Could Fungi Actually Be the Key to Humanity’s Survival? | David Andrew Quist | TED

Tłumaczenie: Ula Mitrosz Korekta: Agnieszka Fijałkowska

OK, people, let's just get this out of the way.

Miejmy to już za sobą.

Now, I know this isn't a very comfortable subject for many of you,

Wiem, że dla niektórych to może być krępujące,

but I've got to say it.

ale muszę to powiedzieć.

We have to talk about your fungus problem.

Musimy porozmawiać o grzybach.

Now, it's OK, don't be embarrassed. You know who you are.

Nie ma powodu, by się wstydzić.

We can work this out. We'll get through it together.

Przejdziemy przez to razem.

Now, call them fungi, "fun-gee," "fun-guy" -- you decide.

Różnie się je nazywa: grzyby, grzybki, sami zdecydujcie.

But what I'd like to impress upon you

Chcę wam uzmysłowić,

is this is a new world we need to begin exploring.

że tworzą świat, który powinniśmy poznać.

And I think we can do it in interesting ways.

To może być interesujące.

But all of us have had an issue with fungi at some point in our lives, right?

Każdy z nas miał kiedyś problem z grzybem lub pleśnią.

Maybe even now?

Może nawet w tej chwili?

We think of fungi, we think of fuzzy stuff

Pleśń kojarzy się nam

that's growing on our yogurt that we forgot in the back of the fridge.

z puszystym nalotem na jogurcie, który zbyt długo stał w lodówce.

Or maybe that itch you developed by wearing that favorite pair of pants,

Albo może ze swędzeniem w miejscu, gdzie gumka ulubionych spodni

but just got a little bit too tight?

trochę już obciera?

Or, you know, maybe you think of death and decay and disease,

Może pleśń kojarzy wam się z chorobą, śmiercią i rozkładem?

when you think about fungi?

But fungi, maybe some of them have a dark side.

Grzyby mają swoją ciemną stronę.

I mean, who of us doesn't?

Ale kto nie ma?

But I'd like to invite you to see these misunderstood creatures

Chciałbym pokazać te nierozumiane organizmy

in a new light,

w całkiem nowym świetle.

and maybe start to appreciate

Może zaczniecie doceniać ich zalety

some of the positive and inspirational ways that they behave.

i uznacie ich zachowania za inspirujące.

So if that mold is breaking bad on that yogurt

Więc jeśli na jogurcie, o którym znowu zapomniałeś,

you forgot in the back of the fridge, again,

tym z tyłu lodówki wyrosła pleśń,

maybe it's not just rotting and spoiling,

pomyśl, że nie dokonuje zniszczenia i psucia,

but maybe it's taking an act of transformation,

ale transformacji i odrodzenia

of renewal and of new possibilities.

w poszukiwaniu nowych możliwości.

And it's that very act of transformation that's so central to life on our planet,

Ten akt transformacji jest niezbędny naszej planecie do życia.

it’s been important for our own history.

Odegrał ważną rolę w naszej historii.

And maybe for the future,

W przyszłości,

if we can learn from fungi,

jeśli weźmiemy przykład z grzybów,

we might be able to transform ourselves and our societies

będziemy w stanie przeobrazić siebie i całe nasze społeczeństwo

in ways that are in greater harmony with nature.

i żyć w zgodzie z naturą.

So what do I mean when I say fungi have been important to our past?

Jak grzyby wpłynęły na naszą przeszłość?

I'm not talking about that amazing mushroom trip you took

I nie mówię tutaj o grzybkach,

back in university,

które braliście na studiach,

though that was probably pretty awesome in its own right.

chociaż jestem pewien, że imprezy były super.

What I'm talking about is the way that fungi have been central

Grzyby odebrały kluczową rolę

to the evolution of life on the planet,

w ewolucji żywych organizmów.

that virtually all life has a fungal backstory.

Historia każdej formy życia związana jest z grzybami.

Now, think: fungi have been on the planet for a billion years ... or more.

