Is Climate Change Slowing Down the Ocean? | Susan Lozier | TED

Çeviri: Ayşenur Kavak Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

I'm going to start this morning

Bu sabah sizlere

by telling you about a 12th century natural philosopher

12. yüzyıldan bir doğa filozofundan bahsederek başlayacağım

named Adelard of Bath.

Bathlı Adelard.

Adelard compiled a list of unanswered questions

Adelard, uzun yaşamının sonuna doğru

cevaplanmamış soruların bir listesini derledi.

near the end of his long life.

Among the 76 questions in his treatise on nature

Doğaya ilişkin yaptığı çalışmasındaki 76 soru arasında

were those that interest an oceanographer like me:

benim gibi bir denizbilimcinin ilgisini çekenler vardı:

Why are the waters of the sea salty?

“Deniz suyu neden tuzludur?”

Whence comes the ebb and flow of the tide?

“ Gelgit neden kaynaklanır?”

And why does the ocean not increase from the influx of the rivers?

“Ve nehirler okyanusa karışınca okyanus neden yükselmez?”

Nine centuries later,

Dokuz asır sonra,

oceanographers are asking questions unfathomable to Adelard.

denizbilimciler Adelard’a akıl almaz sorular soruyor.

How will navigation routes change as sea and land ice continue to melt?

“Deniz ve kara buzları erimeyi sürdürdükçe seyrüsefer yolları nasıl değişecek?”

How are marine ecosystems faring in these warming waters?

“Deniz ekosistemleri ısınan bu sularda yollarını nasıl buluyor?”

And, will climate change cause the collapse

“Ve iklim değişikliği okyanusun devinim döngüsünün

of the ocean overturning circulation?

bozulmasına neden olacak mı?”

If that last one puzzles you, let me explain.

Sonuncusu kafanızı karıştırdıysa açıklayayım.

Ocean waters are constantly on the move.

Okyanus suları sürekli hareket hâlindedir.

Many of the ocean waters are local,

Okyanus sularının çoğu yereldir,

like the surface currents of the North Atlantic you see here.

burada gördüğünüz Kuzey Atlantik yüzey akıntıları gibi.

But the ocean is also home to large currents

Ancak okyanus aynı zamanda bir okyanus havzasından diğerine,

that travel from one ocean basin to the next,

genellikle binlerce kilometreye uzanan

often thousands of kilometers away.

büyük akıntılara da ev sahipliği yapmaktadır.

The largest of these is referred to as the “ocean overturning circulation.”

Bunlardan en büyüğü “Okyanus Devinim Akıntısı” olarak adlandırılır.

This current originates at high latitudes.

Bu akıntı yüksek enlemlerde ortaya çıkar.

In the winter,

Kışın, okyanusta soğuk rüzgarlar estiğinde

when cold winds blow across the ocean,

warm surface waters are converted to cold waters.

ılık yüzey suları soğuk sulara dönüşür.

That's the orange arrow turning blue.

İşte maviye dönen turuncu şerit bunu gösteriyor.

These cold waters are now denser than the waters underneath,

Bu soğuk sular artık altındaki sulardan daha yoğundurlar

and so they sink and then spread at depth to distant parts of the globe

bu yüzden de batarlar ve sonra bu mavi şeridi izleyerek

following that ribbon of blue.

dünyanın uzak bölgelerine derinlemesine yayılırlar.

Eventually these waters upwell,

Sonunda bu sular yükselir,

meaning they return to the surface where they warm.

yani ısınacakları yüzeye geri dönerler.

And so now the blue ribbon turns back to orange,

Böylelikle mavi şerit turuncuya döner

and they return to where they started completing the ocean overturning.

ve okyanus devinimini tamamlamayıp başladıkları yere geri dönerler.

Now, this ocean overturning redistributes heat on our planet.

Bu okyanus devinimi gezegenimizdeki ısıyı yeniden dağıtır.

