How are these fires burning underground? - Emma Bryce

Translator: Paing Thu Soe Reviewer: Sanntint Tint

In 1997, a fire began in Indonesia that would rage for almost a year.

၁၉၉၇ ခုနှစ်က အင်ဒိုနီးရှားမှာ မီးတစ်မီးဟာ တစ်နှစ်နီးပါးကို လောင်ကျွမ်းခဲ့ပါတယ်။

It spanned several thousand square kilometers,

ဒါက ကီလိုမီတာထောင်ပေါင်းများစွာကို လောင်ကျွမ်းနေခဲ့ပြီး

halted numerous international flights,

နိုင်ငံတကာလေကြောင်းလိုင်းတွေကိုလည်း ရပ်နားစေခဲ့ရုံသာမက

and spread an acrid haze all the way to China.

တရုတ်ထိအောင်ကို မီးခိုးမြူတွေဟာ ပျံနှံခဲ့တယ်။

Yet, despite being one of the largest fires in recorded history,

မှတ်တမ်းတင်ထားသမျှ သမိုင်းတစ်လျှောက် မြေအောက်မှာပဲ လပေါင်းများစွာ

for months at a time it burned without a flame—

မီးတောက်မှုမရှိဘဲ အကြီးဆုံးမီးလောင် ကျွမ်းမှုတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ခဲ့တယ်

blazing on entirely underground.

This might sound like a uniquely freaky fire, but each year,

ဒါကကြားရတာ ထူးခြားပြီး ကြောင်တောင်တောင်နိုင်တဲ့ မီးဖြစ်ပေမယ့်

subterranean fires produce roughly 15% of global greenhouse gas emissions—

နှစ်စဉ် ကမ္ဘာကြီးပူနွေးစေတဲ့ ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လုပ်မှုရဲ့ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းဟာ

မြေအောက်မီးတွေဆီကပါ။

that’s six times more than international aviation.

ဒါက နိုင်ငံတကာလေကြောင်းထုတ်လုပ်မှုထက် ၆ဆတောင်ပိုများတယ်။

And these burns are virtually unstoppable,

ဒီမီးလောင်ကျွမ်းမှုတွေဟာ ငြိမ်းသတ်လို့မရတာကြောင့်

earning them the ominous title of zombie fires.

သူတို့ကို နိမိတ်မကောင်းတဲ့ နာမည်ဖြစ်တဲ့ ဇွန်ဘီမီးလို့တောင်နာမည်ပေးထားကြတယ်။

So, is it possible to snuff out these bizarre blazes?

ဒီတော့ ဒီထူးဆန်းတဲ့မီးတွေကို ငြှိမ်းတာကကော ဖြစ်နိုင်ရဲ့လား။

And how do they even form in the first place?

ဒါတွေကကော ဘယ်လိုတောင်ဖြစ်လာတာလဲ။

A standard fire requires three ingredients: fuel, heat, and oxygen.

မီးတစ်ခုလောင်ကျွမ်းဖို့ဆိုရင်

လောင်စာ၊ အပူနဲ့ အောက်ဆီဂျင်ဆိုတဲ့ ပစ္စည်းသုံးမျိုးလိုအပ်တယ်

Every fuel has what’s known as an ignition point—

လောင်စာတိုင်းမှာ သူတို့ကိုစပြီး ပြိုကွဲလာစေတဲ့ အပူချိန်တစ်ခုဖြစ်တဲ့

a temperature at which it begins to break down.

မီးလောင်စေတဲ့ အမှတ်တစ်ခုစီ ရှိကြပြီး

This process, also known as pyrolysis,

ဒီဖြစ်စဉ်ကို ပရိုင်းလိုစစ်လို့ခေါ်ပြီး အနားမှာရှိတဲ့

releases gaseous compounds that mix with nearby oxygen molecules

အောက်ဆီဂျင်မော်လီကျူးတွေနဲ့ ရောနေတဲ့ ဓာတ်ငွေ့ဒြပ်ပေါင်းတစ်ခုကိုမီးလောင်ဖို့တွက်

to produce combustion.