Pojawiły się na Ziemi co najmniej miliard lat temu.

And during that time the Earth was just a rocky, desolate place.

Ziemia była wtedy pozbawionym życia

There wasn't a lot of life on it.

kamienistym pustkowiem.

Now, algae would actually escape the waters

Glony wyszły z wody,

and come onto land to evolve into land plants,

przeniosły się na ląd, zawiązały spółkę z grzybami,

but only by partnering with fungi first, as its root system.

które utworzyły system korzeniowy, i wyewoluowały w rośliny.

Soils would begin to form

Zaczęły powstawać gleby,

as fungi ate rock and broke it down to make the nutrients available.

gdy grzyby kruszyły skały, by wydobyć z nich składniki odżywcze.

So you had this opportunity for new life to spring up.

Powstało miejsce dla nowej formy życia.

As a result, the evolution of plants would explode across the planet,

Na Ziemi eksplodowała ewolucja roślin

which would oxygenate the atmosphere

produkujących tlen,

and allow the evolution of more complex life-forms,

który umożliwił ewolucję bardziej złożonych form życia,

like us, humans.

takich jak ludzie.

Right?

Zgadza się?

So being on the planet for a billion years,

W ciągu miliarda lat

grzyby wypracowały różne strategie życiowe,

fungi have developed all sorts of life strategies

to be adaptive and diverse and resilient.

adaptacyjność, różnorodność i odporność.

Think about it -- they survived a billion years,

Zauważcie, przetrwały miliardy lat,

through great swings in climate, over hundreds of millions of years,

radykalne zmiany klimatu na przestrzeni setek milionów lat.

lived through all the five great mass extinction events,

Przetrwały masowe wymieranie gatunków aż pięciokrotnie,

where the dinosaurs went extinct and the poor little trilobites

co nie udało się dinozaurom, malutkim trylobitom

and countless other forms of life that we don't even know existed.

ani niezliczonym innym formom życia, które nawet nie wiemy, że istniały.

But fungi persisted and thrived, and do to this day.

Grzyby przetrwały i świetnie się mają po dziś dzień.

And I think that's what drove them to me.

Właśnie to mnie w nich ujęło.

It's so endearing, right?

To urzekające, prawda?

I mean, who doesn't love a good survival story?

W końcu kto nie lubi dobrej historii o przetrwaniu?

I know I do.

Ja bardzo.

But fungi weren't my first love. That was music, actually.

Moją pierwszą miłością była jednak muzyka.

And actually, when I was a young, young boy,

Gdy byłem bardzo młody,

I was really into grunge music,

lubiłem gatunek grunge

and I played in a grunge band.

i należałem do grunge’owej kapeli.

And we were awful.

Graliśmy koszmarnie.

(Laughter)

(śmiech)

But I didn't know that at the time,

Wtedy jeszcze tego nie wiedziałem.

and anyhow, I had to follow my passion.

Musiałem podążać za pasją.

So I put everything in my pickup truck

Spakowałem wszystko do samochodu,

and I moved from my childhood home of Kansas City to Seattle,

opuściłem rodzinne Kansas City i przeniosłem się do Seattle,

the mecca of grunge music in the ’90s.

które w latach 90. było mekką grunge’u.

And I was going to start a new band.

Postanowiłem założyć nowy zespół.

And unfortunately, none of the talent of Nirvana or Soundgarden

Niestety, nie miałem takiego talentu,

jak muzycy Nirvany czy Soundgarden.

rubbed off on me.

It would have been a quite different life had it did.

Gdyby tak było, moje życie wyglądałoby teraz całkiem inaczej.

But the splendor of the Pacific Northwest forests really did.

Zauroczyła mnie wspaniałość lasów Wybrzeża Północno-Zachodniego.

And it was the trees and all the life aboveground

Najpierw przyciągnęły mnie drzewa i bogactwo życia nad ziemią,

that drew me there,

but it was the fungi and the microbes belowground

ale to grzyby i mikroby żyjące pod ziemią sprawiły,

that kept me coming back.