In partnership with the atmospheric circulation,

Atmosferik dolaşımla iş birliği hâlinde

bu akışkan hareket ekvator ve kutuplar arasında

this fluid movement maintains a 30-degree-Celsius difference

between the equator and the poles.

30 santigrat derecelik bir farkın korunmasını sağlar.

Bu akışkan hareketlilik olmasaydı

Without these fluid motions,

that temperature difference would be 110 degrees Celsius

sıcaklık farkı sadece okyanus üzerinde değil

and not just over the ocean,

iç kısımlarda da 110 santigrat derece olurdu.

inland as well.

Polar latitudes would be completely frozen,

Kutup enlemleri tamamen donardı

and the tropics, well the tropics would be even more sweltering.

ve tropikal bölgeler çok daha bunaltıcı olurdu.

But this overturning also impacts our climate

Ancak bu devinim iklimimizi de etkiler

because when those waters sink,

çünkü bu sular battığında

they carry with them the carbon dioxide they've gained

atmosferle değiş tokuş yaparak elde ettikleri

by exchange with the atmosphere.

karbondioksiti yanlarında taşırlar.

And so as a result of this, as the decades have progressed,

Ve bunun bir sonucu olarak on yıllar ilerledikçe

the amount of carbon taken up or fluxed into the ocean

okyanusa alınan veya karışan karbon miktarı

has been increasing

atmosferde artan

in tandem with the increasing concentrations of carbon dioxide

karbondioksit konsantrasyonlarıyla

in the atmosphere.

birlikte artmayı sürdürür.

In fact, the ocean now stores 30 percent of the carbon dioxide

Aslında şu anda okyanus Sanayi Devrimi’nin başlangıcından bu yana

released by humanity

insanlığın salmış olduğu karbondioksitin % 30′unu bünyesinde taşıyor.

since the start of the Industrial Revolution.

Now, this does mean that the levels of carbon dioxide in the atmosphere

Yani bu, atmosferdeki karbondioksit seviyelerinin olması gerekenden

are less than they would be otherwise, which is good news.

daha düşük olduğu anlamına geliyor, ki bu iyi bir haber.

But that carbon uptake by the ocean increases ocean acidity,

Ancak okyanustaki karbon alımı okyanus asitliğini artırır,

which is not good news for marine species that build skeletons and shells.

bu iskelet ve kabuk oluşturan deniz canlıları için iyi bir haber değil.

And it is certainly not good news for marine ecosystems in general.

Ayrıca genel olarak deniz ekosistemleri için de iyi bir haber olmadığı kesin.

Now, as our ocean continues to warm and as ice continues to melt,

Şimdiyse okyanusumuz ısınmaya, buzullar erimeye devam ederken

both of which cause surface waters to become less dense,

her ikisi de yüzey sularının daha az yoğunlaşmasına neden olduğundan

we fully expect that at some point, in winter,

bir noktadan sonra kış mevsiminde yüzeydeki bu suların

those surface waters will not get dense enough to sink.

artık batabilecek kadar yoğunlaşmamasını beklenir.

And at that point, we expect the overturning to slow.

Bu noktada ise, devinimin yavaşlaması beklenir.

And if the overturning slows,

Ve devinim yavaşlarsa

well, there will be less carbon uptake by the ocean.

okyanus tarafından daha az karbon alımı olacak.

But there will also be even more major disruptions to our climate

Ancak iklim ve hava düzenimizde daha da büyük aksaklıklar olacak,

and weather patterns; we can expect stronger hurricanes,

çok daha güçlü kasırgalar, çok daha yoğun yağışlar

even more intense precipitation.

bekleyebiliriz.

Just about now, you might be wondering,

Tahminen şu an, merak ediyorsunuzdur:

how quickly might the overturning change?

Devinim ne kadar çabuk değişebilir ki?

Well, for decades, oceanographers assumed that the overturning changed slowly

Onlarca yıldır denizbilimciler, devinimin buzul çağlarıyla uyumlu olarak

on the time scales of tens of thousands of years, in concert with the ice ages.

on binlerce yıllık zaman ölçeklerinde yavaşça değiştiğini varsaydılar.

