσαν ήδη να φυλάξουν μεγάλα αποθέματα

of wild plant foods.

άγριας φυτικής τροφής.

Now what do all these details amount to?

Πού καταλήγουν αυτές οι λεπτομέρειες;

What does it all mean?

Τι σημαίνουν όλα αυτά;

Well, at the very least, I'd suggest

Το ελάχιστο που θα πρότεινα

είναι ότι είναι παρατραβηγμένο σήμερα, να παραμείνουμε στην ιδέα

it's really a bit far-fetched these days to cling to this notion

that the invention of agriculture meant a departure from some egalitarian Eden.

ότι η εφεύρεση της γεωργίας σήμαινε την αναχώρηση μιας Εδέμ ισοτιμίας.

Or to cling to the idea that small-scale societies

Ή να παραμείνουμε στην ιδέα ότι οι κοινωνίες μικρής κλίμακας

are especially likely to be egalitarian,

ήταν ιδιαίτερα πιθανό να ήταν ισότιμες,

while large-scale ones must necessarily have kings,

ενώ οι μεγάλης κλίμακας πρέπει να είχαν απαραίτητα βασιλείς,

presidents and top-down structures of management.

προέδρους και ιεραρχικές δομές διοίκησης.

And there are also some contemporary implications.

Υπάρχουν επίσης μερικές σύγχρονες επιπτώσεις.

Take, for example, the commonplace notion

Πάρτε για παράδειγμα τη συνηθισμένη αντίληψη

that participatory democracy is somehow natural in a small community.

ότι η συμμετοχική δημοκρατία είναι κατά κάποιο τρόπο φυσική

σε μια μικρή κοινότητα

Or perhaps an activist group,

ή ίσως σε μια ομάδα ακτιβιστών,

but couldn't possibly have a scale up for anything like a city,

αλλά δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να φτάσει σε κλίμακες όπως μια πόλη,

a nation or even a region.

ένα έθνος ή ακόμη μια χώρα.

Well, actually, the evidence of human history,

Τα στοιχεία της ανθρώπινης ιστορίας, εάν είμαστε έτοιμοι να τα δούμε,

if we're prepared to look at it,

suggests the opposite.

δείχνουν το αντίθετο.

If cities and regional confederacies,

Εάν οι πόλεις κι οι συμπολιτείες των περιφερειών

held together mostly by consensus and cooperation

παρέμειναν συνδεδεμένες, κυρίως, με τη συναίνεση και τη συνεργασία

existed thousands of years ago,

που υπήρχε χιλιάδες χρόνια πριν,

who's to stop us creating them again today

ποιος μας εμποδίζει να τις ξαναδημιουργήσουμε σήμερα

with technologies that allow us to overcome the friction

με τις τεχνολογίες που θα μας επιτρέψουν να ξεπεράσουμε το πρόβλημα

of distance and numbers?

της απόστασης και των μεγεθών;

Ίσως δεν είναι αργά να αρχίσουμε να μαθαίνουμε από όλα τα νέα στοιχεία

Perhaps it's not too late to begin learning from all this new evidence

of the human past,

του παρελθόντος,

even to begin imagining

ακόμη και να αρχίσουμε να φανταζόμαστε

what other kinds of civilization we might create

τι άλλου είδους πολιτισμό θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε,

if we can just stop telling ourselves

εάν απλώς σταματήσουμε να λέμε στους εαυτούς μας

that this particular world is the only one possible.

ότι αυτός ο συγκεκριμένος κόσμος είναι ο μόνος εφικτός.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)