że ciągle tam wracałem.

I just got even more and more interested about the way that they lived,

Coraz bardziej fascynowało mnie ich życie,

all these bizarre forms,

dziwaczne kształty

the fact that fungi are literally everywhere.

i to, że mogą żyć wszędzie, bez wyjątku.

Right now, they're on your skin,

Są na naszej skórze i w jelitach.

in your gut.

With every breath you take, you inhale dozens of fungal spores.

Z każdym oddechem wdychamy dziesiątki zarodników grzybów.

Every move you make,

Z każdym krokiem,

you trample mushrooms and molds beneath your feet,

depczemy grzyby i pleśnie

in the soil.

rosnące w ziemi.

And their ubiquity ...

Ich wszechobecność sprawia jednak,

is a big reason why we know so little about fungi.

że bardzo mało o nich wiemy.

Despite all the tools we have at our disposal, scientific tools,

Pomimo naukowych narzędzi, którymi dysponujemy

we know perhaps five percent of all the fungi,

poznaliśmy dopiero około 5% gatunków grzybów.

some three million species

Uważa się, że na świecie

that are thought to exist in the world today.

żyją jakieś 3 miliony gatunków grzybów.

Now that's a massive amount of biodiversity

Prawie nic nie wiemy

that we know virtually nothing about,

o tej niezwykłej bioróżnorodności,

how it lives and what it does.

o jej życiu i działaniu.

And that's what really inspired me to continue to study about fungi

Właśnie to zainspirowało mnie do badania grzybów

and ask deeper questions.

i zadawania wnikliwych pytań.

Could some of this biodiversity help in creating a more resilient future?

Czy w tej masie znajdują się odpowiedzi, które pomogą nam zbudować przyszłość?

What could we actually learn from fungi?

Czego możemy się nauczyć od grzybów?

Were there metaphors that we might apply

Czy są jakieś metafory, które możemy przenieść

to how we live,

do naszego życia,

to create a more resilient future together?

by zabezpieczyć się na przyszłość?

I'd like to share with you some of those metaphors.

Chcę podzielić się kilkoma metaforami.

The first is that fungi are biointelligent.

Po pierwsze, grzyby cechuje biointeligencja.

Being on the planet for so long,

Dzięki długiej bytności na naszej planecie

fungi have created a really great ability to be good at resource efficiency

wytworzyły wspaniałą zdolność wydajnego gospodarowania surowcami,

and resilience,

odporność, i jak się okazuje, zdolność planowania przestrzennego.

and, as it turns out, spatial planning.

So researchers in Japan did this super cool experiment

Japońscy naukowcy przeprowadzili fajne doświadczenie.

where they wanted to see if fungi could help engineers

Chcieli sprawdzić, czy grzyby są w stanie pomóc inżynierom

to create more efficient transport networks.

w budowaniu wydajnych sieci transportowych.

So they laid out oatmeal on a petri dish,

Na szalce Petriego ułożyli owsiankę

corresponding to the cities of the Tokyo metropolitan area.

w kształcie konglomeracji Tokio.

And they introduced a slime mold,

Dodali do niej śluzowce,

a type of fungus whose favoritest food ever is oatmeal,

których ulubionym pokarmem jest owsianka.

and the fungus rapidly went through a process of self-optimization

Śluzowce błyskawicznie przeprowadziły samooptymalizację

to find the most efficient links between its favoritest-ever food source,

i znalazły najlepsze ścieżki między źródłami ulubionego pokarmu,

represented by a map of the Tokyo metropolitan area.

reprezentującymi mapę Tokio.

And in a matter of hours, it would recreate, largely,

W ciągu kilku godzin śluzowce odtworzyły

the existing railway map of the Tokyo metropolitan area --

rzeczywistą mapę połączeń kolejowych Tokio,

a process it took engineers decades to actually produce.

której zbudowanie zajęło inżynierom dziesiątki lat.

Now the fungus, it has no brain,

Śluzowiec nie ma mózgu,

it has no plan, it was given no instructions or guidance.

nie tworzy planów, nie można mu dać wskazówek.

