Visualizing hidden worlds inside your body - Dee Breger

Wizualizacje wnętrza ludzkiego ciała - Dee Breger

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Dorota Konowrocka

I'm going to take you on a journey

Zabieram was w podróż

into some hidden worlds inside your own body

ku światom ukrytym w waszym ciele.

using the scanning electron microscope.

Wykorzystamy skaningowy mikroskop elektronowy.

These microscopes use a beam of electrons

Mikroskop ten stosuje wiązkę elektronów

to illuminate things that are too small

aby oświetlić rzeczy tak małe,

to be seen by the photons of visible light.

że nie widać ich za pomocą fotonów światła widzialnego.

And to put this in context,

Wyobraźcie to sobie.

if you mentally divide one tiny millimeter

Podzielcie milimetr na 1000 części.

into a thousand parts,

Podzielcie milimetr na 1000 części.

each one of those parts is a micrometer,

Każda z tych części to mikrometr

or micron for short.

lub krócej - mikron.

If you then divide one micron

Teraz podzielcie mikron

into another thousand parts,

znowu na 1000 części.

each one of those is a nanometer.

Każda z nich to nanometr.

And it's nanometers and microns

Nanometry i mikrony są domeną

that are the domain

Nanometry i mikrony są domeną

of the scanning electron microscope.

skaningowego mikroskopu elektronowego.

So, let's start with something on the body

Zacznijmy od wytworu ciała

that we can measure at about 100 microns wide,

o szerokości około 100 mikronów.

and that would be a human hair,

To ludzki włos.

which now you can see is covered with scales,

Jest pokryty łuskami,

just like all of our hairs,

jak wszystkie włosy ludzi i innych ssaków.

and in fact, just like all mammal hairs.

jak wszystkie włosy ludzi i innych ssaków.

We're going to plunge into the body now,

Wniknijmy teraz w ciało.

and we've landed in the thyroid gland.

Trafiliśmy do tarczycy.

Here we're looking at proteins

Oto białka

that are being secreted into a storage chamber

wydzielane do komory zbiorczej.

where they are going to develop

Tam przekształcą się

into the mature thyroid hormones

w dojrzałe hormony tarczycy

before being released into the body.

i zostaną uwolnione do ciała.

And at this point you might be wondering

Możecie się zastanawiać,

if these colors are real.

czy to prawdziwe kolory.

The answer is no.

Nie.

Electron images only happen in black and white.

Obrazy elektronowe mogą być tylko czarno-białe.

I often colorize my images for various reasons,

Koloruję je z różnych powodów,

but I don't change the structures,

ale nie zmieniam struktury obiektów.

so the strucutres that you're seeing

Struktury, które widzicie,

are all exactly as they were

są dokładnie takie,

when I photographed them in the microscope.

jak zostały sfotografowane mikroskopem.

We're going to take a detour

Zmienimy teraz kierunek.

and zoom in on the heart muscle now.

Powiększymy mięsień sercowy.

And the heart muscle has this curious structure

Ma on osobliwą strukturę,

that's kind of like corrugated cardboard.

niczym karbowana tektura.

That's what allows the heart to expand and contract as it's beating.

Dzięki niej bijące serce może się kurczyć i rozkurczać.

Let's go look at a lung with pneumonia.

Spójrzmy na płuco objęte zapaleniem.

Here we've got a white blood cell

Widzimy białą krwinkę, wędrującą po pęcherzyku płucnym.

poking around in an air sac,

Widzimy białą krwinkę, wędrującą po pęcherzyku płucnym.

looking for something to clean out

Szuka czegoś do usunięcia. Niczym mały odkurzacz.

like a little vacuum cleaner.

Szuka czegoś do usunięcia. Niczym mały odkurzacz.

This is your immune systems at work.

Tak pracuje system odpornościowy.

So what are the kinds of things

Czego nie chcielibyśmy wdychać

that we don't want to be breathing,

Czego nie chcielibyśmy wdychać

besides bacteria and viruses?

oprócz bakterii i wirusów?

Well, we all know to stay away from asbestos

Wiemy, że trzeba trzymać się z dala od azbestu.

and now we can see why.

Teraz wiemy dlaczego.

This is a close-up view of the mineral

To zbliżenie minerału,

that asbestos is made from,

z którego robi się azbest.

and now you can see that it's composed of

Składa się z wielu maleńkich igiełek.

many tiny, fine little needles.

Składa się z wielu maleńkich igiełek.

Each one of those needles is a single crystal.

Każda z tych igiełek to pojedynczy kryształ.

And in this picture, they're begininng to pry apart

Na tym zdjęciu zaczynają się rozpadać

and tangle up into a spiky mess,

i splątywać w kolczaste kupki.

not for breathing.

Lepiej tym nie oddychać.