But a study in the 1990s of ice sheets,

Ancak 1990′larda, geçmiş iklimlerin

which hold bubbles of air from past climates,

hava kabarcıklarını tutan buz tabakaları üzerinde yapılan bir çalışma

well, that study suggested that the overturning could change quickly,

devinimin hızla değişebileceğini öne sürdü

within decades, maybe even within years.

on yıllar, hatta belki birkaç yıl içinde.

And with that, the possibility of an abrupt collapse

Peki bununla birlikte, insan kaynaklı ısınma yüzünden

of the overturning circulation brought about by human-induced warming?

devinim akıntısında ani bir çöküş mümkün müdür?

Well, at that point it became a very real possibility.

Yani şu noktada bu fazla gerçek bir olasılık haline geldi.

Thankfully, advances in climate modeling

Neyse ki, iklim modellemesindeki gelişmeler

give us a much better idea today of that risk.

bugün bize bu risk hakkında çok daha iyi bir fikir veriyor.

The black and gray lines that you see on this graph

Bu grafikte görmüş olduğunuz siyah ve gri çizgiler

are the model reconstructions of the past relatively steady overturning changes.

geçmişteki kısmen istikrarlı devinim değişiklikleri model rekonstrüksiyonları.

The lines of various colors show you the future projections

Farklı renklerdeki bu çizgiler size

farklı iklim modellerine ve senaryolarına dayalı olarak

of the overturning, based on different climate models

and different climate scenarios.

devinimle ilgili gelecek tahminlerini göstermekte.

I'm going to start with the good news.

İyi haberle başlayacağım.

And the good news is that the overturning is unlikely to collapse

Ve iyi haber şu ki devinimin 2100’den önce

çökmesi olası değil.

before 2100.

Now, before anybody breathes a sigh of relief,

Şimdi, kimse rahat bir nefes almadan önce

I will remind you that our children, our grandchildren, will likely see 2100.

çocuklarımız ve torunlarımızın muhtemelen 2100 yılını göreceğini hatırlatacağım.

Ve aslında, hiçbirimiz tehlikeyi atlatmış sayılmayız

And really, none of us are out of the woods

because the overturning is likely to weaken over this century

çünkü devinim muhtemelen bu yüzyılda

by between 11 percent and 34 percent.

%11 ile %34 arasında azalacak.

And that weakening is enough to cause the disruptions that I mentioned earlier.

Ve bu azalma, az önce bahsettiğim aksaklıklara neden olmak için yeterli.

Now back to those various lines of color.

Şimdi farklı renkteki bu çizgilere geri dönelim.

Gelecekteki tüm tahminlerde bir düşüş görülmekte ancak bu düşüşün

All future projections show a decline,

but they differ in how fast and by how much that decline will be.

ne kadar hızlı ve hangi oranda olacağıyla ilgili farklı görüşler mevcut.

And this is exactly where observations come in,

Ve tam da bu noktada gözlemler devreye giriyor

because the longer we measure, the better our predictions will be.

çünkü bu değerleri ne kadar uzun süre ölçersek, tahminlerimiz o kadar iyi olur.

If Adelard had started measuring nine centuries ago,

Adelard dokuz yüzyıl önce bunları ölçmeye başlamış olsaydı,

we would be way ahead of the game.

çok daha avantajlı bir durumda olurduk.

Unfortunately, we only started measuring in this century

Ne yazık ki, ölçümlere ancak bu yüzyılda

when we had the resources

kaynaklarımız yettiğinde

and, frankly, the motivation to do so.

daha doğrusu, bunu yapmaya mecbur kaldığımızda başladık.

One of those efforts is an international observing system

Bu konudaki girişimlerden biri de kutup altı Kuzey Atlantik’teki

in the subpolar North Atlantic.

uluslararası bir gözlem sistemidir.

