The Secret to a Happy Life — Lessons from 8 Decades of Research | Robert Waldinger | TED

Translator: Phương Anh Phạm Thị Reviewer: 24 Anh

Hello, everybody,

Xin chào mọi người.

Tôi rất vui được có mặt ở đây

I am delighted to be here

và biết ơn tất cả các bạn

and grateful to all of you

for joining us for this discussion.

đã tham gia buổi thảo luận này.

In 2015,

Vào năm 2015,

tôi đã trình bày bài TEDx Talk

I gave a TEDx Talk

in a little elementary school auditorium,

tại khán phòng nhỏ của một trường tiểu học,

and much to my surprise,

và tôi rất ngạc nhiên,

the talk became one of the 10 most-viewed talks

bài chia sẻ đó trở thành một trong mười bài chia sẻ có lượt xem nhiều nhất

in the history of TED.

trong lịch sử của TED.

And in that talk, I conveyed one simple scientific finding.

Và trong buổi nói chuyện đó, tôi đã truyền tải một khám phá khoa học đơn giản.

The finding that when we study hundreds of people

Khám phá rằng khi chúng tôi nghiên cứu về hàng trăm người

over their entire adult lives,

trong cuộc sống trưởng thành của họ,

the people who turn out to be the happiest and the healthiest

những người hạnh phúc nhất và khỏe mạnh nhất

are those who have good, warm connections to others.

là những người có mối quan hệ tốt, ấm nồng với những người xung quanh.

So today, I want to take you deeper into this whole subject,

Vậy nên hôm nay, tôi muốn giúp các bạn hiểu rõ hơn về chủ đề này,

by exploring how relationships matter in our lives,

bằng cách khám phá tầm quan trọng của các mối quan hệ

trong cuộc sống của ta,

how they affect our health,

cách chúng ảnh hưởng tới sức khỏe,

what kinds of relationships give us this big benefit in happiness,

những mối quan hệ như thế nào sẽ mang lại lợi ích to lớn cho hạnh phúc,

and which tools you can start using today to make your relationship stronger.

và những công cụ mà bạn có thể bắt đầu sử dụng ngay hôm nay

để củng cố mối quan hệ của mình.

So I do direct this Harvard Study of Adult Development.

Tôi chỉ đạo Nghiên cứu Harvard về Sự phát triển của Người trưởng thành này.

It's, as far as we know, the longest study of the same people

Như chúng ta đã biết, đây là nghiên cứu dài nhất

trên cùng đối tượng từng được thực hiện,

that's ever been done, following people since 1938.

theo sát các đối tượng từ năm 1938.

From adolescence all the way through old age,

Từ khi họ là những thanh thiếu niên đến tận khi họ đến tuổi già,

and now following all of their children,

và bây giờ tiếp tục với con cháu của họ,

thousands of lives.

hàng nghìn cuộc đời.

And we began to find,

Và chúng tôi đã bắt đầu hiểu ra,

about 30 years ago,

khoảng 30 năm trước,

this startling connection between warm relationships

mối liên hệ đáng ngạc nhiên này giữa những mối quan hệ ấm nồng

và cách chúng ta cảm nhận về cuộc sống của mình tuyệt vời ra sao,

and how good our lives feel to us,

our well-being,

hạnh phúc của chúng ta,

and also the fact that warm relationships seemed to keep people

và cả sự thật rằng những mối quan hệ ấm nồng dường như giúp mọi người

both physically stronger and kept their brains sharper

mạnh mẽ hơn về thể chất và đồng thời giúp não bộ sắc bén hơn

as they grew older.

ngay cả khi họ già đi.

Và chúng tôi đã không tin vào dữ liệu lúc ban đầu.

And we didn't believe the data at first.

We thought, how could this be

Chúng tôi đã nghĩ rằng làm thế nào mà

that relationships actually get into our bodies

những mối quan hệ đó thực sự thâm nhập vào cơ thể

and shape our health?

và định hình sức khỏe của chúng ta?

But then other studies began to find the same thing.

Nhưng sau đó những nghiên cứu khác cũng dần tìm ra kết luận tương tự.

We found that people had less depression,

Chúng tôi nhận ra rằng con người ít trầm cảm hơn,

they were less likely to get diabetes and heart disease,

họ ít có khả năng mắc bệnh tiểu đường và tim mạch,

that they recovered faster from illness

và họ khỏi bệnh nhanh hơn

when they had better connections with other people.

khi họ có mối quan hệ tốt hơn với những người khác.

So then the question is: How could this work?

Vậy nên câu hỏi là: “Sao lại có chuyện này?”

How do relationships shape our happiness and our physical health?

Các mối quan hệ định hình hạnh phúc và sức khỏe thể chất của chúng ta ra sao?

Well, one of the best theories,

Vâng, một trong những học thuyết hay nhất

for which there's now some pretty good evidence,

mà hiện có vài bằng chứng tương đối hợp lý,

is based on the idea of stress.

được dựa trên ý niệm về sự căng thẳng.

That, as we know, stress is an inevitable part of all of our lives.

Như chúng ta đã biết, căng thẳng là một phần không thể thiếu trong cuộc sống.

Stress happens to us every day.

Căng thẳng xảy đến với chúng ta hàng ngày.

And what we find is that good relationships

Và điều chúng tôi phát hiện ra là những mối quan hệ tốt

turn out to be stress regulators.

là những cơ chế điều chỉnh căng thẳng.

So let me give you an example.

Để tôi cho mọi người một ví dụ.

Let's say that I have something upsetting happen to me during the day,

Giả sử một việc gì đó khó chịu xảy ra với tôi trong ngày,

and I find myself, like, ruminating about it

và chính bản thân tôi nghiền ngẫm,

and really thinking about it and unhappy.

suy tư về nó và buồn rầu.

I can feel my body go into what we call fight or flight response

Tôi nhận thấy cơ thể mình rơi vào thứ mà ta gọi là phản ứng chiến-hay-chạy,

where literally my heart rate goes up

tức là tim tôi đập nhanh

and I might start sweating a little bit

và tôi có thể bắt đầu đổ một chút mồ hôi

and I'm just not feeling as well.

và đơn giản là tôi cảm thấy không khỏe.

Now, what we're meant to do is to come back to equilibrium

Bây giờ, điều mà chúng ta phải làm là quay về trạng thái cân bằng

when a stressor goes away.

khi tác nhân gây căng thẳng biến mất.

That's the way the body is supposed to work.

Đó là cách hoạt động thông thường của cơ thể.

But what happens if I go home at the end of my upsetting day

Nhưng sẽ ra sao nếu tôi về nhà sau một ngày rầu rĩ

and I have somebody to talk to?

và có ai đó để tâm sự cùng?

