The Human Cost of Coal Mining in China | Xiaojun "Tom" Wang | TED

Çeviri: Nazire Keleş Gözden geçirme: Eren Gokce

So in early April this year,

Bu yılın Nisan ayının başlarında,

I went back to my hometown, Lüliang

mezar süpürme günü için

in central China’s Shanxi Province,

Çin’in Şansi Eyaletinin merkezindeki

for the tomb-sweeping day.

memleketim Lüliang’a gittim.

The tomb-sweeping day, literally,

Mezar süpürme günü,

it is a day when we go and clean the tombs

kelimenin tam anlamıyla, ölen sevdiklerimizin mezarlarını

of our deceased beloved ones.

temizlediğimiz bir gün.

It is also a day when we go and ask for blessings from our ancestors.

Aynı zamanda atalarımızdan helallik istediğimiz bir gün.

And this year,

Ve bu yıl,

my sister became a new grandmother,

kız kardeşim anneanne oldu

and she wanted to ask for blessings from our father

ve torunu için babamızdan

for her new grandson.

helallik almak istedi.

We had a hard time finding our father's tomb.

Babamızın mezarını bulmakta zorlandık.

The roads leading into our village had wide cracks,

Köyümüze giden yollarda geniş çatlaklar ve

with signs telling people to stay away and beware of landslides.

heyelanlar yüzünden yoldan uzak durulmasını söyleyen işaretler vardı.

Landslides in my usually dry hometown

Genelde kuru olan memleketimde

used to be just a rare natural disaster.

heyelanlar eskiden nadir görülen bir doğal afetti.

Today, they are manmade, everyday threats

Bugünse bunlar insan eliyle yapılmış, günlük tehditlere dönüştü,

because our mountains are being hollowed out by coal mining.

çünkü dağlarımız kömür madenciliğiyle oyuluyor.

And these are the very mountains where my father and my grandfather

Ve buralar; babamın, dedemin

and our ancestors are buried.

ve atalarımızın gömüldüğü dağlar.

My name is Xiaojun Wang.

Benim adım Xiaojun Wang.

People who are familiar with Chinese language,

Çinceye, Çin kültürüne

culture or history will immediately know I was born in the 1970s

veya tarihine aşina olanlar adımdaki “Jun” karakteri sayesinde

because of the character “jun” in my name.

1970′lerde doğduğumu hemen anlayacaktır.

Jun means soldier,

Jun asker anlamına gelir

and that, back then, was the best job in China.

ve askerlik o zamanlar Çin’deki en iyi işti.

And that was what my veteran grandfather had expected me to do:

Eski asker olan dedemin de yapmamı beklediği iş buydu.

to grow up and become a soldier, just like him.

Büyüyüp tıpkı onun gibi bir asker olmam.

I grew up, became a teacher, a journalist,

Büyüdüm, bir öğretmen, gazeteci

and then an environmental activist.

ve sonra çevre aktivisti oldum.

My work today focuses mostly on helping my village,

Bugünkü işim çoğunlukla köyüme, eyaletime ve Çin’e

my province and China to move out of coal addiction,

kömür bağımlılığından kurtulmasına,

regain our confidence

güvenimizi yeniden kazanmasına

and build a new, clean living without coal.

ve kömürsüz yeni, temiz bir yaşam inşa etmesine yardım etmeye odaklanıyor.

Because I have witnessed how my village,

Çünkü köyümün, eyaletimin

my province had been destroyed by coal mining and coal burning.

kömür madenciliği ve kömür yakımı yüzünden nasıl yok edildiğine tanık oldum.

My province, over 40 percent, sits on top of coal and coal mining.

Eyaletimin yüzde 40′tan fazlası, kömür ve kömür madenciliğinin tepesinde yer alıyor.

At its peak in the mid-1990s,

1990′ların ortalarında zirvedeyken

we had about 11,000 coal mines all over the province.

eyaletin her yerinde yaklaşık 11.000 kömür madeni vardı.

