What the World Can Learn From China’s Innovation Playbook | Keyu Jin | TED

Çeviri: Elif Usta Gözden geçirme: Eren Gokce

So when I was born in China in the early 1980s,

1980′lerin başında Çin’de doğduğum zaman

my country was still a place of scarcity.

ülkem hâlâ kıtlıkların yaşandığı bir yerdi.

Ortak mutfaklarda pişirilen,

We lived on rationed food, cooked from communal kitchens

karneyle dağıtılan yiyeceklerle yaşamımızı sürdürüyorduk

and even in Beijing had three nights of blackouts every week.

ve hatta Pekin’de haftada üç gün süren elektrik kesintileri olurdu.

I remember reading poems with my father by candlelight.

Babamla mum ışığında şiirler okuduğumuzu hatırlıyorum.

A special memory from times when Chinese people had little.

Çin halkının çok az şeye sahip olduğu zamanlara dair özel bir anı.

And fast forward three decades,

Ve 30 yıl ileri saralım,

China has turned into a country of abundance,

Çin bolluklar ülkesine dönüştü,

especially when it comes to technological power.

özellikle de teknolojik güç söz konusu olduğunda.

From high tech to business tech to everyday tech,

Yüksek teknolojiden, iş teknolojisine ve günlük teknolojiye kadar

there isn't anything you can't find, only things you can't imagine.

bulamayacağınız bir şey yok, sadece hayal edemedikleriniz var.

I can buy a can of Coke by scanning my face.

Yüzümü taratarak bir kutu kola alabiliyorum.

A few years ago,

Birkaç yıl önce,

I called for toothpaste from my hotel room,

otel odamdan bir diş macunu istedim

and it was delivered to me by a robot.

ve bana bir robotla gönderildi.

I've seen people live in remote Tibetan mountains blast off cool music

Uzak Tibet dağlarında yaşayan insanların

güneş pilleri ile çalışan Walkmanlar ile havalı müzikler çaldığını

with Walkmans powered by solar cells

and Chinese solar technology light up homes for African kids

ve Çin güneş teknolojisinin, tıpkı benim çocukluğumda olduğu gibi,

who used to study by candlelight, just like me when I was growing up.

mum ışığında ders çalışan Afrikalı çocukların evlerini aydınlattığını gördüm.

So this striking swell of innovation happened

Dolayısıyla bu çarpıcı inovasyon patlaması,

even though China remains a developing country,

Çin kişi başına düşen 10.000 dolardan biraz daha fazla GSYİH ile

with just a little more than 10,000 dollars of per capita GDP.

gelişmekte olan bir ülke olmasına rağmen gerçekleşti.

So today I want to offer you a different lens to look through,

Bu yüzden bugün size, inovasyonu ve teknolojik gelişmeyi teşvik eden

one that shows a unique model that has fostered innovation

benzersiz bir modeli gösteren farklı bir mercekten

and technological growth.

bakmanızı öneriyorum.

Now the system is far from perfect.

Sistem mükemmel olmaktan çok uzak.

And like you, I worry about the rising tensions of a tech race and beyond.

Ben de sizin gibi teknoloji yarışının

artan gerilimi ve daha fazlası konusunda endişeliyim.

But I also believe that, as in any relationship,

Ama aynı zamanda inanıyorum ki, herhangi bir ilişkide olduğu gibi

a better understanding of each other

herkese zarar veren sürekli bir düşüş yerine

is going to help us more likely to find common goals to work on

birbirimizi daha iyi anlamaya çalışmak, üzerinde çalışacağımız

rather than a downward spiral that harms all.

ortak hedefleri bulmak konusunda bize daha fazla yarar sağlayacaktır.

So I'm an economist,

Ben bir ekonomistim,

straddling multiple worlds, as it turns out.

ve görünen o ki birden çok ülkede bulunuyorum.

One foot in London, where I do my research.

Bir ayağım, araştırmalarımı yaptığım Londra’da.

And one foot in China,

Ve bir ayağım,

where I spend time with my family and also do a bit of work.

ailemle zaman geçirdiğim ve biraz da çalıştığım Çin’de.