Either I can call someone on the phone or it's somebody I live with.

Tôi có thể gọi điện cho ai đó hoặc đó là người sống cùng với tôi.

I can literally feel my body calm down.

Tôi sẽ thực sự cảm nhận được cơ thể mình dịu lại.

I can feel that fight or flight response subside.

Tôi có thể cảm thấy phản ứng chiến-hay-chạy lắng xuống.

But what if I don't have anybody to go home to?

Nhưng nếu tôi về nhà nhưng không gặp ai thì sao?

What if there's nobody I can call?

Nếu như không có ai mà tôi có thể gọi thì sao?

What we find is that people who are isolated, are lonely,

Điều chúng tôi nhận ra là những người mà cô lập, cô đơn

don't have those stress regulators that we get from good relationships

không có các cơ chế điều chỉnh áp lực mà ta có được từ những mối quan hệ tốt

and that we stay in chronic fight or flight mode,

và rằng chúng ta mắc kẹt trong trạng thái chiến-hay-chạy lâu dài,

that our bodies have this chronic stress,

thì cơ thể của chúng ta sẽ chịu những áp lực dai dẳng này,

chronic levels of inflammation

các mức độ kích động kéo dài

and circulating stress hormones that wear away our happiness

và các hóc-môn căng thẳng lưu thông làm hao mòn hạnh phúc của chúng ta

and break down different body systems.

và phá vỡ các hệ thống cơ thể khác nhau.

Well, what kinds of relationships seem essential to well-being?

Vậy, những kiểu quan hệ có vẻ cần thiết đối với hạnh phúc của chúng ta là gì?

And this is interesting.

Và điều này thật thú vị.

We asked people

Chúng tôi đã hỏi những người

who were our original participants in our study.

là những người tham gia ban đầu trong nghiên cứu của chúng tôi.

We asked them,

Chúng tôi đã hỏi họ,

Who could you call in the middle of the night if you were sick or scared?

bạn có thể gọi cho ai vào giữa đêm nếu bạn ốm hay sợ hãi?

And many of our people could list several other people they could call

Và nhiều người trong số họ có thể liệt kê một vài người khác mà họ có thể liên hệ

if they were in trouble.

nếu họ gặp rắc rối.

Some people couldn't list anyone.

Mội vài người không thể nêu tên bất cứ ai.

There wasn't a person on the planet who they could turn to

Chẳng có lấy một người trên hành tinh này mà họ có thể tìm tới

if they were sick or scared.

nếu họ ốm hay sợ hãi.

And what we find is that having at least one person in your life

Và điều mà chúng tôi nhận ra là có ít nhất một người trong cuộc sống,

who you feel really has your back,

người mà bạn thật sự cảm thấy họ ủng hộ bạn,

who you could go to if you were in trouble,

người mà bạn có thể tìm tới nếu bạn gặp rắc rối.

that's essential for maintaining our happiness and our health.

đó là điều cần thiết để duy trì hạnh phúc và sức khỏe của chúng ta.

When we asked these same people,

Khi chúng tôi bảo những người này,

when they got to be in their 80s,

khi họ đã bước sang tuổi 80,

to look back on their lives

nhìn lại cuộc đời của mình

and to tell us what they were proudest of,

và cho chúng tôi biết điều họ tự hào nhất,

almost everybody said something about their relationships.

phần lớn mọi người đều chia sẻ về những mối quan hệ của họ.

They didn't say, "I made a lot of money"

Họ không nói, “Tôi đã kiếm rất nhiều tiền”

or "I won some big awards."

hay “Tôi thắng nhiều giải thưởng lớn.”

They said,

Họ nói,

"I was a good mentor,"

“Tôi là một cố vấn tốt”,

"I was a good friend,"

“Tôi là một người bạn tốt,”

"I raised healthy kids,"

“Tôi đã nuôi nấng những đứa trẻ khỏe mạnh,”

"I was a good partner."

“Tôi là một người bạn đời tốt”.

And so what we find

Và rồi chúng tôi nhận ra

is that what seems to mean the most to people

điều có vẻ có ý nghĩa nhất đối với hầu hết mọi người

when they get to the end of their lives

khi họ đi đến cuối đời

is the strength and the warmth of their connections to others.

là sức mạnh và sự ấm nồng của các mối quan hệ với những người xung quanh.

So then the question comes up, well,

Vậy thì có một câu hỏi phát sinh,

chà, các kiểu mối quan hệ nào có lợi cho hạnh phúc của chúng ta?

which types of relationships support our well-being?

Some people have asked,

Một vài người đã hỏi,

"Do I need to be in an intimate relationship to get this benefit?"

“Tôi có cần ở trong một mối quan hệ thân mật để có được lợi ích này?”

Absolutely not.

Chắc chắn là không.

All types of relationships support our well-being.

Tất cả các kiểu mối quan hệ đều giúp ích cho hạnh phúc của chúng ta.

So friendships, relatives,

Cả tình bạn, tình thân,

work colleagues, casual contacts.

đồng nghiệp, các mối xã giao thông thường.

The person who gets you your coffee every morning

Người mua cà phê cho bạn mỗi buổi sáng

at Starbucks or Dunkin' Donuts,

tại Starbucks hay Dunkin’ Donuts,

the person who checks you out in the grocery store,

nhân viên tính tiền cho bạn tại tiệm tạp hóa,

who you see maybe every week.

người mà bạn có thể nhìn thấy mỗi tuần.

Even talking to strangers has that benefit.

Thậm chí trò chuyện với người lạ cũng đem lại lợi ích đó.

So they did an experiment

Vậy nên họ thực hiện một cuộc thử nghiệm

where they assigned some people who were about to go on the subway

nơi họ giao cho một số người đang chuẩn bị đi tàu điện ngầm

the task of talking to a stranger

nhiệm vụ nói chuyện với một người lạ

while other people were assigned the task

trong khi những người khác được giao nhiệm vụ

of just doing their usual thing of being on their phones

chỉ làm những điều họ thường làm là dùng điện thoại

or listening to music or reading.

hoặc nghe nhạc hoặc đọc sách.

It turned out that the people who were assigned to talk to strangers

Cuối cùng, những người được giao nhiệm vụ nói chuyện với những người lạ

didn't think they were going to like it,

đã không nghĩ rằng bản thân sẽ thích điều đó,

but they turned out to be much happier at the end of the task

nhưng rồi họ lại hạnh phúc hơn hẳn sau khi hết nhiệm vụ

than the people who just rode the subway keeping to themselves.

so với những người chỉ đi tàu điện ngầm và không giao tiếp với bất cứ ai.

