My Mission to Change the Narrative of Mental Health | Glenn Close | TED

Çeviri: Sevgin Gungor Gözden geçirme: Başak Gökdaş

Pat Mitchell: 11 years ago, you, your sister --

Pat Mitchell: 11 yıl önce, sen, kız kardeşin --

Glenn Close: 14 years ago.

Glenn Close: 14 yıl önce.

PM: 14 years ago!

PM: 14 yıl önce!

Your sister, your nephew and yourself made this courageous decision

Kız kardeşin, yeğenin ve sen, bunları çok az insanın açıkça konuştuğu

to step forward and say,

bir zamanda cesurca öne çıkıp

"Our family has suffered from mental illness,"

“Ailemiz akıl hastalığından muzdarip”

at a time when very few people were talking publicly.

deme kararı aldınız.

What led to this decision for the family?

Ailenin bu kararı vermesine ne yol açtı?

GC: My sister Jessie, my younger sister, always the wild one --

GC: Kız kardeşim Jessie, küçük kız kardeşim, her zaman çılgın olan --

my dad, who was a doctor, actually said,

doktor olan babam aslında

"Pull up your socks, get back to work, get an education."

“Kolları sıva, işe geri dön, eğitim al.” derdi.

She came up to me one summer, having put her kids in the car,

Bir yaz günü kardeşim, çocuklarını arabaya koymuşken yanıma geldi

and she said, "I need your help.

ve dedi ki, “Yardımına ihtiyacım var.

I can't stop thinking about killing myself."

Kendimi öldürmeyi düşünmekten vazgeçemiyorum.”

I was in shock.

Şoktaydım.

I had absolutely no clue,

Kesinlikle hiçbir fikrim yoktu,

no clue of what she was dealing with.

neyle uğraştığına dair hiçbir fikrim yoktu.

So my mom and I were able to get her help.

Sonuçta, annem ve ben ona yardım bulabildik.

Her son Calen suffers from schizophrenia.

Oğlu Calen şizofreniden muzdarip.

Lives with schizophrenia.

Şizofreni ile yaşıyor.

And together they came to me and said,

Birlikte bana geldiler ve

"We have -- we're trying to learn how to manage our illnesses,"

“Hastalıklarımızı nasıl yöneteceğimizi öğrenmeye çalışıyoruz”

which in long-term recovery means you have to change meds.

dediler,

bu da uzun süreli iyileşmede ilaçları değiştirmeniz gerektiği anlamına geliyor.

It's how many meds? It's what --

Kaç ilaç var? İşte bu --

It's a process and it's a long process, and you have to be very resilient.

Bu bir süreç ve uzun bir süreç ve çok dirençli olmalısınız.

But they said, "We have found

Ama dediler ki,

“Yaşadığımız şeyle ilgili damgalanmanın,

that the stigma around what we are dealing with

hastalıkların kendisinden daha kötü olabileceğini gördük.”

can be worse than the diseases themselves."

When Calen came back from two years in a psychiatric hospital,

Calen psikiyatri hastanesinde iki yıl geçirip döndüğünde,

none of his friends came back.

arkadaşlarından hiçbiri geri dönmedi.

They still haven't come back, even though he's become this advocate.

Onların savunucusu olmasına rağmen, hâlâ geri dönmediler.

It's incredible to me.

Bu benim için inanılmaz.

So I said, because they're my family,

Ben de dedim ki, çünkü onlar benim ailem,

I said, "Of course, I will help you,

“Elbette size yardım edeceğim,

but you have to do it with me

ama bunu benimle birlikte yapmalısınız

because it's not about me, it's about you, and it's about our family."

çünkü bu benimle değil, sizinle ve ailemizle ilgili.”

But their courage still brings me to my knees.

Ama cesaretleri bana hâlâ diz çöktürüyor.

Because no one was talking about it.

Çünkü kimse bundan bahsetmiyordu.

PM: And yet this silent epidemic,

PM: Yine de bu sessiz salgın,

which it still is in many ways, continues.

