The Problem With Food and Climate — and How To Fix It | Jonathan Foley | TED

Çeviri: Zeynep Sıla Bektaşoğlu Gözden geçirme: Eren Gokce

It might surprise you to learn that the food we eat

Yediğimiz yiyeceklerin,

and the farms that grow it,

onları yetiştiren çiftliklerin

and the landscapes we've cleared

ve açtığımız tarlaların,

all contribute to climate change

hepsinin iklim değişikliğinde payı olması

ve gerçekten de çok büyük payı olması sizi şaşırtabilir.

and contribute in a really, really big way.

Our job today is to figure out what we can actually do about it.

Bugünkü görevimiz, bu konuda neler yapabileceğimizi öğrenmek.

Well, this is also kind of a tricky topic,

Aslında, bu biraz karışık bir konu,

in part because there are just so many variables at work and so many processes,

çünkü çok fazla değişken ve süreç var,

but also it's a place of a lot of confusion and misinformation.

ama aynı zamanda çok kafa karışıklığı ve yanlış bilgi de var.

So how are we going to move forward together

Peki birlikte nasıl ilerleyecek

ve bir şeyleri açıklığa kavuşturmaya çalışacağız?

and try to figure out something with clarity?

Well, to do that, I like to listen to the data

Bunu yapmak için verileri dinlemeyi,

and see what it tells us

bize neler söylediğini,

and see what we can learn from it.

ondan neler öğrenebileceğimizi görmeyi seviyorum.

And the first thing the data tells us about our food system

Verilerin bize söylediği ilk şey, gıda sistemimizin

gerçekten çok büyük olduğudur.

is that it's really, really big.

So let's take a look at this.

Şuna bir göz atalım.

This is the land that we use on Earth just to grow our crops, here in green.

Bu yeşil alanlar, Dünya’da ekinlerimizi yetiştirmek için kullandığımız topraklar.

Here's the land we use to graze our animals, here in red.

Kırmızı alanlar, hayvanlarımızı otlatmak için kullandığımız araziler.

Together, that's a huge amount of land.

İkisi, devasa bir alanı kaplıyor.

It's about 38 percent of all the land there is on Earth.

Dünyadaki tüm toprakların yaklaşık yüzde 38′i demek.

To put that in perspective,

Açıklığa kavuşturmak gerekirse,

all the cities and suburbs on Earth

Dünya’daki tüm şehirler ve banliyöler,

cover less than one percent of Earth's land.

Dünya’nın topraklarının yüzde birinden daha azını kaplıyor.

This is 38.

Bu ise 38.

Now, of this 38,

Şimdi, bu 38′den 29′u

29 of it is used for animals.

hayvanlar için kullanılıyor.

Either to graze or to grow animal feed.

Ya otlatmak ya da hayvan yemi yetiştirmek için.

So we have a huge footprint of agriculture,

Yani büyük bir tarımsal ayak izimiz var

and a lot of it is devoted to the animal part

ve çoğu, tarım sistemlerimizin

of our agricultural systems.

hayvansal kısmına ayrılmıştır.

So food dominates our planet

Yani gıda, gezegenimize

and animals dominate the food system today.

hayvanlar da gıda sistemine hükmediyor.

That's just data.

Bu sadece bir veri.

That's just the truth.

Ve bir gerçek.

So what does this mean?

Peki, bu ne anlama geliyor?

It means that there's some massive environmental impacts

Bu, gıda sistemimizin gayrimenkulünden kaynaklanan

just from the sheer real estate of our food system.

bazı büyük çevresel etkiler olduğu anlamına gelir.

Tarımın biyolojik çeşitliliğin azalmasına,

And we have to acknowledge that

whether it's the role of agriculture in driving biodiversity loss

su kirliliğine veya ekosistemlerin bozulmasına

or water pollution

sebep olduğu gerçeğini

or degrading ecosystems all over the world.

kabul etmemiz gerekiyor.

It has a huge footprint.

Büyük bir ayak izi var.

And that footprint doesn't end just on land or in water.

Ve bu ayak izi sadece karada veya suda bitmiyor.

It extends all the way to the atmosphere and our climate system.

Atmosfere ve iklim sistemimize kadar uzanıyor.

