Why Your Life Needs Novelty, No Matter Your Age | Kenneth Chabert | TED

Çeviri: Merve Sekmen Gözden geçirme: Emel Çırakoğlu

In 2018, I had what I call a powerful first experience.

2018′de, güçlü bir ilk deneyim dediğim bir şey yaşadım.

At 31 years old,

31 yaşında,

I made my first snow angel.

ilk kardan meleğimi yaptım.

Now, that may not sound powerful to some of you,

Şu anda bu bazılarınıza güçlü gelmeyebilir

but for me, it was.

ama benim için, öyleydi.

And so how do you get from New York City to Montana?

O halde New York’tan Montana’ya nasıl gidersiniz?

Well, you have to have a horse.

Pekala, bir atınız olmalı.

I don't make the rules,

Kuralları ben koymuyorum

but not having a horse is why so many people don't make it out there.

ama birçok insanın oraya ulaşamama sebebi bir atlarının olmamasıdır.

I'm kidding.

Şaka yapıyorum.

I was actually invited to attend and speak at a conference in Big Sky.

Aslında Big Sky’da konferansa katılmak ve konuşmak için davet edildim.

I'm a kid from the Bronx, so I knew nothing about Big Sky.

Ben Bronx’danım, yani Big Sky hakkında hiçbir şey bilmiyordum.

I knew nothing about Montana.

Montana hakkında hiçbir şey bilmiyordum.

In fact, I had only recognized images similar to it

Aslında, sadece ona benzer resimleri tanıyordum.

as the screen saver that comes on whenever my MacBook goes idle.

MacBook’um boşta kalınca gelen ekran koruyucum olarak.

I landed in Bozeman and the first thing I did was thank God,

Bozeman’e indim ve yaptığım ilk şey Tanrı’ya şükretmekti

because I don't like flying, even though I have to do it often.

çünkü sık sık yapmam gerekmesine rağmen uçmayı sevmiyorum.

I walked out of the airport and I saw no skyscrapers,

Havaalanından çıktım ve hiç gökdelen görmedim.

no lines and cabs,

Sıra ve taksi yoktu.

no people yelling and arguing,

Bağıran, tartışan insanlar yoktu.

and there were no funny smells that I was familiar with.

Aşina olduğum garip koku yoktu.

You know, all of the things that make NYC amazing.

Bilirsiniz, NYC’i harika yapan bütün o şeyler.

So fast forward,

Hızlıca ileri sarıyorum.

I'm in the passenger seat of the car and I'm looking out the window

Arabanın yolcu koltuğundayım ve pencereden dışarı bakıyorum

and I'm just taking on the views.

ve sadece manzarayı inceliyorum.

Mountains covered in snow, trees everywhere.

Karla kaplı dağlar, her yerde ağaçlar.

And at one point we pass by these homes that had to be worth millions of dollars

Bir noktada bu dört milyon dolarlık olması gereken evlerin yanından geçiyoruz

because they had the most beautiful view of the environment.

çünkü çevredeki en güzel manzaraya sahiplerdi.

Later the next day, as I'm getting off stage from speaking,

Ertesi günün sonrasında, sahnede konuşmaktan inerken

a woman comes up to me and she asks,

bir kadın gelip şunu sordu:

"Would you like to go on a hike?"

“Yürüyüşe çıkmak ister misin?”

Now I’m from New York City, so a hike is a few city blocks.

Şimdi ben New York’danım. Yani yürüyüş birkaç şehir bloğu.

New York City is at sea level, so we're talking about real oxygen.

New York deniz seviyesinde. Yani gerçek oksijenden bahsediyoruz.

So, no, this was a hike.

Yani, hayır, bu bir yürüyüştü.

And at 8,000 feet elevation,

2.5 kilometre yükseklikte,

one quickly realizes Montana's oxygen just isn't real.

Montana’nın oksijenin gerçek olmadığını anlayabiliyorsunuz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Midway through our hike, I can't remember what I said,

Yürüyüşümüzün yarısında, ne söylediğimi hatırlamıyorum

but the woman grabs a fistful of snow,

ama kadın bir avuç dolusu karı alıp

puts it in her mouth and she starts to chew.

ağzına koyarak çiğnemeye başlıyor.