çünkü birçok yönden hâlâ öyle, devam ediyor.

So you and your family took another step.

Sen ve ailen bir adım daha attınız.

You founded an organization called Bring Change to Mind.

Bring Change to Mind adlı bir kuruluş kurdunuz.

GC: I learned about mental health advocacy at Fountain House in New York,

GC: New York'taki Fountain House'da ruh sağlığı savunuculuğunu öğrendim

and when we decided that I wanted to do something,

ve bir şey yapmak istiyorum diye karar verdiğimizde,

I wanted to start an organization,

bir organizasyon kurmak istediğimde,

many generous, wonderful people who had their own organizations,

kendi kuruluşları olan birçok cömert, harika insan,

the head of Fountain House included,

Fountain House başkanı dahil,

sat in that library, and one of them went online and said,

o kütüphanede oturdu ve içlerinden biri internete girdi ve

"What's available? What's available?

dedi ki, “Mevcut ne var? Neler mevcut?

Oh, Bring Change to Mind. OK, let's use that."

aha, Değişikliği Akla Getirin. Tamam, bunu kullanalım.”

(Laughter)

(Kahkahalar)

I mean, I didn't even know I had to have a board.

Yani, bir yönetim kurulu olması gerektiğini bile bilmiyordum.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So --

Yani --

(Laughter)

(Kahkahalar)

PM: I think many people recognize that moment.

PM: Sanırım birçok insan o anı biliyor.

GC: Yeah.

GC: Evet.

And that was, oh my gosh, that was a huge adventure.

Ve bu, aman tanrım, büyük bir maceraydı.

And I thought that my main contribution

Asıl katkımın kamu spotu ve

would be making PSAs and things like that.

bunun gibi şeyler yapmak olacağını düşünmüştüm.

We have evolved.

Zaman içinde geliştik.

We now have established over --

Şimdi 43 eyalette 540

it's 540 clubhouses in 43 states.

kulüp binası kurduk.

(Applause)

(Alkışlar)

And the thing that I'm very proud of are the kids, because it's peer-to-peer.

Ve gurur duyduğum şey çocuklar, çünkü bu akranlar arası.

It's not high schools that write to us.

Bize yazanlar liseler değil.

It's the kids that write to us.

Bize yazanlar çocuklar.

The kids say, "We want, we need

Çocuklar diyorlar, “İstiyoruz,

a Bring Change to Mind club in our high school."

lisemizde Değişimi Akla Getir kulübüne ihtiyacımız var.”

And I've met a lot of them, and they are phenomenal.

Ve birçoğuyla tanıştım, olağanüstüler.

(Applause)

(Alkış)

PM: And that is transformative.

PM: Ve bu dönüşüm yaratıyor.

GC: Yeah. I think there's about 14,000 kids now

GC: Evet. Sanırım şu anda yaklaşık 14 bin çocuk var

with, you know, a waiting list always.

ve tabii her zaman bir bekleme listesi de var.

PM: So providing this kind of peer-to-peer experience,

PM: Dolayısıyla, böyle bir akranlar arası deneyim sağlamak,

especially among teenagers,

özellikle intihar oranının ve diğer akıl hastalığı türlerinin

where the suicide rate and other forms of mental illness

have been just escalating,

arttığı gençler arasında,

was a big first step.

büyük bir ilk adımdı.

GC: Yeah.

GC: Evet.

PM: But you took it beyond that. You went to Washington.

PM: Ama bunun ötesine taşıdın. Washington'a gittin.

You talked publicly about the lack of resources

Akıl hastalığından muzdarip aileleri tedavi etmek için

to treat families suffering with mental illness.

kaynakların eksikliğinden açıkça bahsettin.

There were some accomplishments, right? There have been some successes.

Bazı başarılar vardı, değil mi? Bazı başarılar oldu.

GC: Yeah. It's actually very, very exciting.

GC: Evet. Aslında çok ama çok heyecan verici.

And we're at a point where our government has a bipartisan bill.