And even today, right now,

Ve bugün, şu an bile

more than one million people work at various coal mines.

bir milyondan fazla insan çeşitli kömür madenlerinde çalışıyor.

And that means one of every 30 people.

Bu da her 30 kişiden biri anlamına geliyor.

One of them was my cousin,

Bunlardan biri de kuzenimdi.

who also had the name or the character “jun” in his name.

Onun da adında “Jun” ismi, karakteri vardı.

So he shared the same expectations from our grandfather.

Bu yüzden dedemizin onunla ilgili beklentileri aynıydı.

He grew up, became a coal miner.

Büyüdü ve bir kömür madencisi oldu.

Ten years ago, he was injured in a coal mine accident.

On yıl önce bir kömür madeni kazasında yaralandı.

He got addicted to painkillers.

Ağrı kesicilere bağımlı oldu.

His liver was damaged.

Karaciğeri hasar gördü.

And three years ago, he died.

Ve üç yıl önce öldü.

He was younger than me.

Benden daha gençti.

And now today,

Ve şimdi bugün,

he's buried in the same mountains as our grandfather.

dedemizle aynı dağlarda gömülü.

Even buried,

Gömülü olsa bile

he’s still not free from coal-mine related accidents.

kömür madeni kazalarından hâlâ kurtulmuş değil.

We have been told to remove or to relocate

Bize, aile mezarlığımızı kaldırmamız veya yerini değiştirmemiz

our family graveyard.

gerektiği söylendi.

By the end of this year,

Bu yılın sonunda,

we need to find new places for our deceased beloved ones.

ölen sevdiklerimiz için yeni yerler bulmamız gerekiyor.

My cousin, our fathers,

Kuzenim, babalarımız,

our grandfather,

dedelerimiz,

our grandparents, our ancestors.

nenelerimiz ve atalarımız.

And that is the reality my province has been stuck in.

Eyaletimin içinde sıkışıp kaldığı gerçek bu.

We are proudly,

Ne gariptir ki,

ironically speaking,

bizler Çin’in

the eldest coal brother for China.

en yaşlı kömür kardeşiyiz.

We produce over one billion tons of coal every year.

Her yıl bir milyar tondan fazla kömür üretiyoruz.

So one billion tons of coal is dug out every year from underneath our mountains,

Yani dağlarımızın altından her yıl bir milyar ton kömür çıkarılıyor

and most of that is sent to other provinces

ve bunların çoğu ekonomilerini desteklemek için

and cities to support their economies.

diğer eyalet ve şehirlere gönderiliyor.

This highly centralized coordination mechanism in China

Çin’deki bu son derece merkezi koordinasyon mekanizmasına

is called the “sibling mechanism.”

“kardeş mekanizması” denir.

We support 24 provinces and cities in China.

Çin’deki 24 eyaleti ve şehri destekliyoruz.

They rely on our coal for their heating,

Isıtmaları, elektrikleri,

their electricity, their industries,

endüstrileri, neredeyse her şey için

almost everything.

kömürümüze güveniyorlar.

And we are very proud to be that.

Ve biz bununla gurur duyuyoruz.

In mid-2021,

2021′in ortalarında,

an energy crisis hit China.

Çin’i bir enerji krizi vurdu.

So the parents in Beijing

Bu yüzden Pekin’deki aileler

asked Shanxi to keep digging

Şansi’den kazmaya devam etmesini,

and to dig harder and faster.

daha güçlü ve daha hızlı kazmasını istedi.

And we, the eldest coal brother, Shanxi,

En yaşlı kömür kardeşi olarak biz, Şansi,

responded with earnest and pride.

buna hevesle ve gururla karşılık verdik.

Then in early October,

Sonra Ekim ayının başlarında,

a very rare heavy rainstorm hit our usually dry province.

çok nadir görülen şiddetli bir yağmur fırtınası kuru olan eyaletimizi vurdu.