In fact, if you look at the emissions data from the IPCC,

Hatta IPCC’nin emisyon verilerine baktığımızda,

we find that agriculture, land use

tarım, arazi kullanımı

and the food system as a whole

ve gıda sisteminin küresel emisyonların

contribute about 22 percent of global emissions.

yaklaşık %22′sinde payı olduğunu görüyoruz.

That's comparable to the emissions from electricity or from industry.

Bu, elektrik veya sanayiden kaynaklı emisyonlarla karşılaştırılabilir.

So this is a pretty big player.

Yani oldukça büyük bir rolü var.

Let's look under the hood and see what's involved in this.

Hadi yakından inceleyelim ve neler olduğunu görelim.

Of this 22 percent of greenhouse gas emissions

Gıda sisteminden kaynaklanan

coming from the food system,

sera gazı emisyonlarının

there are four big players.

%22′sinin dört büyük kaynağı var.

The first is deforestation.

Birincisi, orman tahribatı.

That's about half of all those food emissions

Bu, gıda emisyonlarının yaklaşık yarısını

at 11 percent of global emissions.

yani küresel emisyonların %11′ini oluşturuyor.

Eleven percent, that's a pretty big deal.

Yüzde 11, bu oldukça büyük bir rakam.

To put that in perspective,

Daha iyi anlamak için,

the entire US economy emits 10 to 11 percent.

tüm ABD ekonomisi yüzde 10 ila 11 salım yapıyor.

Deforestation is even bigger,

Orman tahribatı daha da büyük

and we don't talk about this nearly enough.

ve bunun hakkında yeterince konuşmuyoruz.

Second is methane from livestock.

İkincisi, hayvancılıktan kaynaklanan metan.

Now we hear a lot of jokes about what cows do

İneklerin yaptıkları hakkında

and all that kind of thing,

birçok şaka duyuyoruz,

but the science is actually really clear.

ama bilim aslında oldukça net.

Livestock are a huge emitter of methane,

Hayvancılık metan üretiminde büyük rol oynuyor

and methane is a very big driver of climate change,

ve metan da iklim değişikliğinde çok büyük bir faktör.

and we have to make that connection.

Bu bağlantıyı kurmamız gerekiyor.

Third is basically industrial farming methods,

Üçüncüsü, endüstriyel tarım yöntemleridir,

especially overusing chemicals like fertilizers

özellikle gübre gibi kimyasalları aşırı kullanmak

and treating soil really badly.

ve toprağı kötü işlemektir.

We have to think about that too.

Bunu da düşünmemiz gerekiyor.

And then finally we have rice production,

Son olarak, yaklaşık %2 oranında

another methane producer at around two percent.

metan salımı yapan pirinç üretimi var.

That's also going to be really important.

Bu da çok önemli.

So the first order all of those emissions,

Yani, bu %22′lik emisyonların tamamı

those 22 percent come from just those four things:

şu dört kaynaktan geliyor:

deforestation, livestock,

Orman tahribatı, hayvancılık,

industrial farming methods and rice.

endüstriyel tarım yöntemleri ve pirinç.

So we're going to have to look at all those in some detail.

Tüm bunlara detaylı bakacağız.

But that's not all.

Ama hepsi bu kadar değil.

Beyond these direct emissions of food, that 22 percent,

Bu %22′lik doğrudan gıda emisyonlarının ötesinde,

there are some indirect ways the food system emits greenhouse gas as well.

gıda sisteminin sera gazı yaymasının bazı dolaylı yolları da var.

For example, discarded food might end up in a landfill somewhere

Örneğin, atılan yiyecekler çöp sahasında

rotting and producing methane.

çürüyebilir ve metan üretebilir.

And that's counted over here in the industry column.

Ve bu da sanayi kategorisinde sayılır.

And then we have to think about all the energy

Sonrasında, gıda yetiştirmek için gereken

and materials it takes to grow food,

tüm enerji ve malzemeleri düşünmeli

and then later to process, transport,

ve sonra işlemek, taşımak,

package and prepare it.

paketlemek ve hazırlamak zorundayız.

That's counted elsewhere in the food system as well.

Bu da gıda sisteminin başka alanlarına giriyor.

