Life Is Hard. Art Helps | Liana Finck | TED

Translator: An Bình Nguyễn Reviewer: Trang Phạm

The ways of the world often baffle me.

Cách vận hành của thế giới này thường khiến tôi bối rối.

I sometimes wonder if I missed the memo about the most basic things.

Đôi khi, tôi tự hỏi liệu mình có bỏ sót những điều cơ bản nhất hay không.

What are you supposed to make for dinner?

Chẳng hạn như nên nấu món gì cho bữa tối?

What do you talk about in an elevator?

Nói gì khi đi thang máy?

Why do people cut in line?

Tại sao mọi người chen hàng?

How do you leave a dinner party without being rude?

Làm thế nào để lịch sự rời khỏi một bữa tiệc tối?

Or do you leave it all?

Hay có nên rời khỏi đó không?

["Why are you still here?"]

["Tại sao bạn vẫn còn ở đây?"]

(Laughter)

(Cười)

Với thế giới quan như thể người ngoài hành tinh,

My tendency to see the world like I'm from outer space

was a bit of a liability when I was a kid.

tôi đã gây ra chút rắc rối khi còn bé.

True story.

Thật đấy.

["What's a noogie?"]

["Kí đầu là gì?"]

(Laughter)

(Cười)

But it's been helpful in my career.

Nhưng điều đó có ích trong sự nghiệp của tôi.

I'm a cartoonist.

Tôi là một họa sĩ hoạt hình.

When I first started making cartoons for The New Yorker about a decade ago,

Khi mới bắt đầu vẽ hoạt hình cho The New Yorker khoảng một thập kỷ trước,

I kept my ideas light and quirky.

tôi luôn nghĩ ra các ý tưởng kỳ khôi.

And please shout out if you don't get any of them,

Hãy lên tiếng nếu bạn không hiểu bất kỳ chi tiết nào ở đây,

I'll explain.

tôi sẽ giải thích.

(Laughter)

(Cười)

["The synchronized swim team quits"]

["Đội bơi đồng bộ bỏ đi"]

I didn't draw anything too personal.

Tôi không vẽ điều gì quá mang tính cá nhân.

["Unicorns do exist!"]

["Kỳ lân có thật đấy!"]

I mean, personal for someone.

Ý tôi là mang tính cá nhân với một ai đó.

I figured I was too specific,

Tôi phát hiện ra mình vẽ quá cụ thể,

too hard to relate to and read, possibly, too female.

quá khó để người xem đọc và đồng cảm, cũng có thể là quá liên quan đến nữ giới.

It took a breakup.

Thế nên tôi chia tay.

(Laughter)

(Cười)

["I know there would be a time

[Tôi biết sẽ có lúc

I could wear them without destroying my feet."]

đi được giày cao gót mà không bị đau chân."]

(Laughter)

(Cười)

It took a breakup to get me to start drawing more autobiographically.

Thế nên tôi chia tay để bắt đầu vẽ tranh mang tính tự sự hơn.

The pain I was feeling, although objectively pretty run of the mill,

Nỗi đau mà tôi trải qua, dù khách quan thì cũng khá bình thường,

was impossible to ignore.

không phải là chuyện có thể bỏ qua.

[Tunnel of love]

[Đường hầm tình yêu]

I knew that drying was my strongest problem-solving tool.

Tôi biết rằng vẽ là công cụ hiệu quả nhất giúp tôi giải quyết vấn đề.

So I decided to diagram what I was going through.

Vì vậy, tôi quyết định vạch ra những gì mình đã trải qua.

[Tunnel of love. Just kidding. Wall of death.]

[Đường hầm tình yêu. Đùa thôi. Bức tường tử thần.]

(Laughter)

(Cười)

By making these drawings, I could see how my ex and I had hurt each other.

Khi vẽ như vậy, tôi thấy được mình và người yêu cũ từng làm tổn thương nhau

And move on.

và rồi bước tiếp.

Onto other breakups.

Chia tay thêm vài lần.