Hükümetimizin iki parti tarafından da desteklenen bir kanun tasarısına

sahip olduğu bir noktadayız.

They have put aside 8.5 billion dollars in the next 10 years

Önümüzdeki 10 yıl içinde,

ülkenin her eyaletinde

to establish what we're calling,

what they are calling Certified Community Behavioral Health Clinics

Sertifikalı Toplum Davranışsal Sağlık Klinikleri olarak adlandırdıkları şeyi

kurmak için 8,5 milyar dolar ayırdılar --

in every state of the union --

(Applause)

(Alkış)

And whatever town or county needs them.

Ve hangi kasaba ya da ilde ihtiyaç varsa.

Look into it, because we all should have it in our counties, at least,

Bunu inceleyin, çünkü hepimiz en azından illerimizde, kasabalarımızda,

in our towns, in our cities,

şehirlerimizde buna sahip olmalıyız,

because actually we're in a crisis of care.

çünkü aslında bir bakım krizindeyiz.

PM: And, Glenn, I know that you were the first

PM: Ve Glenn, bu konu hakkında konuşurken her zaman

to always say about this subject,

şunu ilk söyleyenin sen olduğunu biliyorum,

"I'm not a mental health expert. I'm not a doctor.

“Ben bir akıl sağlığı uzmanı değilim. Ben doktor değilim.

I came into this for very personal reasons."

Bu alana çok kişisel nedenlerle girdim.”

But I'm sure there are many people listening to us today

Ama eminim bugün bizi dinleyen ve

who are thinking, "Are there signs? Are there symptoms,

“İşaretler var mı?” diye düşünen birçok insan vardır.

are there things I should look for?"

"Belirtiler var mı, aramamız gereken şeyler var mı?”

You said yourself you didn't realize how much Jessie was suffering.

Jessie'nin ne kadar acı çektiğini fark etmediğini kendin söyledin.

GC: Oh, not at all.

GC: Hem de hiç.

PM: What clues, what things did you see?

PM: Hangi ipuçları, neler gördün?

GC: First of all, I think --

GC: Her şeyden önce, sanırım --

My sister Jessie wrote a book called "Resilience."

Kız kardeşim Jessie “Dayanıklılık” adında bir kitap yazdı.

She's so incredibly honest.

O inanılmaz derecede dürüst.

And she talks about her own journey with bipolar disorder,

Bipolar bozuklukla olan kendi yolculuğundan bahsediyor,

but also her son, when he had his psychotic break at 19,

ama aynı zamanda oğlu 19 yaşında psikotik kırılma yaşadığında

she didn't know what was happening.

ne olduğunu bilmiyordu.

She didn't know what was going on.

Yaşananın ne olduğunu bilmiyordu.

You know, he was thinking the television was speaking to him.

Oğlu, televizyonun onunla konuştuğunu düşünüyordu.

He was afraid that the CIA was outside.

CIA'in dışarıda olduğundan korkuyordu.

She had no clue.

Kardeşimin hiçbir fikri yoktu.

And he would, you know, he'd be like this.

Ve bilirsin, bilirsin, böyle olurdu.

And it was a friend of hers who had taken psychiatry in college,

Üniversitede psikiyatri eğitimi almış bir arkadaşı,

who said, "Jess, let me spend a little time with him."

“Jess, onunla biraz zaman geçireyim” dedi.

And she said, "I think he has schizophrenia."

Ve dedi ki, “Sanırım şizofreni hastası.”

And --

Ve...

It was because of that friend.

bu arkadaşı sayesinde oldu.

I mean, Jessie would have, of course, if that friend hadn't stepped up,

Yani, Jessie tabii ki, eğer o arkadaşı harekete geçmeseydi,

I'm sure, you know, found some answers to his behavior.

eminim, davranışlarına bazı cevaplar bulurdu.

But that's actually --

Ama bu aslında --

I think people hopefully are learning about that kind of thing.

Sanırım insanlar, umuyorum ki, bu tür şeyleri öğreniyorlar.

But I think it's the anxiety, it's the depression,

Ama bence bu endişe, depresyon,

it's suicidal ideation,

intihar düşüncesi,

it's food disorders that people can so easily hide.

yeme bozuklukları, insanların kolayca saklayabildiği şeyler.

And the thing you need to be --

Dikkat etmeniz gereken şey,

vigilant about is a change in behavior

davranış değişikliğidir

that lasts over --

uzun süren --

Like, yes, we all can be depressed for four or five days,

Evet, hepimiz dört beş gün depresif olabiliriz,

the weather changes, you've lost a boyfriend

hava değişebilir, erkek arkadaşını kaybedersin

or, you know, God forbid someone has -- you're mourning a death.

ya da Tanrı korusun birisi -- bir ölümün yasını tutuyorsundur.

But this is different.

Ama bu farklı.

And when you observe that, you have to say, "Are you OK?"

Ve bunu gözlemlediğinizde, “İyi misin?” demelisiniz.

And even if they say yes,

Ve evet deseler bile

and you feel differently,

siz başka türlü hissediyorsanız

you have to say it again.

tekrar söylemek zorundasınız.

"Are you OK?"

“İyi misin?”

Until you get --

Sonunda

what's happening.

ne olduğunu anlayana kadar.

PM: And how are they today? Jessie and --

PM: Peki bugün nasıllar? Jessie ve --

GC: Oh, Jessie.

GC: Ah, Jessie.

(Sighs)

(İç çekiyor)

Jess --

Jess --

I almost hate to use the words, it's so overused,

Bu kelimeyi kullanmak hoşuma gitmiyor, aşırı kullanılıyor,

but Jessie is my true hero.

ama Jessie benim gerçek kahramanım.

Both Calen and Jessie.

Hem Calen hem de Jessie.

I have to tell you, she weeps.

Söylemem gerekir ki, ağlıyor.

The meds are hard. She has emphysema.

İlaçlar ağır. Amfizemi var.

She was a wild woman and smoked a lot of cigarettes.

Çılgın bir kadındı ve çok sigara içerdi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But she weeps and says, "I don't want to be this way.

Ama ağlıyor ve diyor ki, “Böyle olmak istemiyorum.

And the meds, they're going to shorten my life."

Ve ilaçlar, hayatımı kısaltacaklar.”

And she has six grandchildren.

Ve altı torunu var.

Now, that's hard.

Şimdi, bu zor.

It's hard. And --

Bu zor. Ve --

Sometimes I say --

Bazen diyorum ki --

She said to me once, "I guess I'm the family --"

Bana bir keresinde dedi ki, “Sanırım ben ailenin...”

What is it, black sheep? No.

Neydi, kara koyun? Hayır.

I guess I'm -- it's not the experimental lamb.

Sanırım ben... deneysel kuzu da değil.

I forget the word. Anyway.

Kelimeyi unuttum. Her neyse.

Why, out of all of us, was it her? Why was it Calen?

Neden, hepimizin arasında, o oldu? Neden Calen oldu?

We've learned so much.

Çok şey öğrendik.

But so for --

Ama öyleyse --

I live across the yard from my sister.

Kız kardeşimin bahçesinin karşısında yaşıyorum.

When I'm home, I'm over there all the time.

Eve geldiğimde, her zaman oradayım.

Pippy, my dog, kind of has a thing going on

Pippy, köpeğim, onun küçük köpeklerinden

with one of her little dogs.

biriyle aralarında bir şey var.

(Laughter)

(Kahkahalar)

He won't admit it, but it's obvious.

Kabul etmiyor ama çok açık.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And I try, you know,

Ve onu

I try to get her out of the chair.

sandalyeden kaldırmaya çalışıyorum.

You know, "Let's go for a drive."

Bilirsiniz, “Hadi gezintiye çıkalım.”

You know, "Do you want to go walk around the block?

“Caddede bir tur yürümek ister misin?"

