How are these fires burning underground? - Emma Bryce

Çeviri: Emel Çırakoğlu Gözden geçirme: Eren Gokce

In 1997, a fire began in Indonesia that would rage for almost a year.

1997′de Endonezya’da neredeyse bir yıl sürecek bir yangın başladı.

It spanned several thousand square kilometers,

Yangın binlerce kilometrekareye yayılmış,

halted numerous international flights,

çok sayıda uluslararası uçuşu durdurmuş

and spread an acrid haze all the way to China.

ve keskin bir sis bırakarak Çin’e kadar yayılmıştı.

Yet, despite being one of the largest fires in recorded history,

Ancak, tarihteki en büyük yangınlardan biri olmasına rağmen,

for months at a time it burned without a flame—

aylarca alev almadan

blazing on entirely underground.

yeraltında yanmaya devam etti.

This might sound like a uniquely freaky fire, but each year,

Bu benzersiz bir şekilde garip bir yangın gibi gelebilir,

subterranean fires produce roughly 15% of global greenhouse gas emissions—

ancak her yıl yeraltı yangınları küresel sera gazı emisyonlarının

yaklaşık %15’ini üretiyor

that’s six times more than international aviation.

—bu, uluslararası havacılığın altı katı.

And these burns are virtually unstoppable,

Bu yanıklar neredeyse durdurulamaz ve

earning them the ominous title of zombie fires.

onlara uğursuz bir ünvan olan ″zombi yangınlarını″ kazandırıyor.

So, is it possible to snuff out these bizarre blazes?

Peki, bu tuhaf alevleri söndürmek mümkün mü?

And how do they even form in the first place?

İlk etapta nasıl oluşuyorlar?

A standard fire requires three ingredients: fuel, heat, and oxygen.

Standart bir yangın üç bileşen gerektirir: Yakıt, ısı ve oksijen.

Every fuel has what’s known as an ignition point—

Her yakıtın ateşleme noktası olarak bilinen

a temperature at which it begins to break down.

bir noktası vardır ki bu bozulmaya başladığı bir sıcaklıktır.

This process, also known as pyrolysis,

Piroliz olarak da bilinen bu işlem,

releases gaseous compounds that mix with nearby oxygen molecules

yanma üretmek için yakındaki oksijen molekülleri ile karışan

to produce combustion.

gaz hâlindeki bileşikleri serbest bırakır.

And it’s this chemical reaction that releases large amounts of heat and light

Alev şeklinde büyük miktarda ısı ve ışık açığa çıkaran

in the form of flames.

bu kimyasal reaksiyondur.

But not all combustion leads to flames.

Ancak tüm yanmalar alevlere yol açmaz.

Pyrolysis leaves behind a solid material called char—

Piroliz, karbonda bulunanlar gibi

like what’s found in charcoal.

kömür adı verilen katı bir malzeme bırakır.

Char contains no combustible gases but it’s rich in highly flammable carbon.

Kömür yanıcı gaz içermez, ancak aşırı yanıcı karbon bakımından zengindir.

And under hot enough conditions,

Yeterince sıcak koşullar altında,

its surface reacts with the surrounding oxygen,

yüzeyi çevredeki oksijenle reaksiyona girerek

creating a slow, glowing burn called smoldering.

yanma adı verilen yavaş, parlayan bir yanık yaratır.

Instead of flame, this process releases smoke;

Alev yerine, bu işlem duman açığa çıkarır;

specifically, smoke full of emissions like carbon monoxide, methane,

özellikle karbon monoksit, metan ve partikül madde gibi

and particulate matter.

emisyonlarla dolu bir duman.

All these factors come into play in zombie fires,

Tüm bu faktörler, daha bilimsel olarak turba yangınları olarak bilinen

which are more scientifically known as peat fires.

zombi yangınlarında devreye girer.

Peat is a type of soil that forms when organic matter builds up more rapidly

Turba, organik maddenin ayrıştığından daha hızlı biriktiğinde

than it decomposes,

oluşan bir toprak türüdür

and it’s typically found in regions that are very cold or very wet—

ve tipik olarak çok soğuk veya çok ıslak bölgelerde bulunur—

two factors that can slow down decomposition.

ayrışmayı yavaşlatabilen iki faktör.

When plants shed and die in peatland,

Bitkiler turbalıkta döküldüğünde ve öldüğünde,

the carbon they've absorbed during their lifetime gets locked inside,

yaşamları boyunca emdikleri karbon içeride kilitlenir ve turbalıkları

making peatlands one of the planet's largest natural carbon stores.

gezegenin en büyük doğal karbon depolarından biri yapar.