So even talking to strangers gives us that little hit of well-being

Vậy nên thậm chí trò chuyện với người lạ cũng cho chúng ta một chút hạnh phúc

from relationships.

từ các mối quan hệ.

So the question comes up:

Vậy nên một câu hỏi kế đến:

How can we strengthen our connections with other people?

Làm sao để ta củng cố các mối quan hệ với những người xung quanh?

And this is where we've come to think about it

Và đây là lúc chúng ta nghĩ về nó như một loại luyện tập có tính xã hội.

as a kind of social fitness.

If we think about physical fitness,

Nếu chúng ta nghĩ về luyện tập thể chất,

you know, we we think, OK, I'll go to the gym,

bạn biết đấy, được thôi, tôi sẽ tới phòng gym,

I’ll work out, I’ll take a long walk,

tôi sẽ tập các bài tập, sẽ đi bộ quãng đường dài,

I'll do something to keep myself strong and fit.

tôi sẽ làm điều gì đó để giữ cơ thể khỏe mạnh và cân đối.

But then we come home and we don't say, I'm done,

Nhưng sau khi về nhà, ta không nói, tôi làm xong rồi,

tôi sẽ không phải đi tập thêm lần nào nữa.

I don't ever have to do that again.

We have the sense that physical fitness is a practice

Chúng ta có ý thức rằng

luyện tập thể chất là kiểu rèn luyện mà ta phải duy trì liên tục.

that we need to maintain over time.

It turns out that social fitness is the same.

Thực ra luyện tập xã hội cũng tương tự.

That in fact, our friendships,

Thực ra,

tình bạn, mối quan hệ của ta không thể tự mình vun đắp,

our relationships don't just take care of themselves,

that even good relationships need tending to,

thậm chí tình cảm tốt cũng cần chăm sóc,

they need attention.

chúng cần được quan tâm.

They need returning to them over and over again.

Chúng đòi hỏi sự báo đáp liên tục.

So what are some ways that we can strengthen our relationships?

Vậy, đâu là những cách thức để ta có thể củng cố các mối quan hệ của mình?

Well, one way is to be proactive, to take the initiative.

Vâng, có một cách là trở nên chủ động. giữ lấy thế tiên phong.

So to reach out to a friend

Vậy tìm tới một người bạn

and ask her to take a walk

và hẹn họ cùng đi dạo.

instead of spending two more hours on your laptop

thay vì dành ra hai giờ hơn trên máy tính

this weekend on Saturday afternoon.

cuối tuần này vào chiều thứ Bảy.

Establish some routines with the people

Thiết lập vài thói quen với những người quan trọng nhất đối với bạn.

who are most important to you.

A regular phone call or a coffee every Saturday

Thường xuyên gọi điện hoặc uống cà phê vào sáng thứ Bảy

with someone you really want to be sure you see regularly.

với người mà bạn thực sự chắc chắn mình muốn gặp thường xuyên.

Or meeting somebody at the gym.

Hoặc hẹn ai đó đi tập gym.

Or having lunch with a coworker.

Hay ăn trưa với đồng nghiệp.

The other thing we can do is liven up those long-standing relationships,

Một điều nữa mà ta có thể làm là khơi dậy những mối quan hệ lâu cũ,

particularly like the people we live with.

đặc biệt là những người mà bạn sống cùng,

You know, people we can come to take for granted,

bạn biết đấy, những người mà ta trân quý chưa đủ nhiều,

by proposing to do something new.

bằng cách đề xuất làm gì đó mới mẻ.

Going out on a date,

Ra ngoài hẹn hò,

đơn giản là đi dạo, nếu đó không phải là thói quen thông thường của bạn.

just taking a walk, if that's not your usual routine.

The other thing that we know works to help people,

Một điều khác mà chúng tôi biết sẽ có tác dụng giúp ích cho mọi người,

particularly who aren't as connected to others as they want to be,

đặc biệt là những người không gắn kết với những người khác được như họ muốn,

is to connect around shared interests.

chính là kết nối dựa trên những sở thích chung.

So volunteer in the community

Vậy nên, hãy xung phong tham gia các cộng đồng

to do something that you care about.

để làm một việc mà bạn quan tâm tới.

It might be a gardening club, it might be a bowling league,

Có thể là câu lạc bộ trồng vườn, có thể là giải đấu bowling,

it might be a political cause.

có thể là hoạt động chính trị.

But to do something that you care about

Nhưng làm điều gì đó mà bạn quan tâm

because then you're with other people who care about the same thing,

bởi vì bạn sẽ ở bên những người cùng quan tâm tới một thứ giống nhau,

and that's a natural place to start conversations

và đó thường là lúc bắt đầu những cuộc nói chuyện

that can lead to ongoing relationships.

mà có thể dẫn tới các mối quan hệ có tiến triển.

And finally,

Và cuối cùng,

get more comfortable striking up casual conversations.

hãy tập dần cách bắt chuyện xã giao

That's something we can learn to be more comfortable with,

Đó là một việc mà ta có thể học thích nghi,

almost like exercising a muscle.

gần như là luyện tập cơ bắp vậy.

So now,

Vậy nên bây giờ,

I would like to ask you to do one of these things,

tôi muốn các bạn hãy làm một trong số những điều này,

to make one of these choices that we can make every day.

đưa ra một trong số những chọn lựa này mà chúng ta có thể làm hàng ngày.

I'd like you to make that choice right now.

Tôi muốn bạn đưa ra lựa chọn ngay lập tức.

Here’s my challenge to you:

Đây là thử thách của tôi cho bạn:

think about someone you miss,

nghĩ về ai đó mà bạn nhớ,

that you just haven't seen in a while

mà lâu rồi bạn không gặp

or you haven't had contact with,

hoặc bạn không liên lạc với họ,

and you'd like to make contact.

và bạn muốn liên lạc.

You don't even have to have a particular reason.

Bạn thậm chí không cần phải có một lý do cụ thể.

Now I want you to take out your phone or whatever device you use, right now,

Bây giờ tôi muốn bạn lấy điện thoại ra hoặc bất cứ thiết bị nào mà bạn sử dụng,

and send that person just a little note.

và gửi cho người đó chỉ một mẩu tin nhỏ.

It could say, "I'm just thinking of you and wanted to connect."

Có thể là: “Tôi đang nghĩ tới bạn và muốn kết nối với bạn.”

Or you could say something more personal to you and to your relationship.

Hoặc bạn có thể nói điều gì đó riêng tư hơn đối với bạn và mối quan hệ.

And then watch what comes back to you.

Và sau đó xem bạn sẽ nhận lại điều gì.