But still, it created a highly optimized network.

Stworzył jednak zoptymalizowaną sieć.

And this convinced me and other scientists

To przekonało mnie i innych naukowców,

that maybe fungi could have practical applications

że grzyby mogą nam pomóc

to help solve some of our human challenges

w rozwiązywaniu ludzkich problemów.

in ways that are quick and efficient

Szybko, wydajnie

and perhaps even more imaginative than we could do

i z większą wyobraźnią, niż zrobiliby to ludzie

with all of our brains put together.

wyposażeni w mózgi.

Now, another way that fungi can produce a metaphor

Drugą metaforą jest to, że grzyby potrafią współpracować.

is being collaborative.

Now, there is most evidence in their relationship with plants.

Najwięcej dowodów mamy na ich związki z roślinami.

Now remember how algae evolved into plants

Rośliny wyewoluowały z glonów,

through the help of fungi as their root system?

wykorzystując grzyby jako system korzeniowy.

Well, that love affair never ended.

Ten romans trwa do tej pory.

Still today, 90 percent of all land plants need to have a mycorrhizal association.

90% roślin lądowych nadal potrzebuje do życia mikoryzy.

This is the plant-fungus-root association.

To symbioza rośliny i grzyba.

So depicted here, in this highly realistic view

To zdjęcie bardzo realistycznie oddaje

of the underground of a forest ecosystem ...

podziemny ekosystem lasu.

you can see the fungus,

Widać tu grzyb,

which exists in most of its life as thin filaments,

który większość życia spędza w postaci cienkich strzępków.

and the network of thin filaments, we call it mycelium.

Sieć tych włókienek to grzybnia.

And the mycelium of the fungus can tap into the root of plants

Grzybnia przyczepia się do korzeni rośliny,

and make a symbiosis.

z którą tworzy symbiozę.

And thereby, they exchange nutrients

Mogą wymieniać się składnikami,

that the other one isn't so good at making or capturing.

których same nie potrafią pobrać lub wytworzyć.

So in case of the fungi, they're providing minerals to the plants,

Grzyb dostarcza minerałów,

and the plants, through photosynthesis, are providing carbon.

a roślina, dzięki fotosyntezie, dostarcza węgla.

And so this exchange can go on between the organisms.

Tak trwa wymiana między organizmami.

But it doesn’t stop there,

To nie koniec.

because the fungi can tap into other plants at the same time,

Grzyb może się połączyć z inną rośliną,

and other plants can also have other fungal partners.

a roślina może się połączyć z inną grzybnią.

So what you end up with

W ten sposób powstaje

is this massive underground network mediated by fungi.

gigantyczna sieć, w której pośredniczą grzyby.

Now, it's not just nutrients that are flowing,

Sieć umożliwia wymianę składników odżywczych

but also communication,

oraz komunikację.

because plants can talk to each other through the fungal network

Rośliny porozumiewają się przez grzybnię.

to create chemical signals to be able to warn of a pest attack, for example.

Za pomocą sygnałów chemicznych ostrzegają się o ataku szkodników.

Now, fungi are also regenerative.

Grzyby przyczyniają się do regeneracji.

Now, their ability to decompose is important for the planet,

Ich zdolność do dokonywania rozkładu gra ważną rolę w życiu planety.

to say the least,

because fungi eat death and give it back to life, as nutrients,

Grzyby rozkładają martwe szczątki i zwracają je jako składniki odżywcze,

to start the cycle anew.

na nowo rozpoczynając cykl.

In nature, there's no such thing as waste.

W naturze nie ma odpadów.

I mean, waste is a human concept.

To wymysł człowieka.

Everything is used, everything is circular.

W naturze wszystko zostaje zużyte, każdy składnik krąży.

Everything becomes something else.

Z każdej rzeczy może powstać coś innego.

And if you don't appreciate fungi,

Jeśli nadal nie doceniacie grzybów,

you will, for one reason,

to zaraz zmienicie zdanie.

and it's that decompositional ability.