And if I had a third foot,

Ve üçüncü bir ayağım daha olsaydı,

it would be in the US, where I was educated.

eğitim aldığım Birleşik Devletler’de olurdu.

So I can totally see why there's so much misunderstanding

Bu nedenle, geleneksel bilgeliğe meydan okuyan bu mega ülke hakkında

and incomprehension about this megacountry

neden bu kadar çok yanlış anlaşılma ve anlayış eksikliği olduğunu

that has defied conventional wisdom.

bütünüyle görebiliyorum.

So let's start out with how China's innovating.

Öyleyse Çin’in nasıl inovasyon yaptığıyla başlayalım.

Now, innovation isn't just about inventing the next new thing,

İnovasyon; iPhone, 3B yazıcı veya insanları Mars’a göndermek gibi

like the iPhone or 3D printing or sending people to Mars.

sadece bir sonraki yeni şeyi icat etmekle alakalı değil.

Technologies that go from zero to one.

Sıfır noktasından üretilen teknolojiler.

It could be new applications, business models,

Yeni uygulamalar, iş modelleri,

better processes that lower costs.

daha düşük maliyetli daha iyi süreçler olabilir.

These one-to-n innovations are just as important.

Bu yenilikler de bir o kadar önemlidir.

Whatever makes us leaner, cleaner and more productive,

Bizi daha yalın, daha sade ve daha üretken yapan her ne varsa

all count.

hepsini sayabiliriz.

So TikTok might not be the first short-video app,

TikTok ilk kısa video uygulaması olmayabilir,

but it has garnered more than a billion users around the world.

ama dünya çapında bir milyardan fazla kullanıcısı var.

The Chinese EV company, BYD, didn't make the first prototype.

Çinli elektrikli araç şirketi BYD ilk prototipi üretmedi.

But compared to Tesla's price point,

Ama Tesla’nın perakende fiyatıyla kıyaslandığında,

the 15,000-dollars EV cabs that I've taken

yarım milyon kilometre menzile sahip

with half a million kilometers of range

15.000 dolarlık elektrikli taksiler

can meaningfully lead to lower emissions and mass adoption.

anlamlı bir şekilde daha düşük emisyonlara ve kitlesel benimsenmeye yol açabilir.

And in the same way,

Aynı şekilde;

Chinese mobile phones might not be as revolutionary as iPhone,

Çin’in cep telefonları iPhone kadar devrimsel olmayabilir,

but in African countries, their market share is well over half.

ancak Afrika ülkelerinde pazar payları yarıdan fazladır.

So this actually solves one big problem for developing countries,

Yani bu aslında gelişen ülkeler için büyük bir problemi çözmüş oluyor;

which is the lack of access to suitable technologies that they can actually use.

bu da gerçekten kullanabilecekleri uygun teknolojilere erişim eksikliği.

And even if China doesn't do many zero-to-one technologies yet --

Çin henüz sıfırdan yeni teknolojiler yaratmamış olsa bile,

at least not yet --

en azından henüz değil,

it doesn't mean that it can't master high tech, right?

yüksek teknolojide uzmanlaşamayacağı anlamına gelmez, değil mi?

It conducted the first quantum video call,

Çin, ilk kuantum video görüşmesini gerçekleştirdi

and it launched the first drone that can carry a passenger in air.

ve havada yolcu taşıyabilen ilk drone’u piyasaya sundu.

So let's go behind the scenes.

Hadi perde arkasına bir bakalım.

Now, yes, many of you would say China's got money, markets, talent

Şimdi, evet, birçoğunuz Çin’in parası, pazarı, yetenekleri

and troves of data, which is so critical in this information age.

ve bilgi çağında çok kritik olan veri hazinesine sahip olduğunu söyleyecektir.

But it wasn't just that.

Ancak bununla bitmiyor.

Part of the success was also a "whole nation" approach,

Başarının bir parçası da “tüm ulus” yaklaşımı

or what they call a "juguo" system.

ya da “juguo” sistemi dedikleri şey.