So when we look at these data, it tells us that, yes,

Yani bu veriler bize,

food releases 22 percent of greenhouse gases directly,

gıdaların sera gazlarının %22′sini doğrudan saldığını,

but when we add all the other sources, it grows to something like 34 percent,

diğer tüm kaynakları eklediğimizde %34′e, yani dünyadaki tüm sera gazlarının

roughly a third of all the greenhouse gases on Earth.

kabaca üçte birine ulaştığını gösteriyor.

So that means it's a third of the climate problem.

Yani bu iklim sorununun üçte biri anlamına geliyor.

In other words,

Başka bir deyişle,

we cannot solve climate change

fosil yakıt ve enerjinin yanı sıra

unless we also address the problems of food

gıda sorunlarını da ele almadıkça

alongside fossil fuels and energy.

iklim değişikliğini çözemeyiz.

So that's why we're here today,

Bugün bu yüzden buradayız.

to talk about why food and climate are so connected.

Gıda ve iklimin ne kadar bağlantılı olduğunu konuşmak için.

So we have a problem.

Bir sorunumuz var.

And that problem is getting bigger

Ve bu sorun büyüyor,

because the emissions of food are rising.

çünkü gıda emisyonları artıyor.

Even in countries like the United States,

ABD gibi ülkelerde,

where emissions of other greenhouse gases are going down,

diğer sera gazı emisyonları azalırken

in the US emissions, electricity are going down,

elektrik ve sanayi emisyonları da azalıyor.

in industry, they're going down.

They're beginning to go down in buildings and transportation,

Binalar ve ulaşımda da azalıyor,

but not in food.

ancak gıdada hâlâ azalmıyor.

They're still going up.

Artıyor da artıyor.

And that's true throughout the world.

Ve bu tüm dünyada böyle.

This is the most stubborn and difficult part of the whole climate puzzle.

Bu, tüm iklim sorunlarının en inatçı ve zor kısmı.

So we need to really take this seriously.

Bu yüzden bunu ciddiye almalıyız.

So basically, we have a crisis in food and climate

Özetle, gıda ve iklimde bir kriz yaşıyoruz,

because it's a huge emitter of greenhouse gases.

çünkü gıda büyük bir sera gazı emisyon kaynağı.

It's getting worse.

Durum daha da kötüleşiyor.

And it's a problem where there's a lot of confusion

Oldukça kafa karıştırıcı ve

and kind of misinformation flowing around,

yanlış bilgilerle dolu bir sorun

and we don't often know what to do.

ve genelde ne yapacağımızı bilemiyoruz.

So this is where we need a plan.

Bu noktada bir plana ihtiyacımız var.

We need a science-based plan that helps us move forward

Bilime dayanan, gıda ve iklim değişikliği sorununu

through the challenge of food and climate change.

aşmamıza yardımı olacak bir plana.

Well, what's the first step of the plan?

Peki, planın ilk adımı nedir?

The first step of the plan, always, in climate change,

İlk adım, her zamanki gibi, iklim değişikliğinde

is to cut the emissions.

emisyonları azaltmaktır.

Always, whether it's electricity or industry or transportation.

Her zaman, ister elektrik ister sanayi ister ulaşım olsun.

You always start by cutting the primary pollution.

Her zaman birincil kirliliği azaltarak başlarsınız.

Why?

Neden?

Well, one analogy we often use is a bathtub.

Sık sık kullandığımız bir benzetme var: Küvet.

If a bathtub is overflowing and pouring out into the floor

Bir küvet taşıyorsa ve su yere dökülüyorsa

or damaging your house,

veya evinize zarar veriyorsa,

what's the first thing you do?

ilk yaptığınız şey nedir?

You turn off the faucet,

Musluğu kapatırsın,

then you go look for the sponge to clean up the rest of the water.

sonra kalan suyu temizlemek için bez ararsın.

So let's turn off the faucet of pollution

Öyleyse kirlilik musluğunu kapatalım

and turn down these huge sources.

ve bu devasa kaynakları kısalım.

To do that, there are four key pillars we can follow to do it.

Bunu yapmak için, dört temel ilkeye uymamız gerekiyor.

The first is to be more efficient.

Birincisi, daha verimli olmak.

