Shonda Rhimes and Cyndi Stivers: The future of storytelling | TED

Translator: thuydung nguyenvu Reviewer: Jessie Nguyễn

Cyndi Stivers: So, future of storytelling.

Cyndi Stivers : Tương lai nghề biên kịch.

Before we do the future,

Trước khi chúng ta nói đến tương lai,

let's talk about what is never going to change about storytelling.

hãy nói về những điều không không bao giờ thay đổi với nghề biên kịch.

Shonda Rhimes: What's never going to change.

Shonda Rhimes: Điều gì không thay đổi ư?

Obviously, I think good stories are never going to change,

Tôi nghĩ những kịch bản hay thì không bao giờ thay đổi,

the need for people to gather together and exchange their stories

người ta cần ngồi bên nhau và chia sẻ câu chuyện trong đó

and to talk about the things that feel universal,

và họ nói về những chuyện trên khắp thế giới

the idea that we all feel a compelling need to watch stories,

về những ý tưởng mà tất cả chúng ta đều muốn xem,

to tell stories, to share stories --

muốn kể lại và chia sẻ.

sort of the gathering around the campfire

Chúng ta quây quần bên bếp lửa

to discuss the things that tell each one of us

nói chuyện với nhau và ta biết

that we are not alone in the world.

chúng ta không hề đơn độc.

Those things to me are never going to change.

Tôi nghĩ những điều này không bao giờ mất đi.

That essence of storytelling is never going to change.

Vì vậy nghề viết kịch cũng không bao giờ mai một.

CS: OK. In preparation for this conversation,

CS: Vâng. Để chuẩn bị cho cuộc trò chuyện này,

I checked in with Susan Lyne,

tôi từng nói chuyện với Susan Lyne,

who was running ABC Entertainment

người điều hành ABC Entertainment

when you were working on "Grey's Anatomy" --

khi chị đang làm TV series "Grey's Anatomy".

SR: Yes.

SR: Đúng vậy.

CS: And she said that there was this indelible memory she had

CS: Và chị ấy nói rằng chị ấy có một kỉ niệm không thể quên

of your casting process,

trong quá trình tuyển diễn viên.

where without discussing it with any of the executives,

Chị không bàn bạc trước với các giám đốc,

you got people coming in to read for your scripts,

chị mời tất cả mọi người dù là ai

and every one of them was the full range of humanity,

đến để đọc kịch bản,

you did not type anyone in any way,

chị không giới hạn bất kì ai, cũng không loại bỏ bất kì ai,

and that it was completely surprising.

điều này khiến mọi người ngạc nhiên.

So she said, in addition to retraining the studio executives,

Susan Lyne nói, ngoài việc làm thay đổi các giám đốc studio,

you also, she feels,

Susan cảm thấy- mà tôi cũng cảm thấy-

and I think this is -- I agree,

là chị tạo ra những điều mới mẻ

retrained the expectations of the American TV audience.

cho các khán giả ở Mỹ.

So what else does the audience not yet realize that it needs?

Vậy thì điều gì khán giả cần mà họ chưa nhận ra?

SR: What else does it not yet realize?

SR: Điều gì khán giả chưa nhận ra ư?

Well, I mean, I don't think we're anywhere near there yet.

Tôi nghĩ có rất nhiều điều khán giả chưa biết là mình cần.

I mean, we're still in a place

Ý tôi là chúng ta vẫn còn thích xem

in which we're far, far behind what looks like the real world in actuality.

những bộ phim xa vời so với thực tế.

I wasn't bringing in a bunch of actors

Tôi không lựa chọn những diễn viên

who looked very different from one another

bề ngoài nổi trội so với mọi người

simply because I was trying to make a point,

đơn giản là vì tôi không muốn gắng làm

and I wasn't trying to do anything special.

những bộ phim có nhân vật phi thực tế.

It never occurred to me that that was new, different or weird.

Tôi không bao giờ chọn chỉ vì người đó mới lạ, khác biệt hay lập dị.

I just brought in actors because I thought they were interesting

Tôi chọn những diễn viên mà tôi cảm thấy họ thú vị,

and to me, the idea that it was completely surprising to everybody --

và đối với mọi người thì ý tưởng này của tôi có vẻ khá bất ngờ.

I didn't know that for a while.

Tôi cũng không để ý lắm đến chuyện này.

I just thought: these are the actors I want to see play these parts.

Tôi chỉ nghĩ: tôi muốn thấy những diễn viên này trong bộ phim.

I want to see what they look like if they read.

Tôi muốn thấy họ ra sao khi họ đọc kịch bản.

We'll see what happens.

Chúng ta sẽ biết về họ.

So I think the interesting thing that happens is

Có một điều thú vị tôi nhận ra ở đây là

that when you look at the world through another lens,

khi bạn nhìn thế giới dưới một góc nhìn khác,

when you're not the person normally in charge of things,

khi bạn không phải là người phải chịu trách nhiệm mọi thứ,

it just comes out a different way.

bạn sẽ có suy nghĩ rất khác.

CS: So you now have this big machine that you run,

CS: Vậy bây giờ bạn đang vận hành một bộ máy làm việc phi thường

as a titan -- as you know, last year when she gave her talk --

- như các bạn biết năm ngoái trong bài phát biểu của cô ấy -

she's a titan.

cô ấy là một người phi thường.

So what do you think is going to happen as we go on?

Chị nghĩ mọi chuyện sẽ như thế nào sau đây?

There's a huge amount of money involved in producing these shows.

Người ta đầu tư rất nhiều tiền vào việc sản xuất các chương trình truyền hình.