And while we're here,

Và trong khi chúng ta đang ở đây,

we may even have time to share with each other

chúng ta thậm chí có thể có thời gian để chia sẻ với nhau

some of the responses that people get when they do this.

vài phản ứng mà mọi người nhận được khi họ làm điều này.

So think of someone.

Vậy, hãy nghĩ về ai đó.

And make contact right now.

Và liên hệ ngay bây giờ.

The point of this simple exercise

Mục đích của bài tập đơn giản này

is to remind us that even small actions

là để nhắc chúng ta rằng những hành động dù nhỏ bé

can have ripple effects that build our well-being.

cũng có thể có những tác động lan tỏa giúp xây dựng hạnh phúc của chúng ta.

And that these are things you can do every day in the moment.

Và rằng đây là những việc bạn có thể làm hàng ngày ở thời điểm hiện tại.

Thank you.

Cảm ơn mọi người.

Whitney Pennington Rodgers: One way I'd love to kick things off,

Whitney Pennington Rodgers: Tôi muốn bắt đầu bằng câu hỏi,

Thầy Bob, như thầy đã nhắc tới ở phần đầu bài nói của thầy,

Bob, you mentioned, at the top of your talk,

that you run this Harvard Study of Adult Development

rằng thầy chỉ đạo Nghiên cứu Harvard về Sự phát triển của Người trưởng thành

and gave us sort of a snippet of what that is.

và chia sẻ với chúng tôi một phần nhỏ của nghiên cứu.

But could you tell us a little bit more about the study,

Nhưng liệu thầy có thể nói thêm một chút nữa về nghiên cứu,

what does it track?

nó theo dõi điều gì?

Vì sao nó được khởi xướng, đối tượng nghiên cứu hiện nay là ai?

Why did it start, who’s in the study today?

Robert Waldinger: Absolutely.

Robert Waldinger: Được chứ.

The study started in 1938,

Nghiên cứu bắt đầu vào năm 1938,

and it started with two groups:

và nó bắt đầu với hai nhóm:

a group of Harvard College undergrads,

một nhóm gồm những sinh viên chưa tốt nghiệp tại Đại học Havard,

and it started with a group of inner city boys

và nó bắt đầu với một nhóm những chàng trai trẻ ở nội thành

who were in elementary school or middle school

học tiểu học và trung học

from really disadvantaged, troubled families.

đến từ những gia đình khó khăn, thiếu thốn.

And each study was trying to look

Và mỗi nghiên cứu đều cố quan sát

at how people can take healthy developmental paths.

cách mọi người có thể chọn lựa những hướng phát triển lành mạnh.

And so the idea was not to study what goes wrong in our lives

Vậy nên ý tưởng là không phải nghiên cứu điều sai lầm trong cuộc sống chúng ta

but what goes right in our lives.

mà là điều đúng đắn trong cuộc sống,

And some of the factors that contribute to helping things go well

và một số yếu tố góp phần giúp mọi việc diễn ra tốt đẹp

in human development.

trong quá trình phát triển con người.

Needless to say, we started out with boys, all males,

Rõ ràng, ban đầu chúng tôi nghiên cứu những chàng trai, những người đàn ông

but we’ve added women.

nhưng chúng tôi đã bổ sung phụ nữ.

And we have more than half women now,

Hiện nay, hơn một nửa là phụ nữ,

and we've added the second generation.

và chúng tôi đã thêm thế hệ thứ hai.

So we started out with 724 people.

Vậy nên, khởi điểm có 724 người.

Now we have over 2,000 people in our study

Bây giờ chúng tôi có hơn 2.000 người trong nghiên cứu

and we're still collecting data today.

và ngày nay chúng tôi vẫn đang thu thập dữ liệu.

WPR: Wow.

WPR: Wow.

Tôi biết trong cuốn sách thầy nhắc tới...

And I know in the book you talk about ...

how the advice you offer,

về lời khuyên thầy đưa ra,

the wisdom you offer is not just drawn from your own study

hiểu biết đó không chỉ được đúc kết từ nghiên cứu của thầy

bởi vì dựa trên vài điều thầy gợi ý,

because of some of what you've suggested,

that you're just now starting to bring women and different generations.

rằng thầy chỉ mới bắt đầu bổ sung phụ nữ và những thế hệ khác.

And I guess could you talk about some of the other gaps

Tôi tự hỏi liệu thầy có thể chia sẻ về những khoảng cách khác

and why it's been important to also think about some

và vì sao ngẫm về các nghiên cứu khác về cuộc sống và hạnh phúc lại quan trọng?

of the other studies out there on life and happiness?

RW: Yes, that's a really good point,

RW: Vâng, nhận định tốt đấy,

because, particularly in this kind of research,

bởi vì, đặc biệt là trong kiểu nghiên cứu như thế này,

no single study is proof of anything.

không một nghiên cứu đơn lẻ nào có thể chứng minh được điều gì.

That what we want is for different studies of different populations.

Và điều mà chúng tôi muốn là

có các nghiên cứu khác nhau về các nhân khẩu khác nhau.

So different ethnic groups, different cultural groups,

Tức là, những nhóm dân tộc khác nhau, những nhóm văn hóa khác nhau,

different geographies, right?

những vùng địa lý khác nhau, phải không?

We want different studies to point in the same direction.

Chúng tôi muốn những nghiên cứu khác nhau đều tụ về một hướng giống nhau.

And that's why I'm here and I can tell you with confidence,

Và đó là lý do tại sao tôi lại ở đây và có thể tự tin nói với các bạn,

many studies point to all these same benefits of relationships.

nhiều nghiên cứu đều chỉ ra tất cả lợi ích tương tự của các mối quan hệ.

WPR: And I know you touched on the health element in your talk

WPR: Tôi biết thầy đã nói đến yếu tố sức khỏe trong bài nói của mình

and shared that there is data that reveals that we have --

và chia sẻ rằng có dữ liệu cho thấy rằng chúng ta có--

that there's a strong connection between happiness and health.

rằng có mối tương quan chặt chẽ giữa hạnh phúc và sức khỏe.

What have you specifically found related to happiness and health outcomes?

Thầy đã tìm ra điều gì cụ thể về kết quả hạnh phúc và sức khỏe?

RW: What we find is that happiness

RW: Điều mà chúng tôi tìm ra là

hóa ra hạnh phúc giúp chúng ta già đi chậm hơn

turns out to make us age more slowly

and keep us able longer.

và giúp chúng ta khỏe mạnh lâu hơn.

So the diseases of aging that happen to all of us, happen later,

Vậy nên những bệnh liên quan đến lão hóa xảy đến với tất cả chúng ta muộn hơn,

có khi chúng thậm chí không xảy ra

sometimes they don't happen at all

in people who are happier have a greater sense of well-being.