And my initial thought was, "That was disgusting."

İlk baştaki düşüncem “Bu iğrenç.” idi.

I would never touch anything that touches a New York City street.

New York sokaklarına dokunan hiçbir şeye dokunmazdım.

But then I realized this was snow from Montana,

Ama sonra fark ettim ki bu kar Montana’dandı

and this was symbolic of the relationships Montanans have with their environment.

ve bu Montanalıların çevreleriyle olan ilişkilerinin temsiliydi.

So towards the end of the hike,

Yürüyüşün sonuna doğru,

this woman lays down in a bed of snow

bu kadın kara uzanıyor

and she moves her body in a way where [it] registers to me,

ve vücudunu öyle bir şekilde hareket ettiriyor ki şunu fark ediyorum:

she's making a snow angel.

bir kardan melek yapıyor.

So after about 30 seconds, I decide to mimic.

30 saniye kadar sonra taklit etmeye karar verdim.

And so I lay in this fresh bed of snow in Montana,

Böylece Montana’nı bu taze kar yatağına yattım.

I move my arms and my legs.

Kollarımı ve bacaklarımı hareket ettirdim.

And then it dawns on me.

Sonra kafama dank etti.

I'm making a snow angel for the first time.

Ben ilk defa kardan melek yapıyordum.

And of course, I've seen other people do it

Tabi ki başkaları yaparken görmüştüm

and I've seen it on television before.

ve daha önce televizyonda görmüştüm.

But it was the first time I did it.

Ama bu benim ilk yapışımdı.

You see, I've coined the term powerful first experiences or PFEs

Görüyorsunuz ki, güçlü ilk deneyim veya GİD’i ben icat ettim.

as doing something you never thought you would do for the first time,

İlk defa yapacağını düşünmediğin bir şeyi

in a place that you never thought you would be in for the first time.

asla olacağını düşünmediğin bir yerde yapmak.

The main reason why I was in Montana in the first place

En başta Montana’da olmamın asıl nedeni

was to give a talk about powerful first experiences,

güçlü ilk deneyim hakkında konuşma yapmaktı

so it was only right that I would then have

bu yüzden güçlü bir ilk deneyimim olması

powerful first experiences in Montana.

işten bile değildi.

Powerful first experiences are life-altering moments and experiences

Güçlü ilk deneyimler, kendimize ve dünyaya bakış açımızı değiştiren

that change the way that we see ourselves

hayatınızı değiştiren anlar ve deneyimlerdir.

and changes the way we see the world.

And it can be as expansive as skydiving out of a plane in France

Fransa’da bir uçaktan serbest düşüş yapmak kadar geniş veya

or as small as visiting a lake to meditate for the first time.

ilk defa meditasyon yapmak için bir göle gitmek kadar küçük olabilir.

What matters is your imagination,

Önemli olan sizin hayal gücünüz,

your courage and your curiosity.

cesaretiniz ve merakınız.

In the book "Power of Moments" by Chip and Dan Heath,

Chip ve Dan Heath’in “Anların Gücü” kitabında

the authors reference what psychologists call the reminiscence bump,

yazarlar psikologların hatırlama tümseği dediği şeyden bahsediyorlar.

a phenomenon where older individuals are asked

Yaşlı bireylere deneyimleri hakkında düşünmelerinin istendiği,

to think about their experiences,

yaklaşık 15 ila 30 yaş arasındaki deneyimlerinden orantısızca konuşma

where they tend to disproportionately talk

about the experiences that happened roughly between the ages of 15 to 30.

eğiliminde oldukları bir fenomen.

Some researchers say

Bazı araştırmacılar,

this is a time in our lives when we experience the most novelty.

hayatımızda yeniliği en çok bu dönemde deneyimlediğimizi söylüyorlar.

And there's a few theories why.

Nedenleri hakkında bazı teoriler var.

One, when you enter and pass through your 30s,

Birincisi, 30′lu yaşlarınızı geçtiğinizde

life can seem like it speeds up

hayat hızlanıyor gibi gelebilir

because we develop the habits of doing the same things over and over.

çünkü aynı şeyleri tekrar tekrar yapma alışkanlığı ediniriz.