လွှတ်ထုတ်လိုက်ပါတယ်။

And it’s this chemical reaction that releases large amounts of heat and light

အဲ့ဒါက အပူနဲ့အလင်းပမာဏအများကြီးကို မီးတောက်အနေနဲ့ ထုတ်လွှတ်ပေးတဲ့

in the form of flames.

ဓာတုတုံ့ပြန်မှုပဲဖြစ်တယ်။

But not all combustion leads to flames.

ဒါပေမယ့် မီးလောင်တာတွေအားလုံးကတော့ မီးတောက်လောက်တဲ့ထိမဖြစ်ဘူး။

Pyrolysis leaves behind a solid material called char—

ပရိုင်းလိုစစ်ဟာမီးသွေးတွေမှာ တွေ့ရသလို တူးခြစ်တာလို့ခေါ်တဲ့

like what’s found in charcoal.

ပစ္စည်းတစ်မျိုးကို ချန်ခဲ့လို့ရှိတယ်။

Char contains no combustible gases but it’s rich in highly flammable carbon.

တူးခြစ်မှာ မီးလောင်လွယ်တဲ့ဓာတ်ငွေ့တွေ မပါပေမဲ့မီးတောက်လွယ်တဲ့ ကာဗွန်တွေပါတယ်။

And under hot enough conditions,

လုံလောက်တဲ့အပူချိန်မှာဆိုရင်

its surface reacts with the surrounding oxygen,

သူရဲ့မျက်နှာပြင်က အနီးမှာရှိတဲ့ အောက်ဆီဂျင်နဲ့ ဓာတ်ပြုပြီး

creating a slow, glowing burn called smoldering.

နှေးကွေးပြီး တောက်ပစွာ လောင်တဲ့ မီးကိုဖြစ်ပေါ်စေတယ်

Instead of flame, this process releases smoke;

ဒီဖြစ်စဉ်မှာဆိုရင် မီးတောက်အစား

specifically, smoke full of emissions like carbon monoxide, methane,

ကာဗွန်မိုနောက်ဆိုဒ်၊ မီသိန်းနဲ့ အမှုန်အမွှားတွေနဲ့ ပြည့်နေတဲ့

မီးခိုးတွေကိုသာ ထုတ်လွှတ်မှာပဲဖြစ်တယ်။

and particulate matter.

All these factors come into play in zombie fires,

မြေဆွေးမီးလို့အဓိကသိကြတဲ့ ဇွန်ဘီမီးမှာ ဒီအချက်တွေဟာ အရေးပါလာပါတယ်။

which are more scientifically known as peat fires.

Peat is a type of soil that forms when organic matter builds up more rapidly

မြေဆွေးဟာ သဘာဝပစ္စည်းတွေ ပြိုကွဲတာထက် ပိုမြန်မြန် စုလာတဲ့အခါမှာ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့

than it decomposes,

မြေကြီးအမျိုးအစားတစ်ခုဖြစ်တယ်

and it’s typically found in regions that are very cold or very wet—

ဒါကိုများသောအားဖြင့် ပြိုကွဲတာကိုနှေးစေတဲ့အချက်နှစ်ချက်ဖြစ်တဲ့

two factors that can slow down decomposition.

အရမ်းအေးတာ ဒါမှမဟုတ် အရမ်းစိုစွတ်တဲ့ နေရာတွေမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်

When plants shed and die in peatland,

သစ်ပင်တွေညှိုးနွမ်လာပြီး မြေဆွေးပေါ်မှာ သေသွားတဲ့အခါ

the carbon they've absorbed during their lifetime gets locked inside,

သူတို့ဘဝတစ်လျှောက် စုပ်ယူထားတဲ့ ကာဗွန်တွေဟာ အထဲမှာပိတ်မိသွားပြီး

making peatlands one of the planet's largest natural carbon stores.

