Can alligators survive this apex predator? - Kenny Coogan

Translator: Trang Do Nu Gia Reviewer: Thái Hưng Trần

It's 5000 BCE in the verdant swamps of North America,

Đó là vào năm 5000 trước Công Nguyên tại vùng đầm lầy xanh tươi ở Bắc Mỹ,

and this young deer has no idea it’s being hunted.

và chú nai con này không biết rằng mình đang bị săn mồi.

Suddenly, an alligator hurtles out of the water at almost 50 kilometers an hour,

Đột nhiên, một con cá sấu lao ra khỏi mặt nước với tốc độ gần 50 km/h,

locking its jaws around its prey

ngoặm chặt con mồi bằng hàm của mình

and swinging wildly in a signature move known as the death roll.

và xoay người liên tục trong một động tác đặc trưng được gọi là cú vặn xoắn tử thần.

This deer never stood a chance,

Con nai này không có cơ hội để sống sót,

nhưng cũng chẳng có loài vật nào trong khu vực này

but then, nothing in this region can compete with this apex predator.

có thể cạnh tranh với loài săn mồi đỉnh cao này.

These alligators easily devour the birds, turtles, and small fish

Những con cá sấu này dễ dàng nuốt chửng các loài chim, rùa, và cá nhỏ

living in what’s known today as Everglades National Park.

sinh sống ở nơi mà ngày nay được gọi là Vườn Quốc gia Everglades.

Nhưng dù là kẻ thống trị vùng đầm lầy trong nhiều thiên niên kỷ,

But despite ruling the swamp for millennia,

the last 500 years have brought deadly new predators

500 năm qua đã xuất hiện những kẻ săn mồi mới đầy nguy hiểm

that challenge the alligators’ reign.

đe dọa sự thống trị của cá sấu.

And the origins of these international invaders are just as unexpected

Và nguồn gốc của những loài xâm lăng ngoại lai này cũng đáng ngạc nhiên

as their impact on the Everglades.

như tác động của chúng đối với Everglades.

We tend to think of swamps as hostile landscapes

Chúng ta thường nghĩ đầm lầy là những vùng đất khắc nghiệt

since they’re overflowing with plant and animal life.

vì nơi đây đa dạng các loài thực vật và động vật.

But all this biodiversity makes these environments vital to regional food webs.

Nhưng tất cả sự đa dạng sinh học này giúp cho kiểu môi trường này

trở nên quan trọng đối với mạng lưới thức ăn trong khu vực.

And the Everglades are no exception.

Và Everglades cũng không ngoại lệ.

The park's subtropical climate can support species from around the world,

Khí hậu cận nhiệt đới của vườn quốc gia

có thể hỗ trợ các loài từ khắp nơi trên thế giới,

and its borders are full of ecotones— transition areas between habitats—

và vùng ranh giới của nó có mật độ dày đặc những vùng đệm—

khu vực chuyển tiếp giữa các sinh cảnh—

that connect the region’s freshwater prairies,

kết nối các vùng thảo nguyên nước ngọt,

rocky pinelands, mangrove forests, and more.

rừng thông nhiều đá, rừng ngập mặn, và các hệ sinh thái khác.

Human activity has made the region even more biodiverse,

Hoạt động của con người đã làm cho khu vực này trở nên đa dạng sinh học hơn,

developing Florida into a major port

giúp Florida trở thành một cảng lớn

that welcomes countless human and non-human migrants.

tiếp nhận vô số sinh vật và người di cư.

In the 1500s, Spanish colonizers brought wild boar to the area,

Vào những năm 1500, thực dân Tây Ban Nha mang những con lợn rừng đến khu vực này,

which quickly multiplied and uprooted the wetlands.

chúng nhanh chóng sinh sôi nảy nở và phá hủy các vùng đất ngập nước.

They devoured alligator eggs and spread European parasites to local panthers.

Chúng ăn trứng cá sấu

và gây lây lan ký sinh trùng châu Âu sang loài báo đốm địa phương.

Then, in the 1800s, Florida’s shipping industry exploded,

Sau đó, vào những năm 1800, ngành vận tải biển của Florida bùng nổ,

bringing all manner of new invasive species.

mang theo nhiều loài xâm lấn mới.

Brazilian peppertrees blocked out the sun, water hyacinths clogged the rivers,

Cây tiêu Brazil gây che khuất ánh sáng mặt trời, lục bình làm tắc nghẽn sông,

and brown anole lizards upset the food chain.

và loài thằn lằn nâu làm xáo trộn chuỗi thức ăn.

Alligator populations mostly endured this onslaught,

Hầu như quần thể cá sấu có thể chống chọi được sự tấn công này,

but in the late 19th century,

nhưng vào cuối thế kỷ 19,

human intervention kicked things up a notch.

sự can thiệp của con người đã đẩy tình hình trầm trọng hơn.

Government and business officials wanted to turn the Everglades into farmland

Chính phủ và các doanh nghiệp muốn biến Everglades thành vùng đất nông nghiệp

and began building canals to drain the swamp.

và bắt đầu xây dựng các kênh đào để thoát nước cho đầm lầy.

