How a single-celled organism almost wiped out life on Earth - Anusuya Willis

Jak jednokomórkowy organizm niemal zmiótł życie z powierzchni Ziemi - Anusuya Willis

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Marta Grochowalska

There's an organism that changed the world.

Pewien organizm zmienił świat,

It caused both the first mass extinction in Earth's history

powodując pierwsze masowe wymieranie w historii Ziemi

and also paved the way for complex life.

i torując drogę złożonym formom życia.

How?

Jak?

By sending the first free oxygen molecules into our atmosphere,

Emitując pierwsze wolne cząsteczki tlenu do atmosfery,

and they did all this as single-celled life forms.

jako proste jednokomórkowce.

They're cyanobacteria,

Sinice.

and the story of these simple organisms

Historia tych organizmów,

that don't even have nuclei or any other organelles

nie posiadających jądra ani innych organelli,

is a pivotal chapter in the story of life on Earth.

to kluczowy rozdział w historii życia na Ziemi.

Earth's atmosphere wasn't always the oxygen-rich mixture we breathe today.

Ziemska atmosfera nie zawsze była bogatą w tlen mieszanką.

3.5 billion years ago, the atmosphere was mostly nitrogen,

3,5 miliarda lat temu składała się głównie z azotu,

carbon dioxide,

dwutlenku węgla

and methane.

i metanu.

Almost all oxygen was locked up in molecules like water,

Niemal cały tlen nie unosił się w powietrzu,

not floating around in the air.

ale był uwięziony w cząsteczkach takich jak woda,

The oceans were populated by anaerobic microbes.

Oceany były pełne beztlenowców,

Those are simple, unicellular life forms that thrive without oxygen

prostych jednokomórkowych formy życia, rozwijających się bez tlenu

and get energy by scavenging what molecules they find.

i czerpiących energię ze zjadanych cząsteczek.

But somewhere between 2.5 and 3.5 billion years ago,

Ale między 2,5 a 3,5 miliarda lat temu,

one of these microbial species,

jeden z tych mikrobowych gatunków

probably floating on the surface of the ocean,

być może żyjący na powierzchni oceanu,

evolved a new ability: photosynthesis.

wykształcił nową zdolność: fotosyntezę.

Structures in their cell membrane could harness the energy from sunlight

Struktury w błonie komórkowej mogły czerpać energię ze słońca,

to turn carbon dioxide and water into oxygen gas and sugars,

żeby dwutlenek węgla i wodę zmienić w tlen i cukry,

which they could use for energy.

z których czerpały energię.

Those organisms were the ancestors of what we now call cyanobacteria.

Te organizmy to przodkowie znanych nam dziś sinic.

Their bluish color comes from the blue-green pigments

Swój kolor zawdzięczają niebiesko-zielonym pigmentom,

that capture the sunlight they need.

pochłaniającym potrzebne im światło słoneczne.

Photosynthesis gave those ancient bacteria a huge advantage over other species.

Fotosynteza dała tym prastarym bakteriom dużą przewagę nad innymi gatunkami.

They could now produce their own energy

Mogły produkować własną energię

from an almost endless supply of raw ingredients,

z niemal nieskończonego źródła surowców.

so their populations exploded

Ich populacja ogromnie wzrosła

and they started polluting the atmosphere with a new waste product: oxygen.

i zaczęła zanieczyszczać atmosferę nowym produktem przemiany materii: tlenem.

At first, the trickle of extra oxygen was soaked up by chemical reactions with iron

Najpierw strużkę dodatkowego tlenu pochłaniały reakcje z żelazem

or decomposing cells,

czy rozkładającymi się komórkami,

but after a few hundred million years,

ale po kilkuset milionach lat,

the cyanobacteria were producing oxygen faster than it could be absorbed,

sinice produkowały tlen szybciej niż mógł być wchłaniany,

and the gas started building up in the atmosphere.

więc zaczął się gromadzić w atmosferze.