So turning an idea or scientific discovery into commercial success

Bir fikri veya bilimsel bir keşfi ticari bir başarıya dönüştürmek için

requires an innovation ecosystem.

inovasyon ekosistemi gereklidir.

The collaboration of universities, national labs and industries,

Üniversiteler, ulusal laboratuvarlar ve endüstrilerin işbirliği.

not to mention enormous amount of funding

Uzun ve belirsiz yatırım döngülerini kapsayan

that covers long and uncertain investment cycles.

muazzam miktardaki fonlardan bahsetmiyorum bile.

Now, many of you might think

Çoğunuz şöyle düşünüyor olabilir;

that groundbreaking technologies are the products of stars,

çığır açan teknolojiler

Steve Jobs ya da Elon Musk gibi yıldızların ürünleri.

the likes of Steve Jobs or Elon Musks.

But every time you use the internet,

Ancak interneti, GPS’i her kullandığınızda

the GPS or yell at your Alexa,

ya da Alexa’nıza her bağırdığınızda

you have the US government to thank for.

ABD hükûmetine teşekkür etmelisiniz.

We often forget that the Apollo program, the Manhattan Project,

Apollo programının, Manhattan projesinin,

even Japan's rise to semiconductor stardom,

hatta Japonya’nın yarı iletken yıldızlığa yükselişinin

were all horizontal systems with critical state backing.

kritik devlet desteğini arkasına alan yatay sistemler olduğunu unutuyoruz.

Now, China's "juguo" system is an entire nation

Çin’in “juguo” sistemi

tek bir stratejik hedefe doğru ilerleyen bütün bir ulustur.

behind one strategic goal.

Ulusal kaynakların seferber edilmesi, farklı seçeneklerin değerlendirilmesi

Mobilizing national resources, casting the net wide,

not tallying costs.

maliyetlerin hesaplanmaması.

And it’s the same system that’s used to reap

Mümkün olduğunca çok sayıda altın Olimpiyat madalyası

as many Olympic gold medals as possible.

toplamak için kullanılan sistemle aynı.

And so thanks to this ecosystem,

Ve bu ekosistem sayesinde

China became the largest consumer and producers of EVs

Çin, on yıldan daha kısa sürede

dünyanın en büyük elektrikli araç tüketicisi ve üreticisi oldu.

in less than a decade.

With more cars sold there

2020 yılında, Çin’de

than in the rest of the world combined in 2020.

dünyanın geri kalanının toplamından daha fazla araç satıldı.

Now in the West,

Şu anda Batı’da

we often talk about "nudging" consumers to make better choices.

sık sık daha iyi seçimler yapmaları için tüketicileri “dürtmekten” bahsediyoruz.

But in China, mass adoption of next-gen transportation happened like that.

Ancak Çin’de, yeni nesil ulaşımın kitlesel benimsenmesi bu şekilde gerçekleşti.

Well, in part thanks to the state rolling out four million charging stations

Kısmen, devletin ülke çapında

dört milyon şarj istasyonu açması,

around the country,

batarya üreticilerinden kontrol sistemlerine ve imalatçılara kadar

coordinating supply chains from battery makers to control systems

tedarik zincirlerini koordine etmesi sayesinde.

and manufacturers.

Today, there are 140,000 chargers in the US in the entire country.

Bugün ABD’de ülke genelinde 140.000 şarj istasyonu bulunmaktadır.

So that is kind of, the "whole nation" approach.

Yani bu bir tür “bütün ulus” yaklaşımı.

But that's not actually the story I want to tell you.

Ancak size anlatmak istediğim asıl hikâye bu değil.

Olayların tam ortasında yaşanan daha da incelikli bir hikâye var.

There's an even more nuanced story that happens on the ground.

We call it the “mayor economy,”

Buna “belediye başkanı ekonomisi” diyoruz

and it's a decentralized economic model

ve bu yaratıcılığı her yönüyle harekete geçiren

that galvanizes creativity from the ground up.

merkeziyetsiz bir ekonomi modelidir.

