Anne Scherer: Why we're more honest with machines than people | TED

Transcriber:

Translator: Dương Tiên Reviewer: Nhị Khánh Trần

Now, a few years back, I was having a barbecue with friends and family.

Vài năm trước, tôi dự tiệc thịt nướng cùng gia đình và bạn bè.

As usual, we talked about the weather, the good food or TV shows to watch.

Thường chúng tôi nói về thời tiết, đồ ăn hoặc chương trình truyền hình,

So nothing out of the ordinary

như những người bình thường.

until one attendee casually mentioned

Cho đến khi một vị khách kể rằng

that he and his wife hadn't had sex in a long time.

vợ chồng anh ta đã lâu không quan hệ tình dục.

As you can imagine, what followed was an awkward silence.

Bạn có thể tưởng tượng, những gì sau đó là sự im lặng đầy ngượng ngùng.

Until a six-year-old boy attending the barbecue with his parents

Cho đến khi cậu con trai 6 tuổi trong bữa tiệc đi cùng ba mẹ

blurted out that his parents had lots of sex

buộc miệng rằng ba mẹ cậu ta đã quan hệ tình dục rất nhiều

and he could hear them all the time.

và cậu có thể nghe thấy rất nhiều lần.

And then the barbecue continued as if nothing had happened.

Và sau đó, bữa tiệc vẫn tiếp tục như chưa có gì xảy ra.

Now, when I'm not having barbecues,

Bây giờ, khi không dự tiệc thịt nướng nữa,

I am researching how people interact with each other

tôi vẫn hay tìm hiểu xem mọi người tương tác với nhau thế nào

and how that transfers to their interactions with technologies,

và làm thế nào để chuyển sự tương tác của họ với công nghệ,

so not all too surprisingly,

mà không tạo quá nhiều bất ngờ.

after this very unique social interaction at the barbecue,

Sau sự kiện tương tác xã hội độc đáo tại bữa tiệc ấy,

I was left wondering why we, the audience,

tôi đã tự hỏi mình tại sao tôi, một vị khán giả

were so greatly ignoring what the adult so openly shared with us that evening.

phớt lờ những gì người lớn đã rất cởi mở chia sẻ với nhau vào tối hôm ấy.

So why the silence and then the laughter at the boy's comment?

Vậy tại sao mọi người im lặng và phá lên cười sau lời nói của cậu bé?

Well, both of them were breaking a social rule:

Tất cả chúng ta đã phá vỡ quy luật xã hội

never talk about sex, money or politics at a dinner table.

không nói về quan hệ tình dục, tiền bạc hay chính trị trên bàn ăn.

We assume that an adult knows this rule and sticks to it.

Chúng ta cứ giả định rằng người lớn biết và tuân theo quy luật này.

So when such expectations are broken,

Vì vậy khi một số kỳ vọng bị phá vỡ,

we sanction the offender accordingly -- in our case, with ignorance.

ta xử phạt những người vi phạm, và với trường hợp trên là sự thờ ơ.

When a child, however, breaks such a rule,

Tuy nhiên, khi một đứa trẻ vi phạm

we attribute this to their naive understanding of our social manners

ta lại cho rằng đó là sự thiếu hiểu biết về văn hóa ứng xử trong xã hội.

and up to a certain age at least, do not openly sanction them for it.

Và ít nhất đến độ tuổi nhất định, không công khai xử phạt họ về điều đó.

Clearly, there is no official rule book for socially appropriate behaviors

Rõ ràng, không có một cuốn sách quy tắc chính thức về những hành vi xã hội

or even socially accepted dinner topics.

hoặc thậm chí về các chủ đề được chấp nhận trong bữa ăn tối.

In fact, our social norms are usually unwritten codes of conduct,

Thật ra, các chuẩn mực xã hội thường là quy tắc ứng xử bất thành văn,

and they change over time as we as a society change and learn.

và chúng thay đổi theo thời gian như chúng ta thay đổi xã hội và học hỏi.

Less than a year ago, for instance,

Chưa đầy một năm trước,

it was considered impolite not to shake hands

thật bất lịch sự khi không bắt tay

when introducing yourself to someone.

lúc giới thiệu ai đó với người khác.

A few months and the worldwide spread of the coronavirus later

Một vài tháng sau, sự lây lan của vi-rút Corona

and shaking hands may be something to be frowned upon

và bắt tay có thể bị phản đối

and maybe even a thing of the past.

hay thậm chí là một quy tắc lỗi thời.

The way we learn these social rules then

Cách mà ta học những quy tắc xã hội sau đó

is mostly by social rewards and social punishments.

hầu hết là những phần thưởng và trừng phạt từ xã hội.