Just like insulating buildings or driving hybrid cars,

Tıpkı binaları yalıtmak veya hibrit araba kullanmak gibi.

efficiency is a good place to start.

Verimlilik iyi bir başlangıçtır.

So within the food system, we have a lot of opportunities for efficiency,

Yani gıda sistemi içinde, özellikle gıda israfını ve kaybını azaltarak

especially by cutting food waste and food loss.

verimliliği artırmak için çok fırsatımız var.

And there's astonishing numbers here.

Burada şaşırtıcı rakamlar var.

It turns out about 30 to 40 percent of all the food grown on Earth

Dünyada yetiştirilen tüm gıdaların yaklaşık %30 ila %40′ının

asla tüketilmediği ortaya çıktı.

is never eaten.

So that means that 30 to 40 percent of all the land and water

Yani gıda yetiştirmek için kullanılan tüm toprak, su

and greenhouse gases it took to grow food

ve sera gazlarının %30 ila %40′ının

weren't even necessary.

gereksiz olduğu anlamına geliyor.

So cutting food waste turns out to be a big lever in stopping climate change.

Gıda israfını azaltmak iklim değişikliğini durdurmada büyük bir rol oynar.

We also need to look at diets.

Beslenme biçimlerine de bakmamız gerekiyor.

Now this one gets a little bit tricky and people don't like to talk about it,

İnsanlar genelde bu konuda pek konuşmak istemez,

but we're going to need to

ama konuşulması gerekiyor,

because it turns out some foods end up emitting

çünkü bazı gıdalar diğerlerinden

a lot more greenhouse gases than others.

daha çok sera gazı üretiyor.

Just look at the top things on this list

Listedeki, kilo başına sera gazı emisyonlarının

of greenhouse gas emissions per pound of food.

en yüksek olduğu ürünlere bir bakalım.

What do they all have in common?

Hepsinin ortak noktası nedir?

They're all animal products.

Hayvansal ürünler olmaları.

And then look at beef at the top of the list.

Listenin en üstündeki dana etine bakın.

It's literally off the chart.

Grafiğin resmen dışında.

And it emits 100 pounds of greenhouse gases

450 gram dana eti ortalama

for one pound of beef on average.

45 kg sera gazı yayar.

Some of it is even more than that.

Bazıları daha bile fazla yayıyor.

Now just stop and think about that for just one second.

Bir saniyeliğine durun ve düşünün.

It turns out a pound of coal, the dirtiest fossil fuel there is,

En kirli fosil yakıt olan kömürün 450g’ı

releases about four pounds of CO2,

yaklaşık 1,8 kg CO2 yayarken,

but producing one pound of beef produces 100 pounds of greenhouse gas.

450 g dana etinin üretimi, 45 kg sera gazı yayıyor.

This makes beef the most climate-polluting substance

Bu, dana etini, hayatımızda karşılaşacağımız

you and I will normally encounter in our lives.

en iklim kirliliğine sebep olan madde yapıyor.

So this is kind of a big deal.

Yani mesele büyük.

And that's one of the reasons among many,

Ve bu, diyetlerin bitki bazlı seçeneklere

that shifting diets towards more plant-rich options

kaydırılmasının iklim için iyi bir fikir olmasının

is a good idea for climate.

nedenlerinden biridir.

Now, it doesn't mean everybody goes vegan tomorrow.

Bu herkesin vegan olacağı anlamına gelmiyor.

Even small, targeted changes can make a big, big difference.

Küçük değişiklikler bile çok büyük farklar yaratabilir.

We also have to think about ways of protecting forests

Ayrıca ormanları ve diğer ekosistemleri

and other ecosystems from being cleared.

yok edilmekten korumanın yollarını da düşünmeliyiz.

One of the things we have to be concerned about is commodity agriculture,

Endişelenmemiz gereken şeylerden biri, özellikle daha fazla sığır eti ve

especially clearing forests for more beef, more soybeans,

hayvan yemi olarak kullanılan soya fasulyesi ve palm yağı için

which are used for animal feed, and palm oil.

ormanları yok eden emtia tarımıdır.

Those are some of the biggest clearers of tropical rainforest,

Bunlar tropikal yağmur ormanlarını mahveden şeylerden bazıları

and we have to look for those all over the world.

ve dünya genelinde bunlara dikkat etmeliyiz.