မြေဆွေးကို သစ်ပင်တစ်ပင်အတွက် အကြီးမားဆုံး သဘာဝကာဗွန်အတွက် နေရာတစ်ခုဖြစ်လာစေတယ်။

But just like char, that also makes this carbon-rich material extremely flammable.

ဒါပေမယ့်လည်း ချားလိုမျိုးပဲ ဒီကာဗွန်ပေါကြွယ်တာကပဲ မီးလောင်လွယ်စေတယ်။

Historically, the moisture and cold temperatures of peatlands

စိုထိုင်းမှုနဲ့ အေးတဲ့အပူချိန်တွေကြောင့်ပဲ သူတို့ဟာ မီးလောင်ကျွမ်းလေ့မရှိဘူးဖြစ်တယ်။

made them unlikely to catch fire.

But today, droughts caused by climate change

ဒီနေ့ခေတ်မှာတော့ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် မိုးခေါင်တာက တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာရှိတဲ့

are drying out these landscapes worldwide,

အဲ့ဒီနယ်မြေတွေကို ခြောက်သွေ့စေပြီးတော့

and other peatlands have been drained to make way for farms.

တခြားမြေဆွေးနေရာတွေကလည်း လယ်ယာစိုက်ပျိုးဖို့အတွက်အသုံးပြုခံနေရတယ်။

Under these conditions,

ဒီအခြေအနေတွေမှာဆိုရင်

a fire at the surface can more easily ignite the peat below,

မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာရှိတဲ့မီးက အောက်က မြေဆွေးကိုမီးလောင်လွယ်စေပြီးတော့

transforming it into char which will continue to smolder.

တူးခြစ်တာအဖြစ် ပြောင်းသွားပြီး ဆက်လက်ပြီးတောက်လောင်နေမှာပဲဖြစ်တယ်။

As heat builds in the soil, it further dries the peat

မြေကြီးထဲမှာ အပူတွေများလာတဲ့အခါမှာ မြေဆွေးတွေကိုပိုပြီးခြောက်သွေ့လာစေပြီးတော့

and eventually, deeper layers begin to burn.

တဖြည်းဖြည်းနဲ့ နက်ရှိုင်းတဲ့အလွှာပါ မီးစလောင်မှာဖြစ်တယ်။

Peat fires are slow, creeping along at just one millimeter a minute.

မြေဆွေးမှာလောင်တဲ့မီးတွေဟာ နှေးကွေးပြီး တစ်မိနစ်မှာ တစ်မီလီမီတာသာလောင်တယ်။

But what they lack in speed, they make up for in persistence.

ဒါတွေကနှေးကွေးတယ်ဆိုပေမယ့်လည်း ကြာကြာခံနိုင်တယ်။

These fires can burn for months or even years,

ဒီမီးတွေဟာ လပိုင်းများစွာကနေ နှစ်တွေထိအောင်ကိုလောင်ကျွမ်းနိုင်ပြီးတော့

all while spewing smoke full of poisonous gases.

အဆိပ်တွေနဲ့ဂတ်စ်တွေကိုလည်း တစ်ချိန်လုံးထုတ်နေမှာဖြစ်တယ်။

And since they show few signs of burning above ground,

မြေပြင်မှာ မီးလောင်တဲ့ အရိပ်အယောင် အနည်းငယ်ပြတဲ့အတွက်ကြောင့်

they’re incredibly difficult to track until they ignite dry surface soil,

ခြောက်သွေ့တဲ့မြေကြီးမှာမီးမလောင်ခင်အထိ သူတို့ကို အဝေးကနေ သတိထားမိဖို့က

potentially miles away from the source.