Now, as social animals,

Bây giờ, như những động vật xã hội,

we aim for social approval and want to avoid other's disapproval.

ta hướng tới sự chấp nhận xã hội và tránh sự phản đối của người khác.

So we act in a way that is socially accepted

Vì vậy, ta hành xử theo cách được xã hội chấp nhận

and present ourselves in a socially desirable way to others.

và thể hiện bản thân theo cách xã hội mong đợi.

So we want to be seen as an individual that is smart, successful,

Ta muốn được xem là một cá nhân thông minh, thành công,

sporty and active, creative, empathic and possibly all that at once.

biết chơi thể thao, năng động, sáng tạo, đồng cảm hoặc có những thứ đó cùng lúc.

Now, through social media, our strive for social approval,

Bây giờ, thông qua mạng xã hội, nỗ lực để được xã hội công nhận,

and with it, our need for self-presentation and perfection

và khẳng định sự hoàn hảo của bản thân

has skyrocketed.

tăng vọt.

Clearly, there is a flip side to all of this.

Rõ ràng, có một mặt tiêu cực cho tất cả điều này.

In any social interaction, we do not only look for others' approval,

Trong bất kỳ ứng xử xã hội nào, chúng ta không chỉ tìm sự chấp nhận từ người khác,

but we also constantly fear other's disapproval

mà còn sợ sự phản đối của người khác

when we cannot live up to their expectations.

khi ta không thể làm thỏa mãn mong đợi của họ.

Just consider an adult with incontinence problems

Khi người lớn có vấn đề về tiểu tiện

or a drug addiction.

hoặc nghiện thuốc.

If he or she had to talk to a health care professional,

Nếu anh hoặc cô ấy phải nói với chuyên gia chăm sóc sức khỏe,

what would you expect to find?

bạn mong đợi điều gì?

Or if a soldier returned from combat

Hay nếu một chiến binh trở về từ trận chiến

and had to talk about their fears or problems,

và phải nói về nỗi sợ hoặc vấn đề của họ,

do you think they would open up easily?

bạn có nghĩ họ sẽ dễ bày tỏ ?

A team of USC researchers examined just that.

Một nhóm các nhà nghiên cứu của USC đã kiểm tra điều đó.

So they looked at the data from the US Army.

Họ đã nhìn các số liệu từ quân đội US.

Traditionally, soldiers had to be interviewed

Theo truyền thống, các người lính phải được phỏng vấn

by a human health care professional when returning from combat

bởi các chuyên gia chăm sóc sức khỏe sau khi quay về từ trận chiến

to check if everything is OK.

để kiểm tra xem mọi thứ có ổn không.

Now, interestingly,

Thật thú vị,

the researchers found that soldiers hardly reported any problems

các nhà nghiên cứu phát hiện các người lính hầu như không có vấn đề nào

after their returns.

sau khi họ trở về.

Surely many of them were truly fine,

Chắc chắn, tất cả họ đều ổn,

but the researchers also suspected

nhưng các nghiên cứu cũng đã nghi ngờ

that many soldiers did not dare to share their problems openly.

rằng nhiều người lính đã sợ chia sẻ về các vấn đề sức khỏe.

After all, soldiers are trained to be strong and brave individuals

Sau đó, binh lính được đào tạo để thành những cá nhân khỏe mạnh và dũng cảm,

that learn not to show any weaknesses.

học cách không để lộ bất kỳ điểm yếu nào.

So openly admitting to have health problems,

Công khai thừa nhận các vấn đề sức khỏe,

to have trouble sleeping or to have nightmares

khó ngủ hoặc gặp ác mộng

is not something easy to do for soldiers.

là điều không dễ làm đối với người lính.

The question then ultimately becomes

Câu hỏi cuối cùng là

how can we help individuals open up more easily

làm thế nào ta giúp các cá nhân mở lòng một cách dễ dàng hơn

and worry less about the judgment of others?

và ít lo lắng hơn về cách người khác nghĩ về họ.

Well, remember what I said earlier.

À, hãy nhớ lại những gì tôi đã nói.

We expect social evaluation in any social interaction.

Chúng ta mong đợi sự đánh giá xã hội trong bất kỳ sự tương tác xã hội.

So how about we remove the social from the interaction?

Vì vậy làm thế nào để ta loại bỏ xã hội từ sự tương tác ?

This is exactly what the team in the US did.

Đó chắc chắn là những gì mà đội nhóm ở Mỹ đã làm.

In fact, they developed a virtual interviewer called SimSensei.

Thật ra, họ đã tạo ra một người phỏng vấn ảo gọi là SimSensei.