While the tools of making stories have gone and gotten greatly democratized,

Các công cụ trợ giúp cho viết kịch trở nên rất phổ biến,

there's still this large distribution:

chúng ta còn có những kênh phân phối lớn:

people who rent networks, who rent the audience to advertisers

như là các nhà mạng, các nhà quảng cáo,

and make it all pay.

họ luôn sẵn sàng chi trả.

How do you see the business model changing now that anyone can be a storyteller?

Vậy chị thấy việc kinh doanh sẽ thay đổi ra sao khi ai cũng có thể viết kịch?

SR: I think it's changing every day.

SR: Tôi nghĩ nó thay đổi hàng ngày,

I mean, the rapid, rapid change that's happening is amazing.

ý tôi là nó thay đổi nhanh đến ngạc nhiên.

And I feel -- the panic is palpable,

Tôi nghĩ - lo lắng là chuyện đương nhiên,

and I don't mean that in a bad way.

nhưng không phải theo hướng tiêu cực.

I think it's kind of exciting.

Tôi thấy việc đó khá là thú vị.

The idea that there's sort of an equalizer happening,

Tôi nghĩ ở đây có sự bình đẳng, nghĩa là bất kì ai

that sort of means that anybody can make something, is wonderful.

cũng có thể làm nên chuyện, thật tuyệt vời.

I think there's some scary in the idea that you can't find the good work now.

Tôi đoán nhiều người lo lắng khi không thể tìm được kịch bản hay.

There's so much work out there.

Rất nhiều kịch bản ngoài kia.

I think there's something like 417 dramas on television right now

Có khoảng 417 bộ phim đang phát sóng trên truyền hình,

at any given time in any given place,

tại bất cứ đâu, bất cứ lúc nào,

but you can't find them.

nhưng bạn vẫn không thể

You can't find the good ones.

tìm được bộ phim chất lượng.

So there's a lot of bad stuff out there because everybody can make something.

Có rất nhiều bộ phim kém chất lượng bởi vì ai cũng có thể biên kịch được.

It's like if everybody painted a painting.

Nó giống như là mọi người đều vẽ được,

You know, there's not that many good painters.

nhưng không phải ai cũng là họa sĩ.

But finding the good stories, the good shows,

Việc tìm được những bộ phim, những show truyền hình hay

is harder and harder and harder.

càng ngày càng khó khăn.

Because if you have one tiny show over here on AMC

Giống như là bạn có một chương trình hay ở đây tại AMC

and one tiny show over here over there,

rồi một chương trình hay ở chỗ kia

finding where they are becomes much harder.

nên việc tìm ra chương trình hay rất khó.

So I think that ferreting out the gems

Vì vậy việc tìm ra được nhà biên kịch

and finding out who made the great webisode and who made this,

và nhà sản xuất giỏi như mò kim đáy biển.

it's -- I mean, think about the poor critics

Hãy nghĩ xem những nhà phê bình

who now are spending 24 hours a day

dành cả ngày dài

trapped in their homes watching everything.

ngồi lì ở nhà xem tất cả mọi thứ

It's not an easy job right now.

thật không dễ dàng gì.

So the distribution engines are getting more and more vast,

Các kênh phân phối càng ngày càng nhiều,

but finding the good programming for everybody in the audience

nhưng tìm một chương trình thật sự hay cho mọi người

is getting harder.

thì lại rất khó.

And unlike the news,

Không giống như báo chí,

where everything's getting winnowed down to just who you are,

rất dễ sàng lọc khán giả.

television seems to be getting --

Nhưng truyền hình thì

and by television I mean anything you can watch, television shows on --

bạn có thể xem bất cứ thứ gì trên TV,

seems to be getting wider and wider and wider.

nên nội dung phải đa dạng hơn.

And so anybody's making stories,

Vì vậy với việc mọi người đều viết kịch,

and the geniuses are sometimes hidden.

và người tài đang ở đâu đó,

But it's going to be harder to find,

tôi thấy thật khó tìm ra họ,

and at some point that will collapse.

và đôi khi không thể tìm ra được.

People keep talking about peak TV.

Mọi người nói về truyền hình đỉnh cao,

I don't know when that's going to happen.

tôi không biết việc đó sẽ xảy ra khi nào.

I think at some point it'll collapse a little bit

Tôi đoán là sẽ có lúc truyền hình hơi thụt lùi,

and we'll, sort of, come back together.

và sau đó sẽ quay trở lại.

I don't know if it will be network television.

Tôi không chắc liệu truyền hình

I don't know if that model is sustainable.

có tồn tại mãi mãi được không.

CS: What about the model

CS: Vậy thì Amazon và Netflix

that Amazon and Netflix are throwing a lot of money around right now.

đang đầu tư vào thể loại nào?

SR: That is true.

SR: À, đúng là

I think it's an interesting model.

tôi nghĩ đó là một kiểu thú vị,

I think there's something exciting about it.

rất đáng để xem.

For content creators, I think there's something exciting about it.

Những người biên soạn nội dung sẽ thấy thú vị theo cách này.

For the world, I think there's something exciting about it.

Những người khác lại thấy thú vị theo cách khác.

The idea that there are programs now

Ý tưởng tạo ra những chương trình

that can be in multiple languages with characters from all over the world

được phụ đề nhiều thứ tiếng với các nhân vật trên khắp thế giới

that are appealing and come out for everybody at the same time

những chương trình thật sự lôi cuốn được mọi người cùng lúc

is exciting.

quả thật là thú vị.

I mean, I think the international sense that television can now take on

Ý tôi là vai trò truyền thông ra thế giới của truyền hình,

makes sense to me,

của các chương trình

that programming can now take on.

truyền hình có ý nghĩa với tôi.

Television so much is made for, like -- here's our American audience.

Truyền hình đã làm được rất nhiều việc. Chẳng hạn như chúng tôi làm

We make these shows,

các show cho khán giả Mỹ,

and then they shove them out into the world

sau đó chúng được chiếu khắp thế giới,

and hope for the best,

với hy vọng đạt kết quả.

as opposed to really thinking about the fact that America is not it.

nhưng trái với suy nghĩ của tôi, người Mỹ không thích nó.

I mean, we love ourselves and everything, but it's not i.

Ý tôi là chúng tôi thích mọi thứ nhưng không thích nó.

And we should be taking into account the fact

Và chúng tôi phải xem xét lại

that there are all of these other places in the world

khi chúng tôi viết kịch bản, chúng tôi

that we should be interested in while we're telling stories.

nên quan tâm đến những nước khác trên thế giới nữa.

It makes the world smaller.

Điều này khiến thế giới gần nhau hơn.

I don't know.

Tôi không chắc nữa.

I think it pushes forward the idea that the world is a universal place,

Tôi nghĩ tôi nên thúc đẩy ý tưởng rằng thế giới là một mảnh đất chung,

and our stories become universal things.

và các kịch bản cũng chia sẻ quan điểm này.

We stop being other.

Chúng ta không khác nhau.

CS: You've pioneered, as far as I can see,

CS: Chị là người tiên phong, như tôi biết,

interesting ways to launch new shows, too.

đưa ra những cách hay để ra mắt các chương trình mới.

I mean, when you launched "Scandal" in 2012,

Ý tôi là, khi chị đưa ra TV series "Scandal" năm 2012,

there was this amazing groundswell of support on Twitter

rất nhiều người ủng hộ series này trên Twitter

the likes of which nobody had seen before.

lượt "like" trên Twitter nhiều chưa từng có.

Do you have any other tricks up your sleeve

Vậy chị có ý tưởng nào

when you launch your next one?

khi phát hành TV series tiếp theo không?

What do you think will happen in that regard?

Chị nghĩ mọi chuyện sẽ như thế nào?

SR: We do have some interesting ideas.

SR: Chúng tôi có vài ý tưởng rất hay.

We have a show called "Still Star-Crossed" coming out this summer.

Chúng tôi có show "Still Star-Crossed" phát sóng mùa hè này.

We have some interesting ideas for that.

Chúng tôi lên nhiều ý tưởng hay cho nó.

I'm not sure if we're going to be able to do them in time.

Tôi không chắc có đủ thời gian thực hiện không,

I thought they were fun.

nhưng tôi nghĩ sẽ thú vị.

But the idea that we would live-tweet our show

Nhưng ý tưởng phát sóng trực tiếp trên Twitter

was really just us thinking that would be fun.

thật sự là rất hấp dẫn.

We didn't realize that the critics would start to live-tweet along with us.

Chúng tôi không biết rằng mọi người sẽ bình luận trực tiếp.

But the fans -- getting people to be a part of it,

Nhưng các fan là một phần của chương trình,

making it more of a campfire --

giống như họ quây quần bên lửa trại

you know, when you're all on Twitter together

khi họ cùng trên Twitter,

and you're all talking together,

và họ trò chuyện với nhau,

it is more of a shared experience,

chia sẻ trải nghiệm.

and finding other ways to make that possible

Việc biến những điều này thành hiện thực,

and finding other ways to make people feel engaged

và tìm cách để mọi người đều tham gia

is important.

là điểm mấu chốt.

CS: So when you have all those different people making stories

CS: Vậy thì, chị có trong tay nhiều nhà biên kịch,

and only some of them are going to break through

nhưng chỉ một vài trong số họ vượt trội

and get that audience somehow,

và thu hút khán giả,

how do you think storytellers will get paid?

vậy chị trả thù lao như thế nào?

SR: I actually have been struggling with this concept as well.

SR: Tôi suy nghĩ đến vấn đề này rất nhiều.

Is it going to be a subscriber model?

Tôi định trả theo lượng đăng kí xem?

Are people going to say, like, I'm going to watch this particular person's shows,

Kiểu như người xem sẽ nói "Tôi sẽ xem phim của tác giả này" - và chúng tôi

and that's how we're going to do it?

dựa trên lượng đăng kí xem để trả.

CS: I think we should buy a passport to Shondaland. Right?

CS: Tôi nghĩ chúng ta nên mua hộ chiếu đến Vùng đất Shonda!

SR: I don't know about that, but yeah. That's a lot more work for me.

SR: Cũng không hẳn thế. Tôi sẽ còn nhiều việc phải làm đây.

I do think that there are going to be different ways,

Tôi nghĩ có rất nhiều cách khác nhau,

but I don't know necessarily.

nhưng tôi chưa biết chắc.

I mean, I'll be honest and say a lot of content creators

Ý tôi là tôi sẽ thẳng thắn nói rằng các nhà biên kịch

are not necessarily interested in being distributors,

không hẳn là phải ưa thích việc thành nhà phân phối tác phẩm

mainly because what I dream of doing

bởi vì điều mà tôi luôn muốn làm chính là

is creating content.

sáng tác kịch bản.

I really love to create content.

Tôi rất mê sáng tác.

I want to get paid for it

Tôi muốn được trả tiền

and I want to get paid the money that I deserve to get paid for it,

theo công sức của tôi, và việc tìm được người

and there's a hard part in finding that.

để trả theo năng lực rất khó.

But I also want it to be made possible

Nhưng mặt khác tôi lại đồng thời muốn

for, you know, the people who work with me,

những người làm việc với tôi

the people who work for me,

và người làm việc cho tôi

everybody to sort of get paid in a way, and they're all making a living.

đều được trả đủ để họ trang trải cuộc sống.

How it gets distributed is getting harder and harder.

Vì vậy việc trả thù lao như thế nào lại càng khó.

CS: How about the many new tools,

CS: Còn về công nghệ mới như VA (thực tế ảo)

you know, VR, AR ...

hay AR (thực tế ảo tăng cường)?

I find it fascinating that you can't really binge-watch,

Tôi thấy những công nghệ này rất hay vì ta không cần phải xem quá nhiều,

you can't fast-forward in those things.

ta có thể xem nhanh.

What do you see as the future of those for storytelling?

Vậy chị thấy những công nghệ này có ích gì cho nghề biên kịch?

SR: I spent a lot of time in the past year

SR: Năm ngoái tôi dành nhiều thời gian

just exploring those,

để tìm hiểu các công nghệ này,

getting lots of demonstrations and paying attention.

tìm hiểu nhiều cách ứng dụng chúng.

I find them fascinating,

Tôi thấy chúng rất hấp dẫn

mainly because I think that --

vì tôi nghĩ hầu hết mọi người

I think most people think of them for gaming,

liên tưởng công nghệ này tới việc chơi game,

I think most people think of them for things like action,

họ liên tưởng đến cái gì chuyển động,

and I think that there is a sense of intimacy

và tôi nghĩ các công nghệ này có mối liên quan

that is very present in those things,

rất rõ ràng,

the idea that -- picture this,

cho các ý tưởng - như vậy,

you can sit there and have a conversation with Fitz,

bạn ngồi đó và nói chuyện với Fitz,

or at least sit there while Fitz talks to you,

hoặc ít nhất ngồi đó nghe Fitz nói chuyện,

President Fitzgerald Grant III,

Nhân vật tổng tống trong Scandal

while he talks to you

Fitzgerald Grant III

about why he's making a choice that he makes,

khi nói về lý do ông đưa ra quyết định

and it's a very heartfelt moment.

là một khoảnh khắc rất xúc động.

And instead of you watching a television screen,

Thay vì xem qua màn hình TV,

you're sitting there next to him, and he's having this conversation.

bạn ngồi ngay đây cạnh ông ấy khi ông ấy đang nói chuyện.

Now, you fall in love with the man

Bạn sẽ yêu mến ông ấy

while he's doing it from a television screen.

qua một cái màn hình TV.

Imagine sitting next to him,

Hình dung bạn ngồi cạnh ông ấy,

or being with a character like Huck who's about to execute somebody.

hoặc với nhân vật Huck đang chuẩn bị ám sát người nào đó.

And instead of having a scene

Thay vì có một cảnh

where, you know, he's talking to another character very rapidly,

anh ấy nói chuyện với nhân vật khác trong tích tắc,

he goes into a closet and turns to you and tells you, you know,

thì giờ anh ấy bước tới tủ đồ, quay qua bạn và nói với bạn

what's going to happen and why he's afraid and nervous.

việc sắp xảy ra và lý do anh ấy lo lắng và sợ hãi.

It's a little more like theater, and I'm not sure it would work,

Nó giống như trong rạp hát vậy, tôi không chắc nó có hiệu quả,

but I'm fascinating by the concept of something like that

và tôi đang hào hứng với ý tưởng như vậy

and what that would mean for an audience.

và khán giả sẽ cảm thấy như thế nào.

And to get to play with those ideas would be interesting,

Nhào nặn ý tưởng này rất thú vị,

and I think, you know, for my audience, the people who watch my shows,

và tôi nghĩ đối với khán giả của tôi, những người xem chương trình của tôi,

which is, you know, women 12 to 75,

phụ nữ độ tuổi 12 đến 75,

there's something interesting in there for them.

sẽ có nhiều điều thú vị cho họ.

CS: And how about the input of the audience?

CS: Vậy còn trải nghiệm của khán giả thì sao?

How interested are you in the things

Chị suy nghĩ thế nào về việc

where the audience can actually go up to a certain point

để khán giả có thể đi tới cảnh nào đó,

and then decide, oh wait, I'm going to choose my own adventure.

sau đó quyết định chọn cuộc phiêu lưu của riêng mình.

I'm going to run off with Fitz or I'm going to run off with --

Như là sẽ đi tiếp với Fitz, hoặc là sẽ đi với...

SR: À, kiểu như bạn tự chọn cuộc phiêu lưu của mình.

SR: Oh, the choose- your-own-adventure stories.

I have a hard time with those,

Tôi nghĩ nhiều về điều này,

and not necessarily because I want to be in control of everything,

và thấy không cần thiết vì tôi muốn kiểm soát mọi thứ.

but because when I'm watching television or I'm watching a movie,

Bởi vì khi xem TV hoặc xem phim,

I know for a fact that a story is not as good

tôi biết rằng một cốt truyện sẽ không hay

when I have control over exactly what's going to happen

khi tôi can thiệp nhiều vào những diễn biến của

to somebody else's character.

nhân vật của người khác.

You know, if I could tell you exactly what I wanted to happen to Walter White,

Nghĩa là nếu tôi có thể nói chị biết chính xác điều xảy ra với Walter White,

that's great, but the story is not the same, and it's not as powerful.

thì thật tuyệt, nhưng mà như vậy không phải phim, như vậy không hấp dẫn.

You know, if I'm in charge of how "The Sopranos" ends,

Nếu tôi đảm nhiệm cho cái kết của "The Sopranos",

then that's lovely and I have an ending that's nice and satisfying,

đó sẽ là một cái kết đẹp như mong đợi.

but it's not the same story and it's not the same emotional impact.

nhưng cái kết như vậy lại không hợp, không mạch lạc.

CS: I can't stop imagining what that might be.

CS: Tôi không thể nào ngừng hình dung chuyện gì diễn ra.

Sorry, you're losing me for a minute.

Xin lỗi, chị làm tôi hơi bối rối.

SR: But what's wonderful is I don't get to imagine it,

SR: Nhưng cái hay ở đây là tôi không đoán trước được

because Vince has his own ending,

bởi vì Vince có kết cục riêng

and it makes it really powerful to know that somebody else has told.

của anh ấy.

You know, if you could decide that, you know,

Chị biết đấy, nếu chị là người quyết định

in "Jaws," the shark wins or something,

việc Shark giành chiến thắng trong "Jaws"

it doesn't do what it needs to do for you.

vậy thì chẳng còn gì để làm nữa.

The story is the story that is told,

Môt câu chuyện phải được kể lại,

and you can walk away angry and you can walk away debating

bạn có thể cảm thấy giận giữ, cảm thấy muốn tranh cãi,

and you can walk away arguing,

và muốn biện luận.

but that's why it works.

Đó là mục đích của truyện.

That is why it's art.

Đó là nghệ thuật.

Otherwise, it's just a game,

Còn không thì đó chỉ là một game,

and games can be art, but in a very different way.

game cũng là nghệ thuật, nhưng theo một cách rất khác.

CS: Gamers who actually sell the right to sit there

CS: Các game thủ cũng có quyền

and comment on what's happening,

bình luận về chuyện gì đang xảy ra,

to me that's more community than storytelling.

đối với tôi đó là kiểu tụ tập hơn là kể chuyện.

SR: And that is its own form of campfire.

SR: Vâng đó cũng là một kiểu tụ tập,

I don't discount that as a form of storytelling,

nhưng tôi lại không tính đó là kiểu kể chuyện,

but it is a group form, I suppose.

nhưng đó cũng tính là hình thức hội họp.

CS: All right, what about the super-super --

CS: Thế còn về một sự thật rành rành

the fact that everything's getting shorter, shorter, shorter.

là các chương trình đang rút ngắn hơn.

And, you know, Snapchat now has something it calls shows

Như chị biết đấy, Snapchat có một chương trình

that are one minute long.

kéo dài chỉ một phút.

SR: It's interesting.

SR: Thật thú vị.

Part of me thinks it sounds like commercials.

Tôi phần nào nghĩ chương trình như vậy mang tính

I mean, it does -- like, sponsored by.

thương mại, chúng được tài trợ.

But part of me also gets it completely.

Nhưng một phần tôi nghĩ

There's something really wonderful about it.

những chương trình đó cũng rất tuyệt.

If you think about a world

Nếu bạn tưởng tượng hầu hết

in which most people are watching television on their phones,

chúng ta đều xem TV trên điện thoại,

if you think about a place like India,

nếu bạn nghĩ tới những nước như Ấn Độ

where most of the input is coming in

nơi người ta đặt các nguồn lực

and that's where most of the product is coming in,

và các thành phẩm, thì việc ngắn hơn

shorter makes sense.

có lẽ sẽ tốt.

If you can charge people more for shorter periods of content,

Nếu bạn có thể khiến người xem trả tiền cho nội dung ngắn,

some distributor has figured out a way to make a lot more money.

các nhà phân phối sẽ tìm ra cách kiếm thêm nhiều tiền.

If you're making content,

Nếu bạn làm được chương trình

it costs less money to make it and put it out there.

tốn ít tiền hơn,

And, by the way,

và nếu bạn 14 tuổi,

if you're 14 and have a short attention span, like my daughter,

độ tập trung ngắn, như con gái tôi chẳng hạn,

that's what you want to see, that's what you want to make,

thì bạn muốn xem chương trình ngắn, bạn sẽ muốn làm

that's how it works.

chương trình ngắn.

And if you do it right and it actually feels like narrative,

Và nếu bạn làm hay, cho dù là chỉ tường thuật thôi,

people will hang on for it no matter what you do.

người ta cũng sẽ coi cho dù nó là cái gì.

CS: I'm glad you raised your daughters,

CS: Tôi vui vì chị nhắc đến con gái,

because I am wondering how are they going to consume entertainment,

vì tôi đang tự hỏi bọn trẻ sẽ giải trí như thế nào

and also not just entertainment,

và không chỉ giải trí, mà còn

but news, too.

tìm tin tức ra sao.

When they're not -- I mean, the algorithmic robot overlords

Ý tôi là bọn trẻ được cho xem

are going to feed them what they've already done.

các chương trình được chiếu sẵn trên TV.

How do you think we will correct for that and make people well-rounded citizens?

Chị nghĩ làm thế nào chúng ta thay đổi điều này và khiến mọi người hiểu nhau hơn?

SR: Well, me and how I correct for it

SR: Cách tôi thay đổi điều này

is completely different than how somebody else might do it.

hoàn toàn khác so với cách người khác thực hiện.

CS: Feel free to speculate.

CS: Chị cứ thoải mái nói đi.

SR: I really don't know how we're going to do it in the future.

SR: Tôi thật sự chưa nghĩ ra sẽ làm thế nào trong tương lai.

I mean, my poor children have been the subject of all of my experiments.

Bọn trẻ nhà tôi trở thành vật thí nghiệm cho các chương trình của tôi.

We're still doing what I call "Amish summers"

Chúng tôi vẫn làm cái gọi là "mùa hè Amish"

where I turn off all electronics

tôi tắt các thiết bị điện tử,

and pack away all their computers and stuff

cất hết máy tính các thứ đi,

and watch them scream for a while until they settle down

và nghe chúng ta hét cho tới khi chúng chịu yên,

into, like, an electronic-free summer.

một mùa hè không có điện thoại máy tính.

But honestly, it's a very hard world

Nhưng thật sự tôi thấy rất khó

in which now, as grown-ups,

khi không có các đồ điện tử.

we're so interested in watching our own thing,

Chúng ta mê xem những thứ chúng ta làm,

and we don't even know that we're being fed, sometimes,

và chúng ta còn không nhận ra chúng ta chỉ thích

just our own opinions.

theo ý chúng ta.

You know, the way it's working now,

Chị biết đấy, thời buổi này

you're watching a feed,

chị xem các feed,

and the feeds are being corrected

và chị có thể chỉnh sửa để xem các

so that you're only getting your own opinions

feed theo ý mình,

and you're feeling more and more right about yourself.

Và mình cảm thấy bản thân mình lúc nào cũng đúng.

So how do you really start to discern?

Vậy làm sao chúng ta nhận thức được?

It's getting a little bit disturbing.

Chúng ta sẽ cảm thấy phiền hà,

So maybe it'll overcorrect, maybe it'll all explode,

có lẽ chúng ta đang trở nên

or maybe we'll all just become --

quá ư là...

I hate to be negative about it,

Tôi không có ý chỉ trích nhiều,

but maybe we'll all just become more idiotic.

nhưng đúng thật là chúng ta đang trở nên ngốc nghếch hơn.

(Cyndi laughs)

(Cyndi cười)

CS: Yeah, can you picture any corrective that you could do

CS: Chị có thể kể cho chúng tôi những phần chị sửa chữa

with scripted, fictional work?

cho các kịch bản không?

SR: I think a lot about the fact that television has the power

SR: Tôi nghĩ rất nhiều về thực tế rằng TV có sức mạnh giáo dục mọi người

to educate people in a powerful way,

theo một cách rất hiệu quả.

and when you're watching television --

Khi bạn xem TV,

for instance, they do studies about medical shows.

bạn thấy người ta có các chương trình nghiên cứu y tế.

I think it's 87 percent, 87 percent of people

Tôi nghĩ là 87% mọi người

get most of their knowledge about medicine and medical facts

có được các kiến thức về y khoa thông qua

from medical shows,

các bộ phim y khoa,

much more so than they do from their doctors,

hơn là qua các bác sĩ

than from articles.

hay các bài báo.

So we work really hard to be accurate, and every time we make a mistake,

Chúng tôi làm việc chăm chỉ để mang lại sự chính xác, khi chúng tôi sai lầm,

I feel really guilty, like we're going to do something bad,

chúng tôi thấy có lỗi, như chúng tôi làm việc gì xấu vậy,

but we also give a lot of good medical information.

nhưng chúng tôi cung cấp nhiều thông tin hay về y khoa.

There are so many other ways to give information on those shows.

Có rất nhiều cách cung cấp thông tin trong những bộ phim.

People are being entertained

Người ta thích giải trí,

and maybe they don't want to read the news,

họ không thích đọc báo lắm,

but there are a lot of ways to give fair information out on those shows,

và có nhiều cách để đưa các thông tin vào bộ phim,

not in some creepy, like, we're going to control people's minds way,

không hề máy móc,

but in a way that's sort of very interesting and intelligent

mà theo cách cách rất thú vị và thông minh,

and not about pushing one side's version or the other,

không hề thiên vị,

like, giving out the truth.

rất trung thực.

It would be strange, though,

Thật mới lạ nếu phim truyền hình

if television drama was how we were giving the news.

là nơi chúng ta cung cấp tin tức.

CS: It would be strange,

CS: Nghe có vẻ kì lạ,

but I gather a lot of what you've written as fiction

nhưng tôi tổng hợp lại các truyện hư cấu mà chị viết

has become prediction this season?

đó có phải là một dự báo cho phần phim này không?

SR: You know, "Scandal" has been very disturbing for that reason.

SR: Chị biết đấy, "Scandal" gây nhiều phiền toái cho tôi vì lí do này.

We have this show that's about politics gone mad,

Bộ phim này kể về chính trị hỗn loạn như thế nào.

and basically the way we've always told the show --

Cách chúng tôi hay làm để bàn về bộ phim là

you know, everybody pays attention to the papers.

mọi người tập trung vào kịch bản,

We read everything. We talk about everything.

chúng tôi đọc mọi thứ, chia sẻ về mọi thứ.

We have lots of friends in Washington.

Chúng tôi có nhiều bạn bè ở Washington,

And we'd always sort of done our show as a speculation.

chúng tôi suy xét kĩ lưỡng về kịch bản.

We'd sit in the room and think,

Chúng tôi ngồi trong phòng suy nghĩ

what would happen if the wheels came off the bus

chuyện gì xảy ra nếu bánh xe trật đường ray

and everything went crazy?

và mọi thứ hỗn loạn.

And that was always great,

Mọi thứ lúc đó thật tuyệt,

except now it felt like the wheels were coming off the bus

ngoại trừ việc bây giờ nó đúng là bánh xe trật khỏi đường ray

and things were actually going crazy,

và mọi việc trở nên điên rồ,

so the things that we were speculating were really coming true.

những điều chúng tôi suy nghĩ đều xảy đến.

I mean, our season this year

Ý tôi là phần mùa này

was going to end with the Russians controlling the American election,

sẽ kết thúc với tình hình Nga kiểm soát cuộc bầu cử Mỹ

and we'd written it, we'd planned for it,

chúng tôi đã xong kịch bản rồi,

it was all there,

tất cả đều sẵn sàng,

and then the Russians were suspected of being involved in the American election

sau đó nước Nga đúng là bị nghi ngờ có dính líu đến bầu cử Mỹ

and we suddenly had to change what we were going to do for our season.

và chúng tôi đột nhiên phải thay đổi kịch bản.

I walked in and I was like,

Tôi đi sâu vào kịch bản:

"That scene where our mystery woman starts speaking Russian?

"Đó là cảnh người phụ nữ bí ẩn bắt đầu nói tiếng Nga?"

We have to fix that and figure out what we're going to do."

Chúng tôi phải sửa lại và xem xem phải làm gì tiếp theo.

That just comes from extrapolating

Cảnh này phải đến từ việc ngoại suy

out from what we thought was going to happen,

từ tình huống chúng tôi nghĩ là sẽ xảy ra,

or what we thought was crazy.

hoặc là một tình huống bất ngờ.

CS: That's great.

CS: Tuyệt quá.

So where else in US or elsewhere in the world do you look?

Như vậy chị tìm kiếm các nhà viết kịch ở Mỹ hay ở đâu?

Who is doing interesting storytelling right now?

Hiện nay ai viết kịch hay?

SR: I don't know, there's a lot of interesting stuff out there.

SR: Tôi không biết nữa, có nhiều người giỏi ngoài kia.

Obviously British television is always amazing

Truyền hình Anh rõ ràng là rất tuyệt,

and always does interesting things.

họ luôn làm mọi thứ thú vị.

I don't get to watch a lot of TV,

Tôi không xem TV nhiều,

mainly because I'm busy working.

chủ yếu là vì tôi rất bận rộn.

And I pretty much try not to watch very much television at all,

Và tôi cũng không muốn xem TV nhiều,

even American television, until I'm done with a season,

thậm chí là truyền hình Mỹ

because things start to creep into my head otherwise.

bởi vì mọi thứ trên TV sẽ từ từ thấm vào đầu tôi.

I start to wonder, like,

Tôi lại tự hỏi

why can't our characters wear crowns and talk about being on a throne?

tại sao các nhân vật của chúng tôi không đeo vương miện và nói về ngai vàng.

It gets crazy.

Tôi muốn điên luôn.

So I try not to watch much until the seasons are over.

Vì vậy tôi cố gắng không xem nhiều cho tới khi phần phim kết thúc.

But I do think that there's a lot of interesting European television out there.

Nhưng tôi nghĩ truyền hình châu Âu còn nhiều điều thú vị lắm.

I was at the International Emmys

Tôi đã từng đến International Emmys

and looking around and seeing the stuff that they were showing,

tìm xem họ chiếu cái gì

and I was kind of fascinated.

và tôi rất ngạc nhiên.

There's some stuff I want to watch and check out.

Có vài chương trình tôi muốn coi và muốn tìm hiểu.

CS: Can you imagine --

CS: Chị có hình dung -

I know that you don't spend a lot of time thinking about tech stuff,

tôi biết là chị không nghĩ nhiều về công nghệ,

but you know how a few years ago we had someone here at TED

nhưng vài năm trước ở đây tại TED có một người trình bày về việc

talking about seeing,

thấy trước rằng mọi người

wearing Google Glass and seeing your TV shows essentially in your eye?

sẽ đeo kính Google và xem các chương trình của chị ngay trước mắt?

Do you ever fantasize when, you know --

Chị có bao giờ tưởng tượng viễn cảnh

the little girl who sat on the pantry floor

giống như là một cô bé ngồi trong sàn bếp

in your parents' house,

trong nhà của ba mẹ chị,

did you ever imagine any other medium?

trước đây hay bây giờ chị có bao giờ suy nghĩ về cách

Or would you now?

truyền thông khác chưa?

SR: Any other medium.

SR: Các truyền thông khác

For storytelling, other than books?

để kể chuyện, ngoài sách?

I mean, I grew up wanting to be Toni Morrison, so no.

Khi trưởng thành tôi luôn muốn là Toni Morrison,

I mean, I didn't even imagine television.

Tôi chưa bao giờ nghĩ về truyền hình.

So the idea that there could be some bigger world,

Vì vậy tôi luôn hào hứng với ý tưởng là thế giới trở nên rộng hơn

some more magical way of making things ---

và có rất nhiều cách kì diệu

I'm always excited when new technology comes out

để tạo nên mọi thứ.

and I'm always the first one to want to try it.

Tôi luôn muốn là người đầu tiên thử nó.

The possibilities feel endless and exciting right now,

Các khả năng là vô tận và thần kì.

which is what excites me.

Tôi rất thích.

We're in this sort of Wild West period, to me, it feels like,

Đối với tôi chúng ta giống như trong thời kì ở miền Viễn Tây,

because nobody knows what we're going to settle on.

không ai biết là chúng ta sẽ ra sao.

You can put stories anywhere right now

Chúng ta có thể để câu chuyện của mình

and that's cool to me,

ở bất kì đâu.

and it feels like once we figure out how to get the technology

Và một khi chúng ta biết cách tận dụng công nghệ cho việc

and the creativity of storytelling to meet,

sáng tác kịch bản,

the possibilities are endless.

các khả năng là vô tận.

CS: And also the technology has enabled the thing I briefly flew by earlier,

CS: Công nghệ cũng cho phép chúng ta

xem liên tục các tập phim, gần đây người ta hay nói về việc này,

binge-viewing, which is a recent phenomenon,

since you've been doing shows, right?

kể từ khi chị làm các bộ phim phải không?

And how do you think does that change the storytelling process at all?

Vậy chị nghĩ việc có thể xem liên tục sẽ ảnh hưởng đến viết kịch ra sao?

You always had a bible for the whole season beforehand, right?

Chị luôn có sẵn kế hoạch cho cả phần phim đúng không?

SR: No, I just always knew where we were going to end.

SR: Không hẳn, tôi chỉ luôn biết kết thúc của phần phim ở đâu.

So for me,

Vậy nên với tôi,

the only way I can really comment on that

có điều tôi muốn nói là

is that I have a show that's been going on for 14 seasons

tôi có một bộ phim kéo dài 14 phần

and so there are the people who have been watching it for 14 seasons,

sẽ có những khán giả theo dõi suốt 14 phần,

and then there are the 12-year-old girls I'd encounter in the grocery store

có những cô bé 12 tuổi tôi gặp ở cửa hàng

who had watched 297 episodes in three weeks.

xem tới 297 tập trong ba tuần.

Nghiêm túc mà nói, họ cảm thấy đó là một trải nghiệm rất khác,

Seriously, and that's a very different experience for them,

because they've been inside of something

bởi vì họ sống với một thứ

really intensely for a very short period of time

chỉ trong một thời gian ngắn,

in a very intense way,

họ mê mẩn,

and to them the story has a completely different arc

và bộ phim rất cuốn hút,

and a completely different meaning

nói theo cách khác thì giống như

because it never had any breaks.

bộ phim cứ tiếp diễn, không dừng.

CS: It's like visiting a country and then leaving it. It's a strange --

CS: Giống như là ta đi du lịch tới nước khác rồi trở về phải không?

SR: It's like reading an amazing novel and then putting it down.

SR: Cảm giác như chúng ta đọc xong một cuốn tiểu thuyết quá hay.

I think that is the beauty of the experience.

Tôi nghĩ đó là cái hay của trải nghiệm.

You don't necessarily have to watch something for 14 seasons.

Bạn không cần phải coi bộ phim nào 14 mùa liên tiếp.

It's not necessarily the way everything's supposed to be.

Tất cả mọi thứ không nhất thiết luôn theo quy tắc.

CS: Is there any topic that you don't think we should touch?

CS: Có nội dung nào cô nghĩ là không nên đụng tới không?

SR: I don't think I think of story that way.

SR: Tôi nghĩ là không.

I think of story in terms of character and what characters would do

Khi nghĩ về kịch bản, tôi nghĩ đến nhân vật, hành động của nhân vật.

and what characters need to do in order to make them move forward,

Nhân vật nào cần làm việc gì để thúc đẩy họ tiến về phía trước.

so I'm never really thinking of story in terms of just plot,

Vì vậy tôi không bao giờ nghĩ nhiều về chủ đề,

and when writers come into my writer's room and pitch me plot,

khi các tác giả vào phòng làm việc đưa cho tôi chủ đề,

I say, "You're not speaking English."

tôi nói: "Bạn không nói tiếng Anh hả."

Like, that's the thing I say.

Ý tôi là tác giả đó

We're not speaking English. I need to hear what's real.

không hiểu cách tôi làm. Tôi cần nhân vật thật,

And so I don't think of it that way.

chứ không phải chủ đề.

I don't know if there's a way to think there's something I wouldn't do

Tôi không biết là có cách nào khiến tôi làm phim

because that feels like I'm plucking pieces of plot off a wall or something.

mà chỉ dựa vào chủ đề chứ không phải nhân vật.

CS: That's great. To what extent do you think you will use --

CS: Thật hay. Vậy thì chị nghĩ chừng nào chị sẽ -

You know, you recently went on the board of Planned Parenthood

chị biết đấy, chị lên kế hoạch cho phim Planned Parenhood,

and got involved in the Hillary Clinton campaign.

có liên quan đến chiến dịch tranh cử của Hillary Clinton.

To what extent do you think you will use your storytelling

Chừng nào chị sẽ sử dụng bộ phim của chị

in the real world

trong thế giới thực

to effect change?

để tạo sự thay đổi?

SR: Well, you know, there's --

SR: Chị biết đấy,

That's an intense subject to me,

đó là một chủ đề gay go cho tôi,

because I feel like the lack of narrative

tôi cảm thấy thiếu một

that a lot of people have is difficult.

tình huống hấp dẫn.

You know, like, there's a lot of organizations

Chị biết đấy, có rất nhiều nhà đài

that don't have a positive narrative that they've created for themselves

không có một kịch bản hay

that would help them.

cho họ dựng phim.

There's a lot of campaigns

Các chương trình sẽ hay hơn

that could be helped with a better narrative.

nếu có kịch bản hay.

The Democrats could do a lot

Đảng dân chủ có thể làm nhiều việc

with a very strong narrative for themselves.

khi họ có chiến dịch hay.

There's a lot of different things that could happen

Khác biệt có thể xảy ra khi sử dụng

in terms of using storytelling voice,

kịch bản tốt,

and I don't mean that in a fiction way,

đó không phải là điều không thể.

I mean that in a same way that any speechwriter would mean it.

Đó chính xác là điều tôi muốn nói.

And I see that,

Tôi biết là như vậy,

but I don't necessarily know that that's, like, my job to do that.

và đó cũng là công việc của tôi.

CS: All right.

CS: À vâng.

Please help me thank Shonda. SR: Thank you.

Hãy cảm ơn Shonda nào. SR: Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)