Dear Fellow Refugees, Here’s How I Found Resilience | Chantale Zuzi Leader | TED

Translator: Quỳnh Phương Flora Reviewer: Nguyen Hue

It was my 13th birthday.

Đó là sinh nhật thứ 13 của tôi.

My mother made my favorite dish of rice and beans.

Mẹ tôi đã làm món cơm và đậu yêu thích của tôi.

In the afternoon,

Vào buổi chiều,

some neighbors celebrated in front of our house,

một số người hàng xóm ăn mừng trước nhà chúng tôi,

dancing, laughing, eating.

nhảy múa, cười, ăn uống.

With music, filling the air in our usually quiet small village

Với âm nhạc, lấp đầy không khí trong ngôi làng nhỏ thường yên tĩnh của chúng tôi

in the Congo.

ở Congo.

Several hours later,

Vài giờ sau,

the peaceful evening was torn apart.

buổi tối yên bình bị xé nát.

Torn apart by gunfire.

Xé nát bởi tiếng súng.

Terrified screams filled the air.

Những tiếng hét kinh hoàng tràn ngập không gian.

My mother and father wanted us children to seek shelter from this danger.

Mẹ và cha tôi muốn chúng tôi tìm nơi trú ẩn khỏi nguy hiểm này.

I remember my mother shouting to us all,

Tôi nhớ mẹ tôi hét lên rằng,

"Go to the tree, go to the tree," she said.

“Đi đến cây, đi đến cây,” bà nói.

There was no time to say goodbye.

Không có thời gian để nói lời tạm biệt.

Nine of us children ran to the forest

Chín đứa trẻ chúng tôi chạy vào rừng

and huddled together through the night

và tụ tập với nhau suốt đêm dưới gốc cây đó.

under that tree.

It was our place of sanctuary,

Đó là nơi trú ẩn của chúng tôi,

our place of safety.

nơi an toàn của chúng tôi.

After hours of terror, the guns went quiet.

Sau nhiều giờ kinh hoàng, súng trở nên im lặng.

The Sun appeared in the morning.

Mặt trời xuất hiện vào buổi sáng.

But not our parents.

Nhưng không phải cha mẹ chúng tôi.

They still had not returned.

Họ vẫn chưa trở lại.

The long, stretching branches of our tree

Những cành cây dài và vươn dài

could not protect us from our growing worry.

không thể bảo vệ chúng tôi khỏi sự lo lắng ngày càng tăng của chúng tôi.

As we returned to our village, our fear turned to despair.

Khi chúng tôi trở về làng, nỗi sợ hãi của chúng tôi biến thành tuyệt vọng.

My mother and father had been killed,

Mẹ và cha tôi đã bị giết,

along with dozens [of] innocent men,

cùng với hàng chục người đàn ông,

women and children.

phụ nữ và trẻ em vô tội.

The violence of that night ripped out our precious roots

Bạo lực của đêm đó đã xé nát cội rễ quý giá của chúng tôi

and set as adrift into the world.

và trôi dạt vào thế giới.

We were now orphans, outsiders, refugees

Bây giờ chúng tôi là trẻ mồ côi, người ngoài cuộc, những người tị nạn

without a place to call home,

không có nơi nào để gọi là nhà,

without a place of safety.

không có nơi an toàn.

We were forced to leave our village and everything we knew.

Chúng tôi buộc phải rời khỏi làng của mình và tất cả những gì chúng tôi biết.

We traveled miles, crossed borders

Chúng tôi đã đi hàng dặm, vượt biên giới

and joined tens of thousands of other refugees

và tham gia cùng hàng chục ngàn người tị nạn khác

in the refugee settlement in Uganda.

trong khu định cư tị nạn ở Uganda.

There, our family shared the many challenges

Ở đó, gia đình chúng tôi đã chia sẻ nhiều thách thức

faced by displaced people around the world.

mà những người phải di dời trên khắp thế giới phải đối mặt.

We learned to live in a constant state of struggle.

Chúng tôi đã học cách sống trong một trạng thái đấu tranh liên tục.