OSNAP stretches from the Labrador coast to one side of Greenland,

OSNAP, Labrador kıyılarından Grönland’ın bir ucuna

and then again from the other side of Greenland,

ve ardından yine Grönland’ın diğer ucundan

all the way over to the Scottish coast.

İskoç kıyılarına kadar uzanır.

Those red ribbons depict the surface currents,

Bu kırmızı şeritler yüzey akımlarını tasvir ediyor

and those dark blue ribbons depict the deep currents

ve koyu mavi şeritler ise okyanusun dolaşımını deviren

of the ocean overturning circulation.

derin akıntılarını tasvir ediyor.

Every black vertical line you see is the mooring that stretches

Gördüğünüz her bir siyah dikey şerit, deniz yüzeyinden deniz tabanına kadar

from the sea surface to the sea floor,

uzanan demirleme bağlantılarıdır

upon which instruments, shown as red dots,

ve üzerlerinde, burada kırmızı noktalarla gösterilen aletler bulunmaktadır,

those instruments are on those moorings, and they're measuring the ocean currents,

demirlemelerde bulunan bu aletler okyanus akıntılarını,

the temperature and the salinity.

sıcaklığı ve tuzluluk oranını ölçerler.

Every other summer since 2014,

2014 yılından beri her yaz,

research vessels like this one have traced the OSNAP line,

bunun gibi araştırma gemileri OSNAP hattının izini sürdü,

deploying instruments and taking measurements.

aletlerin dağıtımını yapıp ölçümler aldı.

Dozens of oceanographers from many different countries

Birçok farklı ülkeden düzinelerce denizbilimci

have been on these cruises.

bu yolculuklarda yer aldı.

Here's a former student of mine off the coast of Greenland,

İşte burada, eski bir öğrencim, Grönland kıyılarında

bringing in a rosette of bottles that have captured water samples

derin okyanustaki su örneklerini toplayan rozet kapsüllerini

in the deep ocean.

geri çekiyor.

OSNAP also allows us to use new technology,

OSNAP ayrıca, yeni teknolojiler kullanmamıza da olanak sağlıyor,

like this autonomous glider that, once deployed,

tıpkı bu otonom planör gibi, bu planör bir kez konuşlandırıldığında

will set off on a programmed course,

programlanmış bir rotada ilerleyerek

taking measurements at depth.

derinlikte ölçümler yapıyor.

Every now and again,

Zaman zaman

this glider will pop to the surface and relay its information

bu planör yüzeye çıkacak ve sahip olduğu bilgileri

to a passing satellite.

geçmekte olan bir uyduya aktaracak.

You could be sitting in a cafe, enjoying your latte,

Bir kafede oturmuş, lattenizin tadını çıkarırken,

all the while downloading data from this glider,

bir yandan da bu planörden gelen verileri indiriyor olabilirsiniz,

which, for a seasick-prone oceanographer like me, is a godsend.

ki benim gibi deniz tutan bir denizbilimci için bu büyük nimettir.

(Laughter)

(Kahkahalar)

However, it is true

Ne var ki,

that conditions on these cruises are sometimes challenging.

bu yolculuklardaki koşulların bazen zorlu olduğu doğru.

But I must admit that the views are almost always worth it.

Ancak itiraf etmeliyim ki, manzara neredeyse her zaman buna değer.

Now, you can tell from a glance

Şimdi, şöyle bir bakarak bile

that our OSNAP data to date

güncel OSNAP verilerimizin

do not tell us whether the overturning in this part of the ocean

okyanusun bu bölümündeki devinimin şu anda artıyor mu yoksa azalıyor mu

is currently increasing or decreasing.

olduğunu bize söylemediğini anlayabilirsiniz.

And the reason for that is the same reason

Bunun nedeni ise,

that you cannot tell what the stock market will do in a year

bir hafta boyunca Dow Jones Sanayi Endeksi’ne bakarak

by looking at the Dow Jones Industrial Index for a week.

borsanın yıllık durumunu neden öngöremeyeceğinizle aynıdır.

There is noise in the market, and there is noise in the ocean.

