Ugly History: The Armenian Genocide - Ümit Kurt

Translator: Minh-Hung Nguyen Reviewer: Nguyen Hue

In the 19th century,

Vào thế kỉ thứ 19,

Christian Armenians in the Ottoman Empire lived as second-class citizens.

người Armenia Cơ Đốc giáo ở đế chế Ottoman là những công dân bị phân biệt.

They were taxed disproportionately,

Họ bị đánh thuế bất hợp lí,

forbidden from giving testimony in Ottoman courts,

không thể đưa ra bằng chứng trước các toà án Ottoman,

and frequently attacked by local Kurdish tribes.

và thường xuyên bị tấn công bởi các bộ tộc Kurd địa phương.

In 1878, Armenian activists negotiated a treaty to enact reforms,

Vào năm 1878, các nhà hoạt động Armenia thương lượng một hiệp ước cải cách

but Sultan Abdul Hamid II refused to make good on these promises.

nhưng vua Sultan Abdul Hamid II từ chối thực hiện lời hứa của mình.

And when an Armenian resistance movement began to form,

Và khi phong trào kháng chiến của người Armenia bắt đầu nổi lên,

the sultan took decisive action.

sultan đã đưa ra các hành động kiên quyết.

From 1894 to 1896, he led the Hamidian Massacres—

Từ năm 1894 đến 1896, ông đã chỉ đạo cuộc Thảm sát Hamidian,

a relentless campaign of violence that took the lives of over 150,000 Armenians.

một chiến dịch đầy bạo lực đã lấy đi sinh mạng của hơn 150.000 người Armenia.

These massacres were the culmination of centuries of Armenian oppression.

Những vụ thảm sát này là cao trào của hàng thế kỉ người Armenia bị áp bức.

Yet they were only the beginning of an even greater tragedy—

Nhưng đó chỉ là khởi đầu của một bị kịch lớn hơn:

a genocide hidden under the guise of World War I

một cuộc diệt chủng được che giấu dưới danh nghĩa của Thế chiến thứ nhất

that would include the deportation, forced Islamization,

bao gồm việc trục xuất, bắt buộc cải đạo thành Hồi giáo,

and mass murder of nearly 1 million Armenians.

và thảm sát hàng loạt 1 triệu người Armenia.

As some of the most ancient inhabitants of this region,

Là một trong những cư dân đầu tiên sinh sống trong khu vực này,

the Armenian people were originally a collective of tribes

người Armenia ban đầu là một nhóm các bộ lạc

living in the mountains of Western Asia.

sống trong những ngọn núi vùng Tây Á.

By the 6th century BCE, these tribes were living in one nation

Đến thế kỉ thứ 6 trước công nguyên, các bộ tộc sống trong một đất nước

called Armenia,

gọi là Armenia,

which, over the following 2,000 years,

mà trong hơn 2000 năm sau

was controlled by various local and invading leaders.

đã bị kiểm soát bởi các nhà lãnh đạo địa phương và nước ngoài đánh chiếm.

But whoever ruled their homeland,

Nhưng ai lãnh đạo cũng vậy,

a devotion to Christianity became a vital part of their ethnic identity,

niềm tin vào Cơ Đốc giáo trở thành một phần quan trọng của bản sắc dân tộc

even as their neighbors increasingly adopted Islam.

kể cả khi các quốc gia láng giềng dần tiếp nhận Hồi giáo.

In what’s currently eastern Turkey,

Ở nơi mà ngày nay là đông Thổ Nhĩ Kỳ,

Christian Armenians shared the area with Muslim Kurds for centuries,

người Armenia Cơ Đốc giáo sống chung với người Kurd Hồi giáo trong hàng thế kỉ

until Turkic-speaking peoples invaded the region.

cho đến khi dân tộc nói tiếng Turkic xâm chiếm khu vực.

Four centuries later, Ottoman Turks claimed these communities

Bốn thế kỉ sau, người Turk ở Ottoman tuyên bố những cộng đồng này

as part of the vast Ottoman Empire.

là một phần của Đế quốc Ottoman rộng lớn.