We ate, kept clean, protected each other,

Chúng tôi đã ăn, giữ sạch sẽ, bảo vệ lẫn nhau,

all to maintain some level of dignity and hope.

tất cả để duy trì một mức độ phẩm giá và hy vọng nào đó.

I tell my story not because it is unique.

Tôi kể câu chuyện của mình không phải vì nó là duy nhất.

Just the opposite.

Ngược lại.

I am one of many displaced people around the world.

Tôi là một trong nhiều người di dời trên khắp thế giới.

The number of forcibly displaced people has more than doubled since 2013.

Số người buộc phải di dời đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2013.

It has surpassed 108 million, and it’s continuing to rise.

Nó đã vượt qua 108 triệu và nó đang tiếp tục tăng.

Just over half of the displaced people are women and girls,

Chỉ hơn một nửa số người di dời là phụ nữ và trẻ em gái,

and 43.3 million are children.

và 43,3 triệu là trẻ em.

There is such a fragile border between the basic comfort most of us enjoy

Có một ranh giới mong manh giữa sự thoải mái cơ bản mà hầu hết chúng ta hưởng thụ

and the misery that is the daily existence for millions of refugees.

và sự khốn khổ là sự tồn tại hàng ngày của hàng triệu người tị nạn.

My experience has taught me anyone can become a refugee.

Kinh nghiệm của tôi đã dạy tôi bất cứ ai cũng có thể trở thành người tị nạn.

To lose that place of safety they once had.

Để mất nơi an toàn mà họ đã từng có.

But my experience has also taught me something else.

Nhưng kinh nghiệm của tôi cũng đã dạy tôi một điều khác.

That it is possible to break through.

Rằng chúng ta có thể vượt qua được.

To break through those barriers of distrust and discrimination

Để vượt qua những rào cản của sự mất lòng tin, phân biệt đối xử

and uncertainty.

và sự không chắc chắn.

To find a place of community, friendship

Để tìm một nơi cộng đồng, tình bạn

and to even find hope.

và thậm chí tìm thấy hy vọng.

Those changes can happen in small and large ways

Những thay đổi đó có thể xảy ra theo những cách nhỏ và lớn

and in ways that are sometimes difficult to imagine.

và theo những cách đôi khi khó tưởng tượng.

Let me explain.

Để tôi giải thích.

When I was born,

Khi tôi chào đời,

my maternal grandmother wanted my mother to kill me.

bà ngoại tôi muốn mẹ tôi giết tôi.

Why?

Tại sao?

Because she and many others held the common belief

Bởi vì bà ấy và nhiều người khác có niềm tin chung

that my albinism was a curse.

rằng bệnh bạch tạng của tôi là một lời nguyền.

My mother refused, believing I was not a curse

Mẹ tôi từ chối, tin rằng tôi không phải là một lời nguyền

but a gift from God.

mà là một món quà từ Chúa.

So you see, my mother had saved my life twice.

Vì vậy, bạn thấy đấy, mẹ tôi đã cứu mạng tôi hai lần.

Once when I was born.

Một lần khi tôi được sinh ra.

And on the last day I saw her alive.

Và vào ngày cuối cùng tôi thấy bà ấy còn sống.

People can change.

Con người có thể thay đổi.

When I was 12,

Khi tôi 12 tuổi,

there was a girl in school who always avoided me

có một cô gái ở trường luôn tránh tôi

until one day,

cho đến một ngày,

the teacher assigned her to be a partner on a school project.

giáo viên cho cô ấy và tôi làm việc chung cho một dự án của trường.

The girl asked me,

Cô gái hỏi tôi,

"If you touch me,

“Nếu bạn chạm vào tôi,

will my children also look like you?"

liệu con cái của tôi có giống bạn không?”

I explained to her, I'm not a curse.

Tôi đã giải thích với cô ấy, tôi không phải là một lời nguyền.

I'm not contagious.

Tôi không lây lan.

This is just how I was born.

Đây chỉ là cách tôi được sinh ra.