đối với những người hạnh phúc hơn, nhận thức rõ hơn về hạnh phúc.

And it's because of what I spoke about a few minutes ago,

Và đó là nhờ vào thứ mà tôi đã nói vài phút trước,

this kind of decrease in chronic inflammation and chronic stress.

sự suy giảm tình trạng kích động và căng thẳng kéo dài.

And so what we find is that -- we can't guarantee

Thế nên điều chúng tôi tìm ra là--

chúng tôi không thể cam đoan ai ai cũng sống hạnh phúc hơn và lâu hơn

that any one person is going to stay happier or live longer

if they have better relationships,

nếu họ có những quan hệ tốt hơn,

but we find that there are these ingredients,

nhưng chúng tôi cũng nhận ra có những yếu tố này,

just like taking care of your health --

đơn cử như chăm sóc sức khỏe bạn --

you know, not smoking, not abusing alcohol or drugs,

bạn biết đấy, không hút thuốc, không lạm dụng rượu bia hoặc thuốc,

exercising regularly,

tập thể dục thường xuyên,

getting regular health care,

được chăm sóc sức khỏe thường xuyên,

having access to health care.

tiếp cận dịch vụ y tế.

All of those things really matter for our health.

Tất cả những điều đó thực sự quan trọng với sức khỏe của ta.

WPR: And you start the book with a question.

WPR: Thầy bắt đầu cuốn sách với một câu hỏi.

You say, "If you had to make one life choice right now

Thầy nói: ”Nếu bạn phải đưa ra một lựa chọn cuộc đời ngay bây giờ

to set yourself on the path to future health and happiness,

để đặt chân lên con đường dẫn đến sức khỏe và hạnh phúc tương lai,

what would it be?"

lựa chọn đó sẽ là gì?””

And from hearing your talk today,

Sau khi nghe bài nói của thầy hôm nay,

we know that the right answer to that question

chúng ta đều biết đáp án chính xác cho câu hỏi đó

is to build more warm connections.

là xây dựng các mối quan hệ ấm nồng hơn.

But I want to ask you about the use of the word "choice" there

Nhưng tôi muốn hỏi thầy về cách sử dụng từ “lựa chọn” trong sách

and understanding more about whether or not having warm connections

và hiểu hơn về việc liệu có hay không có những mối quan hệ ấm nồng

is a choice that we make

là lựa chọn của chúng ta,

or, to put it another way,

hay nói cách khác,

ta có các phẩm chất nào có thể giúp mình trở thành con người quảng giao hơn không

are there qualities that each of us have that maybe make us more social people

and that these are just baked into our personalities?

và các phẩm chất này có ăn sâu vào tính cách của chúng ta?

Can we decide to be a person who makes connections?

Chúng ta có thể lựa chọn trở thành người tạo dựng các mối quan hệ không?

RW: That's a really important point because we differ.

RW: Đó là điểm vô cùng quan trọng bởi vì mỗi người mỗi khác mà.

We are all different in how much connection we want and benefit from.

Mức độ kết nối và lợi ích có được mà mỗi người mong muốn là khác nhau.

So some of us are introverts, and that’s just fine.

Vài người trong chúng ta là người hướng nội và vậy chẳng sao cả.

That's perfectly normal.

Hoàn toàn bình thường.

And introverts don't want a lot of connections.

Và những người hướng nội không muốn có nhiều mối quan hệ.

In fact, being with a lot of people is exhausting for introverts.

Thực tế, việc ở cạnh quá nhiều người sẽ khiến người hướng nội mệt mỏi.

And so some people just need one or two good relationships.

Và vậy nên một vài người chỉ cần một hoặc hai mối quan hệ tốt.

Everybody needs a little bit of connection.

Mỗi cá nhân đều cần một ít mối quan hệ.

But some people actually don't need a lot.

Nhưng vài người thực sự không cần nhiều.

And so what we want to do is try to figure out for ourselves

Và điều mà chúng ta muốn làm là cố gắng tìm ra cho bản thân

what's right for me.

điều gì phù hợp với mình.

And that involves, really, just tuning in and saying,

Và việc đó bao gồm, thực sự đó, chỉ cần điều chỉnh và nói,

"OK, I'm energized by being with a lot of people,

“Được rồi, ở cạnh nhiều người tiếp thêm năng lượng cho tôi,

so I'm going to do that,"

nên tôi sẽ làm thế,”

or "No, I'm exhausted by being with a lot of people.

hoặc “Không, tôi mệt mỏi khi ở cạnh nhiều người.

For me, you know, a quiet conversation with one person

Với tôi, bạn biết đấy, cuộc trò chuyện yên tĩnh với một người

là việc năng lượng nhất tôi có thể làm

is the most energizing thing I can do in the interpersonal realm."

trong lĩnh vực giao tiếp giữa các cá nhân.”

And so it's really a matter of discerning what's right for each person.

Vì vậy, vấn đề thực sự là tìm ra điều phù hợp đối với mỗi người.

WPR: And what factors have you found contribute to that?

WPR: Và thầy nghĩ những tác nhân nào góp phần tạo nên điều đó?

Maybe things from early in life or childhood

Có lẽ những thứ từ thời non trẻ hoặc thuở thơ ấu

that might actually shape our ability to make these connections later in life?

có thể thực sự định hình khả năng tạo dựng các mối quan hệ khi trưởng thành?

RW: Yes, so, many of our social skills we learn when we're growing up.

RW: Vâng, ta học được nhiều kỹ năng xã hội trong quá trình lớn lên.

We learn it in our families,

Chúng ta học trong gia đình mình,

we learn it at school and on the playground.

chúng ta học tại trường và sân chơi.

They can be learned, and they can be improved

Chúng có thể được học và được cải thiện

as we get into adulthood.

khi bước vào tuổi thành niên.

They’re not set in stone once we’re done with childhood.

Những kỹ năng này không bị ấn định ngay cả khi ta đã trưởng thành.

So it's really important to see the ways that, you know,

Vì vậy, điều thực sự quan trọng là phải quan sát những cách mà, bạn biết đấy,

just like some of the suggestions I made,

giống như vài gợi ý mà tôi đưa ra,

ways that you can practice getting better at this,

những cách bạn có thể luyện tập để thành thạo hơn trong giao tiếp,

because it really pays off.

bởi vì nó thực sự đáng giá.

But some people are not so good at this.

Nhưng vài người không giỏi giao tiếp.

