How to Fix Fashion and Protect the Planet | Amy Powney | TED

Translator: Bach Hop Tran Ngoc Reviewer: Ngo Tuan Anh

I was determined to be a designer. A fashion designer.

Tôi từng quyết tâm trở thành nhà thiết kế. Một nhà thiết kế thời trang.

My career was built off my childhood happy place

Sự nghiệp của tôi bắt nguồn từ tuổi thơ hạnh phúc

of crafting with my mother,

làm đồ thủ công với mẹ,

and I dreamt of unleashing my creativity

và tôi mơ được thoả sức trí tưởng tượng của mình

in an industry that was borne on style and trends and luxury.

trong một nền công nghiệp được sinh ra từ phong cách, xu hướng và sự sang trọng.

It was a contradiction to my own childhood of hand-me-downs and no logos,

Nó trái ngược với tuổi thơ toàn đồ cũ từ anh chị, không nhãn hiệu,

often teased by my peers.

và hay bị bạn bè trêu chọc.

I grew up in the north of England, off grid.

Tôi lớn lên ở tại một vùng tách biệt ở phía Bắc nước Anh,

My parents worked as local food farmers,

Cha mẹ tôi là nông dân

and I had a real innate understanding of where things came from.

và tôi sinh ra rất giỏi việc hiểu được nguồn gốc của mọi thứ.

We were the bottom of the food chain.

Chúng tôi là đáy của chuỗi thức ăn.

We all worked as farmers,

Chúng tôi đều làm nông,

and I watched our small wind turbine

tôi xem cái tua-bin gió nhỏ bé

turn natural resources into energy firsthand.

biến nguồn cung từ thiên nhiên thành năng lượng mới.

It did also mean if it wasn't windy, I couldn't watch TV.

Điều đó cũng có nghĩa nếu trời lặng gió thì tôi không xem TV được .

Getting into my dream industry.

Nói về công việc mơ ước của tôi.

I'm a very inquisitive person, so I decided to pick away at the seams.

Tôi là người rất hiếu kì, nên tôi đã quyết định sẽ tìm hiểu rõ.

And so six years ago, as the creative director of Mother of Pearl,

Và rồi 6 năm trước, với cương vị giám đốc sáng tạo của thương hiệu Mother of Pearl,

I embarked on a mission

tôi đã bắt đầu sứ mệnh

to make a fully sustainable collection for my brand.

tạo ra một bộ sưu tập bền vững cho thương hiệu của mình.

I didn't really know what that meant,

Tôi đã không hiểu đó là gì,

so I journeyed from field to finished product,

tôi phiêu lưu từ ruộng đồng đến các sản phẩm chỉn chu,

emotionally engaging with the people and the planet,

kết nối cảm xúc giữa con người với hành tinh này,

picking away the chains, linking them back together.

xem xét các mắt xích và liên kết chúng với nhau.

We all get the notion of farm to table, right?

Ta đều hiểu về xu thế “từ nông trại tới bàn ăn” đúng không?

We understand where our fresh produce comes from.

Chúng ta hiểu các sản phẩm tươi sạch của mình đến từ đâu.

Nó được viết trên bao bì

It's written on the packet

and also from point of harvest to the final product,

và cũng như quy trình từ thu hoạch đến sản phẩm hoàn chỉnh,

it kind of looks the same.

chúng đều khá giống nhau.

But what about field to fashion?

Vậy còn “từ ruộng đồng đến thời trang” ?

Fashion is also born of natural resources.

Thời trang cũng được làm từ các nguồn cung thiên nhiên.

Your clothes come from either an worm, an animal,

Quần áo của bạn làm từ một con tằm, một con vật,

agriculture, forestry or fossil fuels.

nông nghiệp, rừng, hoặc cả nhiên liệu hóa thạch.

Without worms, there is no silk, no sheep, there's no wool.

Không có tằm thì không có tơ lụa, không có cừu thì không có len,

Without agriculture, there’s no cotton, no trees, no viscose.

Không có nông nghiệp sẽ không có bông, không có cây, không có sợi viscose.