That exchange allowed us to break through

Sự trao đổi đó cho phép chúng tôi vượt qua

and spike both a deeper understanding

và thúc đẩy cả sự hiểu biết sâu sắc hơn

and a good friendship.

và một tình bạn tốt đẹp.

Breaking through the barriers of fear and ignorance

Phá vỡ các rào cản của nỗi sợ hãi và thiếu hiểu biết

are critical to building bridges of understanding

là rất quan trọng để xây dựng những cầu nối hiểu biết

between the refugee population and the community they join.

giữa dân số tị nạn và cộng đồng mà họ tham gia.

Just as I learned as a young girl,

Giống như tôi đã học được khi còn là một cô gái trẻ,

this type of change requires the openness to share one's story

kiểu thay đổi này đòi hỏi sự cởi mở để chia sẻ câu chuyện của một người

and a willingness to grow.

và sẵn sàng phát triển.

Years later,

Nhiều năm sau,

my albinism worked in my favor.

bệnh bạch tạng của tôi trở nên có lợi cho tôi.

The United Nations High Commission for Refugees

Ủy ban Tị nạn Liên Hợp Quốc

began to work on plans for my resettlement.

bắt đầu thực hiện kế hoạch tái định cư của tôi.

Albinos were being prioritized

Bạch tạng được ưu tiên

because of the danger they face in their home countries.

vì mối nguy hiểm mà chúng phải đối mặt ở quê nhà.

Violence, discrimination, that some nations, including mine,

Bạo lực, phân biệt đối xử, mà một số quốc gia, bao gồm cả nước tôi

were unable to protect us from.

không thể bảo vệ chúng tôi.

So in 2018,

Vì vậy, vào năm 2018,

five years after I lost both my mother and my motherland,

5 năm sau khi tôi mất cả mẹ và quê hương,

I left Africa to come to the United States.

tôi rời châu Phi để đến Hoa Kỳ.

My initial reaction when I arrived in Worcester, Massachusetts was,

Phản ứng ban đầu của tôi khi tôi đến Worcester, Massachusetts là,

"It's so cold here."

“Ở đây rất lạnh.”

(Laughter)

(Cười)

As I saw my foster family holding up signs

Khi tôi nhìn thấy gia đình nuôi của tôi cầm những tấm biển

that said “Welcome to America, Chantale,”

ghi rằng “Chào mừng đến với nước Mỹ, Chantale”,

I felt that I had finally found a home.

tôi cảm thấy cuối cùng tôi đã tìm được một ngôi nhà.

The cold was just the beginning of [a] series of adjustments

Cái lạnh chỉ là sự khởi đầu của một loạt các sự thay đổi

to a very unfamiliar place and an entirely different culture.

đến một nơi rất xa lạ và một nền văn hóa hoàn toàn khác.

Mastering English was a challenge,

Làm chủ tiếng Anh là một thách thức,

but it was far surpassed by the great joy of being able to attend school again.

nhưng nó đã vượt xa bởi niềm vui lớn lao khi có thể đến trường một lần nữa.

Well, I graduated high school in three years and ...

Chà, tôi tốt nghiệp trung học trong ba năm và...

(Applause)

(Vỗ tay)

And I'm now a junior at Wellesley College.

Và bây giờ tôi là học sinh tại Đại học Wellesley.

(Cheers and applause)

(Chúc mừng và vỗ tay)

Majoring in political science.

Chuyên ngành khoa học chính trị.

(Applause)

(Vỗ tay)

After reflecting on my own journey and my own experiences,

Sau khi suy ngẫm về hành trình và kinh nghiệm của bản thân,

I began to dream of creating similar learning [opportunities]

tôi bắt đầu mơ ước tạo ra cơ hội học tập tương tự

for young girls still living in the same refugee settlements

cho các cô gái trẻ vẫn sống trong các khu định cư tị nạn

I lived in as a child.

mà tôi đã sống khi còn nhỏ.