And there are many ways we can stop deforestation

Orman tahribatını ve ormanların yok edilmesini

and stop this clearing of forest.

durdurmanın birçok yolu var.

We can work with Indigenous communities to protect their land into the future.

Yerli topluluklarla birlikte çalışarak toprakları koruyabiliriz.

We can clean up global supply chains.

Küresel tedarik zincirlerini düzenleyebiliriz.

We can fix global carbon markets.

Küresel karbon piyasalarını düzenleyebiliriz.

Many, many things we can do here.

Yapabileceğimiz çok fazla şey var.

We also have to improve farming methods

Ayrıca tarım yöntemlerini geliştirerek

so we don’t emit as much from the farmer’s field.

çiftliklerden çıkan emisyonları azaltmalıyız.

We can blend a lot of different techniques here,

Organik, geleneksel veya hassas tarım

whether it borrows from organic agriculture or conventional

fark etmeksizin birçok farklı

or precision ag or whatever.

tekniği birleştirebiliriz.

We can borrow lots of good ideas and find ways to reduce emissions.

Birçok iyi fikir edinip emisyonları azaltmanın yollarını bulabiliriz.

One of the things we'll have to do

Yapmamız gereken şeylerden biri,

is pay particular attention to fertilizers,

gübrelere özellikle dikkat etmektir.

because they're a big, big polluter,

Çünkü sadece atmosfer için değil,

not only to the atmosphere but also to water.

su için de çok büyük bir kirletendir.

And some places in the world use way too much fertilizer,

Ve dünyanın bazı yerlerinde, ürünlerin ihtiyacından

more than the crops could ever actually use.

daha fazla gübre kullanıyor.

And it turns out those areas shown in yellow

Ve sarı renkte gösterilen alanların,

could dramatically lower their fertilizer use

verimi etkilemeden gübre kullanımını

without affecting yields at all and improve emissions greatly.

önemli ölçüde azaltarak emisyonları büyük ölçüde düşürebilir.

So there's some great opportunities here.

Büyük fırsatlarımız var.

And finally, we can fix the rest of the food system,

Ve son olarak, gıda sisteminin geri kalanını,

whether it's in transportation,

ulaşım, soğutma, paketleme,

refrigeration, packaging, cooking food, all of that.

pişirme gibi tüm alanlarda düzeltebiliriz.

And together, we have a whole system of solutions

Verimliliği artıran, ekosistemleri koruyan,

that improves efficiency,

tarım yöntemlerini iyileştiren,

protect ecosystems from being cleared,

ve gıda sisteminin geri kalanını

improve the way we farm

düzelten eksiksiz

and improve the rest of the food system.

bir çözüm sistemimiz var.

These are all put together as kind of an ensemble of solutions

Bunlar bir araya getirilmiş çözümler topluluğu gibidir

and it works really, really well.

ve gerçekten de çok işe yarar.

Beyond cutting emissions,

Emisyonları azaltmanın ötesinde,

we can also remove some carbon in the food system as well.

gıda sistemindeki bazı karbonları da giderebiliriz.

But just like other sectors,

Ama tıpkı diğer sektörler gibi,

we have to be a little bit careful about carbon removal.

karbon giderme konusunda biraz dikkatli olmalıyız.

It never takes the place of cutting emissions.

Emisyonları azaltmanın yerini asla alamaz.

Why?

Neden?

Well, in this case, because it starts off really, really small.

Çünkü çok küçük adımlarla başlıyor.

All the carbon removal on land today

Bugün kara üzerindeki karbon giderme

is less than a 10th of a percent in the ag system,

tarım sisteminin %0.1′den azını oluşturuyor

and we are emitting 22 percent.

ve biz ise %22′sini yayıyoruz.

So it's small.

Yani çok küçük bir oran.

Also, there's a limit to how much we can store in soils and vegetation

Toprakta ve bitki örtüsünde ne kadar çok ve ne kadar süre karbon

and how long we can store it.

depolayabileceğimizin bir sınırı vardır.

So we have to be careful there.

Bu yüzden dikkatli olmalıyız.