And contrary to popular perception,

Ve popüler algının aksine,

it isn't a centralized approach dominated by an almighty state.

her şeye kadir bir devletin hâkim olduğu merkeziyetçi bir yaklaşım değildir.

And so here's how it works.

İşte şu şekilde çalışır.

So Nio is one of the top three EV companies in China.

Nio, Çin’deki en iyi üç elektrikli araç şirketinden biridir.

Its cars are driven everywhere on the streets of Beijing and Shanghai.

Arabalarını Pekin ve Şangay’ın bütün sokaklarında görebilirsiniz.

Now, two years after it was listed on Nasdaq in 2018,

2018′de Nasdaq’ta listelendikten iki yıl sonra

it was on the verge of bankruptcy.

iflasın eşiğine geldi.

Bu noktada,

Now, at this point,

the local government of Hefei,

Hefei’in yerel yönetimi,

a small town in eastern China with five million people,

Hefei Çin’in doğusundaki beş milyon nüfuslu küçük bir şehirdir,

convinced it to move its headquarters there.

Nio’nun merkezini Hefei’e taşımaya ikna etti.

Yerel yönetim yüzde 25′lik hisse karşılığında

The local government injected a billion dollars

in exchange for a 25-percent stake,

bir milyar dolar enjekte etti,

arranged more loans for the company

şirket için başka krediler ayarladı

and most importantly,

ve en önemlisi

organized an entire supply chain around Nio.

Nio etrafında tam bir tedarik zinciri organize etti.

It took only a year before Nio's production grew by 81 percent,

Nio’nun üretimin yüzde 81 oranında artması

ve piyasa değerinin 4′ten 100 milyar dolara çıkması sadece bir yıl sürdü.

its market cap went from four to 100 billion dollars.

Ve Hefei yerel yönetimi bir yıl içerisinde parasını nakde çevirdi

And the local government of Hefei cashed out within a year,

and Nio's life was saved.

Ve Nio’nun hayatı kurtuldu.

And so for every local government behind a Nio,

Ve böylece bir Nio’nun arkasındaki her yerel yönetim için,

there's another mayor behind a competitor.

bir rakibin arkasında başka bir belediye başkanı vardır.

And there are literally hundreds of EV companies vying for survival

Ve kelimenin tam anlamıyla yüzlerce elektrikli araç şirketi

acımasız rekabet içinde hayatta kalmak için yarışıyor.

in ruthless competition.

So,

Yani,

if you are actually a promising tech company,

eğer gelecek vadeden bir teknoloji şirketiyseniz,

local governments will move mountains to help.

yerel yönetimler yardım etmek için dağları yerinden oynatacaktır.

Remove red tape, check.

Bürokrasiyi kaldırın, tamam.

Find you more financing, check.

Daha fazla finansman bulun, tamam.

Get a job for your spouse, check.

Eşiniz için bir iş bulun, tamam.

Piece of cake.

Çok kolay.

They are a one-stop shop, as they like to call themselves.

Kendilerini tek duraklı mağaza olarak tanımlamayı seviyorlar.

Now in the vigorous bid for Amazon's second headquarters,

Amazon’un ikinci merkezi için verilen güçlü ihalede

there were some creative offers.

bazı yaratıcı teklifler vardı.

One state sent a giant cactus as a gift.

Bir eyalet hediye olarak dev bir kaktüs gönderdi.

Another state offered to rename a town Amazon.

Bir başka eyalet, bir şehrin ismini Amazon olarak değiştirmeyi teklif etti.

But it basically came to some tax breaks,

Ama sıra vergi indirimlerine geldiğinde,

not quite like what the Chinese mayors had to offer.

Çinli belediye başkanlarının teklifine pek benzemiyordu.

But of course,

Ancak elbette,

the US government is no stranger to supporting big-shot companies

ABD hükûmeti SpaceX ve Tesla gibi büyük şirketleri

like SpaceX and Tesla, offering billions in benefits.

milyarlarca dolarlık yardımlarla desteklemeye yabancı değil.