And they can have perfectly wonderful,

Và họ có thể có cuộc đời hoàn hảo, hạnh phúc, lành mạnh

happy, healthy lives

without being social butterflies and extroverts.

mà không cần phải giao thiệp xã hội nhiều hoặc là người hướng ngoại.

And I just want to name that

Và tôi chỉ muốn nhắc đến điều đó

so that people don't go away thinking,

để mọi người không rời đi và nghĩ rằng,

"Gosh, if I'm not an extrovert, I'm out of luck."

“Khỉ thật, nếu tôi không hướng ngoại, tức là tôi đã không gặp may.”

Not true at all.

Không hề đúng chút nào.

Many of our happiest people had quieter lives.

Nhiều người hạnh phúc nhất trong chúng ta sống cuộc đời lặng lẽ hơn.

WPR: And you know, I guess to the tips that you offered in the talk, you know,

WPR: Thầy biết đấy, tôi đoán các bí quyết mà thầy đưa ra trong bài nói,

you talked about how we can build warm connections,

thầy nói về cách chúng ta xây dựng những mối quan hệ ấm nồng,

steps that we can take.

những bước chúng ta có thể thực hiện.

Và ý tưởng về luyện tập có tính xã hội.

And this idea of social fitness.

And so I'm curious how can we actually assess our social fitness,

Và tôi cũng tò mò về việc làm thế nào để ta đánh giá được việc luyện tập xã hội,

and as you said, to sort of, understand what is right for us

như thầy đã nói, nhằm hiểu ra

số lượng bao nhiêu bạn bè là phù hợp đối với bản thân mình.

in terms of how many friends to have.

And is it possible to sustain warm relationships

Liệu có thể duy trì những quan hệ ấm nồng

if you aren't really intentional in thinking about your social fitness?

nếu ta không thực sự chú tâm nghĩ về rèn luyện xã hội không?

RW: That question of how do we assess our social fitness,

RW: Câu hỏi về cách chúng ta đánh giá hoạt động rèn luyện xã hội của bản thân,

thực sự chỉ cần kiểm tra và nói rằng,

it's really checking in and saying,

am I as connected as I would like to be

liệu tôi có gắn kết với mọi người như ý tôi muốn chưa?

to other people?

And if I'm not, what am I missing?

Và nếu chưa, tôi còn thiếu điều gì?

So not all relationships provide us with the same stuff.

Vậy nên các mối quan hệ khác nhau mang đến cho ta những điều khác nhau.

Some relationships are relationships we have because they're fun,

Một vài trong số đó là những mối quan hệ ta duy trì bởi vì nó vui,

you know?

đúng không?

Họ là những người tôi thích hẹn gặp và cùng tiệc tùng.

And so they're the people I like to go out and party with.

Some relationships are the relationships that help me when I'm scared or hurting

Vài mối quan hệ giúp đỡ tôi khi tôi sợ hãi hoặc tổn thương

or worried about something.

hoặc lo lắng về điều gì đó.

And I need someone to talk things over with.

Và tôi cần ai đó để tâm sự.

I need a sounding board, a good advisor.

Tôi cần một người lắng nghe, một cố vấn tốt.

Some relationships are the people who, you know,

Một số mối quan hệ là những người

cho tôi mượn dụng cụ khi tôi cần sửa đồ mà không có dụng cụ phù hợp

loan me tools when I need to fix something and I don't have the right tool

or give me a ride to the doctor.

hoặc đưa tôi đến bác sĩ.

So part of it is checking in about, what am I missing?

Một phần của vấn đề là kiểm tra xem tôi đang thiếu điều gì?

And then seeing what might be possible

Và nhìn nhận điều gì khả thi

in terms of developing more of the relationships

để phát triển thêm các mối quan hệ

that give us the things we want more of.

mà đem lại cho chúng ta nhiều hơn những gì chúng ta muốn.

WPR: And along those same lines, TED Member Tiana wants to know:

WPR: Cũng tương tự, một thành viên của TED tên là Tiana muốn biết:

How do we define if a relationship is actually meaningful or not?

Làm thế nào để xác định một mối quan hệ thực sự có ý nghĩa hay không?

I mean, it sounds like understanding what these voices are saying,

Nghe có vẻ như cố gắng hiểu những giọng nói (nội tâm) đó đang nói gì,

but are there other things we should pay attention to, to know if it's valuable,

nhưng liệu còn những thứ gì khác mà ta nên chú ý tới

để biết liệu đây có phải là mối quan hệ đáng giá, ấm áp?

if this is a warm connection?

RW: One way to think about it

RW: Nghĩ theo một cách khác thì

is not whether the relationship is smooth all the time,

vấn đề không phải là liệu mối quan hệ có luôn suôn sẻ,

but whether we feel that we can be authentic,

mà là liệu chúng ta có cảm thấy rằng ta đang thể hiện con người thật của mình,

we can be ourselves in a relationship.

ta có thể là chính ta trong mối quan hệ.

And obviously, we won't be the same selves

Và hiển nhiên, ta chẳng thể hiện bản thân trong mối quan hệ công việc

in a work relationship that we might be with our, you know, beloved sister,

giống như cách mà ta cư xử với người chị em thân yêu của mình,

you know.

các bạn hiểu mà.

But still, can I be myself in the most essential ways?

Dù thế hãy cứ hỏi, về cơ bản, tôi có thể là chính mình không?

Can I express myself?

Tôi có thể bộc lộ bản thân không?

And can the other person express themselves?

Hay người còn lại có thể bộc lộ bản thân họ hay không?

Because I think that's where --

Bởi vì tôi nghĩ đó là nơi--

what we really want is to feel known

Điều chúng ta thực sự muốn là cảm giác được nhìn nhận và thấu hiểu

and to feel seen

and not to feel like we are having to maintain a façade

và không cảm thấy như mình đang phải duy trì một bộ mặt

that hides who we are.

che giấu con người thực sự của mình.

And so the best relationships are those where we feel we can be ourselves.

Vậy nên các mối quan hệ tốt nhất là

các mối quan hệ khiến ta cảm thấy được là chính mình.

WPR: And you talked about how, really, it's romantic relationships, friendships,

WPR: Và thầy có nói về cách mà, thực sự, những mối quan hệ lãng mạn, tình bạn,

acquaintances,

các mối xã giao,

tất cả các mối quan hệ đều quan trọng.

I mean, all of these relationships matter.

But do you find that one of these is maybe more significant than the other,

Nhưng thầy có nhận thấy kiểu quan hệ nào quan trọng hơn những kiểu khác không,

or how do you look at them?

hoặc thầy nhìn nhận chúng như thế nào?

RW: I look at it in terms of the secure attachment we think about.

RW: Tôi xem xét dưới góc độ của sự gắn bó an toàn mà chúng tôi nghĩ đến.