So SimSensei is a digital avatar that has a humanlike appearance

SimSensei là một nhân vật ảo có hình dáng giống con người

and can interact with clients through natural conversations.

và có thể tương tác với khách hàng thông qua các cuộc trò chuyện tự nhiên.

Now, when returning from combat,

Quay trở về từ trận chiến,

soldiers were now interviewed by the digital avatar

các binh lính được phỏng vấn bởi các hình ảnh kỹ thuật số

instead of that human health care professional.

thay vì bởi các chuyên gia y tế.

And what happened? Well, once SimSensei was introduced,

Và chuyện gì đã xảy ra ? Ừm, khi SimSensei được giới thiệu,

soldiers reported more health problems,

những người lính đã báo cáo nhiều vấn đề sức khỏe hơn,

like having nightmares or trouble sleeping.

như gặp ác mộng hoặc khó ngủ.

So machines can help remove the social from the equation

Vậy máy móc có thể giúp loại bỏ tương tác xã hội khỏi phương trình

and help people open up more easily.

và giúp người ta mở rộng lòng mình hơn.

But careful, not all machines are created equal.

Nhưng cẩn thận, không phải tất cả máy móc đều được tạo ra giống nhau.

Considering the tremendous advancements in technologies like computer graphics

Xem xét đến sự tiến bộ to lớn trong nghệ như đồ họa máy tính

or natural language processing,

hoặc xử lý ngôn ngữ tự nhiên,

machines have become increasingly humanlike.

máy móc đang dần trở nên giống con người.

The question then ultimately becomes,

Câu hỏi đó trở thành,

which rules do we apply in these interactions?

chúng ta áp dụng quy tắc nào trong các sự tương tác này ?

Do we still apply social rules when we interact with humanlike machines?

Ta còn áp dụng các quy tắc ấy khi tương tác với người máy?

So do we start to worry about social judgment again?

Vậy chúng ta có còn lo lắng về sự phán xét xã hội?

This is exactly what I examine in my research.

Đó chính xác là cái tôi đã kiểm nghiệm trong bài nghiên cứu của mình.

Together with colleagues, we have developed a series of chatbots.

Cùng với các dồng nghiệp của mình, chúng tôi đã phát triển một loạt chatbots.

These chatbots were programmed to simulate text-based conversations

Các chatbots được lập trình để đánh giá các cuộc hội thoại dựa trên văn bản

and they were designed to be either very social and humanlike

và chúng được thiết kế để trông gần gũi như con người

or very functional and machine-like.

hoặc thiết thực như máy móc.

So, for instance,

Ví dụ

our humanlike bots use so-called speed disfluencies

Chatbot giống như chúng ta sử dụng cái gọi là lỗi tốc độ

and social language cues,

và các ngôn ngữ tín hiệu,

like these "ohos", "ahas", "hmms" we humans love to use in our conversations

như là “oho”, “aha”, “hmms” mà chúng ta thích sử dụng trong các cuộc trò chuyện

to signal our presence to conversation partners.

để báo hiệu sự hiện diện của chúng ta cho đối phương trong cuộc trò chuyện.

In contrast, our machine-like bots

Ngược lại, máy chat tự động

lacked such social cues and simply kept to the talking points.

thiếu các dấu hiệu xã hội và đơn giản là giữ chủ đề của cuộc nói chuyện.

Since we were interested in how much people would open up

Khi chúng tôi quan tâm đến mọi người sẽ cởi mở bao nhiêu

in these different conversations,

trong từng cuộc trò chuyện khác nhau,

we ask participants a number of questions,

chúng tôi hỏi những người tham gia một số câu hỏi,

which gradually grew more and more personal,

và dần dần nó càng trở nên cá nhân hơn

up to the point where we would ask participants

đến thời điểm chúng tôi hỏi những người tham gia

to share possibly very delicate information about themselves.

chia sẻ những thông tin cá nhân tế nhị.

Now, considering the findings from prior research,

Giờ, xem xét những phát hiện từ các nghiên cứu trước,

such as the one from the US Army before,

như là một cái từ quân đội Mỹ trước đó,

we expected that people would apply more social rules

chúng tôi đã hi vọng rằng mọi người nên áp dụng nhiều quy tắc xã hội

in their interactions with these humanlike bots

trong các tương tác của họ với các bots giống người này

and act accordingly.

và hành động một cách phù hợp.

So what did we find?

Vậy chúng tôi đã tìm thấy gì ?

Well, exactly that.

Chính xác là nó đấy.

So participants interacting with our humanlike bots

Những người tham gia tương tác với các máy chat giống người

were more concerned about social evaluation

đã quan tâm hơn về các đánh giá xã hội

and as a result of this social apprehension,

và kết quả là e ngại xã hội,

they also gave more socially desirable responses.

họ cũng đã đưa ra nhiều phản ứng mong muốn từ xã hội.