Another reason is that there are just some experiences in our lives

Başka bir neden ise bu zaman dilimi içinde olmak için

that are set to happen within that time frame.

ayarlanan bazı deneyimlerimiz olduğudur.

So think about it.

Bir düşünün.

By 15, you might be in high school.

15′e kadar lisede olabilirsiniz.

By 18, you may be in college.

18′e kadar üniversitede olabilirsiniz.

After college, you get a job,

Üniversiteden sonra bir işe girersiniz.

you may buy the big home, you may get married,

büyük evi alabilirsiniz, evlenebilirsiniz,

you may have a kid.

çocuğunuz olabilir.

And then you might experience loss or grief.

Sonra kaybı ve hüznü deneyimleyebilirsiniz.

And then you enter your 30s and that's it.

Sonra otuzlarınıza girersiniz ve budur. Daha fazla güçlü ilk deneyimler yoktur

No more powerful first experiences

and life repeats itself over and over.

ve hayat kendini tekrar edip durur.

Something about that seems so unfulfilling.

Bunda tatmin etmeyen bir şeyler var.

Now imagine if you were a kid from a community like the Bronx.

Şimdi Bronx gibi bir toplulukta bir çocuk olduğunuzu hayal edin.

While the Bronx offers amazing experiences,

Bronx harika deneyimler sunsa da

by the time you turn 14 or 15,

14 veya 15 yaşına geldiğinizde,

you can feel like you've experienced

o çevredeki bütün güçlü ilk deneyimleri deneyimlemiş gibi hissedebilirsiniz.

all the powerful first experiences in that environment.

And so I became obsessed with figuring out

Böylece başkalarına nasıl güçlü ilk deneyimler

how to give more powerful first experiences to others.

verebileceğimi bulmaya takmıştım.

My organization, Gentlemen's Retreat,

Organizasyonum Gentlemen’s Retreat

focuses on young men of color from the inner city

şehir içinden gelen ve Brown University gibi

who end up going to top colleges and universities,

en iyi üniversitelere yerleşmeyi başaran siyahi genç adamlara odaklanıyor.

such as Brown University.

These young men are gifted and they're special.

Bu genç adamlar yetenekli ve özeller.

They just felt they experienced everything their community had to offer.

Topluluklarının sunduğu her şeyi deneyimlemiş gibi hissettiler.

We call these young men Gs for gentlemen.

Biz bu genç adamlara centilmen için C diyoruz.

And while working with these gentlemen

Bu genç adamlarla çalışıp

and giving them powerful first experiences,

onlara güçlü ilk deneyimlerini verirken

I realized it was shaping their identities in a positive way,

bunun, onların kimliklerini pozitif yönde değiştirmek olduğunu fark ettim.

but it was also increasing their cultural and their social capital.

Ama bunun kültürel ve sosyal sermayelerini arttırdığını da fark ettim.

An individual has cultural capital

Her bireyin, geldikleri çevre dolayısıyla bir kültürel sermayesi vardır.

because of the environment that they come from.

The knowledge, skills and belief of that environment

O çevrenin bilgisi, yeteneği ve inancı

can be seen as capital or an asset.

sermaye veya bir servet gibi görünebilir.

And having the combination

İkisine de sahip olmak,

allows an individual to have economic advantages

bireyin ekonomik ve diğer avantajları olmasını sağlar.

and other advantages.

And when you collect powerful first experiences,

Güçlü ilk deneyimleri topladığınızda,

you're collecting cultural capital from different environments.

farklı çevrelerden kültürel sermayeler toplarsınız.

Social capital is a set of shared values and resources

Sosyal sermaye, bireylerin birleşerek ortak bir hedefe ulaşmasını sağlayan

that allows individuals to come together

paylaşılan değerler ve kaynaklar bütünüdür.

to achieve a common goal.

It can also be thought of as the ability to access resources and favors

Kaynaklara, iyiliklere ve iletişim ağınızdan bilgilere

erişebilme yeteneği olarak da düşünülebilir.

and information from your network.

Countless connections are fostered

Centilmen, Paris, Londra ve hatta Montana gibi yerlerde

when the gentlemen develop intimate relationships

yakın ilişkiler geliştirdiğinde sayısız bağ oluşur.

in places such as Paris, London and even Montana.