Attachment is a word for being warmly, securely connected.

Sự gắn bó là một từ để chỉ sự kết nối ấm áp, an toàn.

It’s the “Who can you call in the middle of the night if you’re sick or scared?”

Đó là “Bạn có thể gọi ai tới lúc nửa đêm nếu bạn ốm hay sợ hãi?”

Nên tôi xem xét thông qua những thuật ngữ này,

So I think of it in those terms,

not necessarily the person's role, defined role in our life,

không màng đến vai trò của người đó, vai trò cụ thể của họ trong đời ta,

like romantic partner or boss.

như người yêu hoặc sếp.

But it’s the “Does this person have my back?”

Mà đó chính là “Liệu người này có ủng hộ tôi hay không?”

And so that's, I think, the defining element

Bởi vậy, tôi nghĩ đấy là yếu tố quyết định

that we want to find somewhere in our world.

mà chúng ta muốn tìm được ở nơi nào đó trong thế giới của mình.

WPR: So we have so many member questions coming in, Bob,

WPR: Ta có khá nhiều câu hỏi từ các thành viên gửi về đấy thầy Bob ạ,

and I'm going to kind of go through a few more of them.

và tôi sẽ đọc qua một vài câu trong số đó.

So TED Member Nancy wants to know if you think it’s possible

Thành viên TED Nancy muốn biết liệu thầy nghĩ có khả năng

for an endemically unhappy person at some point in life to obtain happiness.

người vốn dĩ bất hạnh có được hạnh phúc vào một lúc nào đó trong đời không?

RW: Yes. And thank you for asking that question.

RW: Vâng. Và cảm ơn bạn vì câu hỏi.

So we have a couple of life stories in our book,

Chúng tôi có viết về vài câu chuyện đời trong cuốn sách của chúng tôi,

the book contains real stories of real people.

quyển sách có những câu chuyện thực của những con người thực.

The names are disguised to protect confidentiality.

Những cái tên được thay đổi để bảo vệ quyền riêng tư.

But some of those stories are of people who have big turnarounds late in life,

Nhưng có vài câu chuyện là của những người đón nhận các bước ngoặt lớn hơi muộn,

people who were isolated and less happy

những người bị cô lập và ít vui vẻ

and in their 60s found a whole community.

đã tìm thấy cộng đồng của mình khi bước vào tuổi 60.

One man found a community at a gym

Một người đàn ông tìm được cộng đồng tại phòng gym

that he never dreamed he would find.

mà ông có mơ cũng không nghĩ sẽ tìm ra.

And so the message that we get from studying these thousands of lives is:

Và thông điệp chúng tôi nhận được từ việc nghiên cứu hàng nghìn cuộc đời là:

it is never too late.

chẳng bao giờ là quá trễ.

And so don't assume that it's too late for you,

Vậy nên đừng mặc định rằng đã quá muộn đối với bạn,

even if you feel like you've not had good luck with this in the past.

kể cả khi bạn cảm thấy mình không may mắn với điều này trong quá khứ.

WPR: Well, Bob, we're getting some questions about you.

WPR: Thầy Bob ạ, chúng tôi đang nhận về vài câu hỏi về thầy.

And I want to turn to you for a second.

Và tôi muốn muốn chuyển chủ đề sang thầy trong giây lát.

And I'm curious how running this study has changed the way you approach life

Tôi tò mò việc thực hiện nghiên cứu này đã thay đổi cách nhìn nhận cuộc sống

and your own pursuit of happiness.

và mưu cầu hạnh phúc của thầy ra sao.

RW: Oh, gosh.

RW: Ôi trời.

Well, one of the things it's helped me with is the idea

Chà, một trong những điều giúp ích cho tôi

là ý niệm rằng mỗi người đều gặp rắc rối trong cuộc sống.

that everybody has struggles in their life.

That has been so meaningful to me

Điều đó rất có ý nghĩa đối với tôi

because I can also look at the world and say,

bởi vì tôi có thể nhìn vào thế giới và nói,

"Gee, other people seem to have lives

“Chà, dường như những người khác có cuộc sống quá đỗi viên mãn và hoàn hảo.”

that have it all figured out and perfect lives."

It is so helpful to know

Nhưng cũng thật hữu ích khi biết

that there isn't a person on the planet

rằng chẳng có ai trên hành tinh này không gặp khó khăn cả.

who doesn't have struggles.

And it makes me feel less alone when I can recognize that.

Và nó khiến tôi cảm giác đỡ cô đơn khi tôi có thể nhận ra điều đó.

And that's one of the reasons why I want to keep getting these messages out,

Và đó là một trong những lý do tại sao tôi muốn chia sẻ những thông điệp này,

after having studied thousands of lives.

sau khi nghiên cứu hàng nghìn cuộc đời.

And I think the other thing that it's changed is my own priorities.

Và tôi nghĩ một điều còn lại mà nghiên cứu đã thay đổi là những ưu tiên của tôi.

So I realize,

Tôi nhận ra,

OK, I can sit here this afternoon and edit another paper

được thôi, tôi có thể ngồi đây cả chiều và chỉnh sửa một bài nghiên cứu khác

or do more work,

hoặc làm thêm nhiều công việc,

or I can see my friend who I haven't seen in a month.

hoặc tôi có thể gặp bạn bè mà tôi đã chẳng gặp cả tháng nay.

And so I’ve become more active in taking care of my relationships,

Và tôi cũng trở nên chủ động hơn trong việc chăm sóc các mối quan hệ của mình,

and it makes a big difference.

và nó đã tạo ra một sự thay đổi lớn.

So I would say that those are the two big things for me

Vậy nên tôi muốn nói rằng chúng là hai điều lớn lao nhất

that directing this study has changed about my life.

mà việc chỉ đạo nghiên cứu này đã thay đổi đối với cuộc đời của tôi.

WPR: We have a question from TED Member Nesa.

WPR: Ta có một câu hỏi từ Thành viên TED - Nesa.

They ask: “As a mother of two very young children,

Cô ấy hỏi: “Dành cho một người mẹ của hai đứa con nhỏ,

what advice do you have for parents to build strong,

có lời khuyên nào để phụ huynh xây dựng mối quan hệ bền vững, lành mạnh

healthy relationships,

now through adulthood?"

kể từ bây giờ cho đến khi con cái trưởng thành không?”

RW: For parents,

RW: Đối với các bậc cha mẹ,

it’s really helping your children to pay attention

thật sự cần giúp con của các bạn

để tâm đến cảm xúc của chính mình

to how they feel

and to learn to use their feelings with more choice.

và học sử dụng cảm xúc của mình với nhiều lựa chọn hơn.