But in China, it's really this marriage between hyper-charged local officials

Ancak, yüksek enerjili yerel yetkililer ile

her türden cesur girişimciler arasındaki bu evlilik,

and intrepid entrepreneurs of all ilk

Çin’deki modelin tam kalbinde yer alıyor.

that is at the heart of its model.

And here's why.

Ve işte sebebi.

So the local government of Hefei,

Nio ile bir servet elde eden

the one that made a killing with Nio,

Hefei yerel yönetimi

well, it wasn't just after the return on investment, per se.

sadece yatırım getirisinin peşinde değildi.

But it was by luring companies like Nio

Ancak Nio gibi şirketleri kendine çekerek

that it’s looking to create a mini Silicon Valley of sorts.

bir tür mini Silikon Vadisi yaratmayı hedefliyordu.

An industrial clutter, a talent pool,

Bir endüstriyel yığılma, bir yetenek havuzu,

a flourishing retail and service industry

gelişen bir perakende ve hizmet sektörü

onlara daha fazla iş ve daha fazla vergi getirisi sağlayacaktı.

that gets them more jobs, more tax revenues.

Ve tahmin edin ne oldu?

And guess what?

Even the real estate and land they own are suddenly worth more,

Sahip oldukları gayrimenkuller ve araziler bile

all because of the economics of agglomeration and multiplier effects,

yığılma ekonomisi ve çarpan etkisiyle aniden daha değerli hâle geldi

because the local mayors are actually an equity stakeholder of the entire city.

çünkü yerel belediye başkanları aslında tüm şehrin öz sermaye paydaşlarıdır.

So in sum,

Özetle,

it's this political centralization

bu siyasi merkezileşme

and economic decentralization

ve ekonomik yerelleşme

that is actually a simple representation of China's model.

aslında Çin’in modelinin en net temsilidir.

It's the same model used to urbanize, to grow and now to innovate.

Kentleşmek, büyümek ve şimdi de yenilik yapmak için aynı model kullanılıyor.

Now, for all of its successes,

Şimdi, tüm başarılarına rağmen,

there were huge costs, I admit.

büyük maliyetleri olduğunu kabul ediyorum.

Waste left in the wake,

Geride bırakılan atık,

inefficient investments, wrong bets.

yetersiz yatırımlar, yanlış bahisler.

Şimdi çevresel bozulma gibi bu sorunlardan bazıları

Now, some of these challenges are being addressed, thankfully,

neyse ki ele alınıyor

like environmental degradation,

but there are others that remain in urgent need of fixing.

ama acilen düzeltilmesi gereken başka sorunlar da var.

So I'm not suggesting that there's some universal recipe

Evrensel bir reçetenin olduğunu

or that it's perfect

ya da bunun mükemmel olduğunu

ya da kolaylıkla taklit edilebileceğini iddia etmiyorum.

or that it can be easily replicated.

Ancak şimdi biliyoruz ki bir işi yapmanın birden fazla yolu var.

But what we do know is that there's more than one way of making things work.

And recognizing that there is some wisdom to China's approach

Ve Çin’in yaklaşımında bazı bilgeliklerin olduğunu kabul etmek

doesn't mean endorsing all of it.

tümünü onaylamak anlamına gelmiyor.

But I guess there's something to learn from each other.

Ancak birbirimizden öğreneceğimiz bir şeyler olsa gerek.

And for one,

Birincisi,

China didn't sit on the tarmac waiting for a technological takeoff.

Çin pistte oturup teknolojik bir kalkış için beklemedi.

Instead, it was the big push from the ground up.

Bunun yerine, sıfırdan büyük bir hamle yaptı.

So I came to the US as an exchange student in 1997,

1997 yılında değişim öğrencisi olarak ABD’ye geldim

and I was mesmerized.

ve büyülendim.

I saw enormous possibility between the East and the West,

Doğu ve Batı birbiriyle rekabet ederken, iş birliği yaparken ve birbirlerini

as they competed, collaborated and spurred each other forward.

ileriye doğru teşvik ederken ikisinin arasında muazzam olanaklar gördüm.