["Again?" Pit of despair]

["Lại nữa à?" Hố sâu tuyệt vọng]

(Laughter)

(Cười)

Drawing from my own life was a revelation to me,

Vẽ theo cuộc sống của chính mình là một quá trình khám phá đối với tôi,

not only because it helped me understand myself better,

vì việc này không chỉ giúp tôi hiểu hơn về bản thân

but because it made me see for the first time

mà qua đó, lần đầu tiên tôi thấy rằng

that people could relate to me.

mọi người đồng cảm với mình.

Now that I had this amazing tool,

Giờ khi đã có công cụ tuyệt vời này,

there were so many problems I wanted to solve with it.

tôi muốn dùng nó để giải quyết rất nhiều vấn đề.

The problem of scheduling.

Vấn đề về sắp xếp lịch trình.

[Work | Family / Friends]

[Công việc | Gia đình/Bạn bè]

The problem of too many things happening all at the same time.

Vấn đề về việc có nhiều chuyện xảy ra cùng lúc.

[ "I'm having a birthday party! "I'm visiting New York!"]

["Tôi sắp tổ chức tiệc sinh nhật! "Tôi sắp đi New York!"]

The problem, relatedly, of time.

Bên cạnh đó là vấn đề về thời gian.

[Childhood / now]

[Tuổi thơ/Hiện tại]

And finally, dating again.

Cuối cùng lại là vấn đề hẹn hò.

(Laughter)

(Cười)

There's an endless amount to say about dating.

Có vô số chuyện để nói về vấn đề hẹn hò.

(Laughter)

(Cười)

There are, of course, problems

Tất nhiên là có những vấn đề

that can't be summed up in a single drawing.

không thể được gói gọn trong một bức tranh duy nhất.

For these problems, you need many drawings.

Đối với những vấn đề này, bạn cần nhiều bức tranh.

One more complex problem I have is with God.

Một vấn đề phức tạp hơn của tôi có liên quan đến Chúa.

I'm Jewish, so I'm talking about the God of the Old Testament.

Vì là người Do Thái nên ý tôi là Chúa trong Kinh Cựu Ước.

My problem with God isn't actually a big problem.

Vấn đề của tôi với Chúa không thực sự lớn lắm.

It's just, I don't know, it's stayed with me.

Chỉ là, tôi không biết nữa, nó vẫn tồn tại.

My problem with God is that he's too confident.

Vấn đề của tôi với Chúa là ông ấy quá tự tin.

(Laughter)

(Cười)

For me, creation is an act of solving problems,

Đối với tôi, sáng tạo là hành động giải quyết các vấn đề,

of figuring things out.

mang tính khám phá.

God already seems to have everything figured out.

Chúa dường như đã thấu hiểu mọi việc rồi.

Tôi thấy ông ấy giống một vị vua hơn là đấng tạo hóa.

He strikes me as more of a king than a creator.

And I'm not sure you can be both.

Tôi không chắc là Chúa có thể đảm nhận cả hai.

As an experiment,

Để thử nghiệm,

I decided to remake the Book of Genesis as a graphic novel.

tôi quyết định chuyển thể Sách Sáng thế thành truyện tranh.

My version of God is not confident.

Phiên bản Chúa của tôi không tự tin.

And maybe not coincidentally,

Và có lẽ không phải ngẫu nhiên

she's a woman.

đó là một người phụ nữ.

It surprised me how few changes I needed to make to the original text,

Thật đáng ngạc nhiên là tôi chỉ cần thay đổi chút ít so với bản gốc

which is sparse and ancient and lends itself well to interpretation.

vốn lâu đời và không hiếm nên dễ diễn giải.

For example,

Ví dụ,

the Bible opens in this mysterious, moody way

Kinh Thánh mở đầu bằng hình ảnh bí ẩn, đầy tâm trạng

with God floating aimlessly on the face of a dark, mysterious void.

khi Chúa trôi lơ lửng vô định trên một khoảng không tối tăm, huyền ảo.

In my version, I have her floating this way

Ở phiên bản của mình, tôi để cô ấy chìm đắm trong suy nghĩ này

because she's feeling despondent about her limitations as an artist.

vì Chúa thấy chán nản về những giới hạn của cô ấy trong vai trò nghệ sĩ.

