Why All Dogs Are Good Dogs | Alexandra Horowitz | TED

70,772 views ・ 2023-03-31

TED


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Özge Belen Gözden geçirme: esra kurul
00:04
Every dog training book holds out the premise of the perfect puppy
0
4420
4280
Her köpek eğitim kitabı, mükemmel bir köpek yavrusu
00:08
or ten ways to assure a good dog.
1
8740
3320
ya da iyi bir köpek sahibi olmanın on yolunu anlatır.
00:12
But science tells us that this is all wrong.
2
12500
3120
Ancak bilim bize bunun tamamen yanlış olduğunu söylüyor.
00:15
Your dog's misbehavior is telling you one thing,
3
15660
3000
Köpeğinizin yaramazlığı size tek bir şey söylüyor
00:18
and it's not that they're a bad dog.
4
18660
2080
ve bu da onun kötü bir köpek olmasından değil.
00:21
What it's telling you is how they experience the world
5
21140
3480
Size söylediği şey, dünyayı sizden nasıl
00:24
differently from you.
6
24620
1680
farklı deneyimledikleridir.
00:26
Understanding this is the key to raising a happy dog.
7
26820
3360
Bunu anlamak, mutlu bir köpek yetiştirmenin anahtarıdır.
Bu nedenle, yanlış davranışların gerçekte ne olduğunu açıklığa kavuşturmak için
00:31
So I want to make two points to clarify what misbehaviors actually are.
8
31060
4760
iki noktaya değinmek istiyorum.
00:36
The first, misbehavior isn't misbehavior.
9
36700
4600
Birincisi, kötü davranış aslında kötü davranış değildir.
00:41
It's communication.
10
41980
1800
İletişimdir.
00:43
It's information gathering.
11
43820
2240
Bilgi toplamadır.
00:46
It's surprise, it's excitement,
12
46100
2560
Sürprizdir, heyecandır,
00:48
sometimes it's boredom.
13
48700
1680
bazen can sıkıntısıdır.
00:50
It's a glimpse into the stage of life they're in.
14
50940
3040
İçinde bulundukları yaşam evresine bir bakıştır.
00:54
For instance, it's communication.
15
54500
3040
Mesela, iletişimdir;
00:57
Barking at a guest.
16
57980
1520
Bir misafire havlamak.
00:59
We call it rude, but it's not rude, they are telling you something,
17
59860
3400
Biz buna kaba diyoruz aslında kaba değil, size bir şey söylüyorlar,
01:03
“Someone is here.”
18
63260
1560
“Burada birisi var.”
01:05
And you're encouraging that
19
65260
2360
Ve kapıya doğru giderken
01:07
as you go right to the door,
20
67660
2040
onu siz teşvik ediyorsunuz,
01:09
often barking back at them in our own way.
21
69740
3160
çoğunlukla onlara kendi yöntemimizle havlayarak karşılık veriyorsunuz.
01:13
Congratulations, you're in conversation.
22
73540
2360
Tebrikler, iletişimdesiniz.
01:16
It's information gathering.
23
76460
2000
Bilgi toplamadır.
01:18
A dog sniffing you closely isn't impolite.
24
78500
4600
Bir köpeğin sizi yakından koklaması kabalık değildir.
01:23
Dogs see the world through their noses.
25
83540
2880
Köpekler dünyayı burunlarıyla görürler.
01:27
Up close, they are looking at you, finding out about you.
26
87020
3400
Yakından size bakıyorlar ve hakkınızda bilgi ediniyorlar.
01:30
Their noses have the acuity to tell
27
90940
3080
Burunları nerede olduğunuzu,
01:34
where you've been, what you've eaten,
28
94060
2640
ne yediğinizi, hatta başka bir köpeği
01:36
even if you've been secretly petting another dog.
29
96740
2760
gizlice sevip sevmediğinizi bile anlayacak keskinliğe sahiptir.
01:40
It's telling us about the stage of life they're in.
30
100900
2600
Bize hayatlarının hangi aşamasında olduklarını söylüyor.
01:44
If you have a dog who's between about six months and two years old,
31
104060
4200
Yaklaşık altı aylık ile iki yaş arasında bir köpeğiniz varsa
01:48
you don’t have, as commonly assumed, a puppy.
32
108260
3600
yaygın olarak varsayıldığı gibi bir yavru köpeğiniz yoktur.
01:51
You, my friend, have a teenager,
33
111860
2800
Sen, dostum,
01:54
an adolescent in a mature 30-year-old body going through a phase.
34
114700
5280
30 yaşında olgun bir bedende evreden geçen bir ergene sahipsin.
02:00
Just like the 14-year-old boy’s sometimes erratic behavior --
35
120780
4760
Tıpkı 14 yaşındaki bir çocuğun bazen dengesiz davranışları gibi --
02:05
distant or argumentative --
36
125580
2520
mesafeli veya tartışmacı --
02:08
this phase in dogs is driven by hormones.
37
128100
3960
köpeklerde bu evrede hormonları tarafından yönlendirilir.
02:12
Those that lead to sexual maturity also have other consequences,
38
132060
4440
Cinsel olgunluğa yol açanların, dokunmaya karşı artan hassasiyet
02:16
like increased sensitivity to touch and less self control.
39
136540
5200
ve daha az oto kontrol gibi başka sonuçları da vardır.
Beyinleri, özellikle duyguları düzenleyen ve yargıda bulunan alanlarda,
02:22
Their brains are literally being rewired,
40
142220
2680
02:24
especially in areas that regulate emotions and making judgments.
41
144940
4400
kelimenin tam anlamıyla yeniden yapılandırılıyor.
Otoritenize daha fazla meydan okunduğunu görebilirsiniz.
02:30
You might see more challenges to your authority.
42
150100
2400
02:33
They might alternate shying from you and clinging to you.
43
153060
3920
Sizden kaçmak ve size yapışmak arasında gidip gelebilirler.
02:37
There might be more chewing of things.
44
157580
1920
Bir şeyleri daha fazla çiğneyebilirler.
02:39
Chewing in particular may be a way to help lower their stress hormone levels.
45
159500
5880
Özellikle çiğneme, stres hormonu seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
02:46
So misbehavior isn't best described as misbehavior at all.
46
166300
3840
Yani kötü davranış, en iyi şekilde kötü davranış olarak tanımlanamaz.
02:50
The second point is this.
47
170700
2160
İkinci nokta ise şudur.
02:53
What we read as dog misbehavior is really our misbehavior.
48
173780
4440
Köpeklerin kötü davranışı olarak okuduğumuz şey aslında
bizim kötü davranışımızdır.
02:58
It's our fault.
49
178260
1520
Bu bizim hatamız.
03:00
If their behavior seems wrong to us,
50
180140
2000
Davranışları bize yanlış geliyorsa,
03:02
it highlights that we have not conveyed to the dog what matters to us
51
182180
5160
köpeğe bizim için neyin önemli olduğunu anlayabileceği bir şekilde
03:07
in a way that they can understand.
52
187380
1840
iletmediğimizi vurgular.
03:09
Dogs are not born understanding the sometimes Byzantine rules
53
189220
4880
Köpekler, insan sosyal etkileşiminin
bazen Bizans kurallarını,
03:14
of human social interaction,
54
194100
1800
03:15
or the rules of our home,
55
195940
1520
evimizin kurallarını
03:17
or what we consider appropriate behavior.
56
197500
2320
veya uygun davranış olarak gördüğümüz şeyleri anlayarak doğmazlar.
03:20
Dogs don't have a clue about the pronouns we give to items.
57
200420
3840
Köpekler, eşyalara verdiğimiz zamirler hakkında hiçbir fikre sahip değildir.
03:24
"That's my bed, that's your bed."
58
204260
2640
“Bu benim yatağım, bu senin yatağın.”
03:27
Or the identities we give to objects.
59
207260
3040
Veya nesnelere verdiğimiz kimlikler.
03:30
"That's a shoe, and that's a chew toy."
60
210340
2960
“Bu bir ayakkabı, bu da çiğneme oyuncağı.”
03:34
My research has actually shown
61
214660
2040
Araştırmalarım, aslında köpeklerin
03:36
that even when we think they know they've done something wrong,
62
216740
3680
yanlış bir şey yaptıklarını bildiklerini düşündüğümüzde bile,
03:40
giving the guilty look that is familiar to many dog people,
63
220460
4240
birçok köpek insanının aşina olduğu suçlu bakışını attıklarında, bu bakışın
03:44
this look isn't a sign of guilt.
64
224700
2360
bir suçluluk işareti olmadığını gösterdi.
03:47
It's a learned submissive display that they put on when we're angry
65
227100
5000
Bu, kızgın olduğumuzda onları cezalandırmamamız için sergiledikleri
03:52
so we don't punish them.
66
232140
1600
öğrenilmiş bir itaatkârlık gösterisidir.
03:54
And it's actually pretty good at that.
67
234220
1960
Aslında bu konuda oldukça iyiler.