As they spend time with locals, entrepreneurs

Yerel halkla, girişimcilerle ve hatta risk sermayedarlarıyla vakit geçirdikçe

and even venture capitalists.

They develop a more expansive network and idea of the world.

daha geniş bir ağ ve dünyaya dair fikir edinirler.

And increasing cultural and social capital doesn’t just benefit the gentlemen,

Artan kültürel ve sosyal sermayeler sadece centilmene değil,

it also benefits the communities that they bless with their presence.

varlıklarıyla kutsadıkları topluma da fayda sağlar.

And a powerful first experience changes the way you see yourself

ve ilk güçlü deneyimler kendinize ve dünyaya bakış açınızı değiştirir.

and the way you see the world.

Going to Big sky changed the way that I saw the world,

Big Sky’a gitmek dünyaya, kendime

the way that I saw myself and what I wanted to do in the world.

ve dünyada ne yapmak istediğime olan bakış açımı değiştirdi.

Instead of waiting for my cycle of experiences to repeat themselves,

Deneyim döngümün kendini yinelemesini beklemek

doing the same things over and over,

ve aynı şeyleri tekrar tekrar yapmak yerine,

I decided to go out into the world and collect powerful first experiences.

dünyaya çıkıp güçlü ilk deneyimler toplamaya karar verdim.

And a powerful first experience can be anything.

Güçlü ilk deneyim her şey olabilir.

It's all about intention.

Her şey niyetle alakalı..

The most important part of a powerful first experience or a PFE,

Güçlü ilk deneyimin veya PFE’nin en önemli kısmı

is intention.

niyettir.

Anyone can have them.

Herkes buna sahip olabilir.

You don't have to have capital or have started an organization.

Sermayeniz olmasına veya organizasyon başlatmanıza gerek yok.

You don't even have to be a G.

Bir C bile olmanıza gerek yok.

You just have to be thoughtful about two things.

Sadece iki şey hakkında düşünceli olmalısınız:

One, do something you haven't done

Birincisi, hep istediğiniz ama hiç yapmadığınız bir şey yapın.

but have always wanted to do.

And what’s important here, no matter what you choose to do --

Burada önemli olan ne yapmayı seçerseniz seçin

skydiving out of a plane,

--paraşütle atlama, yeni bir dil öğrenme, gardırobunu değiştirme--

learning a new language, switching your wardrobe --

whatever you decide to do,

neye karar verirseniz,

has to have a certain level of risk in it for you.

içinde sizin için belli bir miktar risk olmalı.

It's about courage.

Bu cesaretle ilgili.

The courage to get on a plane

Kardan melek yapmak kadar basit şeyleri deneyimlemek için uçağa binme ve

and go to a state where most people don't look like me

in order to experience something as simple as making a snow angel.

çoğu insanın benim gibi görünmediği bir eyalete gitme cesareti.

Second thing, switch up your environment,

İkincisi, çevrenizi değiştirmek.

change the stimuli and please try to be bold.

Uyarıcıları değiştirin ve lütfen cesur olun.

So you may be a singer,

Yani bir şarkıcı olabilirsiniz

but maybe you sing on a crowded train in New York City

ama belki New York’da bir trende şarkı söylüyorsunuz

or in the beautiful streets of Venice, Italy.

veya Venedik, İtalya’nın güzel sokaklarında.

Imagine what the world would be like

Eğer daha fazla güçlü ilk deneyimler

if we decided to share and exchange in more powerful first experiences.

paylaşmaya ve değişmeye karar verseydik dünya nasıl olurdu bir düşünün.

Would we feel more loved?

Daha sevilmiş hisseder miydik?

Would we feel more connected?

Daha bağlı hisseder miydik?

Would we feel more brave?

Daha cesur hisseder miydik?

Most importantly, would we feel more human?

En önemlisi, daha insan gibi hisseder miydik?

Each and every one of us has so much to experience

Eğer kendimize bir güçlü ilk deneyim daha hediye etmeye izin verirsek

if we allow ourselves the gift of another powerful first experience.

her birimizin deneyimleyeceği çok şey var.

My only ask,

Tek isteğim,

if you decide to go to Montana for the first time,

Montana’ya ilk kez gitmeye karar verirseniz,

please don't forget your horse.

lütfen atınızı unutmayın.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)