But just like char, that also makes this carbon-rich material extremely flammable.

Ama tıpkı kömür gibi, bu da karbon açısından zengin olan bu malzemeyi

son derece yanıcı hâle getirir.

Historically, the moisture and cold temperatures of peatlands

Tarihsel olarak, nem ve turbalıkların soğuk sıcaklıkları

made them unlikely to catch fire.

alev alma olasılıklarını azalttı.

But today, droughts caused by climate change

Ancak bugün, iklim değişikliğinin neden olduğu kuraklıklar

are drying out these landscapes worldwide,

dünya çapında bu manzaraları kurutuyor

and other peatlands have been drained to make way for farms.

ve diğer turbalıklar çiftliklere yer açmak için boşaltıldı.

Under these conditions,

Bu koşullar altında,

a fire at the surface can more easily ignite the peat below,

yüzeydeki bir yangın, aşağıdaki turbayı daha kolay tutuşturabilir ve

transforming it into char which will continue to smolder.

onu yanmaya devam edecek bir kömür hâline dönüştürebilir.

As heat builds in the soil, it further dries the peat

Toprakta ısı biriktikçe, turbayı daha da kurutur

and eventually, deeper layers begin to burn.

ve sonunda daha derin katmanlar yanmaya başlar.

Peat fires are slow, creeping along at just one millimeter a minute.

Turba yangınları yavaştır, dakikada sadece bir milimetre hızla ilerler.

But what they lack in speed, they make up for in persistence.

Ama hızda eksik olmalarını, devamlılıklarıyla telafi ederler.

These fires can burn for months or even years,

Bu yangınlar, zehirli gazlarla dolu duman

all while spewing smoke full of poisonous gases.

yayarken aylarca hatta yıllarca yanabilir.

And since they show few signs of burning above ground,

Yer üstünde çok az yanma belirtisi gösterdikleri için,

they’re incredibly difficult to track until they ignite dry surface soil,

kuru toprak yüzeyi tutuşana kadar,

ki potansiyel olarak kaynaktan kilometrelerce uzakta,

potentially miles away from the source.

takip edilmeleri inanılmaz derecede zordur.

Zombie fires can even burn beneath snow-caked soil,

Zombi yangınları karla kaplı toprağın altında bile yanabilir,

overwintering until they spark new blazes in the spring.

ilkbaharda yeni alevler ateşleyene kadar kışı geçirebilir.

Peki bu yangınlarla nasıl mücadele edebiliriz?

So how can we fight these fires?

Well, dousing them with water is surprisingly tricky.

Onları suyla ıslatmak şaşırtıcı derecede zor.

Water's molecules form close bonds,

Suyun molekülleri yakın bağlar oluşturur ve

resulting in a high surface tension that stops it from filtering evenly

bu da yanan turba yoluyla eşit şekilde süzülmesini engelleyen

yüksek bir yüzey gerilimine neden olur.

through burning peat.

Researchers are experimenting with ways to reduce water’s surface tension,

Araştırmacılar, suyun yüzey gerilimini azaltmanın ve kaynayan toprağa

allowing it to permeate the simmering soil.

nüfuz etmesine izin vermenin yollarını deniyorlar.

And some countries are trying to stop the fires before they start

Bazı ülkeler turba habitatlarında kontrollü yanıklar oluşturarak

by running controlled burns in peatland habitats.

yangınları başlamadan önce durdurmaya çalışıyor.

But many others are simply working to prevent peatland drainage,

Ancak diğerleri, bu alanları ıslak ve yangınlara karşı

which keeps these landscapes wet and resilient to fires.

dayanıklı tutan turba drenajını önlemek için çalışıyor.

Despite accounting for only 3% of Earth's land,

Dünya’nın topraklarının sadece %3′ünü oluşturmalarına rağmen,

peatlands hold more than a quarter of the planet's carbon.

turbalıklar gezegen karbonunun dörtte birinden fazlasını barındırıyor.

And as climate change continues to increase the risk of extreme weather,

İklim değişikliği, bu alanları rahatsız eden

kuraklıklar da dahil olmak üzere,

including the droughts plaguing these landscapes,

zorlu hava koşulları riskini arttırmaya devam ederken,

keeping that carbon out of the atmosphere has never been more important.

bu karbonu atmosferden uzak tutmak hiç bu kadar önemli olmamıştı.