And we also want to make sure

Ayrıca, asıl iş olan

we never distract from the real job

emisyonları azaltmaktan

of cutting emissions in the first place.

asla uzaklaşmamayı sağlamak istiyoruz.

But nevertheless, we have some great opportunities to cut emissions

Yine de, emisyonları ve karbonları azaltmak

and remove carbon and add these two new pillars.

ve bu iki yeni ilkeyi eklemek için harika fırsatlarımız var.

For example, we can rewild old agricultural lands,

Örneğin, eski tarım arazilerini doğaya geri kazandırarak

bringing them back to nature,

ormanlar, otlaklar veya

whether it's forests or prairies or coastal ecosystems,

kıyı ekosistemleri hâline getirebiliriz.

or we can practice regenerative agriculture on our working lands

Çalışan arazilerde yenileyici tarım uygulayarak,

and build up soil carbon and vegetation cover

karbon depolayan, toprak sağlığını iyileştiren

in ways that store carbon,

su kalitesini büyük ölçüde

improve soil health,

artıran toprak karbonu

and improve water quality in really great ways.

ve bitki örtüsü oluşturabiliriz.

So putting this all together,

Hepsini bir araya getirince,

we have an enormous toolbox of solutions.

muazzam bir çözüm takımı oluyor.

First, cutting emissions

İlk olarak, emisyonları azaltmak,

and removing carbon through rewilding and regenerative agriculture.

karbonu, yenileyici tarım yolu ve yeniden doğaya kazandırmayla temizlemek.

We have all these tools in this toolbox,

Çözüm olarak bu seçeneklere sahibiz

and we should use them as a kind of combined effort,

ve bunları ortak çabalarla,

as a toolbox, as a portfolio.

birer çözüm, birer portföy olarak kullanmalıyız.

Because there's no silver-bullet solution

Çünkü gıda ve iklim sorununu çözmek için

to solving the food and climate dilemma at all.

sihirli bir değnek yok.

There just isn't one, I wish there was.

Öyle bir şey yok ki keşke olsaydı.

But what we have to do is use this whole portfolio of solutions,

Ancak yapmamız gereken, tüm bu çözüm seçeneklerini kullanmak,

have them work together and find a way forward.

birlikte çalışmalarını sağlamak ve bir yol bulmaktır.

So how are we going to move forward here?

Peki buradan nasıl ilerleyeceğiz?

Well, I think we actually have an incredible opportunity facing us today.

Bence inanılmaz bir fırsatla karşı karşıyayız.

While the food and climate crisis is an enormous challenge, of course,

Gıda ve iklim krizi çok büyük bir zorluk olsa da

I also see it as an incredible opportunity.

ben bunu inanılmaz bir fırsat olarak görüyorum.

And that opportunity is to build an entirely better food system.

Ve bu fırsat tamamen daha iyi bir gıda sistemi inşa etmektir.

We could have a food system that truly nourishes the world,

Dünyayı bugün ve gelecekte gerçekten besleyen,

today and into the future.

bir gıda sistemine sahip olabiliriz.

We could have a food system that reduces pressure on nature

Doğa üzerindeki baskıyı azaltan ve hatta,

and even help restore some of it.

bir kısmını geri kazandıran gıda sistemine sahip olabiliriz.

And we could have a food system that actually stops climate change.

Ve gerçekten iklim değişikliğini durduran bir gıda sistemimiz olabilir.

That's entirely possible and at our fingertips today.

Bu tamamen mümkün ve bizim elimizde.

And we could do all of this at the same time.

Hepsini aynı anda yapabiliriz.

And what's so beautiful today is this is already possible.

Ve çok güzel olan şey de bunun zaten mümkün olmasıdır.

None of this requires some new technology.

Bunların hiçbiri yeni bir teknoloji gerektirmiyor.

It requires us to change.

Değişmemizi gerektiriyor.

That's it.

İşte bu kadar.

And we just need to choose it.

Tek yapmamız gereken onu seçmek.

But if we do, we can follow the science,

Ve bunu yaparsak, bilimi takip edebilir,

and we can collaborate across this whole range of solutions

birçok çözümle işbirliği yapabilir ve

and actually unlock a much better future.

aslında çok daha iyi bir geleceğin kapısını açabiliriz.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)