Almost 100 towns got flooded.

Neredeyse 100 kasaba sular altında kaldı.

More landslides happened.

Daha fazla heyelan oldu.

Over 120,000 people had to evacuate,

120.000′den fazla insan evlerini,

leaving behind their houses,

mahsullerini, çiftlik hayvanlarını

their crops,

ıslanmaya,

their livestock,

çürümeye,

to soak, to rot, to die

ölmeye ve sel suları altında

and to collapse in flood water.

yıkılmaya bırakarak tahliye etmek zorunda kaldı.

At the same time, our governor held a press conference.

Aynı zamanda valimiz bir basın toplantısı düzenledi.

Not to ask Beijing for rescue or for help,

Pekin’den kurtarma ya da yardım istemek için değil,

but to promise that we would keep digging

kazmaya devam edeceğimize

and to ensure the rest of the other 24 siblings

ve yılın geri kalanında diğer 24 kardeşin geri kalanının kömür arzını

coal supply for the rest of the year.

sağlayacağımıza söz vermek için.

Then, one month later, in November,

Ardından, bir ay sonra, Kasım ayında,

at COP26 in Glasgow,

Glasgow’daki COP26 konferansında,

the whole world, China included, promised and committed to a coal phasedown.

Çin dâhil tüm dünya aşamalı olarak kömürü azaltma taahhüdü verdi.

China had also made its domestic commitments

Çin ayrıca 2030′a kadar karbon emisyon zirvesine

to reach carbon emission peak by 2030

ve 2060′a kadar karbon nötrlüğüne ulaşmak için

and carbon neutrality by 2060.

kendi taahhütlerini vermişti.

The most effective ways to reach these goals or these targets

Bu hedeflere ulaşmanın en etkili yolu

is to reduce the burning of coal.

kömür kullanımını azaltmaktır.

So clearly, the direction for coal

Yani açıkça, kömürün gittiği yön

has been very firmly set.

kesin olarak belirlendi.

Coal has no future.

Kömürün geleceği yok.

Many of the 24 provinces and cities,

Bizim kömürümüz olan

who have been relying heavily on Shanxi coal, our coal,

Şansi kömürüne büyük ölçüde güvenen 24 eyalet ve şehrin birçoğu,

are taking actions to move away from coal into a cleaner,

kömürden uzaklaşmak ve esas olarak yenilenebilir enerjiyle desteklenen

stronger economy that is mainly supported by renewable energy.

daha temiz, daha güçlü bir ekonomiye geçmek için harekete geçiyor.

But.

Ancak...

Our province has been told to keep digging and to dig harder and faster,

eyaletimize kazmaya devam etmesi, daha güçlü ve daha hızlı kazması söylendi.

because the parents in Beijing are still very concerned

Çünkü Pekin’deki aileler hâlâ başka bir enerji krizinden

about another energy crisis.

endişe duyuyorlar.

That is our reality.

İşte bizim gerçekliğimiz.

That is the reality the eldest coal brother Shanxi has been stuck in.

En yaşlı kömür kardeşi Şansi’nin içinde sıkışıp kaldığı gerçeklik bu.

Burning less coal is good news for the world.

Daha az kömür yakmak dünya için iyi bir haber.

Burning less coal is even good news for Shanxi.

Daha az kömür yakmak Şansi için bile iyi bir haber.

Because the sooner all the other siblings start to reduce their reliance on coal,

Çünkü tüm kardeşler kömüre bağlılıklarını ne kadar hızlı azaltmaya başlarsa,

the sooner can we start to climb out of coal mine shafts

kömür madeni şaftlarından dışarı tırmanmaya,

and to look around, above the ground,

yerin üstünde, güneş ışığında,

for other options and other solutions

açık ve temiz havada başka seçenekler

in the sunlight,

ve çözümler aramaya

in the open, clean air.

o kadar çabuk başlayabiliriz.