While the empire’s systematic preference towards Muslims

Khi sự thiên vị một cách hệ thống mà đế quốc dành cho những người theo đạo Hồi.

made life difficult for Armenians, Greeks, and Jews,

khiến cho cuộc sống của người Armenia, Hy Lạp và Do Thái khó khăn hơn,

by the late 19th century,

đến cuối thể kỉ 19,

well-educated Armenian elites were able to attain prominent positions

giới tinh hoa học thức Armenia được phép nắm giữ các vị trí nổi bật

in banking, commerce, and government.

như ngân hàng, thương mại và chính quyền.

However, this rise in influence became a source of resentment,

Nhưng, sự trỗi dậy về mặt ảnh hưởng này đã trở thành nguồn gốc của oán giận

and many Muslim Ottomans believed Armenians

và nhiều người Ottoman Hồi giáo tin rằng cuối cùng, người Armenia sẽ

would eventually betray the empire to form their own independent state.

phản lại đế quốc và thành lập quốc gia của riêng mình.

This belief is partly what led Abdul Hamid to begin the Hamidian Massacres.

Niềm tin này một phần được dẫn dắt bởi Abdul Hamid

nhằm khơi mào cuộc Thảm sát Hamidian.

Thankfully, the Ottoman Armenians fighting the sultan’s forces weren’t alone.

May thay, người Armenia ở Ottoman không cô đơn

trong cuộc chiến chống lại quân của sultan.

Armenians from neighboring Russia

Người Armenia từ nước Nga láng giềng

had recently founded two resistance organizations

nhanh chóng thành lập hai tổ chức kháng chiến

which offered a haven for refugees and supplied arms to villages under siege.

giúp đỡ nơi trú ẩn cho những người tị nạn và đưa vũ khí đến các làng bị bao vây.

Finally, in April 1909,

Cuối cùng, vào tháng 4 năm 1909,

the sultan was deposed following the Young Turk Revolution.

sultan bị hạ bệ sau cuộc khởi nghĩa Young Turk.

But despite initial promises,

Nhưng bất chấp những lời hứa ban đầu,

this new government also failed to pass meaningful reforms.

chính quyền mới cũng thất bại trong việc thông qua các cải cách có ý nghĩa.

A second wave of massacres ravaged the Armenian population,

Làn sóng thảm sát thứ hai tàn phá dân cư Armenia

and the era of international warfare to come would only make things worse.

và thời đại chiến tranh quốc tế càng làm tình hình tồi tệ hơn.

During the First Balkan War,

Trong chiến tranh Balkan lần thứ nhất,

thousands of Muslim refugees were sent to the Armenian stronghold of Anatolia,

hàng ngàn người Hồi giáo tị nạn được gửi đến các thành trì Armenia ở Anatolia,

further increasing tensions between Christian and Muslim Ottomans.

làm gia tăng căng thẳng giữa người Ottoman theo Cơ Đốc giáo và Hồi giáo.

And in the first winter of World War I,

Và vào mùa đông đầu tiên của chiến tranh thế giới thứ nhất,

Ottoman general Enver Pasha attempted to flank opposing Russian forces

tướng Ottoman Enver Pasha thử tấn công tạt sườn vào quân đội Nga

by sending his troops through the frigid Sarıkamış mountains.

bằng cách đưa quân của ông đi qua những ngọn núi Sarıkamış lạnh lẽo,

When their unit froze to death.

Khi quân của ông đang dần chết cóng,

Enver Pasha blamed the disaster on “Armenian treachery,”

Enver Pasha đổ lỗi cho “sự bội bạc của người Armenia”

and ordered the immediate disarming of all non-Muslims—

và ngay lập tức cho thu vũ khí của những ai không theo đạo Hồi,

a decision which moved many Armenians from the front lines of an external war

một quyết định đã đẩy người Armenia từ chiến tuyến của một cuộc chiến bên ngoài

to the trenches of an internal one.

về chiến hào của một cuộc chiến nội bộ.

By 1915, the Ottomans were enacting more violence

Đến năm 1915, người Ottoman đã thực hiện nhiều vụ bạo lực

on their own Armenian citizens than any foreign enemy.

lên công dân Armenia của họ hơn cả kẻ địch nước ngoài.