That was a big problem for the rest of Earth's inhabitants.

To był nie lada problem dla innych mieszkańców Ziemi.

Oxygen-rich air was actually toxic to them.

Powietrze bogate w tlen było dla nich zabójcze.

The result?

Co z tego wynikło?

About 2.5 billion years ago was a mass extinction of virtually all life on Earth,

Około 2,5 miliarda lat temu wymarło niemal całe życie na Ziemi,

which barely spared the cyanobacteria.

co ledwo przeżyły jedynie sinice.

Geologists call this the Great Oxygenation Event,

Geolodzy nazywają to rewolucją tlenową

or even the Oxygen Catastrophe.

czy nawet katastrofą tlenową.

That wasn't the only problem.

To nie był jedyny problem.

Methane had been acting as a potent greenhouse gas that kept the Earth warm,

Metan był potężnym gazem cieplarnianym, utrzymującym ciepło na planecie,

but now, the extra oxygen reacted with methane to form carbon dioxide and water,

a dodatkowy tlen zareagował z nim i utworzył dwutlenek węgla i wodę,

which don't trap as much heat.

które nie utrzymują tak dużo ciepła.

The thinner atmospheric blanket

Cieńsza warstwa atmosferyczna

caused Earth's first, and possibly longest, ice age,

spowodowała pierwszą i chyba najdłuższą epokę lodowcową,

the Huronian Glaciation.

zlodowacenie hurońskie.

The planet was basically one giant snowball

Ziemia była wielką kulą śnieżną

for several hundred million years.

przez kilkaset milionów lat.

Eventually, life adjusted.

W końcu życie dostosowało się.

Aerobic organisms, which can use oxygen for energy,

Organizmy tlenowe, wykorzystujące tlen jako energię,

started sopping up some of the excess gas in the atmosphere.

zaczęły wchłaniać nadmiar tego gazu z atmosfery.

The oxygen concentration rose and fell

Stężenie tlenu rosło i malało,

until eventually it reached the approximate 21% we have today.

aż osiągnęło obecny poziom 21%.

And being able to use the chemical energy in oxygen

Dzięki wykorzystaniu chemicznej energii z tlenu,

gave organisms the boost they needed to diversify

organizmy rozwijały się i różnicowały,

and evolve more complex forms.

tworząc bardziej złożone formy.

Cyanobacteria had a part to play in that story, too.

Sinice odegrały też ważną rolę w tej historii.

Hundreds of millions of years ago,

Setki milionów lat temu

some other prehistoric microbe swallowed a cyanobacterium whole

inna prehistoryczna bakteria pochłonęła sinice w całości

in a process called endosymbiosis.

w procesie zwanym endosymbiozą.

In doing so, that microbe acquired its own internal photosynthesis factory.

Ten organizm posiadł własną wewnętrzną fabrykę fotosyntezy.

This was the ancestor of plant cells.

Był to przodek komórek roślinnych.

And cyanobacteria became chloroplasts,

Sinica stała się chloroplastem,

the organelles that carry out photosynthesis today.

organellum, które dziś wykonuje fotosyntezę.

Cyanobacteria are still around in almost every environment on Earth:

Sinice wciąż są obecne w niemal każdym środowisku.

oceans,

W oceanach,

fresh water,

słodkiej wodzie,

soil,

glebie,

antarctic rocks,

skałach Antarktydy,

sloth fur.

futrze leniwca.

They still pump oxygen into the atmosphere,

Wciąż pompują tlen do atmosfery,

and they also pull nitrogen out to fertilize the plants they helped create.

pobierają też azot, by nawozić rośliny, które pomogły stworzyć.

We wouldn't recognize life on Earth without them.

Bez nich Ziemia byłaby nie do poznania.

But also thanks to them,

Jednak również dzięki nim

we almost didn't have life on Earth at all.

omal nie mielibyśmy życia na Ziemi.