And polyester, which is the most widely used fabric of all,

Và cả sợi polyester, chất liệu vải được dùng nhiều nhất,

because it’s cheap,

vì nó rẻ,

comes from fossil fuels, is made of crude oil,

được làm từ nhiên liệu hóa thạch, từ dầu thô

which is the same oil that you put into your car,

đúng loại dầu mà bạn đổ cho xe ô tô,

the same fuel you put into your car.

loại nhiên liệu trong ô tô của bạn.

When we talk about climate change, we talk about the big stuff.

Nhắc đến biến đổi khí hậu, chúng ta nói đến những thứ lớn lao.

We talk about aviation, travel, shipping, logistics,

Chúng ta nói đến hàng không, du lịch, vận chuyển, quản lý chuỗi cung ứng,

agriculture, industrialization,

nông nghiệp, sự công nghiệp hóa,

plastic pollution, fossil fuels.

ô nhiễm nhựa, nhiên liệu hóa thạch.

But this is where your clothes come from, and they are playing their part.

Nhưng đây cũng là nguồn gốc của quần áo và vì vậy chúng cũng góp vào phần nào.

Take a polyester dress, for instance.

Lấy ví dụ một cái váy bằng vải polyester.

It is both fossil fuel

Nó là sự kết hợp

and plastic pollution combined.

của nhiên liệu hoá thạch và ô nhiễm nhựa.

When it's made,

Khi được sản xuất,

it contributes to climate change in its industrial processing.

nó góp phần gây ra biến đổi khí hậu trong quá trình công nghiệp.

When it's washed, it releases microplastics into the ocean,

Khi được giặt rửa, nó thải các hạt vi nhựa vào đại dương,

into the food chain, into us.

vào chuỗi thức ăn, vào chính chúng ta.

When you throw it away, it ends up in landfill,

Khi bạn vứt nó đi, nó sẽ nằm ở bãi phế liệu,

and in landfill, it takes hundreds of years to degrade.

và trong bãi phế liệu, nó mất hàng trăm năm để phân huỷ.

It's no different than your plastic packaging,

Nó không khác các bao bì nhựa,

but it does give trashy dressing a whole new meaning.

mà lại đem đến cái nhìn mới cho phong cách gợi cảm.

(Laughter)

(tiếng cười)

Thank you.

Cảm ơn.

(Laughter)

(tiếng cười)

OK, so how did we get here?

Vậy chúng ta gây ra việc này thế nào?

We buy three times as many clothes as we did in 1980

Chúng ta mua quần áo nhiều gấp 3 lần

và dùng chúng trong thời gian ngắn hơn một nửa so với năm 1980.

and wear them for half as long.

Your grandmother would have mended her clothes,

Bà của chúng ta có lẽ đã sửa lại quần áo của bà,

but now three out of five end up in landfill

còn giờ ta vứt đi 3/5 số quần áo vào bãi rác

within the first year of purchase.

chỉ trong năm đầu sau khi mua.

It changed within one generation,

Thời thế thay đổi trong vòng một thế hệ,

and it's set to increase by 62 percent by 2030.

và chuyện này được định rằng sẽ tăng thêm 62% cho tới năm 2030.

This is one of the biggest landfills.

Đây là một trong các bãi rác lớn nhất.

This is in Chile, and it can now be seen from space.

Nó ở Chile, và ngày nay ta có thể thấy nó từ vũ trụ nhìn xuống.

It's mostly also made up of unused and unsold clothing.

Phần lớn nó chứa những bộ quần áo chưa sử dụng và chưa được bán ra.

So mass industrialization

Ngành công nghiệp khổng lồ

và một mô hình sản xuất tuyến tính của chủ nghĩa tư bản toàn cầu

and a linear production model of global capitalism

gave birth to the notion that we could and should have it all faster and cheaper,

đã dẫn đến quan điểm rằng chúng ta có thể và nên có mọi thứ nhanh và rẻ hơn,

which means we've lost connection to our clothes.

Nghĩa là chúng ta đã mất kết nối với quần áo.

We do not know or seem to care where they come from.

Chúng ta không biết hoặc không quan tâm chúng đến từ đâu.

And when I say we, I mean all of us that wear clothes,

Và tôi muốn nói đến chúng ta, những người mặc quần áo

but also the brands that make them.

nhưng cũng nói đến những nhãn hiệu đã tạo ra chúng.