At this time, Turkish nationalist Talaat Pasha

Lúc này, Talaat Pasha, người Thổ Nhĩ Kỳ theo chủ nghĩa dân tộc

had become the de facto leader of the Ottoman Empire,

đã trở thành lãnh đạo thực quyền của Đế quốc Ottoman,

and he ordered the deportation of all Armenians in eastern Anatolia

và ông ra lệnh trục xuất tất cả người Armenia ở phía đông Anatolia

on the grounds of national security.

vì an ninh quốc gia.

Talaat’s new legislation

Luật mới của Talaat

allowed Armenian property and businesses to be seized as wartime necessities,

cho phép tịch thu tài sản và doanh nghiệp của người Armenia để phục vụ chiến tranh

and able-bodied Armenian men were routinely killed

và những người đàn ông Armenia khoẻ mạnh bị giết thường xuyên

to lower the likelihood of resistance.

để giảm khả năng kháng chiến.

Most Armenians were marched to concentration camps in the Syrian desert,

Hầu hết người Armenia được đưa đến các trại tập trung ở sa mạc Syria

where they regularly suffered robbery, abduction, and rape.

nơi họ thường xuyên bị cướp, bắt cóc và cưỡng hiếp.

The few women and children who escaped deportation

Một số ít phụ nữ và trẻ em thoát khỏi sự trục xuất

were forcibly converted to Islam.

bị bắt buộc cải đạo thành Hồi giáo.

The ruling Turks saw Muslim identity

Những người Turk lãnh đạo coi bản sắc Hồi giáo

as the cornerstone of their vision for the empire,

là nền móng của tầm nhìn của họ dành cho đế quốc,

so escaped Armenian youths were placed in orphanages

do đó, thiếu niên Armenia trốn thoát bị bỏ vào trại mồ côi

to indoctrinate them with Muslim culture and traditions.

để truyền bá họ bằng các văn hoá và truyền thống Hồi giáo.

Children who resisted were subjected to violence and torture.

Trẻ em chống đối sẽ phải chịu bao lực và hành hạ.

When the majority of these killings ended in 1916,

Khi phần lớn những vụ giết người này kết thúc vào năm 1916,

it was estimated that the population of Ottoman Armenians

ước tính rằng dân số Ameria ở Ottoman

had dropped from 1.5 million to roughly 500,000.

đã giảm từ 1,5 triệu người xuống còn khoảng 500.000.

In the decades that followed,

Trong những thế kỉ tiếp theo,

many of the remaining Armenians dispersed across the globe.

nhiều người Armenia sống sót đã phân tán khắp toàn cầu.

Families who immigrated to eastern Russia

Các gia đình di cư đến miền đông nước Nga

may have eventually been incorporated into the modern nation of Armenia,

cuối cùng đã thống nhất thành quốc gia mà hiện nay là Armenia

which received its independence in 1991.

đã nhận được nền độc lập vào năm 1991.

But to this day the Turkish government denies this genocide occurred.

Nhưng cho đến nay, chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ phủ nhận sự tồn tại của cuộc diệt chủng.

Official government language acknowledges the violence

Phát ngôn chính thức của nhà nước thừa nhận sự bạo lực

but defines the Ottoman’s actions as “necessary measures,”

nhưng định nghĩa các hành động của Ottoman là “những quyết định cần thiết”,

and Armenian deaths as unfortunate consequences of war.

và cái chết của người Armenia như những hậu quả đáng tiếc của chiến tranh.

In recent years, some Turkish historians have refuted this stance

Những năm gần đây, một số nhả sử học Thổ Nhĩ Kỳ đã bác bỏ quan điểm này

and begun writing about this period with less fear of retribution.

và bắt đầu viết về giai đoạn này với ít nỗi sợ bị trừng phạt hơn.

In the pursuit of justice,

Trong công cuộc tìm kiếm công lý,

many Armenians and Armenian-led non-profit organizations

nhiều người Armenia và các tổ chức phi lợi nhuận do người Armenia lãnh đạo

work tirelessly to advocate for the recognition of this genocide,

làm việc không ngừng nghỉ để đấu tranh cho sự công nhận của cuộc diệt chủng này

and accountability for those responsible.

cũng như trách nhiệm của những bên liên quan.