That dream has taken shape

Giấc mơ đó đã hình thành

in the creation of “Refugee Can Be,”

trong việc thành lập “Refugee Can Be”,

a non-profit organization I founded

một tổ chức phi lợi nhuận mà tôi thành lập

with the help of dedicated partners and supporters.

với sự giúp đỡ của các đối tác và những người ủng hộ tận tâm.

Our core mission is to be that tree,

Nhiệm vụ cốt lõi của chúng tôi là trở thành cái cây đó,

that place of sanctuary,

nơi trú ẩn đó,

that place of safety,

nơi an toàn đó,

to provide a secondary education

để cung cấp một nền giáo dục trung học

along with livelihood and leadership training

cùng với sinh kế và đào tạo lãnh đạo

for the girls in the camp.

cho các cô gái trong trại.

To show them that they, too, can break through.

Để cho họ thấy rằng họ cũng có thể vượt qua.

I have learned that a refugee can be anything

Tôi đã học được rằng một người tị nạn có thể trở thành bất cứ điều gì

she dreams she can be.

cô ấy mơ ước có thể trở thành

But she can't do it on her own.

Nhưng cô ấy không thể tự mình làm điều đó.

The course of my life, once dictated by tragedy and loss

Quá trình cuộc đời tôi, từng bị quyết định bởi bi kịch và mất mát,

is now in my power.

giờ đây nằm trong quyền lực của tôi.

(Applause)

(Vỗ tay)

There are hundreds of people

Có hàng trăm người đã liên hệ để giúp đỡ tôi, dạy tôi,

who reached out to help me, to teach me,

to give me access to incredible opportunities.

để cho tôi tiếp cận những cơ hội đáng kinh ngạc.

Now it is my turn to reach out, to use the platform I have

Bây giờ đến lượt tôi tiếp cận, sử dụng nền tảng mà tôi có

to secure for other refugees the chance

để đảm bảo cho những người tị nạn khác cơ hội

to realize their own power to break through.

nhận ra sức mạnh của chính họ để vượt qua.

Beyond the essential roles that governments, NGOs,

Ngoài vai trò thiết yếu mà các chính phủ, các tổ chức phi chính phủ,

businesses can and must play to eliminate causes of displacement,

các doanh nghiệp phải đóng góp để loại bỏ các nguyên nhân của việc di dời

each of us are called to take action.

mỗi chúng ta phải hành động.

To help provide that place of safety,

Để giúp cung cấp nơi an toàn đó,

by welcoming those who once lost everything,

bằng cách chào đón những người đã từng mất tất cả,

but have a world of creativity and talent

nhưng có một thế giới sáng tạo và tài năng

to bring into the work of rebuilding their lives

để đưa vào công việc xây dựng lại cuộc sống của họ

and enhancing the communities we share with them.

và nâng cao cộng đồng mà chúng ta chia sẻ với họ.

Meet each refugee with both curiosity and compassion,

Gặp gỡ từng người tị nạn bằng cả sự tò mò và lòng trắc ẩn,

understanding their specific needs, learning their specific stories

hiểu nhu cầu cụ thể của họ, tìm hiểu những câu chuyện cụ thể của họ

and calling them by name.

và gọi họ bằng tên.

You are hearing one voice today.

Hôm nay bạn đang nghe thấy một giọng nói.

It is a voice of a refugee girl

Đó là tiếng nói của một cô gái tị nạn

who was rescued through the love and generosity of many.

được giải cứu thông qua tình yêu và sự hào phóng của nhiều người.

But I feel the voices of millions of refugees speaking through me,

Nhưng tôi cảm nhận được tiếng nói của hàng triệu người tị nạn nói qua tôi,

here, as I do.

ở đây, cũng như tôi.

The urgency of those voices

Sự cấp bách của những tiếng nói

calling on each one of us

kêu gọi mỗi người trong chúng ta giúp những người tị nạn

to help refugees break through,

to find a place of sanctuary,

vượt qua, tìm một nơi trú ẩn,

find a place of safety.

tìm một nơi an toàn.

Find a way home.

Tìm nơi gọi là nhà.

Thank you.

Cảm ơn bạn.

(Cheers and applause)

(Chúc mừng và vỗ tay)