When you look in your label of your clothing,

Khi bạn nhìn vào nhãn hiệu trên quần áo,

it will tell you where it was manufactured,

nó sẽ cho bạn biết nó được sản xuất từ đâu,

but it doesn't tell you how it was spun, woven, dyed, finished.

nhưng bạn không biết nó được quấy, dệt, nhuộm, hoàn thiện như thế nào.

Also, it doesn't tell you about the 3.4 billion people

Nó cũng không nói cho bạn biết khoảng 3.4 tỷ người

that work in the industry,

những người làm trong công nghiệp,

70 percent of which are female,

70 phần trăm là phụ nữ,

often invisible,

thường là vô danh,

and for the most part not paid a living wage.

và phần lớn không nhận được lương đảm bảo mức sống.

In fashion, we love to talk about equality, feminism,

Trong thời trang, chúng ta hay nói về sự bình đảng, nữ quyền,

diversity, empowerment.

sự đa dạng, trao quyền.

We celebrate the celebrities and the influencers that wear our designs,

Chúng ta vinh danh những người nổi tiếng

hay có sức ảnh hưởng mặc thiết kế của chúng ta.

and yet we don't talk about the women that make them.

và ta không nói đến những người phụ nữ làm ra chúng.

We treat them just like that polyester dress,

Chúng ta xem họ y như cái váy làm bằng pôliexte đó,

disposable and cheap.

dễ dàng thay thế và rẻ tiền

And in that search for that cheap supply chain

Và trong sự tìm kiếm đó có chuỗi cung ứng

and cheap materials,

nguyên liệu rẻ,

your garments here,

bộ trang phục của bạn,

one of your garments today, that you're wearing,

một trong những bộ mà bạn đang mặc hôm nay,

could have traveled through five different countries,

có thể đã đi qua 5 quốc gia

và lên đến 20 quy trình sản xuất.

and up to 20 different processes along the way.

Chances are your outfit is better traveled than you are,

Có thể quần áo của bạn đi du lịch còn nhiều hơn bạn,

and your wardrobes most definitely are.

và chắc chắn tủ quần áo của bạn đã trải qua rất nhiều.

So,

Vì vậy,

we have to choose ethics, too.

chúng ta cũng phải chọn đạo đức.

But how do we do this?

Nhưng chúng ta làm thế nào đây?

Fashion is borne on buying more, shopping more, consuming more.

Thời trang được phát sinh từ việc mua sắm, tiêu thụ nhiều hơn.

When I was at design school,

Khi tôi học ở trường thiết kế,

they just taught me to design something beautiful,

họ chỉ dạy tôi cách thiết kế cái gì đó đẹp

and how it was made was almost an afterthought.

rồi sau đó mới nghĩ nó được tạo ra như thế nào.

Nhưng giờ đây, với mọi thứ mà tôi đã học,

But now, with everything that I've learned,

I flipped that entire process on its head.

Tôi đảo ngược toàn bộ quy trình đó.

So I start with sustainable, traceable supply chains,

Tôi bắt đầu với những chuỗi cung ứng bền vững, có thể theo dõi được,

and I design from there up.

và tôi thiết kế từ đó lên.

Some designers would suggest that was hindering creativity,

Một số nhà thiết kế sẽ cho rằng đó là cản trở sự sáng tạo,

but to quote the economist Kate Raworth,

nhưng đối với trích dẫn từ nhà kinh tế Kate Raworth,

"Boundaries unleash potential."

“Ranh giới mở ra tiềm năng.”

Look at what Mozart did with a five-octave piano.

Nhìn vào cách Mozart chơi đàn có 5 quãng tám.

And I would agree.

Và tôi sẽ đồng ý.

So with everything I learned, this is what I did for our brand.

Với tất cả những gì tôi đã học, đây là những gì tôi làm cho thương hiệu.

I set my non-negotiables.

Tôi đưa ra những điều không thể thương lượng.

This is the best possible practices of the supply chain.

Đây là những phương pháp tốt nhất có thể của chuỗi cung ứng.

For instance, we use natural organic farming practices for our natural fibers

Ví dụ, sử dụng nông nghiệp hữu cơ cho các loại sợi tự nhiên.

and replacement of synthetics or virgin synthetics like polyester.

và thay thế cho các loại tổng hợp hoặc tổng hợp nguyên sinh như vải pôliexte.