တော်တော်လေးခက်တယ်။

Zombie fires can even burn beneath snow-caked soil,

ဇွန်ဘီမီးတွေဟာ နှင်းဖုံးနေတဲ့မြေကြီးအောက် မှာတောင် လောင်ကျွမ်းသွားနိုင်ပြီးတော့

overwintering until they spark new blazes in the spring.

ဆောင်းရာသီတစ်လျှောက် နွေဦးရာသီမှာ မီးတောက် အသစ်တွေမထွက်ခင်ထိအောင်ကို မီးလောင်တယ်။

So how can we fight these fires?

ဒီတော့ ဒီလိုမီးတွေကို ဘယ်လိုငြိမ်းကြမလဲ။

Well, dousing them with water is surprisingly tricky.

ရေနဲ့ပက်တာက ထူးဆန်းစွာနဲ့ ရှုပ်ထွေးလှပါတယ်

ရေမော်လီကျူးလေးတွေဟာ တင်းတင်ကျပ်ကျပ် ပေါင်းစည်းနေကြပြီး

Water's molecules form close bonds,

resulting in a high surface tension that stops it from filtering evenly

ရလဒ်အနေနဲ့ မြေဆွေးလောင်ကျွမ်းမှုကို စစ်ထုတ်ပေးတာကနေ ရပ်တန့်သွားစေတဲ့

မြင့်မားတဲ့မျက်နှာပြင် တင်းမာမှုကို ဖြစ်စေမှာဖြစ်တယ်။

through burning peat.

Researchers are experimenting with ways to reduce water’s surface tension,

သုတေသီတွေဟာ ရေမျက်နှာပြင်တင်းမာမှုကို လျော့ချဖို့ သုတေသနတွေ လုပ်နေကြပြီးတော့

allowing it to permeate the simmering soil.

တငွေ့ငွေ့လောင်နေတဲ့ မြေကြီးထဲကို စိမ့်ဝင်စေနိုငအောင်ဖြစ်တယ်။

And some countries are trying to stop the fires before they start

တချို့နိုင်ငံတွေဆိုရင် ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မီးတွေကို မြေဆွေးပေါ်မှာလောင်စေပြီးတော့

by running controlled burns in peatland habitats.

မီးမလောင်ခင်ကနေတောင် တားဖို့ကြိုးစားနေကြပြီးတော့

But many others are simply working to prevent peatland drainage,

ဒါပေမယ့်လည်း တခြားနိုင်ငံတွေကတော့ စိုစွတ်နေဖို့နဲ့ ခံနိုင်ရည်ရှိအောင်လို့

which keeps these landscapes wet and resilient to fires.

မြေဆွေးမြေတွေကို ရေညွှတ်မှုကနေ ကာကွယ်ဖို့သာလုပ်ဆောင်နေကြသည်။

Despite accounting for only 3% of Earth's land,

ကမ္ဘာ့မြေရဲ့ ၃ရာခိုင်နှုန်းတာရှိပေမယ့်လည်း

peatlands hold more than a quarter of the planet's carbon.

မြေဆွေးမြေတွေဟာကမ္ဘာ့ကာဗွန်ထုတ်လုပ်မှုရဲ့ အစိတ်ထိအောင်ကိုရှိတယ်။

And as climate change continues to increase the risk of extreme weather,

ရာသီဥတုပြောင်းလဲလာတာနဲ့အမျှ ဒီမြေတွေမှာ မိုးခေါင်တာလိုမျိုး

ဆိုးရွားလှတဲ့ ရာသီဥတုဖြစ်နိုင်ခြေတွေကလည်း ဆက်လက်ပြီးများလှမှာဖြစ်ပြီးတော့

including the droughts plaguing these landscapes,

keeping that carbon out of the atmosphere has never been more important.

အဲဒီကာဗွန်ကိုလေထုထဲမထွက်အောင် ထိန်းထားဖို့ ထက်ပိုအရေးကြီးခဲ့တာမရှိခဲ့ပါဘူး။