03:57
Often their seeming misbehavior is actually a poorly designed environment
68
237460
4560
Çoğunlukla yaramazlık gibi görünen davranışları aslında bizim tarafımızdan
04:02
on our part.
69
242060
1280
kötü tasarlanmış ortamdandır.
04:03
You don’t leave kids alone with knives,
70
243860
2320
Çocukları bıçaklarla yalnız bırakamazsın
04:06
and we shouldn’t leave dogs alone with a cheese plate.
71
246220
3800
ve köpekleri peynir tabağıyla yalnız bırakmamalıyız.
04:10
If you leave a pair of your favorite shoes,
72
250740
2600
En sevdiğiniz ve sizin gibi kokan
04:13
that smell like you,
73
253380
1760
bir çift ayakkabınızı oturma odasının
04:15
in the middle of the living room as you leave the house,
74
255180
3000
ortasına bırakıp evden çıkıyorsanız,
04:18
you have designed your environment
75
258180
2360
çevrenizi size özel kokan eşyalar
04:20
to include special you-smelling items in it.
76
260580
3200
içerecek şekilde tasarlamışsınız demektir.
04:24
Enrichment devices.
77
264180
1880
Zenginleştirme araçları.
04:26
Your dog will take to it and interact with your shoes
78
266100
2880
Köpeğiniz buna alışacak ve ayakkabınızla
04:28
in a way you might find objectionable.
79
268980
2520
sizin sakıncalı bulabileceğiniz bir şekilde etkileşime girecektir.
04:32
In other words, it's on us.
80
272260
1800
Yani, bu bizim sorumluluğumuzda.
04:35
Once we begin to see
81
275340
2160
“Yaramazlık” diye adlandırdığımız şeyin,
04:37
that this thing we've been calling "misbehavior"
82
277500
2280
köpeklerin gerçekte ne yaptığını daha verimli bir şekilde
04:39
can be more productively translated into what the dog is actually doing,
83
279780
4680
tercüme edebileceğimizi gördüğümüzde,
04:44
living among dogs changes for us.
84
284460
3240
köpeklerle birlikte yaşamak değişecektir.
04:48
Misbehavior becomes an opportunity
85
288140
3200
Yanlış davranışlar,
04:51
to see into what the Austrian scientist Jakob von Uexküll called the umwelt --
86
291380
6720
Avusturyalı bilim adamı Jakob von Uexküll “umwelt” (başka bir türün dünya görüşü
04:58
the worldview or the perspective of another species.
87
298140
4840
veya bakış açısı) olarak adlandırdığı şeyi görmek için bir fırsat haline gelir.
05:03
The profound change in my own life after studying dogs
88
303620
3400
Köpekleri inceledikten sonra hayatımdaki en büyük değişiklik,
05:07
was that it completely overthrew how I looked at my own dog.
89
307060
4120
kendi köpeğime bakış açımı tamamen değiştirmiş olmasıydı.
05:12
Dog chasing a bike?
90
312820
1520
Köpek bisikleti mi kovalıyor?
05:14
It's a glimpse into their evolutionary history.
91
314660
2920
Bu onların evrimsel geçmişine bir bakış.
05:17
Descent of ancient wolves
92
317580
3240
Eski kurtların soyu
05:20
with a vestigial urge to chase quickly-moving things which could be prey.
93
320860
4880
av olabilecek hızlı hareket eden şeyleri kovalamak için körelmiş bir dürtüye sahip.
05:26
Stop the bike and you stop the chase.
94
326540
3080
Bisikleti durdur, kovalanmayı da durdur.
05:30
Similarly, your dog’s jumping on you and licking your face in greeting?
95
330780
5320
Yine, köpeğiniz üzerinize atlıyor
ve sizi selamlamak için yüzünüzü mü yalıyor?
05:36
This, too, can be traced back to their ancestry.
96
336100
4040
Bu da onların atalarına kadar uzanır.
05:40
A hunting wolf returns to the pack
97
340180
3280
Avlanan bir kurt, sürüye döndüğünde
05:43
to be mobbed by pack mates in greeting
98
343460
3600
sürü arkadaşları tarafından karşılanır
05:47
who would lick him or her around the face.
99
347060
2560
ve yüzünü yalamaya başlarlar.
05:50
In their case, they're trying to prompt the wolf
100
350100
2520
Onların durumunda,
05:52
to regurgitate a little bit of the food that they just hunted.
101
352660
4360
kurdun az önce avladıkları yiyecekten biraz kusmasını sağlamaya çalışıyorlar.
05:58
If you don't want your dog to jump, bend down to their height.
102
358060
3360
Köpeğinizin zıplamasını istemiyorsanız onun boyuna kadar eğilin.
06:02
If you spat up a little of your sandwich, I think they'd be okay with that too.
103
362260
3840
Eğer sandviçinizden biraz tükürürseniz sanırım bunu da sorun etmezler.
06:07
Deeply smelling into each other's fur,
104
367100
2480
Birbirlerinin kürklerini derinlemesine koklamaları,
06:09
their close smelling of us or every guest,
105
369580
4600
bizi veya her misafiri iyice koklamaları
06:14
it’s a peek into their perceptual experience
106
374220
2840
burunlarındaki koku alma reseptör hücresi,
06:18
as olfactory creatures
107
378380
1640
bizden yüz milyonlarca daha fazla olan
06:20
with hundreds of millions more olfactory receptor cells in their nose than we have.
108
380060
5640
koku alan yaratıklar olarak algısal deneyimlerine bir bakıştır.
06:26
So take them for a smell walk to exercise those noses,
109
386380
5000
Bu yüzden burunlarını çalıştırmak için onları bir koku yürüyüşüne çıkarın,
06:31
where they lead the way and sniff to their heart's content.
110
391420
3080
burada yolu onlar gösterecek ve gönüllerince koklayacaklardır.
06:35
A dog's misbehavior is a chance for you to learn about this alien creature
111
395980
5280
Bir köpeğin kötü davranışı, hepimizin görmeye alıştığı
06:41
that we've all become accustomed to seeing,
112
401300
2640
ama yanlış anlaşılan bu yabancı yaratık hakkında
06:43
but who is misunderstood.
113
403980
1840
bilgi edinmeniz için bir fırsattır.
06:46
When we see their communications,
114
406340
2400
İletişimlerini gördüğümüzde,
06:48
we're able to listen.
115
408740
1400
onları dinleyebiliyoruz.
06:50
When we see what they perceive,
116
410780
2240
Onların algıladıklarını gördüğümüzde,
06:53
we bring ourselves one step closer to dogness.
117
413020
4320
kendimizi köpekliğe bir adım daha yaklaştırırız.
06:58
In the end, we'll wind up with better relationship with our pups.
118
418300
3400
Sonunda, yavrularımızla daha iyi ilişkiler kuracağız.
07:02
And isn't that what we're aiming for?
119
422660
2400
Hedefimiz de bu değil mi zaten?
07:06
Thanks.
120
426220
1040
Teşekkürler.
07:07
Whitney Pennington Rodgers: I think it's interesting how,
121
427260
2680
Whitney Pennington Rodgers: Açılış konuşmanızda
07:09
in your opening talk and really in the book as well,
122
429940
2720
ve kitapta da köpeklerdeki “kötü davranışların” aslında bize ne söylediğini
07:12
the big focus is how we just don't really understand
123
432660
2440
gerçekten anlamadığımıza odaklanmanızın
07:15
what "misbehavior" in dogs is actually telling us.
124
435100
3240
ilginç olduğunu düşünüyorum.
07:18
What is your take on why this is something
125
438900
2880
Bunun köpek sahiplerine kıyasla
07:21
that's really challenging for dog parents, if you will,
126
441780
2600
köpek ebeveynleri için neden gerçekten kavraması zor bir şey olduğu
07:24
versus dog owners, for dog parents to really grasp?
127
444380
3520
konusunda ne düşünüyorsunuz?
07:27
Alexandra Horowitz: People who have had sequential dog relationships even
128
447940
3640
Alexandra Horowitz: Sıralı köpek ilişkileri olan insanlar bile
07:31
are still surprised by this, I think.
129
451620
2440
bence buna hala şaşırıyor.
07:34
Because ...
130
454100
1720
Çünkü...
07:36
what we see publicly of dogs
131
456260
2320
Kamusal alanda gördüğümüz köpekler
07:38
is usually very cooperative interactions with people, right?
132
458620
4200
genellikle insanlarla işbirlikçi etkileşimdedirler, değil mi?
07:42
The dogs you see on the street or when you go to the park
133
462860
2680
Sokakta ya da parka gittiğinizde
07:45
or when you're hiking or whatever it is,
134
465540
1960
veya yürüyüş yaparken gördüğünüz köpekler,
07:47
are dogs who are kind of cooperatively going along with a person
135
467500
3080
bunun ne olduğunu tamamen anlamışlar gibi
07:50
as though they completely understand what this is about.
136
470580
3240
bir insanla işbirliği içinde hareket eden köpeklerdir.