Above the ground,

Yerin üstünde,

we have the highest cluster of ancient buildings in China.

Çin'deki en yüksek antik bina kümesine sahibiz.

Over 75 percent of buildings

1000 yıldan daha eski binaların

that are older than 1,000 years exist in my province.

yüzde 75′inden fazlası benim eyaletimde.

The Forbidden City in Beijing

Pekin’deki Yasak Şehir

is only 600 years old.

sadece 600 yaşında.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And even underneath the ground,

Ve yerin altında

our real treasure is not coal.

gerçek hazinemiz kömür değil.

We have ancient tombs

Ünlü Terrakotta Ordusu’ndan

that are easily 500 years older

en az 500 yıl daha yaşlı olan

than the better-known terracotta warriors.

antik mezarlarımız var.

That is our real treasure.

Bizim gerçek hazinemiz bu.

That is our real pride.

Bizim gerçek gururumuz bu.

Not many people outside Shanxi know about it, though.

Ancak Şansi dışındaki pek çok insan bunu bilmiyor.

In fact, not many people outside Shanxi know much about Shanxi other than coal.

Aslında, Şansi dışındaki çoğu insan Şansi hakkında kömür dışında bir şey bilmiyor.

We are the birthplace of China's agriculture and culture.

Çin’in tarımının ve kültürünün doğum yeriyiz.

We are the birthplace of noodles and bread and wine.

Erişte, ekmek ve şarabın doğum yeriyiz.

We are the birthplace of Chinese language, poetry

Çin dilinin, şiirinin ve hatta

and even the earliest banking system in China.

Çin’deki en eski bankacılık sisteminin doğum yeriyiz.

People outside Shanxi associate us with coal

Şansi dışındaki insanlar bizi kömürle ilişkilendiriyor

because that's what we have been giving.

çünkü verdiğimiz şey buydu.

So fortunately, Shanxi Province,

Neyse ki, Şansi Eyaleti,

our government, has been slowly waking up

hükûmetimiz yavaş yavaş uyanıyor

and are taking actions to move away.

ve kömürden uzaklaşmak için adımlar atıyor.

So things are changing, things are happening.

Bir şeyler değişiyor, bir şeyler oluyor.

But Shanxi alone cannot do it.

Ancak Şansi bunu tek başına yapamaz.

We alone will not be able to break away from the vicious circle of cold reliance

Kömür bağlılığının veya kömür bağımlılığının kısır döngüsünden

or coal addiction.

tek başımıza çıkamayacağız.

Beijing and other sibling provinces need to step up

Pekin’in ve diğer kardeş eyaletlerin sorumluluklarıyla adım atmaları

with their share and pay back.

ve borçlarını ödemeleri gerekiyor.

Just like how our coal has been mobilized

Tıpkı kömürümüzün tüm bu eyaletlerin

to support all these provinces' economy and growth,

ekonomisini ve büyümesini desteklemek için seferber olduğu gibi,

this mechanism, this sibling coordination mechanism in China,

bu mekanizmanın, Çin’deki bu kardeş koordinasyon mekanizmasının

needs to start today

bugün başlaması

and bring resources, clean resources,

ve temiz kaynakları bize geri getirip

back to us and towards us and help us.

bize yardım etmesi gerekiyor.

In the past 45 years,

Geçtiğimiz 45 yılda,

this mechanism has helped,

bu mekanizma,

has worked very, very effectively

doğudaki daha zengin kıyı eyaletlerinden

to bring all the technology and investments

Çin’in daha fakir iç eyaletlerine

from the richer coastal provinces in the east

tüm teknoloji ve yatırımları ulaştırmak için

to the poorer inland provinces in China.

yardım etti ve çok etkili bir şekilde çalıştı.

It also very successfully helped China to end extreme poverty

Ayrıca 2021′de Çin’de 1,4 milyar insanın aşırı yoksulluğunu

for its 1.4 billion people back in 2021.

sona erdirerek çok başarılı bir şekilde yardımcı oldu.