So learning to love what they love and hang on to what they love,

Vậy, việc học cách yêu thứ chúng yêu và kiên trì với thứ mà chúng yêu thích,

even if it's not so popular.

dù cho nó không quá phổ biến.

You know, I had a mother talk to me

Bạn biết đấy, có một người mẹ kể cho tôi

about how her child really loved doing improv comedy.

về việc con của cô ấy thực sự thích diễn kịch ứng tác.

And he’s only 12,

Và cậu bé mới chỉ 12 tuổi,

and his friends don't like that.

nhưng bạn bè cậu bé không thích.

And so we talked about how do you help your child feel supported

Chúng tôi bàn về cách để giúp con cái cảm thấy được ủng hộ

in loving what he loves and taking an improv class, right?

khi yêu thích những gì mà chúng yêu thích và đi học lớp kịch ứng tác, nhỉ?

So helping your kids learn that it's OK to love something

Vậy nên hãy giúp con bạn hiểu rằng

yêu thích thứ gì đó khác với những đứa trẻ còn lại là chuyện bình thường

that's not the same as all the other kids in their group

and keep loving what they love.

và hãy cứ yêu những thứ chúng yêu.

And helping kids learn that it’s OK to be unhappy

Và giúp con bạn hiểu rằng buồn bã cũng chẳng sao cả

and that that will pass,

và rằng mọi chuyện rồi sẽ qua,

that feelings come and go.

rằng những cảm xúc đến rồi lại đi.

That it’s OK to disagree.

Rằng ta có thể không đồng tình.

Families can model,

Gia đình có thể là hình mẫu,

parents can model for kids.

cha mẹ có thể làm mẫu cho con cái.

We can have disagreements.

Chúng ta có thể bất đồng ý kiến.

We can work it out and and hold on to these good relationships

Chúng ta có thể cùng giải quyết và giữ vững những mối quan hệ tốt đẹp này

even through disagreements.

ngay cả khi không đồng tình với nhau.

Those are some of the biggest lessons we can help our children with,

Đó là một vài bài học lớn nhất chúng ta có thể giúp con mình,

about how to use their feelings

về cách sử dụng cảm xúc của chúng

rather than kind of, be buffeted by their feelings

thay vì bị vùi dập bởi những cảm xúc

and ruled by their feelings.

và bị chi phối bởi cảm xúc của chúng.

WPR: I'm curious just where you see the study going from here.

WPR: Tôi tò mò không biết thầy sẽ nghiên cứu gì tiếp kể từ giờ trở đi.

RW: We are collecting more data, even as we speak.

RW: Chúng tôi đang thu thập thêm dữ liệu, ngay lúc này đây khi ta đang trò chuyện.

We are collecting more information from the children.

Chúng tôi thu thập thêm nhiều thông tin từ những người con.

Almost all the original participants have passed away,

Phần lớn tất cả những người tham gia ban đầu đã qua đời,

but their children are all Baby Boomers, on average.

nhưng con cái của họ nói chung đều sinh vào thời kỳ Bùng nổ Trẻ sơ sinh.

And so we're collecting information,

Và chúng tôi đang thu thập thông tin,

including about what life was like during the pandemic.

bao gồm cuộc sống của họ ra sao trong thời kỳ đại dịch.

Also collecting information about how they use social media,

Cả việc thu thập thông tin về cách họ sử dụng các truyền thông xã hội,

which is something we've all been talking about a bit here.

cũng là chủ đề mà chúng ta đã đề cập một chút ở đây.

And I think in terms of the future,

Và tôi nghĩ về tương lai,

we see ourselves as wanting to make our data available

chúng tôi muốn dữ liệu của mình khả dụng

to more and more researchers.

cho nhiều nhà nghiên cứu hơn.

So we want to collaborate, and we do collaborate,

Vậy nên tôi muốn hợp tác, và chúng tôi đã hợp tác

with other research groups.

với những nhóm nghiên cứu khác.

Chúng tôi bảo họ, hãy cứ sử dụng dữ liệu của chúng tôi

We say, come in and use our data

and ask new questions that we don’t even think to ask.

và đặt thêm những câu hỏi mới mà chúng tôi thậm chí không nghĩ đến.

Because we have this treasure trove of information about thousands of lives.

Bởi vì chúng tôi có kho tàng thông tin quý giá về hàng ngàn cuộc đời.

And then we're going to make it publicly available on public websites,

Và sau đó chúng tôi chuẩn bị công bố trên những websites công cộng,

because, you know, much of our work

bởi vì, phần lớn thành tựu của chúng tôi được tài trợ bởi chính phủ liên bang,

has been funded by the federal government,

by NIH, with taxpayer money.

bởi Viện Y tế Quốc gia, với tiền đóng thuế.

And so we feel a responsibility to make this information available

Và chúng tôi cảm thấy mình có trọng trách phải cung cấp nguồn thông tin này

to other researchers

cho những nhà nghiên cứu khác

who want to ask their own questions about our data.

những ai muốn đặt các câu hỏi của riêng họ về nguồn dữ liệu của chúng tôi.

WPR: Well, Bob, you’ve shared so many great things with us.

WPR: Vâng, thầy Bob à, thầy đã chia sẻ rất nhiều điều tuyệt vời với chúng tôi.

You know, I feel like if people were listening

Thầy biết đấy, tôi cảm thấy nếu mọi người lắng nghe

and trying to absorb all of it,

và cố gắng lĩnh hội tất cả điều đó,

and at the very end of this conversation

và trước khi kết thúc buổi thảo luận này,

you want just one nugget of information, that if you missed everything,

nếu thầy chỉ chọn một thông điệp quý giá phòng khi có người bỏ lỡ mọi thứ,

what is the one thing that you want everyone to walk away from,

đâu là một điều mà thầy muốn mọi người nghe sẽ nhớ,

at the end of this conversation?

tại cuối buổi thảo luận này?

RW: That if you want to make one choice today

RW: Nếu bạn muốn đưa ra một lựa chọn vào hôm nay

that will make you healthier and happier,

mà sẽ giúp bạn khỏe mạnh và hạnh phúc hơn,

it is to pay attention to improving your connections with other people.

đó sẽ là để tâm tới việc cải thiện những mối quan hệ với người khác.

That that is such a good investment, and it will pay off for years to come.

Đó là một khoản đầu tư xứng đáng và nó sẽ được đền đáp trong nhiều năm tới.

[Want to support TED?]

[Bạn muốn hỗ trợ TED?]

[Become a TED Member!]

[Hãy trở thành Thành viên TED!]

[Learn more at ted.com/membership]

[Đọc thêm tại ted.com/membership]