07:53
And in some ways they do get to that point where,
137
473820
3320
Ve bazı açılardan öyle bir noktaya gelirler ki,
07:57
if not fully understanding what's happening all the time,
138
477140
3760
her zaman ne olduğunu tam olarak anlamasalar da,
08:00
they are flexible enough behaviorally
139
480940
3280
davranışsal olarak insan ailelerinin
08:04
to go along with what their human family asks and wants to do.
140
484260
4040
isteklerine ve yapmak istediklerine uyacak kadar esnek olurlar.
08:08
But that doesn't happen instantly, right?
141
488900
2480
Ama bu hemen olmaz, değil mi?
08:11
And so we feel giving this appearance of,
142
491380
3400
Bu yüzden, geçmişte işbirlikçi olan,
08:14
or even the memory of a past dog who was so cooperative,
143
494820
3680
duygularınızı bilen ve ne yapacağınızı
08:18
who felt like they knew your emotions
144
498540
1800
tahmin edebilen bir köpeğin anısını
08:20
and could anticipate what you were going to do,
145
500340
2280
ya da görüntüsünü verdiğimizi hissediyoruz
08:22
this new dog hasn't learned all that yet,
146
502620
2880
ama bu yeni köpek henüz tüm bunları öğrenmedi
08:25
and we feel as though that should come with them a little bit.
147
505500
3800
ve bunun biraz da onlarla birlikte gelmesi gerektiğini düşünüyoruz.
08:29
That should come as part of their genetic makeup.
148
509300
3440
Bu onların genetik yapılarının bir parçası olmalı.
08:32
Their ability to become sensitive to human behavior
149
512740
3720
İnsan davranışlarına duyarlı olma
08:36
and learn a lot about humans is part of their genetic makeup,
150
516500
3840
ve insanlar hakkında çok şey öğrenme yetenekleri genetik yapılarının parçasıdır
08:40
but not the understanding.
151
520380
1720
ancak anlayışlarının değil.
08:42
And so it's quite a steep curve to go from knowing dog
152
522140
4720
Köpeği tanımaktan,
08:46
to knowing dog and human
153
526860
2280
köpeği ve insanı tanımaya
08:49
and being like, cleanly slipping into human society.
154
529180
5960
ve insan toplumuna temiz bir şekilde kaymak oldukça dik bir eğri.
08:56
WPR: Well, one thing I also really appreciate is the parallel you draw.
155
536500
3560
WPR: Gerçekten takdir ettiğim bir şey de kurduğunuz paralellik.
09:00
And I think we talked about this before,
156
540060
1920
Sanırım bunu daha önce de konuşmuştuk,
09:02
just the parallel you draw between being a human parent and a dog parent.
157
542020
3800
insan ebeveyn olmakla köpek ebeveyn olmak arasında kurduğunuz paralellik.
09:05
And I'm a fairly new parent.
158
545820
1720
Ben de yeni bir ebeveynim.
09:07
I have an almost two-year-old human child.
159
547580
3920
Neredeyse iki yaşında bir çocuğum var.
09:12
And just curious what sort of skills you see that parents can take
160
552100
4840
Ve ebeveynlerin köpek yetiştirme deneyimlerinden ne tür beceriler
09:16
from their experiences in raising a dog.
161
556940
3840
çıkarabileceklerini merak ediyorum.
09:20
AH: It's interesting because people do talk about raising a dog
162
560780
3160
AH: Bu ilginç çünkü insanlar köpek yetiştirmenin bebek sahibi olmak için
09:23
as a kind of prelude to having a baby.
163
563980
2800
bir tür başlangıç olduğundan bahsediyor.
09:26
But I feel like having a baby prepared me for having a puppy, you know,
164
566780
4240
Ama bebeğe sahip olmak beni yavru köpeğe sahip olmaya
hazırlamış gibi hissediyorum, bilirsiniz,
09:31
(Laughs)
165
571060
1000
(Gülüşmeler)
09:32
kind of a long period of no sleep at night, you know,
166
572060
4280
geceleri uykusuz geçen uzun bir dönem, bilirsiniz,
09:36
where a child is sort of learning to settle themselves over the night.
167
576380
4560
bir çocuğun gece boyunca kendi kendine yatmayı öğrendiği bir dönem.
09:40
I mean, the puppy is going to do the same thing.
168
580940
2680
Demek istediğim, köpek yavrusu da aynı şeyi yapacaktır.
09:44
But if you view it the other way,
169
584580
1600
Ama diğer yönden bakarsanız,
09:46
the more traditional way of the puppy as prelude,
170
586180
3000
daha geleneksel olarak yavru köpeği başlangıç gibi görürseniz,
09:49
it's having a completely dependent creature, right?
171
589220
3680
bu tamamen bağımlı bir yaratığa sahip olmak demektir, değil mi?
09:52
Dogs can get around on their own, but by being put into a home --
172
592940
6800
Köpekler kendi başlarına dolaşabilirler, ancak bir eve - ben apartman dairesinde
10:00
I live in an apartment, but -- or a house --
173
600140
2920
yaşıyorum ama - veya bir konuta yerleştirildiklerinde
10:03
they're dependent on us for all the things.
174
603100
2920
her şey için bize bağımlı hale geliyorlar.
10:06
And we kind of forget that, right?
175
606020
1760
Ve bunu unutuyoruz, değil mi?
10:07
Like, we decide when they eat,
176
607820
2320
Mesela ne zaman yiyeceklerine biz karar veriyoruz,
ne zaman çıkıp tuvaletlerini yapacaklarına biz karar veriyoruz.
10:10
we decide when they can go out and relieve themselves.
177
610180
2960
Ne zaman egzersiz yapacaklarına biz karar veriyoruz.
10:13
We decide when they get to exercise.
178
613180
1760
10:14
We decide, often it's us deciding when we want to socialize
179
614940
3680
Ne zaman sosyalleşmek istediğimize ve ne zaman sessiz olmalarını istediğimize
10:18
and when we need them to be quiet.
180
618620
2000
genellikle biz karar veririz.
10:20
So their entire life is structured in this human way.
181
620620
4600
Tüm yaşamları insani şekilde yapılandırılmıştır.
10:25
This is what happens to a child as well, more slowly over time,
182
625260
3560
Bu, zaman içinde daha yavaş bir şekilde çocuğa da olan şeydir,
10:28
because really a new parent, as you know,
183
628860
1960
çünkü bildiğiniz gibi yeni bir ebeveyn,
10:30
has to kind of restructure their own life around the baby.
184
630860
2880
kendi hayatını bebeğin etrafında yeniden yapılandırmak zorundadır.
10:33
But the point is that the baby will eventually
185
633740
2560
Ancak önemli olan nokta, bebeğin eninde sonunda
10:36
be able to sit cooperatively next to you while you do your Zoom
186
636340
3480
Zoom’unuzu yaparken yanınızda işbirliği içinde oturabilmesi
10:39
and entertain herself, right?
187
639860
3720
ve kendini eğlendirebilmesi, değil mi?
10:43
But with the puppy,
188
643580
1760
Ama söz konusu köpek yavrusu olduğunda,
10:45
we're expecting basically that from a non-human
189
645380
3520
insan olmayan bir canlıdan temelde bunu bekliyoruz
10:48
and we're also not giving them several years to learn.
190
648940
2600
ve ayrıca öğrenmeleri için onlara birkaç yıl vermiyoruz.
10:51
We're assuming that they're going to learn it relatively instantly
191
651580
3960
Nispeten anında öğreneceklerini ve daima işbirlikçi olacaklarını varsayıyoruz,
10:55
and always be cooperative, you know, and sort of, get what it's all about.
192
655580
3560
bilirsiniz, bir şekilde, her şeyin ne olduğunu anlayacaklarını düşünüyoruz.
10:59
We really don't.
193
659140
1160
Yapamıyorlar.
11:00
The child, at least, the satisfaction of having a child,
194
660340
3360
Çocuk, en azından çocuk sahibi olmanın verdiği mutlulukla,
11:03
is that they do get it, right?
195
663740
1680
bunu anlıyor, değil mi?
11:05
You can eventually talk to them using a language and they can understand
196
665460
4400
Nihayetinde onlarla bir dil kullanarak konuşabilirsiniz ve onlar da bu dilde
11:09
and appreciate what you're saying and imparting in that language.
197
669860
3080
söylediklerinizi, aktardıklarınızı anlayabilir ve değerlendirebilirler.
11:12
And the dog, even the really high-excelling, word-learning dogs
198
672980
4800
Ve köpekler, hatta çok iyi kelime öğrenen köpekler bile
11:17
don't understand our language,
199
677780
1800
bizim dilimizi anlamıyor
11:19
and yet we're still talking to them as though they do.
200
679620
3360
ama biz yine de onlarla anlıyorlarmış gibi konuşuyoruz.
11:22
That's fine with me.
201
682980
1200
Bana uyar.
İnsanların köpeklerle konuşmasını seviyorum, ben de yapıyorum.
11:24
I love people talking to dogs and I talk to dogs.
202
684180
2320
11:26
Just, let’s not pretend that they ... understand what we’re saying.