What else might we want to avoid breathing?

Czego jeszcze powinniśmy unikać?

Well, how about diesel fuel?

Na przykład oleju napędowego.

We're looking here at the particles of diesel soot,

Widzimy cząsteczki jego sadzy.

and these are extraordinarily tiny.

Są bardzo maleńkie.

In fact, each one of these little particles

Każda z tych cząsteczek

is only about 50 nanometers wide.

ma około 50 nanometrów szerokości.

We'll go and look at some blood now.

Spójrzmy na krew.

We've got a collection

Widzimy grupę czerwonych krwinek: ładnych, okrągłych i zdrowych,

of nice, fat, happy, healthy red blood cells,

Widzimy grupę czerwonych krwinek: ładnych, okrągłych i zdrowych,

but they're all tangled up in a network of fibers.

Jednak są uwięzione we włóknach fibryny.

This is how the body makes a blood clot.

W ten sposób krew krzepnie.

And so, it surrounds a group of red blood cells

Fibryna otacza czerwone krwinki

and other cells, and traps them

i inne komórki, więzi je.

so the blood can't flow.

Przez to krew nie wypływa.

We've got two more blood cells here,

Oto kolejne krwinki.

but they're not normal

Nie są normalne jak te poprzednie.

like the ones in the blood clot image.

Nie są normalne jak te poprzednie.

These are distorted.

Są zniekształcone.

You can see that they're curling up

Widać, że się zwijają

and beginning to grow what's going to become spikes.

i zaczynają im wyrastać kolce.

These are sickle cells

To komórki sierpowate powodujące anemię sierpowatą.

and these are what cause the condition

To komórki sierpowate powodujące anemię sierpowatą.

of sickle cell amenia.

To komórki sierpowate powodujące anemię sierpowatą.

We've gone into the mouth now

Zajrzymy do jamy ustnej.

and we've landed on dental plague,

Oto płytka nazębna

which you can see is covered with bacteria,

pokryta licznymi bakteriami.

and in fact dental plague is host

Płytka nazębna to dom

to about 1,000 different species of bacteria.

dla około 1000 gatunków bakterii.

Lovely to think about.

Cudowna myśl.

And now we are on to other teeth.

Oto inne zęby.

We're on the surfaces of the,

To powierzchnia

or the internal surfaces of the teeth themselves.

lub wewnętrzna powierzchnia zębów.

The smaller one is a baby tooth

Mniejsze zdjęcie to mleczak,

that had just fallen out of the mouth

który dopiero co wypadł

of a young friend of mine,

znajomemu przedszkolakowi.

and I want to call your attention to the little holes.

Spójrzcie na małe otwory.

Those little holes are the tops

To wloty do sieci maleńkich kanalików,

of a whole network of tiny little tubes

To wloty do sieci maleńkich kanalików,

that circulate nourishing fluids inside your teeth.

które transportują odżywcze płyny wewnątrz zębów.

And we can see those tubes

Lepiej widać na większym zdjęciu.

a little better in the larger picture

Lepiej widać na większym zdjęciu.

because some of them are in cross-section.

Niektóre są w przekroju poprzecznym.

But in fact, this larger picture is showing you

Większe zdjęcie to fragment kła,

a portion of a tusk, which you may know

Większe zdjęcie to fragment kła,

is simply a great big, elongated tooth,

czyli większego, wydłużonego zęba.

so you would expect to see the same features

Powinniśmy dostrzec te same cechy

between your teeth and a tusk.

na zwykłych zębach i kłach.

But that larger tusk picture is also rough

Ale na większym zdjęciu jest on bardziej chropowaty

by comparison to the young baby tooth.

w porównaniu do mleczaka.

That's because it's many, many thousands of years old.

To dlatego, że ma wiele tysięcy lat.

It's also partly fossilized.

Jest też częściowo skamieniały.

And, between these two pictures,

Na tych dwóch zdjęciach widać

now you can see how your teeth relate

jak podobne są nasze zęby

to the tusk of an Ice Age mammoth.

do kła mamuta z epoki lodowcowej.

We're shooting up north now into the brain,

Pójdźmy teraz do mózgu.

and we can see these pink cells down at the bottom.

Na dole widać różowe komórki.

Those are the neurons of memory.

To neurony odpowiedzialne za wspomnienia.

And I'm going to leave you with this picture

Zostawię was z tym zdjęciem,

because I know you're going to take

bo wiem, że zabierzecie ze sobą

a lot of happy memories away

wiele wspaniałych wspomnień

from your exciting day at TED

z tego ekscytującego dnia na TED.

and now you can visualize where those memories

Teraz możecie sobie wyobrazić,

are being stored in your own brain.

gdzie są magazynowane w waszym mózgu.

Thank you.

Dziękuję.