There's many more, but they are just some of the solutions.

Còn nhiều nữa, nhưng chúng là một trong những phương pháp.

This was also designed for two reasons.

Điều này cũng được thiết kế vì 2 lý do.

It was designed as a kind of benchmark for my team.

Nó được thiết kế như một loại tiêu chí cho đội của tôi.

So we had kind of goals to work to,

Vì vậy, chúng tôi đã có những mục tiêu cụ thể để làm việc.

but it was also to help educate the consumer.

nhưng nó cũng giúp giáo dục người dùng.

Most online stores, when you shop,

Hầu hết các cửa hàng trực tuyến, khi bạn mua hàng,

you can filter them by size, color, fit.

bạn có thể lọc chúng bằng kích cỡ, màu sắc, vừa vặn.

But for us, we also let you filter it by attribute or material,

Nhưng chúng tôi để bạn lọc nó bằng đặc điểm và nguyên liệu,

trying to put ethics and aesthetics in the same conversation.

cố gắng đặt đạo đức và thẩm mĩ vào cùng một chỗ.

But only once I’d implemented this -- and it took a long time to do it,

Nhưng chỉ sau khi tôi triển khai điều này và mất rất nhiều thời gian thực hiện,

and we were very proud --

và chúng tôi đã rất tự hào --

but what I also realized

nhưng tôi cũng nhận ra

is that we just made a better version of an existing system

rằng những gì chúng tôi tạo ra chỉ là một phiên bản tốt hơn

của một hệ thống tồn tại đã bị phá vỡ.

which was broken.

It's the best of,

Đó là tốt nhất,

but it's still take, make, use and lose.

nhưng vẫn giữ nguyên mô hình “lấy, làm, sử dụng và vứt đi.”

And so now I realized we have to add another link to that supply chain

Vì vậy bây giờ tôi nhận ra ta phải thêm một liên kết khác vào chuỗi cung ứng,

and join it all together and create a circular system.

kết hợp nó lại với nhau và tạo ra hệ thống tuần hoàn.

And by that I mean so many things.

Và bằng điều đó, ý tôi là nhiều điều.

But for an example,

Nhưng ví dụ,

if we're going to cut a tree down and we replace it,

nếu chúng ta tiếp tục chặt cây và thay thế nó,

could the replacement add more value back to the forest?

vậy sự thay thế có thể trả lại giá trị cho khu rừng không?

What about if regenerative and organic farming practices

Vậy nếu phương pháp nông nghiệp tái tạo và hữu cơ

could become the new normal,

có thể trở thành một điều bình thường mới

and each picker’s lives nourished along with the soil itself?

và cuộc sống của mỗi người hái được nuôi dưỡng cùng với đất đai chính nó?

And then new links could be added for every aspect of the business.

Và sau đó nhiều liên kết mới có thể được thêm vào cho mỗi khía cạnh của kinh doanh.

What if we looked at profit and loss, for instance?

Vậy ví dụ nếu chúng ta nhìn vào lời và lỗ thì sao?

What if we turn that into pay it forward?

Còn nếu chúng ta biến điều đó thành việc trả ơn thì sao?

What if we reimagine the concept of success?

Còn nếu chúng ta tưởng tượng lại khái niệm về thành công?

Họ nói rằng ta tiêu thụ lượng nhựa tương đương một thẻ tín dụng.

They say we eat a credit card's worth of plastic

every week with the microplastics.

hàng tuần với những hạt vi nhựa.

And when all is said and done,

Và khi thực hiện xong,

we won't be able to eat money.

chúng ta không thể ăn được tiền.

For me, the answer is very simple.

Đối với tôi, câu trả lời rất đơn giản.

The very notion of questioning everything is key,

Chính ý nghĩa của việc đặt mọi thứ dưới sự nghi ngờ là quan trọng

and being responsible for my actions as a business leader

và chịu trách nhiệm cho hành động của mình

and an individual is key.

như một người lãnh đạo và một cá nhân là quan trọng.

And for those that are willing to not think and rethink,

Và đối với những ai không sẵn sàng suy nghĩ và suy nghĩ lại,

we have to pass legislation.

