Photographing Nature Beyond the Limits of Human Perception | Doris Mitsch | TED

Translator: Nguyễn Ngọc Thảo Nguyên Reviewer: Ngọc Quỳnh Đặng

A few years ago,

Vài năm trước,

I suddenly had a lot of extra time to spend staring out the window.

tôi bất chợt có một khoản thời gian rảnh rỗi để nhìn ngắm ngoài cửa sổ.

Maybe you did a little bit of that, too,

Có lẽ bạn cũng từng làm như vậy

in quarantine, at the start of the pandemic.

lúc giãn cách khi dịch bệnh bắt đầu.

And while we were locked down,

Và trong lúc cách ly xã hội,

I got kind of fascinated with what was still moving out there.

tôi bắt đầu thấy mê mẩn với những thứ chuyển động ở ngoài đó.

Like the local crows,

Như những con quạ trong khu phố,

who went on with their normal commute

chúng vẫn bay lượn như thường ngày

down the side of the mountain every morning.

xuống sườn núi vào mỗi buổi sáng.

And up again every evening at crow quitting time.

Và lại bay lên mỗi buổi tối khi buộc phải rời khỏi tổ.

(Laughter)

(Cười)

Birds of prey came out every day and made their rounds.

Những loài chim săn mồi bay bên ngoài mỗi ngày và lượn mấy vòng.

I'm using a process here called photo stacking,

Tôi đang dùng một phương pháp gọi là xếp chồng ảnh:

where you take multiple pictures from a fixed point over time

chụp nhiều bức ảnh từ một góc chụp cố định

and layer them into one composite photograph.

rồi xếp chồng các bức ảnh đó thành một bức hoàn chỉnh.

Photo stacking is a way to show the trails of things like stars,

Xếp chồng ảnh là một phương pháp ghi lại đường đi của sự vật như các ngôi sao,

fireflies, athletes, airplanes,

đom đóm, vận động viên, máy bay,

pretty much anything that moves.

nói chung là những thứ có chuyển động.

It's a way to make the shape of those movements visible.

Đây là một phương pháp giúp chúng ta thấy được quỹ đạo của các chuyển động.

Most of these have between 500 and 2,000 layers.

Hầu hết các bức ảnh có từ 500 đến 2000 lớp.

They take a long time to build,

Mất rất lâu để tạo ra một bức ảnh

and a lot of that time is spent just experimenting with which layers to keep in

và phần lớn thời gian đó là để xem xét những lớp ảnh nào nên giữ lại

and which to leave out of the final image.

hay bỏ ra để tạo được tấm ảnh hoàn chỉnh.

Here, a group of pelicans came in from one side

Đây là một đàn bồ nông đang bay đến từ một hướng

and noticed something intriguing in the water.

và chúng nhận thấy có điều gì đó hấp dẫn ở dưới nước.

Then another group came in from the other side

Rồi một đàn khác bay đến từ hướng bên kia

and circled around to check it out.

và bay thành vòng tròn để xem đó là cái gì.

So this isn't one moment frozen in time like a traditional photograph,

Đây không phải chỉ trong 1 khoảnh khắc đóng băng như các bức ảnh bình thường,

but something more like a story told in two dimensions

mà nó giống như một câu chuyện hai chiều

with layers of the fourth dimension.

với những lớp ảnh của cả 4 chiều không gian.

Kind of.

Đại loại là vậy.

Looking at flight trails this way,

Nhìn thấy các đường bay như thế này,

you really notice some of the rhyming patterns that repeat everywhere in nature,

bạn sẽ nhận ra những hình thái được lặp đi lặp lại nhiều lần trong tự nhiên,

like waves of sound or water

như các sóng âm thanh hay sóng nước,

or spiraling galaxies,

hay các dải ngân hà xoáy tròn,

whirlpools and storms.

lốc xoáy và bão tố.

And sometimes they seem to sort of sketch out other things

Và đôi khi các hình thái này dường như vẽ ra những thứ

that are usually invisible to us.

mà chúng ta thường không thấy được,

Like the thermal updrafts that hawks and vultures ride on,

như các luồng nhiệt mà diều hầu và kềnh kềnh cưỡi lên,

finding even the smallest patches of turbulence in the air to carry them.

chúng tận dụng từng nhiễu động khí quyển nhỏ nhất để nâng mình lên.

While I was working on these,

Khi tìm hiểu về những thứ này,

I learned that some vultures are so good at this

tôi nhận ra có vài con kền kền giỏi việc này đến mức

that they can soar that way without flapping their wings at all

chúng có thể bay vút lên cao mà không cần đập cánh một lần nào

for hours.

trong hàng giờ.

Which has to be the most meditative way there is to look for carrion.

Đó ắt hẳn là cách thanh tịnh nhất để tìm một cái thây mục rữa.

(Laughter)

(Cười)

And this is what it looks like to navigate by shouting.

Còn đây là phương pháp định hướng bằng cách tạo ra âm thanh.