I still believe in this,

Dünyanın iki büyük ekonomisi arasında

even though frost has set in

her ne kadar ayaz bastırmış

and there may be chill in the air for some time

ve bir süre soğuklar devam edecek olsa da

between the two largest economies in the world.

ben hâlâ buna inanıyorum.

Some may fear China's juggernaut innovation.

Bazıları Çin’in ezici inovasyon gücünden korkabilir.

Some may not like competition, which is rarely comfortable.

Bazıları genellikle rahatsız edici rekabetten hoşlanmayabilir.

But having someone in your rearview mirror

Ancak dikiz aynanızda birinin olması

helps you keep up the pace.

hızınızı korumanıza yardımcı olur.

Japan's technological rise in the 1980s

Japonya’nın 1980′lerdeki teknolojik yükselişi

ABD’yi inovasyon sistemini revize etmeye ve

pushed the US to overhaul its innovation system

1990′larda liderliği yeniden ele geçirmeye teşvik etmiştir.

and regain the lead in the 1990s.

The US subsequently did the same for Japan,

ABD sonra aynısını Japonya için yaptı

and as a result, we all have cheaper and better products.

ve sonuç olarak hepimiz daha ucuz ve daha kaliteli ürünlere sahip olduk.

Today, Chinese EV company BYD is pushing Tesla to new heights and vice versa.

Bugün Çinli elektrikli araç şirketi BYD Tesla’yı yeni zirvelere zorluyor

ve bunun tersi de geçerli.

Tesla opted for a Chinese battery maker,

Tesla’nın Çinli bir batarya üreticisini tercih etmesi

which is pushing the German government to do more in that space.

Alman hükûmetini bu alanda daha fazlasını yapmaya itiyor.

And it's that mutual learning

Bu karşılıklı öğrenme

and constant threat of being overtaken

ve sürekli geride kalma tehdidi

that pushes the technology frontier further and beyond.

teknolojinin sınırlarını daha da öteye taşıyor.

But one thing's for sure, true,

Ancak bir şey kesinlikle doğru,

it just doesn't happen in geographical isolation.

o da bunun coğrafi izolasyon içinde gerçekleşmediği.

So ...

Bu yüzden...

I’ve come here, and I imagine the possibilities

buraya geldim

ve iki ülke arasındaki olanakları düşünüyorum

between the two countries,

and I understand that there are national security concerns

ve ülkelerin saygı göstermesi gereken

ulusal güvenlik kaygıları olduğunu anlıyorum.

that countries will have to respect.

But not everything is about national security.

Ancak her şey ulusal güvenlikten ibaret değil.

The trillion dollars or more at stake with the economic disengagement

Dünyanın en büyük iki ülkesi arasındaki ekonomik kopuşun tehlikeye attığı

between the two largest countries

trilyon dolarlar veya daha fazlası

can do so much as eradicate malaria, end world hunger,

sıtmanın kökünü kazımak, dünyadaki açlığı sona erdirmek,

conserve biodiversity and more.

biyoçeşitliliği korumak gibi pek çok işe yarayabilir.

So let's not forget that there are more sacred things in life.

Yaşamda çok daha değerli şeyler olduğunu unutmayalım.

Such as a brighter future for our children and a cleaner Earth.

Çocuklarımız için daha parlak bir gelecek ve daha temiz bir dünya gibi.

Let's not forget that in the developing world,

Gelişmekte olan dünyada

there's still so much unnecessary misery.

hâlâ çok fazla gereksiz sefalet olduğunu unutmayalım.

And that its people also have the right to enjoy the dignity in life

Ve oradaki insanlar da kendilerinden daha şanslı olanlar gibi

as those who are more fortunate.

onurlu bir yaşam sürme hakkına sahipler.

And so for all of this to happen,

Ve tüm bunların gerçekleşmesi için

it seems to me

bana öyle geliyor ki,

that what we ultimately need is the cheapest and best technologies,

en nihayetinde ihtiyacımız olan en ucuz ve en iyi teknolojilerdir;

rather than worry about where they come from

bu teknolojilerin nereden geleceği

ya da kimin hükmedeceği konusunda endişelenmek değil.

or who will dominate.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)