Ta phải thông qua các đạo luật.

On this journey,

Trên hành trình này,

I didn't think it was very revolutionary

Tôi không nghĩ nó mang tính cách mạng

trying to meet my sheep that made my clothes,

khi cố gắng gặp gỡ những con cừu làm quần áo của mình,

but it turns out it was.

nhưng cuối cùng lại thế.

Before I knew it, I was on the news,

Trước khi tôi biết điều đó, tôi đã trên tin tức,

the subject of a documentary,

chủ đề của phim tài liệu,

writing columns for British "Vogue."

viết bài cho tạp chí “Vogue” của Anh.

And that gives me a lot of hope.

Và điều đó đã đem đến cho tôi rất nhiều hi vọng.

But fashion is still everything you think.

Nhưng thời trang vẫn là những thứ bạn nghĩ.

It's trends, fast pace, logos, brands.

Đó là xu hướng, tốc độ nhanh, nhãn mác, thương hiệu.

But to fashion something is to make something.

Nhưng tạo một điều gì đó trong thời trang là làm ra thứ gì đó.

And that was where my passion came from.

Và đó là nơi đam mê của tôi bắt đầu.

And what I've learned in this journey is if I'm going to continue to design

Và điều mà tôi đã học được từ hành trình này là tôi sẽ tiếp tục thiết kế

and fashion clothing,

và tạo ra trang phục.

I must also fashion our future.

Tôi cũng phải tạo ra tương lai cho chúng ta.

The two things come hand in hand.

Hai điều này đến cùng một cách không thể tác rời.

Yes, there are technical solutions to this problem, to these problems,

Có nhiều giải pháp công nghệ cho những vấn đề này.

and I can talk endlessly about them,

và tôi có thể nói không ngừng về chúng,

from biomimicry-based dyes and finishes

từ các loại màu và lớp hoàn thiện lấy cảm hứng từ sinh học.

to regenerative and recycled textiles.

đến các loại vải tái tạo và tái chế.

And it's important. Technology is important.

Và nó rất quan trọng. Công nghệ rất quan trọng.

But the other thing I've learned in this journey

Nhưng một điều khác mà tôi học được từ hành trình này.

is that it's only when we reconnect back to the living world

là chỉ khi ta kết nối lại thế giới sống

and look at it in awe and wonder and the respect that it deserves

và nhìn nó với sự kinh ngạc và sự kỳ diệu, cùng với sự tôn trọng nó xứng đáng.

will true systemic change happen.

thì sự thay đổi hệ thống mới thực sự xảy ra.

And when I talk about the living world, I talk about the people and the planet.

Và khi tôi nói đến thế giới sống, tôi nói về con người và hành tinh.

Box-ticking is greenwashing, and greenwashing is dangerous.

Đánh dấu ô là tạo hình xanh lá cây, và việc tạo hình xanh lá cây nguy hiểm.

It's just the medicine to a symptom and not the solution to a problem.

Nó chỉ là liều thuốc cho một chứng bệnh chứ không phải là giải pháp của vấn đề.

And fashion absolutely should not cost the Earth.

Và thời trang tuyệt đối không nên gây hại đến Trái Đất.

Nature designs or fashions the most incredible designs there are.

Những thiết kế thời trang tự nhiên là những bản thiết kế tuyệt vời nhất.

We just simply forgot to look.

Chúng ta chỉ đơn giản bỏ quên.

So my ask:

Đây là yêu cầu của tôi:

next time you open your wardrobes,

Lần sau khi bạn mở tủ quần áo của mình

instead of seeing clothes, brands, logos and perhaps your favorite dress,

thay vì nhìn vào quần áo, nhãn hiệu, lô gô và có thể là cái váy bạn thích nhất,

tìm hiểu sâu hơn một chút nữa.

delve a little bit deeper.

Go to Narnia.

Đi đến Narnia.

And instead see the vast and unique ecosystem

Và ngắm nhìn hệ sinh thái to lớn và độc đáo

that makes each piece individual

đã làm nên từng cá thể

and its inherent connection to our planet

và mối liên kết tự nhiên của nó với hành tinh

on which all of our lives depend.

vàomà tất cả sinh mệnh chúng ta phụ thuộc vào

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(vỗ tay)