203
686500
5080
Sadece, ne söylediğimizi anlıyorlarmış gibi davranmayalım.
11:32
WPR: This is -- great tips.
204
692300
1800
WPR: Bu harika bir ipucu.
11:34
And you should know, Alexandra,
205
694140
1480
Ve bilmelisin ki Alexandra,
11:35
that we are getting lots and lots of questions in from our members.
206
695620
3160
üyelerimizden çok sayıda soru alıyoruz.
11:38
And so I want to dive into some of those ...
207
698820
2640
Bunlardan bazılarına değinmek istiyorum
11:42
So we have a question from TED Member Ann. They ask,
208
702780
3360
TED üyesi Ann’den bir sorumuz var.
11:46
"I'd love to know how to better manage a multi-dog household
209
706180
2840
“Üç nesil boyunca çok köpekli bir evi nasıl daha iyi yönetebileceğimi öğrenmek
11:49
across three generations: 13, eight and four years old.”
210
709060
3840
isterdim: on üç, sekiz ve dört yaşlarında.”
11:52
AH: Right.
211
712940
1160
AH: Tamam.
11:54
That's a great question
212
714140
1440
Harika bir soru
11:55
and congratulations on having such a large dog household.
213
715620
4360
ve bu kadar büyük bir köpek ailesine sahip olduğunuz için tebrikler.
12:00
That's great fun.
214
720020
1200
Çok eğlenceli.
12:01
I think one thing to realize, too,
215
721260
2840
Bence birden fazla köpeğimiz olduğunda
12:04
when we have multiple dogs
216
724140
1480
fark etmemiz gereken bir şey de
12:05
is that these dogs are still really individuals, right?
217
725620
3680
bu köpeklerin gerçekten birer birey olduğu, değil mi?
12:09
Everybody knows that if they have their own single dog,
218
729300
3400
Herkes bilir ki, eğer tek köpeğiniz varsa,
12:12
you feel like your dog is completely special.
219
732740
2880
onun tamamen özel olduğunu hissedersiniz.
12:15
When you have multiple dogs,
220
735620
1920
Birden fazla köpeğiniz olduğunda,
12:17
you still have multiple individuals
221
737580
2400
hala birden fazla bireyiniz vardır
12:20
and they really have to be treated separately, right? ...
222
740020
4800
ve onlara da gerçekten ayrı ayrı davranılması gerekir, değil mi?
12:25
Probably your 13-year-old has preferences
223
745500
2960
Muhtemelen 13 yaşındakinin,
sekiz yaşındakiyle paylaşmadığı tercihleri vardır.
12:28
that your eight-year-old doesn't share.
224
748460
2160
12:30
Some things they'll be able to do together and cooperatively,
225
750660
3000
Bazı şeyleri birlikte ve işbirliği içinde yapabilecekler,
12:33
but I would expect as often or more often that they need to have their own time.
226
753660
5120
ancak kendi zamanlarına ihtiyaç duydukları kadar veya daha sık olmasını beklerdim.
12:38
They maybe need to have their own time with you or whoever the person is
227
758820
3720
Belki de sizinle veya evde bağlı oldukları kişi her kimse
12:42
who they're bonded to or attached in the household.
228
762540
2880
onunla zaman geçirmeye ihtiyaçları vardır.
12:45
WPR: And we also have a couple of questions about language,
229
765460
2920
WPR: Ayrıca dille ilgili birkaç sorumuz var,
12:48
sort of what you were saying earlier,
230
768420
1840
daha önce söylediğiniz gibi,
12:50
that dogs will never be able to really speak our language.
231
770300
4480
köpekler asla bizim dilimizi konuşamayacaklar.
12:56
Just a question around whether or not, how much they’re actually understanding.
232
776540
3720
Sadece gerçekten ne kadarını anlayıp anlamadıklarıyla ilgili bir soru.
13:00
So both TED Member Gordon and TED Member Agatha,
233
780260
2840
Hem TED Üyesi Gordon hem de TED Üyesi Agatha,
köpeklerin ses tonlarını ve jestleri
13:03
they have this question
234
783140
1360
13:04
around whether dogs understand tones and gestures,
235
784540
2960
anlayıp anlamadıklarıyla ilgili bir soruya sahipler
13:07
and Agatha specifically has a question
236
787540
2560
ve Agatha’nın özellikle
13:10
about buttons that dogs can press to communicate in human language,
237
790140
4360
köpeklerin insan dilinde iletişim kurmak için basabilecekleri düğmelerle ilgili,
13:14
whether or not those really improve communication
238
794540
2320
gerçekten iletişimi geliştirip geliştirmediği ve bu düğmelerin
13:16
and if dogs really even understand what those buttons mean.
239
796900
4040
ne anlama geldiğini sahiden anlayıp anlamadıklarıyla ilgili sorusu var.
13:21
AH: Yeah so I mean, dogs are definitely understanding
240
801500
2800
AH: Evet, yani köpekler kesinlikle söylediklerimizin
13:24
a good amount of what we say, right?
241
804340
2240
büyük bir kısmını anlıyorlar, değil mi?
13:26
They learn words and some dogs are extremely good at learning words
242
806620
4360
Kelimeleri öğrenirler ve bazı köpekler kelime öğrenmede son derece iyidir,
13:30
and we know Chaser, you know, this famous border collie
243
810980
3280
Chaser’ı biliyoruz, bilirsiniz,
bin kelime öğrenen şu ünlü Border Collie.
13:34
who learned a thousand words.
244
814300
1920
13:36
John Pilley, who worked with Chaser,
245
816260
2000
Chaser ile çalışan John Pilley,
13:38
spent eight hours a day, every day, working with Chaser
246
818300
4440
her gün sekiz saatini Chaser ile çalışarak geçirdi,
13:42
so that she would learn eventually a thousand words,
247
822780
2800
böylece sonunda bin kelime
13:45
and -- they were toys --
248
825620
1880
ve - bunlar oyuncaktı -
13:47
and a couple of different verbs or actions which she could take with them.
249
827540
4040
ve onlarla yapabileceği birkaç farklı fiil veya eylem öğrendi.
Anlamsal ve sözdizimsel olarak, bilirsiniz, köpekler için
13:51
It was semantically and syntactically, you know,
250
831620
2600
eşi benzeri görülmemiş bir şeydi, bu gerçekten çok güzeldi,
13:54
unprecedented for dogs and really neat, it shows their capacity.
251
834220
3040
kapasitelerini gösteriyordu.
13:57
But unless you're really specifically and clearly talking to dogs
252
837300
4960
Ancak köpeklerle günde sekiz saat boyunca çok sınırlı konular hakkında
14:02
eight hours a day about very limited items,
253
842300
2920
gerçekten özel ve açık bir şekilde konuşmadığınız sürece,
14:05
your dog is not going to pick those things up.
254
845220
2760
köpeğiniz bu şeyleri almayacaktır.
14:07
There's no reason to expect they would.
255
847980
1880
Bunu beklemek için bir neden yok.
14:09
That doesn't mean that there's no communication already happening, right?
256
849900
3560
Bu, ortada bir iletişim olmadığı anlamına gelmez, değil mi?
14:13
And I think what the button apparatuses
257
853500
4840
Bence popüler hale gelen
14:18
that have gotten popular and have yet to be completely,
258
858380
3720
ve henüz tam olarak bilimin incelemesine tabi tutulmamış olan
buton aparatları, bu arada,
14:22
you know, subject to science's scrutiny, by the way,
259
862100
2440
14:24
there's no evidence that those ...
260
864580
3920
bunların köpeklerin ne düşündüğünü
14:29
actually represent what the dogs are thinking
261
869420
2120
gerçekten temsil ettiğine veya iletişim yeteneklerini genişlettiğine
14:31
or are extending their communication ability.
262
871580
2600
dair hiçbir kanıt yok.
14:34
What they are potentially doing, though,
263
874740
2720
Potansiyel olarak yaptıkları şey,
14:37
is putting into a kind of language we understand
264
877500
4200
köpeğin ilgilendiği
14:41
something that the dog is interested in
265
881740
2040
ama başka bir şekilde gösterdiği bir şeyi
14:43
but is already showing in some other way.
266
883820
2400
anladığımız bir dile dökmektir.
14:46
So if I'm a dog and I want to go outside, I can show you by --
267
886260
4720
Yani eğer ben bir köpeksem ve dışarı çıkmak istiyorsam, -
size bunu farklı köpeklerin farklı şekilde yaptığını, belki havladığını,
14:51
based on, you know, different dogs do it differently, maybe barking,
268
891020
3760
14:54
coming over to you and trying to get your attention,
269
894780
3840
yanınıza gelip dikkatinizi çekmeye çalıştığını,
14:58
looking at the door,
270
898660
1560
kapıya baktığını,
kapıya doğru yürüdüğünü, tasmasını size getirdiğini gösterebilirim.
15:00
walking over to the door, bringing a leash to you.
271
900260
2400
15:02
Lots of things like that are communications.
272
902700
2800
Bunun gibi bir çok şey iletişimdir.