Nasıl piyasada gürültü varsa okyanusta da gürültü vardır.

But just as we have confidence that stocks are a good bet in the long run,

Ancak hisse senetlerinin uzun vadede iyi bir yatırım olduğuna nasıl inanıyorsak

we have confidence that in the long run,

iklimimiz böyle ısınmaya devam ederse

the overturning will decline if our climate continues to warm.

devinim oranının da uzun vadede azalacağına aynı şekilde inanıyoruz.

And with that confidence, we know that it's not enough for us to study

Ve bu düşünceyle, devinimi tek başına incelememizin

the overturning in isolation.

yeterli olmadığını biliyoruz.

We need to understand how the overturning is impacting

Devinimin okyanusta olan her şeyi nasıl etkilediğini

and being impacted by everything else going on in the ocean.

ve her şeyden nasıl etkilediğini anlamamız gerekiyor.

I just told you, the ocean is noisy.

Az önce söyledim, okyanus gürültülü.

Well, the ocean is also connected.

Yani, okyanus kendi içinde birine bağlıdır.

What's happening in one part of the ocean

Okyanusun bir bölümünde olup bitenler

affects what's going on in another part.

başka bir bölümde olup bitenleri etkiler.

And so to understand and to improve our estimates of the overturning,

Dolayısıyla devinim, ısınma, tazeleme, asitleşme hakkındaki tahminlerimizi

the warming, the freshening, the acidification,

anlamak ve geliştirmek için

we need to measure globally.

küresel olarak ölçüm yapmamız gerek.

And we are.

Bizim de yaptığımız bu.

This NOAA buoy is out there,

Bu NOAA şamandırası orada bir yerde,

measuring the exchange of carbon between the ocean and the atmosphere.

okyanus ve atmosfer arasındaki karbon değişimini ölçüyor.

This one buoy is but a small part of a vast global measurement system

Tek başına bu şamandıra, ona benzeyen geniş bir küresel ölçüm sisteminin

that looks like this.

küçük bir parçası.

Every line or dot you see on this map is where there is a ship,

Bu haritada gördüğünüz her bir çizgi veya nokta, okyanusta bir geminin,

a mooring or buoy out in the ocean, taking measurements.

demirlemenin veya şamandıranın bulunduğu, ölçüm yaptığı yeri gösteriyor.

This multinational effort is the backbone of 21-century oceanography.

Bu çok uluslu çaba, 21. yüzyıl denizbiliminin bel kemiğidir.

But we can do all those measurements of many things in many places.

Ancak tüm bu ölçümleri birçok yerde birçok şey üzerinde yapabiliriz.

But to stem the warming, the freshening,

Ancak ısınmayı, tazelemeyi, asitleşmeyi,

the acidification, the sea level rise

deniz seviyesinin yükselmesini engelleyip

and to reduce the very real risk of an overturning slowdown or shutdown,

devinimin yavaşlaması veya durması riskini azaltmanın

there's one solution.

tek bir çözümü var.

We must work collectively

Atmosferimizdeki karbondioksiti

to reduce the carbon dioxide in our atmosphere.

azaltmak için hep birlikte çalışmalıyız.

Adelard did not have everything figured out in the 12th century,

Adelard 12. yüzyılda her şeyi çözmedi

and we certainly don't here in the 21st.

ve bizler de 21. yüzyılda her şeyi kesinkes bilmiyoruz.

Answers to Adelard's questions were centuries in the making.

Adelard’ın sorularını yanıtlamak yüzyıllar aldı.

But to figure everything out on our end,

Ama bizim payımıza düşen her şeyi çözmek için

we don't have nine centuries.

dokuz yüzyılımız yok.

We don't have nine decades.

Doksan yılımız yok.

We probably have about nine years to get it right.

Muhtemelen doğru olanı yapmak için yaklaşık dokuz yılımız var.

And to get it right,

Doğru olanı yapmak için de

it's just like everyone says,

tam da dedikleri gibi

we need all hands on deck.

güvertede hepimize ihtiyaç var.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)