They also planted non-native trees which crowded out the plants

Họ còn trồng các cây ngoại lai cạnh tranh với những cây bản địa

local birds relied on for food and shelter,

mà loài chim địa phương thường dùng để làm thức ăn và nơi ở,

which in turn limited the alligators’ supply of prey.

từ đó làm giảm đi nguồn cung cấp con mồi cho loài cá sấu.

Interventions like this wreaked havoc on the Everglades for decades,

Những sự xâm lấn như thế này đã tàn phá Everglades trong nhiều thập kỷ,

until a conservationist named Marjory Stoneman Douglas

cho đến khi một nhà bảo tồn tên là Marjory Stoneman Douglas

finally came to their defense.

cuối cùng đã đứng ra bảo vệ.

In 1947, Douglas published a landmark book explaining that the Everglades

Vào năm 1947, Doughlas xuất bản một cuốn sách mang tính bước ngoặt

giải thích rằng Everglades không chỉ là một hệ sinh thái độc đáo và quý giá,

were not only a unique and precious ecosystem,

but that the region’s most fearsome residents were actually vital

mà những “cư dân” đáng sợ nhất khu vực này

cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì nó.

to sustaining it.

During the wet season,

Vào mùa mưa,

alligators are constantly shaping the muddy landscape,

những con cá sấu không ngừng tạo ra các vùng bùn lầy,

drawing lines with their bodies

tạo đường bằng cơ thể

and digging holes with their snouts, claws, and tails.

và đào hố bằng mõm, móng vuốt và đuôi.

In the dry season,

Vào mùa khô,

these indentations become essential watering holes and firebreaks,

những chỗ lõm này trở thành những lỗ chứa nước và vùng cản lửa thiết yếu,

maintaining and protecting the swamp’s other residents.

giúp duy trì và bảo vệ những “cư dân” khác của đầm lầy.

In the wake of Douglas’ book, Everglades National Park was established

Sau cuốn sách của Douglas, Vườn Quốc gia Everglades được thành lập

to formally begin protecting the landscape and its scaly stewards.

để chính thức bắt đầu bảo vệ cảnh quan và những “vị quản gia” có vảy ở nơi đây.

But outside the park,

Nhưng ở ngoài Vườn Quốc gia,

conditions were brewing for the most dangerous invasion yet.

cuộc xâm lấn nguy hiểm nhất cho đến nay vẫn đang chực chờ xảy ra.

Over the next 40 years, the exotic pet trade

Trong hơn 40 năm tiếp theo, việc giao thương thú cưng ngoại lai

brought parakeets, iguanas, and relatives of piranhas to the region.

đã du nhập vẹt đuôi dài, cự đà, và họ hàng của loài cá piranha đến khu vực này.

In the 1990s, Burmese pythons became a cheap, popular pet for many Floridians.

Vào những năm 1990,

trăn Miến Điện trở thành thú cưng rẻ tiền, phổ biến đối với nhiều người dân Florida.

Some snake owners released their pets into the wild when they grew too large.

Một số người nuôi rắn thả thú cưng của họ về tự nhiên khi chúng quá lớn.

But the python population really exploded in 1992

Nhưng số lượng trăn chỉ thực sự bùng nổ vào năm 1992

when a hurricane destroyed a breeding facility

khi một cơn bão phá hủy một cơ sở nuôi trăn

and released countless snakes into the wild.

và khiến xổng chuồn vô số loài trăn về lại tự nhiên.

Since then, pythons have been connected to a 90% decrease

Kể từ đó, trăn được cho là đã làm giảm đi 90% số lượng

in some local mammal populations,

một số quần thể động vật có vú ở địa phương,

decimating the alligators’ food supply.

gây suy giảm nguồn thức ăn của cá sấu.

And with help from other invasive reptiles like black and white tegus—

Và với sự giúp đỡ từ các loài bò sát xâm lấn khác

như thằn lằn Tegu đen và trắng—

giant lizards who devour alligator eggs—

thằn lằn khổng lồ ăn trứng cá sấu—

these snakes have made a serious play for the top of the local food chain.

những con rắn này đã chiếm lĩnh vị trí đứng đầu chuỗi thức ăn địa phương.

Today, Florida ranks among the regions with the most invasive species

Ngày nay, Florida nằm trong danh sách các khu vực có nhiều loài xâm lấn nhất

in the world.

trên thế giới.

Some researchers suggest hunting these invaders down,

Một số nhà nghiên cứu cho rằng nên săn bớt những loài xâm lấn này,

while others recommend bringing in yet more creatures to balance the scales,

trong khi một số khác đề xuất nên đưa thêm nhiều loài sinh vật để cân bằng mật độ,

such as releasing insects to eat invasive plants.

chẳng hạn như thả côn trùng để ăn thực vật xâm lấn.

It might seem absurd to try solving this problem with more foreign fauna.

Nghe có vẻ vô lý khi cố gắng giải quyết vấn đề này

bằng cách cho thêm nhiều loài động vật ngoại lai.

But perhaps a new arrival could fight invaders and feed the alligators—

Nhưng có lẽ một loài mới có thể chống lại

những loài xâm lấn và tạo ra nguồn thức ăn—

giving them the boost they need to reclaim their ancient home.

giúp thúc đẩy cá sấu lấy lại ngôi nhà cổ xưa của mình.