Let's get our other sister

"Hadi diğer kız kardeşimizi

and, you know, let's just try to get,

alalım ve sadece

you know, movement and light.

hareket etmeye ve ışık almaya çalışalım.

So it's a constant thing.

Yani bu sürekli bir şey.

Now, Calen is a beautiful man.

Şimdi, Calen çok güzel bir adam.

He's married to -- He's married.

Evli... Evli.

He's been married for, I think, 10, 11 years.

Sanırım 10, 11 yıldır evli.

And he's a painter. He's a painter.

Ve o bir ressam. O bir ressam.

And --

Ve bir keresinde

He once, early on, after he came out of the hospital

ilk başlarda, hastaneden çıktıktan

and he was brave enough to go to a local art class,

ve yerel bir sanat kursuna gidecek kadar cesaret topladıktan sonra,

he decided that he should tell the teacher that he was living with schizophrenia.

öğretmene şizofreni ile yaşadığını söylemesi gerektiğine karar verdi.

So he got up his courage and he said,

Cesaretini topladı ve dedi ki,

"Sir, I just want you to know that I'm living with schizophrenia."

“Efendim, şizofreni ile yaşadığımı bilmenizi istiyorum.”

And the teacher said,

Ve öğretmen,

"Don't come back."

“Geri dönme” dedi.

(Audience) Oh...

(Seyirci) Aaa...

He is a fabulous painter.

O muhteşem bir ressam.

(Applause)

(Alkışlar)

PM: This -- These stories,

PM: Bu hikayeler, insanların yardım almasının

they do remind us of how big that stigma is still,

önündeki en büyük engellerden biri olarak,

as one of the biggest barriers to people getting the help.

bu damgalamanın hâlâ ne kadar büyük olduğunu hatırlatıyor.

And Glen, there's just such gratitude that we all feel

Ve Glenn, sahip olduğun cesaret için hepimiz

for the courage that you had, and your --

büyük bir minnet ve ---

I know, but you fought for your sister and for your nephew, and for all.

biliyorum, ama kardeşin ve yeğenin için ve herkes için savaştın.

GC: Yeah. Now we've got to scale it out.

GC: Evet. Şimdi büyütmemiz gerekiyor.

We have to scale out this community health care system we have.

Sahip olduğumuz bu toplum sağlığı sistemini genişletmeliyiz.

It's a crisis of care.

Bu bir bakım krizi.

You know, the treatments are there.

Biliyorsun, tedaviler orada.

And they work, and people can recover.

Ve işe yarıyorlar ve insanlar iyileşebiliyor.

But you can't just treat people when they have a break,

Ama insanları sadece kırılma yaşadıklarında tedavi edemezsiniz

and you give them a couple of meds.

ve onlara sadece birkaç ilaç veremezsiniz.

You've got to be in it for the long haul.

Bunun içinde uzun süreli olmak zorundasınız.

And we have to have structures like that across our country.

Ülkemizin her yerinde böyle yapılara sahip olmalıyız.

PM: And because of your work, we will have more

PM: Ve senin çalışmaların sayesinde

and because of the work of Bring Change to Mind and --

ve Değişimi Akla Getir sayesinde daha fazlasına sahip olacağız.

(Applause)

(Alkış)

(Audience) Aww!

(Seyirci) Ooo!

GC: Pippy!

GC: Pippy!

(Laughter)

(Kahkahalar)

Here you are! Here you are!

İşte buradasın! İşte buradasın!

PM: This is Mr. Pip, everyone.

PM: Bu Bay Pip, millet.

(Laughter)

(Kahkahalar)

GC: Pippy!

GC: Pippy!

PM: I think this is your mental illness companion.

PM: Sanırım bu senin akıl hastalığı arkadaşın.

GC: It is.

GC: Öyle.

Do you have anything to say? Do you want to speak?

Söyleyecek bir şeyin var mı? Konuşmak ister misin?

Good job!

Aferin sana!

PM: Thank you, everyone.

PM: Teşekkür ederim herkese.

GC: Thank you.

GC: Teşekkür ederim.