Bats are characterized as either whisperers or shouters,

Đặc trưng của dơi là những tiếng thì thầm và cả tiếng hú,

và may mắn là điểm giới hạn thính giác của chúng ta

and we're lucky that the range of our hearing ends

right about where their voices begin

chưa chạm đến ngưỡng âm thanh của chúng

because the shouts can get up to 140 decibels,

vì tiếng hú của chúng có thể lên đến 140 đề-xi-ben,

as loud as a jet engine.

ồn như tiếng của động cơ phản lực.

What we call silence is just the limit of our hearing.

Chúng ta không nghe thấy gì là vì thính giác của ta có giới hạn.

I love to think about that,

Và tôi thích ngẫm nghĩ về điều này,

and about how most other creatures,

và về cách mà phần lớn các sinh vật

from European moles to rainbow trout,

từ chuột chũi Châu Âu đến loài cá hồi vân,

find their way by wavelengths of light or sound

xác định phương hướng bằng độ dài bước sóng ánh sáng hoặc âm thanh

or fields of electricity or magnetism that our senses just aren't set up for.

hoặc bằng điện và từ trường mà giác quan của chúng ta không thể làm chủ.

And that those are just the ways that we know about.

Và đó chỉ là những cách mà ta đã biết.

In the 1930s,

Vào những năm 1930,

the British ornithologist Edmund Selous studied flocks of starlings,

nhà điểu học người Anh Edmund Selous đã nghiên cứu về loài sáo sậu

moving together as if they had one mind

bay chung với nhau như thể cùng chung khối óc,

and wrote a book on his conclusion that the birds must be psychic.

và ông viết một cuốn sách dựa trên kết luận rằng loài chim có thể ngoại cảm.

And, you know, there's still no evidence that they're not.

Và, bạn biết đó, đến giờ vẫn chưa có bằng chứng phản bác điều này.

But we now know that they follow each other

Nhưng giờ chúng ta biết rằng chúng bay nối đuôi nhau

with a split-second lag time

và chỉ lệch nhau một tích tắc.

that's just too short for our human sense of time.

Đó là quá ngắn so với cảm nhận về thời gian của con người

And maybe for some predators,

và có lẽ với cả một vài thú săn mồi

like the peregrine falcon in the middle there.

như con chim cắt đang ở giữa kia.

So these are pictures of group decisions

Đây là các bức ảnh chụp các quyết định tập thể

made at a speed that makes them invisible to us.

diễn ra nhanh đến mức độ chúng ta không thấy bằng mắt thường.

Pictures of the hidden intelligence in what might look at first random

Đây là hình ảnh về trí thông minh ngầm dù thoạt nhìn nó có vẻ lộn xộn

or even chaotic.

hoặc thậm chí hỗn loạn.

Reminders that the universe isn’t built to our measure

Điều này cho thấy vũ trụ không được tạo ra theo sự tính toán của chúng ta

but operates on systems beyond our perception.

mà nó vận hành dựa trên các hệ thống vượt trên nhận thức của con người.

That what we call empty air is anything but empty.

Khoảng không mà ta biết không hề trống rỗng như ta tưởng.

If you're a bat,

Nếu bạn là một chú dơi,

it holds the sound of the shape of a hillside.

khoảng không đó chứa đựng âm thanh mang dáng hình một sườn đồi.

It's also a map of magnetic signals and electrical fields.

Nó cũng là tấm bản đồ tín hiệu từ trường và điện trường,

And a topography of the smells of krill patches and plankton blooms.

cũng như địa đồ mùi hương của các nhuyễn thể và nhiêu sinh vật nở hoa.

We humans have invented whole digital worlds,

Loài người chúng ta đã tạo ra cả một thế giới kỹ thuật số

but sometimes we still need to be reminded

nhưng đôi khi ta cần nhớ rằng

that there’s more in this heaven and Earth than is dreamt of in our philosophy.

còn nhiều thứ ở trên trời và dưới đất hơn triết lý mộng tưởng của ta.

And that there are endless ways to look at familiar sights,

Và có vô số cách để nhìn vào một hình ảnh quen thuộc,

like a bird in flight, with fresh eyes.

như một con chim đang bay, với một góc nhìn mới;

To expand our shared experience in a way that connects us

để mở rộng trải nghiệm chung theo cách kết nối chúng ta

with the rest of the living world.

với phần còn lại của thế giới sống;

To feel both kinship with our fellow creatures

để cảm nhận sự gần gũi với các sinh vật khác

and respect and even reverence for their otherness.

và tôn trọng, thậm chí là kính trọng, sự khác biệt của chúng.

In the words of the poet and naturalist Jarod K. Anderson,

Theo lời của nhà thơ và nhà tự nhiên học Jarod K. Anderson,

bats can hear shapes,

dơi có thể nghe thấy các dáng hình,

plants can eat light,

thực vật có thể ăn ánh sáng,

bees can dance maps.

và ong có thể bay nhảy theo bản đồ.

We can hold all these ideas at once

Chúng ta đón nhận đồng thời tất cả những ý niệm đó

and feel both heavy and weightless with the absurd beauty of it all.

với tâm thế vừa trĩu nặng và vừa nhẹ tênh trước vẻ đẹp lạ thường của vạn vật.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)