15:05
If instead, if as a person, I ignore all of those communications,
273
905500
5520
Bunun yerine, bir insan olarak tüm bu iletişimleri görmezden gelirsem
15:11
but I also have a button as a dog which I could push,
274
911020
3200
ama aynı zamanda bir köpek olarak “Dışarı çıkmak istiyorum” diyen
15:14
which says, "I want to go outside," maybe that will get us to listen.
275
914260
3280
bir düğmeye basabilirsem belki bu bizim dinlememizi sağlayacaktır.
15:17
But I don't think that that's something that the dog is trying to communicate
276
917580
4080
Ama bunun köpeğin iletişim kurmaya çalıştığı
15:21
and can't until they have the button.
277
921700
2440
ve düğmeyi alana kadar yapamayacağı bir şey olduğunu sanmıyorum.
15:24
The best that it can do, as far as we know now,
278
924180
2400
Şu anda bildiğimiz kadarıyla yapabileceği en iyi şey,
15:26
is potentially make it easier for us to understand.
279
926620
2920
potansiyel olarak anlamamızı kolaylaştırmaktır.
15:29
But I do think that communication is already present.
280
929580
3160
Ancak iletişimin zaten mevcut olduğunu düşünüyorum.
15:32
They are highly, highly skilled communicators
281
932740
3640
Çok ama çok yetenekli iletişimciler
15:36
and they understand a lot of what we're talking about,
282
936420
2520
ve konuştuklarımızın çoğunu anlıyorlar,
15:38
but not in the kind of linguistic way that humans think is so important,
283
938980
4480
ancak insanların çok önemli olduğunu düşündüğü ve bugün
bu Zoom’a sahip olmamızı sağlayan türden bir dilbilimsel yolla değil.
15:43
that enables us to have this Zoom today.
284
943500
2720
15:46
And I think to deny them that is not to deny them the interest in
285
946940
6360
Ve bence onları bundan mahrum etmek, iletişim kurma
ilgilerini veya becerilerini mahrum etmek anlamına gelmiyor.
15:53
or the ability to communicate.
286
953340
1520
15:54
WPR: TED Member Ginger is curious
287
954900
2120
WPR: TED Üyesi Ginger,
bir köpeği eğitmeye başlamak için en iyi ve en erken yaşı merak ediyor
15:57
about the best and earliest age to start training a dog
288
957060
2760
15:59
and also connects to this,
289
959860
1680
ve bununla bağlantılı olarak
16:01
is curious about your thoughts about electronic training collars
290
961540
3480
elektronik eğitim tasmaları ve davranışsal eğitim hakkındaki
düşüncelerinizi merak ediyor.
16:05
and behavioral training.
291
965060
1840
16:07
AH: Yeah, well to start with the first part there,
292
967220
3240
AH: Evet, ilk kısımla başlamak gerekirse
16:10
I mean, as I say, I don't explicitly train dogs,
293
970500
3880
dediğim gibi köpekleri açıkça eğitmiyorum,
16:14
which doesn't mean I don't prepare them to be in human society
294
974420
3600
bu onları insan toplumunda ve ailemizle işbirliği içinde mutlu bir şekilde
16:18
and to live cooperatively and happily with our family.
295
978060
5040
yaşamaya hazırlamadığım anlamına gelmiyor.
16:23
I do.
296
983140
1160
Hazırlıyorum.
16:24
For me, that started with actually socialization of the dog to other dogs,
297
984300
6400
Benim için bu, köpeği almadan önce diğer köpeklere,
16:30
other people, and lots of different types of noises
298
990700
3000
diğer insanlara ve birçok farklı ses
16:33
and surprising things before we got the dog.
299
993740
3040
ve şaşırtıcı şeye karşı sosyalleştirmekle başladı.
16:37
And that means in the first several weeks,
300
997220
2880
Bu da ilk birkaç hafta içinde,
belki hayatlarının ilk dört haftasından sonra, dört ila dokuz hafta arasında,
16:40
maybe after about four weeks of their life, from four to nine weeks,
301
1000140
3200
16:43
they're in what's called a socialization period
302
1003340
2880
daha sonra karşılaşabilecekleri birçok duruma gerçekten maruz kalmaları gereken
16:46
where they really need to be exposed to lots of types of situations
303
1006260
4720
sosyalleşme dönemi olarak adlandırılan
16:51
that they might encounter later.
304
1011020
1600
dönemde oldukları anlamına gelir.
16:52
And if they are then, then they become acclimated to them.
305
1012660
2880
Ve eğer öyleyse, onlara alışmaya başlarlar.
16:55
And that is a kind of training, right?
306
1015540
2520
Bu da bir tür eğitim, değil mi?
16:58
It's not like training to come or training to sit,
307
1018100
3120
Bu, gelmeye ya da oturmaya alıştırmak gibi bir şey değil,
17:01
but it’s training them that this is their world.
308
1021260
3080
onlara buranın kendi dünyaları olduğunu öğretmektir.
17:04
There are airplanes flying overhead,
309
1024740
1840
Tepemizde uçan uçaklar var,
17:06
there are people coming out of cars.
310
1026620
2000
arabalardan inen insanlar var.
17:08
You'll see new dogs and people and there are cats and there are birds.
311
1028660
3720
Yeni köpekler ve insanlar göreceksiniz, kediler ve kuşlar da var.
17:12
And in that period, they react calmly and with interest and curiosity.
312
1032420
5680
Ve o anda sakin bir şekilde, ilgi ve merakla tepki verirler.
17:18
If you don't expose dogs to lots of different sounds
313
1038140
3120
Genellikle köpekler,
17:21
and people and things ... in this socialization period,
314
1041300
3560
yavrudan sahiplenilene kadar süren bu sosyalleşme döneminde
17:24
which usually extends till after dogs are adopted from a litter,
315
1044900
5720
çok sayıda farklı sese, insana ve nesneye maruz bırakmazsanız,
17:30
then they might be fearful.
316
1050660
2200
korkabilirler.
17:32
They have difficulty dealing with those things.
317
1052860
2240
Bu tür şeylerle başa çıkmakta güçlük çekiyorlar.
17:35
They get very anxious, they might become aggressive to those things.
318
1055100
3280
Çok endişeli olurlar, bu tür şeylere karşı agresifleşebilirler.
17:38
So that type of training starts as soon as you meet them, basically.
319
1058380
4520
Yani bu tür bir eğitim, temelde onlarla tanıştığınız anda başlar.
17:42
And I think that will lead to the best solution.
320
1062900
2560
Ve bence bu en iyi çözüme götürecektir.
17:45
As to the second part of that, quickly, electronic collars I despise.
321
1065500
5400
İkinci kısma gelince, hemen söyleyeyim, elektronik tasmalardan nefret ederim.
17:50
There's no reason to use electronic collars
322
1070900
3840
Hiçbir köpekte elektronik tasma
17:54
or stimulation with any dog ever,
323
1074780
3400
ya da uyarıcı kullanmak için bir neden yok,
17:58
as far as I'm concerned.
324
1078220
1200
bana kalırsa.
17:59
What it teaches is that ... they will be randomly punished.
325
1079420
4960
Öğretilen şey, onların rastgele cezalandırılacaklarıdır.
18:04
You know, they have a very hard time associating that
326
1084420
3400
Bilirsiniz, bunu az önce yaptıkları davranışla
18:07
with the behavior that they just did.
327
1087820
1760
ilişkilendirmekte çok zorlanırlar.
18:09
And this harkens back to what I was saying in the talk,
328
1089620
2600
Bu da konuşmada söylediğim şeye, yani bir davranışın ya da bir nesnenin
18:12
which is our concept of what a behavior is or what an object is,
329
1092260
4480
ne olduğuna dair kavramımıza geri dönüyor:
18:16
“this is my shoe,” right,
330
1096780
1480
“Bu benim ayakkabım” gibi
18:18
like, that that somehow is going to be a meaningful
331
1098300
2400
bir şekilde bir köpeğin onu çiğnememesi
18:20
and important bit of knowledge for a dog
332
1100740
2800
gerektiğini bilmesi için anlamlı
18:23
to know that they shouldn't chew it.
333
1103580
1720
ve önemli bir bilgi parçası olacak.
18:25
Similarly, if they're just walking along in a property
334
1105340
2960
Benzer şekilde, bir arazide yürürken
18:28
and then something zaps them on the neck
335
1108300
2640
görünmez bir çite çarptıkları için
18:30
because they've hit an invisible fence, say,
336
1110940
3280
boyunlarına bir şey çarparsa,
18:34
they might learn to avoid that whole area of the property,
337
1114260
2800
arazinin o bölgesinden uzak durmayı öğrenebilir,
yürümeyi bırakmayı öğrenebilir,
18:37
they might learn to stop walking,
338
1117100
3720
18:40
they might learn that the bird they saw right at that moment, coincidentally,
339
1120860
4240
tam o anda tesadüfen gördükleri kuşun
korkulması gereken bir şey olduğunu öğrenebilirler.