She's made this messy, wet, mixed up dark first drafts of the world,

Chúa tạo ra bản nháp thế giới đầu tiên đầy hỗn độn, ướt át, rối ren

and she just doesn't know where to go from here.

và không biết nên làm gì tiếp.

My version of God doesn't know exactly what she's doing,

Phiên bản Chúa của tôi không biết chính xác những gì cô ấy đang làm,

but she draws a horizon line, and things start to fall into place.

nhưng cô ấy vẽ một đường chân trời rồi mọi thứ bắt đầu đâu vào đấy.

She banishes Adam and Eve from the Garden of Eden,

Cô ấy trục xuất Adam và Eva từ Vườn Địa Đàng,

not because they disobeyed her,

không phải vì họ không vâng lời,

but because, by eating the apple and becoming wise,

mà vì họ đã ăn trái táo cấm và trở nên khôn ngoan

she feels they have outgrown the world she created for them,

nên Chúa cảm thấy họ đã phát triển vượt quá thế giới được tạo ra,

and she needs to let them go.

do đó Ngài cần để họ rời đi.

She scatters the builders of the Tower of Babel,

Chúa phân tán những người xây dựng Tháp Babel

not because she's threatened by their power,

không phải vì bị sức mạnh của họ đe dọa,

but because, like any introvert,

mà vì giống như bất kỳ người hướng nội nào,

she needs her privacy.

cô ấy cần sự riêng tư.

(Laughter)

(Cười)

When she destroys the world in the story of Noah,

Chúa hủy diệt thế giới trong câu chuyện về Noah

it's not because she's incensed with mankind,

không phải vì phẫn nộ với loài người,

but because she's incensed with herself.

mà vì cô ấy tức giận với chính mình.

She knows she could have done a better job when she made us.

Chúa biết đáng lẽ mình có thể tạo ra chúng ta tốt hơn.

My adaptation of the Book of Genesis

Bản chuyển thể Sách Sáng thế của tôi

is a creation story full of false starts and absurdities.

là một câu chuyện tạo hóa đầy những khởi đầu sai lầm và điều phi lý.

Nhưng đó vẫn là câu chuyện tạo hóa.

But it's a creation story all the same.

One in which a self-conscious woman,

Câu chuyện kể về một người phụ nữ e dè,

even though she worries and makes mistakes,

tuy lo lắng và phạm sai lầm,

is nonetheless a successful, committed artist.

nhưng vẫn là một nghệ sĩ tận tâm và thành công.

When I finished my book,

Khi hoàn thành cuốn truyện,

I did feel a new connection to the God of the Torah

tôi cảm thấy có mối liên kết mới với Chúa trong Kinh Torah

and a new sense of belonging to my religion.

và thân thuộc hơn với tôn giáo của mình.

Tôi cũng cảm thấy mình hòa nhập hơn,

I also felt a new sense of belonging,

period.

chắc chắn.

It's lonely being someone who has no idea how to act normal.

Thật cô đơn khi một người không biết làm thế nào để hành động bình thường.

But it's profoundly less lonely being that person

Nhưng sẽ bớt cô đơn hơn nhiều nếu người đó

in a world created for her

ở một thế giới được tạo ra cho mình

bởi một vị Chúa lúng túng, e dè.

by an equally awkward, self-conscious God.

These days,

Giờ đây,

khi lo lắng về việc không biết nên nấu món gì cho bữa tối,

when I worry that I won't know what to make for dinner,

I remind myself that God wouldn't know either.

tôi sẽ tự nhắc nhở mình rằng Chúa cũng sẽ không biết.

(Laughter)

(Cười)

This picture is giving me anxiety.

Bức tranh này khiến tôi lo lắng.

(Laughter)

(Cười)

It's like, literally, I drew it from life.

Tôi lấy cảm hứng từ cuộc sống để vẽ nó.

(Laughter)

(Cười)

This gives me the confidence

Điều này khiến tôi tự tin

to embrace my cluelessness and just wing it.

chấp nhận sự bỡ ngỡ của mình và tùy cơ ứng biến.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

Thank you, thank you so much.

(Cheers and applause)

(Vỗ tay)