In the coming decades and years,

Önümüzdeki yıllarda,

before 2030, before 2060,

2030′dan ve 2060′tan önce,

this same sibling mechanism will be crucial for China as a whole,

aynı kardeş mekanizması Çin’in, 2030′a kadar karbon emisyon zirvesi

as a big family, to achieve its dual carbon targets,

ve 2060′a kadar karbon nötrlüğü hedeflerine ulaşması için

which is carbon emission peak by 2030

bir bütün ve büyük bir aile olarak

and carbon neutrality by 2060.

çok önemli olacaktır.

As I said, as a whole, as a big family,

Dediğim gibi, bir bütün ve büyük bir aile olarak,

that means Shanxi, my province, cannot be left behind,

bu da demek oluyor ki, eyaletim Şansi

stuck in coal mine shafts,

kömür madeni şaftlarında, kömür dumanında,

stuck in coal smog

çökmüş dağlarda sıkışıp kalarak

and stuck in collapsed mountains.

geride bırakılamaz.

Only with this policy coordination led by Beijing

Ancak Pekin liderliğindeki bu politika koordinasyonu

and also financial and technical support from other sibling provinces

ve diğer kardeş eyaletlerden gelen mali ve teknik desteğiyle

can we start to climb out of the coal mine shaft

kömür madeni şaftından çıkmaya başlayabilir

and rebuild our new economy

ve antik tarihimizi

by reviving our ancient history

daha güvence altında bir gelecek için canlandırarak

for a more guaranteed future.

yeni ekonomimizi yeniden inşa edebiliriz.

We have all these ancient buildings,

Dünyanın geri kalanıyla paylaşmak için

we have all this culture that are waiting to be woken up

uyandırılmayı bekleyen tüm bu antik yapılara,

to actually present and to share with the rest of the world.

bütün bu kültüre sahibiz.

This is how we can start to have a fair,

Halkımızı geride işsiz,

clean transition above the ground

umutsuz, çaresiz ve geleceksiz bırakmadan

without leaving our people behind jobless,

yerin üzerinde adil ve temiz bir geçiş yapmaya

hopeless, helpless and futureless.

bu şekilde başlayabiliriz.

Because each gram of coal that we dig

Çünkü kazdığımız her gram kömür,

will send all these ancient temples

tüm bu antik tapınakları

and ancient tombs closer to collapsing.

ve antik mezarları çökmeye yaklaştıracak.

Each gram of coal that we burn

Yaktığımız her gram kömür,

will send more acid rain to the farmlands

tarım arazilerine daha fazla asit yağmuru

and more coal dust to the fragile wooden temples.

ve kırılgan ahşap tapınaklara daha fazla kömür tozu gönderecek.

We pray for hope when we go to these temples.

Bu tapınaklara gittiğimizde umut için dua ediyoruz.

We pray for hope,

Umut için dua ediyoruz,

we pray for blessings from our ancestors

atalarımızdan helallik almak için dua ediyoruz

because we deserve a better future.

çünkü daha iyi bir geleceği hak ediyoruz.

A clean, a safe, a healthy future

Kız kardeşimin yeni torunu için

for my sister's new grandson.

temiz, güvenli, sağlıklı bir gelecek.

And at the same time, our deceased beloved ones,

Ve aynı zamanda, ölen sevdiklerimiz,

my cousin, our fathers,

kuzenim, babalarımız,

our grandparents, our ancestors,

nenelerimiz ve dedelerimiz, atalarımız da

also deserve a safe future.

güvenli bir geleceği hak ediyor.

They deserve to rest in real peace

Taşınma korkusu olmadan

without having the fear to be relocated in their graveyard.

mezarlarında gerçek huzur içinde uyumayı hak ediyorlar.

So that's my story.

İşte benim hikâyem.

Thank you so very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)