18:45
is something to be feared.
340
1125140
1600
18:47
You know, they don't associate it with the thing we want them to,
341
1127060
3360
Bilirsiniz, bunu bizim istediğimiz şeyle ilişkilendirmezler,
18:50
which is, "oh, there's a property line around your property,"
342
1130460
3080
yani “ah, arazinizin etrafında bir arazi sınırı var”
18:53
or, "oh, you've just barked, so stop barking," right?
343
1133580
3880
veya “ah, az önce havladın, bu yüzden havlamayı bırak”, değil mi?
18:57
So it's a very poor learning device
344
1137500
2680
Bu yüzden çok zayıf bir öğrenme aracıdır
19:00
and it can also be harmful.
345
1140180
1600
ve zararlı da olabilir.
19:02
WPR: And we actually even have a question from TED Member Dimitris,
346
1142300
3480
WPR: Hatta TED Üyesi Dimitris’ten
19:05
about whether or not you can teach an old dog new tricks
347
1145780
2920
yaşlı bir köpeğe yeni numaralar öğretip öğretemeyeceğinize
19:08
and really, how old is old?
348
1148700
2520
ve yaşlılığın gerçekten ne kadar yaşlı olduğuna dair bir sorumuz var.
19:11
But maybe, could you share a little bit more
349
1151620
2080
Ama belki, ilk yıldan sonra gelişimin
19:13
about what development looks like after that first year?
350
1153700
3680
nasıl olduğu hakkında biraz daha fazla şey paylaşabilir misiniz?
19:17
We're not seeing a complete plateau, of course, but what do we see?
351
1157380
3160
Elbette tam bir durgunluk görmüyoruz ama ne görüyoruz?
19:20
AH: Well, so most dogs, it's different by breed or mix,
352
1160580
4680
AH: Pekala, çoğu köpek, cinsine veya karışımına göre değişir
19:25
but most dogs will still be in adolescence till about two years old.
353
1165300
3640
ancak çoğu köpek yaklaşık iki yaşına kadar hala ergenlik döneminde olacaktır.
19:28
So you can expect
354
1168980
2040
Dolayısıyla,
19:31
that they will have kind of reached their full size more or less,
355
1171060
3640
aşağı yukarı bir yıl içinde tam boyutlarına ulaşmış olmalarını,
19:34
maybe by about a year, maybe will grow a little bit more.
356
1174700
3240
belki biraz daha fazla büyümelerini bekleyebilirsiniz.
19:37
But they're still kind of teenagers and they're really big,
357
1177980
3480
Ama hala ergen sayılırlar ve çok fazla enerjiye sahip,
19:41
strong teenagers with a lot of energy.
358
1181500
2640
gerçekten büyük, güçlü gençler olurlar.
19:44
And so in that second year of life,
359
1184140
2400
Bu nedenle, yaşamlarının ikinci yılında,
19:46
often they're still sometimes really disobedient,
360
1186580
3160
genellikle hala bazen gerçekten itaatsiz,
19:49
not cooperative and impulsive
361
1189780
2320
işbirliğine yanaşmayan, dürtüsel
19:52
and clingy at one moment and then the next moment,
362
1192140
4040
ve yapışkan olurlar ve bir an sonra
19:56
like, don't want to have anything to do with you, right?
363
1196220
2640
sizinle hiçbir şey yapmak istemezler.
19:58
So that continues.
364
1198900
1640
Bu devam eder.
20:01
There continue to be socialization opportunities.
365
1201020
2440
Sosyalleşme olanakları devam eder.
20:03
I said there was a strong socialization period
366
1203500
2720
Güçlü bir sosyalleşme dönemi olduğunu söyledim;
Bu dönemde onların hayatlarının ilerleyen dönemlerinde
20:06
where you want to expose them to things
367
1206220
2320
20:08
that they might encounter later in life
368
1208580
1880
karşılaşabilecekleri şeylere maruz bırakmak istiyorsunuz ki
20:10
so that they have the best interaction with them.
369
1210460
2720
onlarla en iyi etkileşimi kurabilsinler.
20:13
That still is the case,
370
1213220
1720
Bu durum,
20:14
just to a lesser degree,
371
1214980
1640
beyinlerinin
20:16
through their second year
372
1216660
2000
hala değişmekte olduğu ikinci yaşlarında
20:18
where their brains are still changing, right?
373
1218700
3720
daha az olmakla birlikte hala geçerli, değil mi?
20:22
Just like the adolescent brain of a human,
374
1222460
2760
Tıpkı bir insanın ergen beyni gibi,
20:25
the adolescent brain of a dog is still in development until that time.
375
1225260
3480
bir köpeğin ergen beyni de o zamana kadar hala gelişim aşamasındadır.
20:29
After that time, they're adults.
376
1229380
2360
O zamandan sonra, yetişkin olurlar.
20:31
And I think here the analogy to humans is apt, right?
377
1231780
4880
Ve bence burada insanlarla yapılan benzetme yerinde, değil mi?
20:36
They can absolutely learn new things,
378
1236700
2840
Kesinlikle yeni şeyler öğrenebilirler,
20:39
but sometimes they're slower to learn new things.
379
1239580
2760
ancak bazen yeni şeyler öğrenmekte daha yavaştırlar.
20:42
Exposure to a new environment might take multiple stages
380
1242380
4240
Yeni bir ortama girip onu kabullenmek yerine,
20:46
if they're a little bit fearful or a little bit anxious,
381
1246660
2960
biraz korkulu veya biraz endişeli iseler
20:49
rather than just being able to waltz into a new environment
382
1249660
3640
yeni bir ortama maruz kalmak birden fazla
20:53
and accept it, right,
383
1253340
1480
aşama gerektirebilir, doğru,
20:54
because that's just the way the world is.
384
1254820
2200
çünkü dünya böyle.
20:57
So ... learning happens maybe at a much slower pace,
385
1257060
4400
Yani öğrenme belki çok daha yavaş bir hızda gerçekleşir
21:01
but absolutely happens.
386
1261500
1160
ama kesinlikle gerçekleşir.
21:02
And learning can happen up till the end of their life, you know.
387
1262700
4760
Öğrenme hayatlarının sonuna kadar devam edebilir.
21:07
I think it was in the last few months of our dog Finnegan's life,
388
1267500
4960
Galiba 14,5 yaşına kadar yaşayan köpeğimiz Finnegan hayatının son birkaç ayında,
21:12
who lived to 14.5,
389
1272500
1240
21:13
that he suddenly started really getting interested in puzzle toys,
390
1273780
4640
yiyeceklerin küçük bölmelerin
21:18
where food is hidden under little compartments
391
1278460
3000
altına saklandığı ve bölmenin açıldığı
21:21
and you sort of have to turn a lever to unlock the compartment
392
1281500
2920
yapboz oyuncaklara
21:24
and open up the compartment.
393
1284460
1800
gerçekten ilgi duymaya başladı.
21:26
And he encountered that at age 14, right?
394
1286580
2680
Bununla 14 yaşında karşılaştı, değil mi?
21:29
He wasn't as quick at it as he would have been as a puppy,
395
1289260
3640
Yavru bir köpekken olduğu kadar hızlı değildi
21:32
but he could learn that without a problem.
396
1292900
2680
ama bunu sorunsuz bir şekilde öğrenebildi.
21:35
He took up nose work,
397
1295580
1920
Bir tür koklama
21:37
which is a kind of game of sniffing
398
1297500
2520
ve sadece koklayarak bir şeyler bulma
21:40
and finding things by smell alone,
399
1300060
3040
oyunu olan burun çalışmasına
21:43
when he was about seven.
400
1303100
1800
yaklaşık yedi yaşındayken başladı.
21:45
And he took it up, you know, with alacrity.
401
1305540
2760
Bunu büyük bir hevesle benimsedi.
21:48
So absolutely keep stimulating them.
402
1308340
3520
Bu yüzden onları teşvik etmeye devam edin.
21:51
There is research now happening on the aging canine brain.
403
1311900
4160
Şu anda yaşlanan köpek beyni üzerine araştırmalar yapılıyor.
21:56
And like the aging human brain,
404
1316060
2320
Ve yaşlanan insan beyni gibi
21:58
it needs a stimulation to continue growth versus atrophy.
405
1318420
7000
körelmeye karşı büyümeye devam etmek için bir uyarıma ihtiyaç duyar.
22:05
WPR: It sounds like also some of the reasons
406
1325820
2240
WPR: Köpeklerin geri gönderilmesinin
22:08
dogs maybe have been returned has to do with this misunderstanding
407
1328060
4160
nedenlerinden bazıları da yanlış davranışlarla ilgili yanlış anlama
22:12
about misbehavior or the things you're suggesting here
408
1332260
3280
ya da köpeklerin neden böyle davrandıklarını gerçekten anlamadığımızı
22:15
that we just don't really understand why dogs are behaving the way they are
409
1335580
3880
ve bunu köpeğinizle farklı bir şekilde etkileşim kurma fırsatı yerine
22:19
and see it as perhaps an inconvenience or challenge
410
1339500
5320
belki de bir rahatsızlık ya da zorluk olarak gördüğümüzü
22:24
instead of an opportunity to interact with your dog differently, right?