Let me give you an example.

Để tôi đưa ra một ví dụ.

One of the most delicate questions that we asked participants

Một trong những câu hỏi tế nhị nhất mà chúng tôi hỏi người tham gia

was the number of prior sex partners they had had.

là số người bạn tình mà họ có trước đó.

When interacting with our humanlike bot,

Khi tương tác với các máy chat như người,

men reported to have significantly more prior sex partners

báo cáo của đàn ông cho thấy họ có nhiều bạn tình hơn

and women reported to have significantly less

và phụ nữ báo cáo có ít hơn

than those men and women interacting with our mechanistic bot.

số người sử dụng cái máy chat tự động này.

So what does this all tell us?

Vậy tất cả điều này nói lên điều gì?

Well, first, men want to look good by having more prior sex partners

Đầu tiên, đàn ông muốn trông tốt hơn khi có nhiều bạn tình

and women by having less.

và phụ nữ thì có ít hơn.

Clearly, this already says a lot

Rõ ràng, nó thật sự nói rất nhiều

about what the different sexes consider socially desirable

về những gì giữa các giới tính coi là mong muốn xã hội

and how our expectations in society still differ across genders.

và kỳ vọng của chúng ta trong xã hội khác biệt giữa các giới tính.

But this opens up a whole new topic

Nhưng nó mở ra một chủ đề hoàn toàn mới

that I will better leave for other experts to discuss.

rằng tốt hơn tôi nên để các chuyên gia thảo luận.

Second, and maybe more importantly, from a consumer psychology perspective.

Thứ hai và có thể quan trọng hơn từ góc độ tâm lý của người tiêu dùng.

People open up more easily when they interact with machines

Mọi người cởi mở nhiều hơn khi họ tương tác với máy móc

that are apparently just that -- machines.

dường như chỉ có vậy - máy móc.

Today, a lot of sweat, money and tears

Hôm nay, nhiều mồ hôi, tiền và nước mắt

is put into making machines basically indistinguishable from us.

được đưa vào chế tạo máy, về cơ bản nó chẳng khác gì với chúng ta.

Now, this research can show

Bây giờ, một nghiên cứu chỉ ra rằng

that sometimes letting a machine be a machine is actually a good thing.

đôi khi để một cái máy là một cái máy thật sự là một điều tốt.

Which brings me to my third point.

These machine interactions have been highly criticized at times.

Cái tương tác máy móc này đã đôi khi bị chỉ trích rất nhiều.

So you may have heard that Siri, Alexa or others

Bạn có thể đã nghe đến Siri, Alexa và nhiều ứng dụng khác

make your kids rude or impolite.

khiến con bạn trở nên thô lỗ và bất lịch sự.

Hopefully, this research can show you

Hi vọng rằng, nghiên cứu cho bạn thấy

a great upside of these machine interactions.

một cú lội ngược dòng tuyệt vời của việc tương tác máy móc này.

In times of social media and our constant hunt for the next “like,”

Trong thời đại phương tiện truyền thông và việc săn tìm các lượt “thích” tiếp theo

machines can give us grownups --

những chiếc máy có thể giúp chúng ta trưởng thành hơn

help us find that inner child again

giúp chúng ta tìm lại “đứa trẻ bên trong”

and give our constant need for self-presentation and perfection

và dành thời gian cho bản thân để khẳng định tầm nhìn

a time-out.

và làm mới chính mình.

For once, we do not need to worry

Một lần, chúng ta không cần lo lắng

if the number of prior sex partners is too high or too low,

nếu số lượng bạn tình trước đây quá cao hoặc quá thấp,

and instead it is OK to simply be who we are.

và thay vào đó đơn giản là chúng ta là ai.

Ultimately, then, I think that these machines can remind us

Cuối cùng, tôi nghĩ những chiếc máy này có thể nhắc nhở chúng ta

of a central element of what makes a good conversation partner:

về yếu tố trung tâm để tạo nên một người nói chuyện tốt:

being nonjudgmental.

không phán xét.

so the next time you might encounter

Vậy lần sau bạn có thể gặp phải

a unique social situation like mine at the barbecue,

một trường hợp xã hội có một không hai như tôi tại bữa tiệc thịt nướng,

try to be less judgmental

hãy cố gắng ít phán xét hơn

when another person openly shares

khi một ai đó thẳng thắn chia sẻ

their thoughts, feelings and problems with you.

suy nghĩ của họ, cảm xúc và vấn đề với bạn.

Many machines do this already, and maybe so should we.

Nhiều máy móc đã làm được điều này, và có thể chúng ta nên làm thế.

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều