The Nostalgia Behind Your Favorite Chinese Food | Vincent Yeow Lim | TED

Translator: Han Tran Bao Reviewer: My Den

My grandfather was a restaurant owner.

Ông của tôi là một chủ nhà hàng.

My father was a restaurant owner.

Ba của tôi là một chủ nhà hàng.

My name is Vincent Yeow Lim.

Tôi tên là Vincent Yeow Lim.

I'm a chef, content creator and restaurant owner.

Tôi là một đầu bếp, người sáng tạo nội dung và chủ nhà hàng.

Owning and running a Chinese restaurant

Việc điều hành một nhà hàng Trung Hoa

is one of the hardest and most valuable things I think you can do.

là một trong những công việc khó nhất và giàu ý nghĩa nhất mà tôi có thể làm.

Khi chúng tôi vừa mới đến Úc,

When we first arrived in Australia, my dad opened a Chinese restaurant.

ba của tôi đã mở một nhà hàng Trung Quốc.

I would go there every single day to help him out.

Tôi đến đó mỗi ngày để giúp ông ấy.

That was my way to spend time with him.

Đó là cách mà tôi dành thời gian với ba tôi.

And slowly I developed my love for cooking.

Và tôi dần dần gia tăng tình yêu cho việc nấu ăn.

At the age of 15,

Ở tuổi 15,

tôi đã có thể sử dụng chảo để nấu ăn và phục vụ khách.

I was able to use a wok to cook and to serve customers.

Now I’m running a 100-seater Chinese restaurant.

Hiện tại tôi đang điều hành một nhà hàng Trung Hoa với trăm chỗ ngồi.

The hard work that I saw my dad put into Chinese food

Sự tận tâm mà bố tôi đặt vào những món ăn

makes me feel really proud.

khiến cho tôi rất tự hào.

Tự hào khi nói rằng tôi là người may mắn khi được học từ vị bậc thầy.

Proud that I was lucky enough to learn from a master.

When I tell people that I'm a chef cooking Chinese food,

Khi tôi nói mọi người rằng bản thân là một đầu bếp Trung Hoa,

I want people to value it the same way that I do.

tôi mong muốn họ coi trọng nó như cách mà tôi đã làm.

So what is the value of Chinese food?

Vậy giá trị của thức ăn Trung Quốc là gì?

Is it the taste?

Có phải là hương vị không?

Là sự tận tụy và quá trình huấn luyện?

Is it the hard work and the training?

Or is it the dish's history and the nostalgia it makes us feel?

Hay đó là lịch sử của món ăn và cảm giác hoài niệm mà nó mang lại?

To me, it is all of those things.

Với tôi, đó là sự dung hòa của tất cả.

But being in the restaurant industry,

Nhưng để tồn tại trong ngành này,

I can tell you the most obvious value of food.

tôi có thể nói cho bạn về giá trị rõ ràng nhất của thức ăn.

And that is the price at which we choose to set it at.

Và đó là cái giá tại nơi mà chúng tôi chọn để đặt nó.

The perception of Chinese food is that it is indulgent,

Việc nhận thức về món ăn Trung Quốc thì nó là một sự đam mê

yet cheap.

nhưng rẻ.

But the value of Chinese food is so much more than that.

Tuy nhiên giá trị của những món ăn ấy là nhiều hơn cả thế.

Không một trường đại học ẩm thực chính thức nào

There is no formal culinary school to train to be a Chinese chef.

dạy cách để thành đầu bếp Trung Quốc.

And after the pandemic,

Và sau đại dịch,

there was a shortage of Chinese chefs in Australia.

đã có sự thiếu hụt về đầu bếp Trung Hoa tại Úc.

Now the cost of ingredients,

Bây giờ, chi phí cho nguyên vật liệu,

labor

nhân công

and demand for Chinese food is high.

và nhu cầu cho đồ ăn Trung Quốc rất cao.

The amount of skill required to cook the first dish that I ever learned

Số lượng những kĩ năng cần thiết để nấu món ăn đầu tiên mà tôi từng học

doesn't match up to the price.

không hề tương xứng với giá.

The first dish that I ever learned to cook was the fried rice.

Món ăn đầu tiên mà tôi từng học nấu đó chính là cơm chiên.

Fried rice is the easiest dish to cook, but also the hardest dish to get right.

Cơm chiên là món dễ nấu nhất,

nhưng cũng là món khó nhất để làm cho đúng.

I actually wasn't allowed to serve customers

Tôi đã từng bị cấm phục vụ khách hàng

until I got this dish right.

đến khi nào làm đúng món này.

(Laughter)

(Cười)

The oil goes into the wok first,

Dầu được cho vào chảo trước,

but only when the wok is hot enough.

nhưng chỉ khi nào chảo đã đủ nóng.

The egg goes in next.

Tiếp theo là trứng.

This creates a nonstick coating

Cái này tạo ra một lớp phủ chống dính

for when the rice hits the hot wok.

khi ta cho cơm vào trong chảo nóng.

(Stove beeps)

(Tiếng bếp “beeps”)

From experience, you can tell when the rice is too wet

Dựa trên kinh nghiệm của mình, bạn có thể nói rằng khi nào cơm quá ẩm

or if the wok is too hot or too cold.

hoặc khi nào chảo quá nóng hoặc quá lạnh.

All these small factors will create a different end result.

Tất cả những điều này sẽ tạo ra các thành quả khác nhau.

If the rice is too wet, you lose the smoky aromatic flavor.

Nếu mà cơm quá ẩm, bạn sẽ đánh mất hương vị thơm mùi khói.

But if the rice is too dry,

Nhưng nếu cơm quá khô,

you're basically eating pebbles.

về cơ bản là bạn đang ăn đá cuội.

(Laughter)

(Cười)

Now we add a little bit of yum, yum.

Giờ chúng ta thêm vào một ít “yum, yum”.

(Laughter)

(Cười)

Now we add the cooked meats and vegetables.

Giờ chúng ta sẽ nấu thịt và rau.

I'm tossing it to combine the flavors of the meat and vegetables with the rice.

Tôi đang quăng nó lên như thế để trộn hương vị của thịt và rau vào với cơm.

Even if we were to remove all the meat and vegetables,

Thậm chí là khi chúng ta phải bỏ tất cả thịt và rau,

your rice should still have all the flavor.

thì cơm của bạn vẫn nên có tất cả những vị ấy.

(Sizzling)

(Xèo xèo)

From years of experience,

Từ nhiều năm kinh nghiệm,

I can tell you the difference between a good fried rice

tôi có thể nói cho bạn điểm khác nhau giữa cơm chiên ngon

just from the feel and from the smell,

chỉ từ cảm giác và hương vị,

without even having to take a bite.

mà không cần phải nếm thử.

(Applause)

(Vỗ tay)

And I thought --

Và tôi nghĩ --

I thought that was enough.

Tôi nghĩ chừng đó là đủ.

But I realized cooking with one wok was way too slow.

Nhưng tôi nhận thấy rằng nấu ăn với một chảo là quá chậm.

So I took the knowledge from my dad

Vì thế tôi đã học được từ bố mình

and taught myself the dual wok cooking technique,

và tự dạy mình kĩ thuật nấu chảo kép,

using two woks to cook two different dishes at the same time.

sử dụng cả hai chảo để nấu hai món ăn khác nhau cùng một lúc.

This requires coordination,

Điều này yêu cầu sự phối hợp,

organization and years of training.

sự tổ chức và nhiều năm huấn luyện.

What makes it harder is the combination of dishes coming up next.

Điều mà làm nó khó hơn chính là sự kết hợp của những món ăn sau đó.

They have endless possibilities.

Chúng tồn tại những khả năng vô tận.

Chow mein, sizzling garlic prawns,

“Chow mein”, tiếng tôm tỏi xèo xèo,

egg foo young.

trứng quá sống.

When one is cooking, the other is served.

Khi một cái được nấu, cái còn lại được phục vụ.

When the other is cooking, the next is served.

Và khi cái còn lại được nấu, cái tiếp theo được phục vụ.

The goal is that no matter the combination,

Mục tiêu là dẫu cho sự kết hợp đó có như thế nào,

all the dishes get to the table at the same time.

thì tất cả các món ăn đều được đưa đến bàn cùng một lúc.

People expect this in a Chinese restaurant.

Mọi người trông đợi vào điều này tại một nhà hàng Trung Hoa.

People expect variety.

Mọi người mong đợi sự đa dạng.

In a Western restaurant, you open the menu,

Ở nhà hàng phương Tây, bạn mở ra thực đơn,

there's 20 items.

có 20 món.

When I first started, I had 300.

Lần đầu tôi thực hiện, tôi có đến 300.

(Laughter)

(Cười)

In a Western restaurant,

Ở nhà hàng phương Tây,

you can often judge the food by the decor,

bạn thường đánh giá thức ăn thông qua

cách chúng được trang trí,

the plating of the dishes

nghệ thuật trang trí và sắp xếp

or even by the number of different forks for each course.

hoặc thậm chí là bằng số lượng những loại nĩa khác nhau trong mỗi món.

But in a Chinese restaurant, it's a little bit different.

Nhưng ở nhà hàng Trung Quốc, điều đó có thể khác một chút.

You can often judge it

Bạn có thể đánh giá nó bằng việc

by things like the kids sitting on the first table doing their homework.

như là những đứa trẻ chọn ngồi vào bàn đầu tiên để làm bài tập.

That's when you know a Chinese restaurant will have amazing food.

Đó là khi mọi người biết rằng nhà hàng Trung Hoa sẽ có những món ăn tuyệt vời.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

I was that kid.

Tôi là đứa trẻ vậy đó.

(Laughter)

(Cười)

Gửi đến người nhập cư Trung Quốc đã có nhà hàng của riêng mình,

To a lot of us Chinese immigrants who started our own restaurants,

the restaurant isn't just a business.

nhà hàng không chỉ là việc kinh doanh.

It's a part of our lives.

Nó là một phần cuộc sống chúng ta.

We eat almost three meals a day there,

Chúng ta ăn gần như 3 món mỗi ngày ở đó,

and often we just use our homes as a place to sleep.

và ta thường chỉ sử dụng nhà của mình là nơi để ngủ.

We dedicate our lives to these restaurants and to making delicious food.

Chúng tôi cống hiến cuộc đời của mình cho nhà hàng ấy để tạo ra những món ăn ngon.

In Chinese cooking, we use a lot of strong flavors

Trong ẩm thực Trung Hoa, chúng tôi sử dụng rất nhiều hương vị mạnh

like ginger, garlic, chilies

như là gừng, tỏi, ớt

and even shrimp paste.

và thậm chí là mắm tôm.

Những hương vị khác nhau, tôi nghĩ,

The different flavors, I think, are why people like Chinese food,

là lí do tại sao mọi người yêu thức ăn Trung Hoa,

because every bite is different, and you never really get bored.

bởi vì mỗi miếng cắn đều khác biệt, và bạn sẽ không bao giờ bị nhàm chán.

But flavors, flavors are also built with the tools we use.

Nhưng những hương vị, nó được tạo ra bởi dụng cụ chúng tôi dùng.

When you use a wok, you get wok hei,

Khi bạn dùng chảo, bạn cảm nhận được vị khói chảo,

known as "breath of the dragon."

được biết đến như “hơi thở của rồng”.

Wok hei is the reason why noodles and rice always taste better at a restaurant

Vị khói chảo là lí do mà mì và cơm luôn ngon hơn khi ở nhà hàng

than when you try to cook it at home.

hơn là khi bạn nấu ở nhà.

Wok hei is the combustion of oils in the air

Khói từ chảo là sự đốt cháy dầu trong không khí

that make that smoky aromatic flavor.

tạo nên hương vị khói thơm ngào ngạt.

But wok hei also tastes like nostalgia.

Nhưng mùi khói cũng mang hương vị hoài cổ.

Growing up in Malaysia, the kitchens are outside, just like this.

Lớn lên ở Malaysia, nhà bếp thì ở ngoài trời, giống như vầy,

You can smell every ingredient that goes into the wok.

Bạn có thể ngửi thấy từng nguyên liệu được cho vào chảo.

The air is thick with humidity,

Không khí dày đặc hòa cùng hơi ẩm,

and the fragrances of the food, they linger around so much longer.

và hương thơm ngát của thức ăn, chúng nán lại lâu hơn nhiều.

Those memories, they become nostalgic.

Những kí ức này, chúng trở nên hoài niệm.

The sense of home is what I feel when I taste Chinese wok cooking.

Cảm giác gia đình là điều tôi cảm nhận khi nếm những món ăn Trung Quốc ấy.

Nostalgia is what makes a good dish taste ten times better

Cảm giác hoài niệm là điều khiến món ăn tuyệt vời hơn gấp 10 lần

and that much more valuable.

và giá trị hơn rất nhiều.

But the value of Chinese food

Nhưng những giá trị ấy

is often compared to fast food, quick and cheap.

thường được so sáng với thức ăn nhanh,

nhanh và rẻ.

Although we've spent years developing skills to cook faster,

Mặc dù chúng ta dành rất nhiều thời gian để phát triển kĩ năng nấu được nhanh hơn,

Chinese food isn't fast food.

thức ăn Trung Quốc không phải là thức ăn nhanh.

It requires skills, mastery of ingredients and nostalgia.

Nó đòi hỏi kĩ thuật, sự thành thạo về nguyên liệu và xúc cảm hoài niệm.

In 2017, my dad passed away.

Vào năm 2017, ba của tôi mất.

I looked up to him.

Tôi rất kính trọng ông ấy.

He was my best friend.

Ông ấy là người bạn thân nhất của tôi.

When he passed away, I realized --

Khi ông mất đi, tôi nhận ra --

I realized my passion of cooking dishes from my childhood.

Tôi đã nhận ra niềm đam mê nấu ăn của mình từ thời niên thiếu.

I was working as a chef at an airline’s first class lounge at the time,

Tôi đã từng làm đầu bếp tại phòng chờ hạng nhất của hãng hàng không khi ấy,

but I didn't have any memories of the dishes I was cooking.

nhưng tôi không có chút kí ức nào về những món ăn tôi từng làm.

I wanted to feel closer to my dad.

Tôi muốn đến gần hơn với bố của mình.

So I quit.

Nên tôi đã từ bỏ.

I dropped out of university on my last semester.

Tôi bỏ Đại học ngay học kì cuối cùng.

I hopped onto a plane, and I flew over here to Sydney.

Tôi nhảy lên một chiếc máy bay, và bay thẳng đến thành phố Sydney.

And I took over the restaurant that I own today.

Và tôi thành lập nhà hàng mà hiện tại tôi đang sở hữu.

I wanted to record everything that my dad taught me,

Tôi đã rất muốn ghi lại mọi thứ mà bố đã dạy mình,

so I shared it on social media.

và chia sẻ nó trên mạng xã hội.

It went viral.

Nó nổi tiếng.

Hundreds of millions of views.

Hàng trăm triệu lượt xem.

A lot of people related to the recipes that I was cooking

Rất nhiều người dùng công thức mà tôi từng nấu

because it was what they grew up eating with their parents.

vì đó là những gì mà trong suốt giai đoạn trưởng thành họ đã ăn cùng cha mẹ.

I remember this one fried rice he made.

Tôi nhớ một món cơm chiên mà ông ấy đã làm

I was eight years old at the time.

khi tôi 8 tuổi.

It was the first time I recall my dad stepping into the kitchen cooking.

Đó là lần đầu tiên mà tôi nhớ rằng bố tôi bước vào nhà bếp nấu ăn.

He made this fried rice

Ông đấy đã làm món cơm chiên ấy

with spam, seafood, peas

với thịt giăm bông, hải sản, đậu

and a little bit of dark soy sauce.

và một ít xì dầu.

It was a little bit salty,

Lúc ấy nó khá mặn,

but it was the best fried rice that I've ever had.

nhưng đó là món cơm ngon nhất mà tôi từng thử.

I cook and I've always cooked because it was a way to connect to my dad.

Tôi nấu ăn và luôn luôn nấu bởi đó là cách để tôi có thể liên kết với bố mình.

It was something that we shared.

Là điều gì đó chúng tôi chia sẻ với nhau.

Cooking represents all the hard work and memories that we had,

Nấu ăn thể hiện tất cả những nhọc nhằn và những kỉ niệm mà chúng tôi có,

learning the art, mastering the skills

học về nghệ thuật, thành thạo kĩ năng

and understanding the history of Chinese food.

và am hiểu về lịch sử của ẩm thực Trung Hoa.

Với tôi, giá trị thực sự của thức ăn Trung Hoa

To me, the value of Chinese food

is so much more than the prices you pay at my restaurant.

là hơn hẳn so với giá cả mà bạn trả tại nhà hàng của tôi.

So the next time you visit a Chinese restaurant,

Vậy lần kế đến khi bạn đến một nhà hàng Trung Quốc,

just remember.

hãy nhớ rằng

It's not just a plate of fried rice.

Đó không chỉ là một dĩa cơm chiên.

It's so much more than that.

Mà nó còn nhiều hơn thế nữa.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)