411
1344820
4840
öne sürdüğünüz şeylerle ilgili gibi görünüyor, değil mi?
22:30
AH: Yeah, I mean, you say challenge,
412
1350060
2400
AH: Evet, yani zorluk diyorsunuz,
22:32
it's such a great word to use, right?
413
1352500
1760
kullanmak için güzel bir kelime, değil mi?
22:34
There's a huge amount that's challenging about asking an animal to come
414
1354300
4720
Bir hayvanın gelip evinizde işbirliği içinde,
22:39
and live cooperatively and neatly and tidily
415
1359020
2640
düzenli ve tertipli bir şekilde ve tam bir anlayışla
22:41
and with full understanding, in your home.
416
1361700
2040
yaşamasını istemek çok zordur.
22:43
And the fact of that shouldn't be so amazing.
417
1363740
3080
Bu gerçek o kadar da şaşırtıcı olmamalı.
22:46
But I think it's still often overlooked.
418
1366860
2960
Ama bence hala sıklıkla göz ardı ediliyor.
22:50
And yeah, in particular, adolescence, this time when,
419
1370820
4240
Ve evet, özellikle de ergenlik dönemi,
köpeğinize ev kurallarını öğrettiğinizi düşündüğünüz
22:55
oh, you thought you taught your dog,
420
1375060
2320
22:57
you know, the rules of the house or everything they need to know
421
1377420
3760
ya da işbirliği içinde birlikte yaşamanın gerçekleşmesi için
23:01
for a little bit of that cooperative cohabitation to happen
422
1381180
4720
bilmeleri gereken her şeyin
23:05
suddenly seem out the window
423
1385940
1520
aniden ortadan kaybolduğu,
23:07
and your dog is just running amok and being disobedient and so forth.
424
1387500
6040
köpeğinizin başıboş dolaştığı ve itaatsiz davrandığı bir dönemdir.
23:13
That is when most dogs are relinquished to shelters.
425
1393580
3760
Çoğu köpek bu dönemde barınaklara bırakılır.
23:17
The authors of a great book on adolescence called "Wildhood"
426
1397940
2840
“Yabanıllık” adlı ergenlik üzerine yazılmış harika kitabın yazarları
23:20
say like, essentially, you know, in that case,
427
1400820
3840
şöyle diyor: Aslında, bilirsiniz,
23:24
with the case of dogs, often adolescence is a death sentence
428
1404700
3080
köpekler söz konusu olduğunda, ergenlik genellikle bir ölüm cezasıdır
23:27
because if the dog misbehaves and the person gives up the dog,
429
1407780
4160
çünkü eğer köpek yaramazlık yaparsa ve kişi köpeği bırakırsa,
23:31
then they might wind up being euthanized through no fault of their own,
430
1411940
3560
o zaman köpekler kendi hataları olmaksızın ötenazi ile sonuçlandırılabilir,
23:35
because simply we have too many dogs, right?
431
1415500
3400
çünkü çok fazla köpeğimiz var, değil mi?
23:40
I think it really behooves us as a society to know
432
1420380
2840
Bence toplum olarak bu konuda biraz daha fazla
23:43
a little bit more of this going in, right?
433
1423260
2040
bilgi sahibi olmamız gerekiyor, değil mi?
23:45
I don't want to de-romanticize the pleasure of living with dogs,
434
1425340
4320
Köpeklerle yaşamanın zevkini romantizmden arındırmak istemiyorum,
23:49
but I want people to come in with their eyes open,
435
1429700
2840
ancak insanların gözleri açık bir şekilde gelmesini,
23:52
realizing that these challenges are ahead and on the other side of that,
436
1432580
4600
önlerinde bu zorlukların olduğunu ve bunun diğer tarafında
23:57
and even through the challenges, is that satisfying relationship
437
1437220
5880
hatta zorlukların ötesinde, aradıkları tatmin edici
ilişkinin olduğunu fark etmelerini istiyorum.
24:03
that they're looking for.
438
1443100
1520
24:05
WPR: TED Member Gloria is curious if dogs perceive color.
439
1445340
2880
WPR: TED Üyesi Gloria köpeklerin renkleri algılayıp algılamadığını merak ediyor.
24:09
AH: Right, absolutely, good question, Gloria,
440
1449220
2200
AH: Kesinlikle çok iyi bir soru Gloria
24:11
because for a long time it was assumed that they did not.
441
1451460
3000
çünkü uzun bir süre boyunca algılayamadıkları varsayılmıştır.
24:15
And that was based on poor science, essentially.
442
1455860
2960
Bu da esasen bilimin yetersizliğine dayanıyordu.
24:18
But they can see in colors, they have two-color vision
443
1458820
3280
Renkli görebiliyorlar, bizim üç renkli görüşümüze karşılık
24:22
versus our three-color vision.
444
1462140
1520
onların iki renkli görüşü var.
24:23
So we have cones for three different hues
445
1463700
3120
Yani bizim üç farklı renk tonu çeşidimiz,
24:26
and they have cones for two different hues.
446
1466860
2360
onların iki farklı renk tonu çeşidi var.
24:29
So they won't distinguish clearly reds and oranges and yellows.
447
1469820
5360
Bu yüzden kırmızıları, turuncuları ve sarıları net bir şekilde ayıramazlar.
24:36
And we don't know exactly what they'd look like,
448
1476020
2280
Ve tam olarak neye benzeyeceklerini bilmiyoruz,
24:38
probably a little bit like adjoining colors.
449
1478340
2440
muhtemelen biraz bitişik renkler gibi.
24:41
So for instance, if you ever go outside when it's dusk
450
1481980
4120
Örneğin, alacakaranlıkta dışarı çıktığınızda
24:46
and you notice that, like, the colors seem muted a little bit,
451
1486100
4440
renklerin biraz soluk göründüğünü fark ederseniz,
24:50
our guess is that that's more or less what their color vision is like.
452
1490580
6440
tahminimizce renk görüşleri aşağı yukarı bu şekilde diyebiliriz.
24:57
But they're perfectly able to see color.
453
1497060
2200
Renkleri mükemmel şekilde görebilirler.
24:59
They also have great other visual abilities,
454
1499300
3400
Ayrıca başka mükemmel görsel yetenekleri de var,
25:02
like, they see motion much more quickly and readily than we do.
455
1502740
5960
örneğin hareketleri bizden çok daha hızlı ve kolay görüyorlar.
25:08
And they see well in low light and they see well at night.
456
1508700
3880
Düşük ışıkta ve geceleri de iyi görürler.
25:12
So their eyes are really adapted to do something a little bit different
457
1512620
4760
Yani onların gözleri bizim üç renkli gören gözlerimizden biraz daha farklı
25:17
than our three-color vision eyes are.
458
1517380
3080
bir şey yapmaya adapte olmuştur.
25:21
WPR: And then TED Member Aria is curious why do our dogs smell our breath?
459
1521060
5560
WPR: TED Üyesi Aria merak ediyor, köpeklerimiz neden nefesimizi kokluyor?
25:26
AH: Oh, it's great information about us.
460
1526980
2520
AH: Bu bizim hakkımızda harika bir bilgi.
25:29
And in fact ... there are now studies using exhaled breath
461
1529860
5840
Aslında şu anda köpeklere,
25:37
to ask dogs whether they can determine
462
1537140
2880
akciğer kanseri olan denekleri olmayanlardan ayırmak için
25:40
which exhale includes cancerous notes
463
1540060
4960
hangi nefesin kanserli notalar içerdiğini
belirleyip belirleyemeyeceklerini sorgulamak için
25:45
to distinguish subjects who have lung cancer
464
1545060
3720
25:48
from those who do not.
465
1548820
1840
nefes kullanılarak yapılan çalışmalar var.
25:50
But there is a lot of information in your breath,
466
1550660
2680
Ancak nefesinizde sadece son zamanlarda
25:53
not just about ...
467
1553380
1920
ne yediğinizle ilgili değil,
25:56
what you've eaten recently,
468
1556580
1880
özellikle sağlığınızla ilgili de
25:58
but also about your health especially, right?
469
1558500
2560
pek çok bilgi var, biliyor muydunuz?
26:01
So you know, in fact, doctors,
470
1561100
3160
Bilirsiniz, aslında doktorlar,
26:04
human doctors used to use smell
471
1564260
3280
insan doktorları 20. yüzyılın başlarına kadar
26:07
as a diagnostic material much more
472
1567580
4600
kokuyu bir teşhis malzemesi olarak
26:12
until about the early 20th century.
473
1572220
3360
çok daha fazla kullanırlardı.
26:15
And you know, the smell of a diabetic is especially sweet, for instance.
474
1575620
6680
Bilirsiniz, örneğin bir şeker hastasının kokusu özellikle tatlıdır.
26:22
And so just by smelling the breath of a patient,
475
1582340
2880
Böylece, sadece hastanın nefesini koklayarak,
hastalarını ilgilendiren her ne ise o konuda potansiyel olarak
26:25
could potentially get some more information
476
1585260
2320
26:27
about whatever was concerning their patient
477
1587580
2440
daha fazla bilgi edinebilirler
ve köpekler kokusunu alabilirler.
26:30
and dogs can smell that.
478
1590060
1160
26:31
Do they know that's a diabetic? No.
479
1591260
2560
Diyabetik olduğunu biliyorlar mı? Hayır.
26:33
But do they know if something's different than before,
480
1593860
3400
Ancak bir şeyin eskisinden farklı olup olmadığını,
farklı bir şey yediğinizi
26:37
you ate something different
481
1597260
1320
26:38
or maybe you're sick, you maybe have a cold,
482
1598580
2080
veya hasta olduğunuzu, belki de üşüttüğünüzü bildiklerinde,
26:40
they might be more interested in your breath.
483
1600660
2120
nefesinizle daha çok ilgilenebilirler.
26:42
I always pay attention if my dog is particularly interested
484
1602820
3440
Köpeğimin sabahları nefesimle
ilgilenip ilgilenmediğine her zaman özellikle dikkat ederim.
26:46
in my even morning breath.
485
1606260
2240
26:49
WPR: Interesting, wow.
486
1609220
1800
WPR: İlginç...
26:51
It's their way of helping out.
487
1611060
2000
Bu onların yardım etme şekli.
26:53
AH: (Laughs) Yeah. If you listen to them,
488
1613580
1960
AH: (Gülüşme) Evet. Eğer onları dinlerseniz,
26:55
they're probably saying something,
489
1615580
1680
arkasında ne olduğunu bilmeseler de
26:57
even without the overarching knowledge of what’s behind it.
490
1617260
3360
muhtemelen bir şeyler söylüyorlardır.
27:00
WPR: Well, sort of along those same lines,
491
1620980
2360
WPR: Aynı doğrultuda, köpeğinin
27:03
we have an anonymous attendee who also asks
492
1623380
2040
kendi kakasını neden yediğini soran
27:05
why does their dog eat their own poop?
493
1625460
2240
isimsiz bir katılımcımız var.
27:08
Is this out of curiosity,
494
1628140
3000
Bunu meraktan mı yapıyorlar,
27:11
are they doing it to get a reaction or is there something bigger happening?
495
1631140
3560
tepki almak için mi yapıyorlar yoksa daha büyük bir şey mi oluyor?
27:14
AH: There are lots of theories about this.
496
1634700
2040
AH: Bu konuda pek çok teori var.
27:16
This is called coprofagia and it's not uncommon.
497
1636780
2240
and it’s not uncommon.
27:19
So your dog is not doing something wildly abnormal.
498
1639060
2880
Yani köpeğiniz anormal bir şey yapmıyor.
27:22
Sometimes dogs will eat feces, their own or others',
499
1642740
4640
Bazen köpekler, beslenmelerindeki besin eksikliğinden dolayı
27:27
because there is a nutrient deficiency in their diet.
500
1647380
3120
kendilerinin ya da başkalarının dışkılarını yerler.
27:31
I mean, it is actually full of nutrients still
501
1651660
3040
Yani, aslında hala besinlerle dolu
27:34
because we and dogs pass a lot of nutrients
502
1654740
3600
çünkü biz ve köpekler
sindiremediğimiz pek çok besini vücudumuzdan dışarı atıyoruz.
27:38
that we just haven't digested.
503
1658380
2080
27:40
So there might be something deficient.
504
1660500
1960
Yani bir eksiklik olabilir.
27:42
Some dogs will do it to remove evidence of their own odor.
505
1662500
5440
Bazı köpekler bunu kendi kokularının kanıtını ortadan kaldırmak için yaparlar.
27:47
So actually, you know, the way that dogs will pee,
506
1667980
4880
Yani aslında, bilirsiniz, köpeklerin işeme şekli,
27:52
and it leaves, in an effect, leaves their odor
507
1672900
2240
bir etki olarak, kokularını bırakır
hatta kokularının diğer köpekler tarafından koklanmasını sağlamak için
27:55
and they might even pee conspicuously
508
1675180
1880
27:57
on a high post or tree trunk or lamppost
509
1677100
5280
yüksek bir direğe, ağaç gövdesine veya elektrik direğine
28:02
in order to have their odor smelled by other dogs.
510
1682420
3400
göze çarpacak şekilde işeyebilirler.
28:06
Feces, excreta can also be that information.
511
1686460
5200
Dışkı, atıklar da bu bilgi olabilir.
28:11
But if you, for instance,
512
1691700
1680
Ancak, örneğin,
28:13
didn't want to leave your information in a location,
513
1693380
3520
bilgilerinizi bir yerde bırakmak istemediyseniz,
28:16
a dog might, for whatever reason --
514
1696900
1760
bir köpek, herhangi bir nedenle
28:18
there was another dog nearby who you didn’t want to have an encounter with --
515
1698700
4560
- yakınlarda karşılaşmak istemediğiniz başka bir köpek vardı -
28:23
they might consume their feces.
516
1703300
2640
dışkılarını tüketebilir.
28:25
If they'd been previously punished for pooing,
517
1705980
5720
Daha önce kaka yaptıkları için cezalandırılmış olsalardı,
28:31
maybe they would eat their feces.
518
1711700
1600
belki de dışkılarını yerlerdi.
28:33
But, you know, there are lots of possibilities,
519
1713340
2200
Ancak, bilirsiniz, pek çok olasılık var
28:35
I can't tell exactly, but I would always, always check with your vet
520
1715540
3240
tam olarak söyleyemem, ancak her zaman, her zaman veterinerinize danışın
28:38
and see if there's anything that they might be missing in their diet
521
1718820
3200
ve diyetlerinde eksik olabilecek bir şey olup olmadığını kontrol edin
28:42
that maybe they're trying to make up for themselves.
522
1722060
2440
belki de bu şekilde kendileri telafi etmeye çalışıyorlardır.
28:45
WPR: Well, Alexandra, you have shared so many really fascinating, helpful,
523
1725300
5760
WPR: Alexandra, bu sohbet sırasında bizimle gerçekten çok etkileyici,
28:51
just great information with us during this conversation.
524
1731100
3360
yararlı ve harika bilgiler paylaştın.
28:54
And just as we're starting to wrap up here,
525
1734500
3000
Sona yaklaşırken, burada paylaştıklarınız arasında,
28:57
is there one thing of the things that you've shared here
526
1737540
2760
bu sohbetten çıkardıklarımızdan,
29:00
that you feel like, if you take nothing else from this conversation,
527
1740340
3520
insanların hayatlarında
29:03
that you hope folks will be able to use in their lives
528
1743900
3880
ve köpekleriyle olan ilişkilerinde kullanabileceklerini umduğunuz
29:07
and their relationships with their dogs?
529
1747820
1960
tek bir şey var mı?
29:09
AH: I think the hardest thing for people to realize about their dog,
530
1749780
3240
AH: Bence insanların gözünün içine bakan,
29:13
who is looking you in the eyes and following your gaze
531
1753020
5280
bakışınızı takip eden, yanınızda yürüyen ve böylesine sevgi dolu bir arkadaş olan
29:18
and walking by your side and such a loving companion,
532
1758340
3040
köpekler hakkında fark etmesi en zor şey,
29:21
is that they exist in this parallel perceptual world of smell,
533
1761420
4200
bizim çok fazla zaman geçirmediğimiz, hatta kaçınmaya çalıştığımız
29:25
which we don’t spend a lot of time in, or even try to avoid.
534
1765660
4240
bu paralel algısal koku dünyasında var olmaları.
29:29
And every dog who I've seen
535
1769900
2600
Ve o dünyada biraz daha fazla yaşamasına,
29:32
who is allowed to live in that world a little bit more,
536
1772500
2840
koklamak istediği şeyleri koklamasına,
29:35
sniff things they want to sniff,
537
1775380
2360
bilerek koku yürüyüşlerine çıkmasına
29:37
intentionally go out for smell walks,
538
1777740
2680
izin verilen her köpeğin
29:40
is a happier dog.
539
1780460
1160
daha mutlu olduğunu gördüm.
29:41
And I think the people wind up more satisfied
540
1781620
4040
Ve bence insanlar da köpeklerin ne yaptıklarını
29:45
in understanding what their dogs are doing as well,
541
1785700
2400
anlamaktan mutluluk duyuyorlar,
29:48
so take your dog for a smell walk.
542
1788140
3080
bu yüzden köpeğinizi koku yürüyüşüne çıkarın.
29:51
That's my final word.
543
1791260
3400
Bu benim son sözüm.
29:55
[Want to support TED?]
544
1795340
2520
[TED’e destek olmak ister misiniz?]
29:57
[Become a TED Member!]
545
1797860
1680
[TED Üyesi Olun!]
29:59
[Learn more at ted.com/membership]
546
1799580
1640
[Daha fazla bilgi için ted.com/membership]
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7