Docenicie ich zdolność do rozkładania materii.

I mean, think about it.

We would be buried under kilometers of undecayed plant matter

Bez nich utknęlibyśmy pod kilometrową

warstwą szczątków roślinnych, padłych zwierząt i odchodów,

and dead animals and poo

without the decompositional ability of fungi.

bez ich zdolności do rozkładania materii.

And that would be a pretty crappy existence,

To byłoby podłe życie, trzeba to przyznać.

you've got to admit.

So as a metaphor,

Jeśli chodzi o metaforę,

fungi can provide us with ways of being biointelligent,

to grzyby mogą nas nauczyć biointeligencji,

collaborative and resilient.

współpracy i odporności.

But I also believe that fungi have practical applications

Wierzę, że grzyby mają praktyczne zastosowanie

in how we produce materials.

w produkcji materiałów.

And this is actually my very cool day job,

Z tym wiąże się moja praca.

as researcher at a fermentation science company here in Oslo

Pracuję w firmie, która specjalizuje się w procesach fermentacji, tutaj w Oslo.

that’s reimagining a new world of more sustainable materials

Pracujemy nad ekologicznymi materiałami, z których można będzie produkować

of everyday products.

przedmioty codziennego użytku.

So let me give you some examples.

Podam kilka przykładów.

One is biomaterials.

Materiały pochodzenia biologicznego.

So taking a fungus,

Dzięki grzybom

we can literally grow new materials, using agricultural residues,

rosnącym na pożywce z odpadów rolniczych możemy uprawiać materiały,

to replace unsustainable products like Styrofoam or Rockwool

które zastąpią styropian i wełnę mineralną.

that often end up in landfills or in pollution.

Ocieplenie budynków ląduje dziś na wysypiskach i zatruwa środowisko.

So we can grow things like soundproofing panels

Możemy wyhodować panele dźwiękochłonne

or insulation for buildings.

lub izolację budynków.

Or we can make mushroom Frisbees.

Możemy zrobić z grzybów frisbee.

The possibilities are nearly endless.

Możliwości są prawie nieograniczone.

We can also make textiles from fungi.

Możemy z grzybów wyprodukować tkaniny.

So, for example, animal-free leathers.

Przykładowo materiał skóropodobny.

So usually, you have a cow,

Tradycyjnie, mając krowę,

and it takes about three years to make leather,

produkcja skóry trwa 3 lata.

and all the resources and animal death that is involved.

Wykorzystuje się jeszcze inne surowce i giną zwierzęta.

Not a great way to make leather.

Kiepski sposób na produkcję skóry.

If you can make it another way, like with fungi,

Produkcja skóry za pomocą grzybów

it takes days to make it.

zabiera kilka dni.

A much better way that's both efficient and ethical,

To dużo lepszy, wydajny i etyczny sposób,

and how we can make leathers in the future.

który możemy zastosować w przyszłości.

And then, there's food,

Szczególnie fascynuje mnie

a subject I'm particularly passionate about.

temat produkcji żywności.

Now, with fungi, we can make

Z pomocą grzybów,

a whole range of sustainable and delicious foods.

można wyprodukować przeróżne smaczne produkty spożywcze.

Things like meat replacements for seafood or dairy, for example.

Na przykład zamienniki mięsa, owoców morza lub nabiału.

Or even a new class of food that doesn't look like any of that stuff.

Nowy rodzaj żywności, niepodobny do żadnego innego.

The possibilities are unlimited.

Możliwości są nieskończone.

And we can do it in a way

Możemy zrobić to wszystko,

that has a fraction of the environmental footprint.

pozostawiając minimalny ślad ekologiczny.

Now fungi are self-replicating organisms,

Grzyby są zdolne do samoreplikacji.

so we can make it in really huge quantities,

Oznacza to, że można je hodować w wielkich ilościach,

and help address the challenge of how we're going to make more food

co pozwoliłoby zwiększyć produkcję żywności

i jednocześnie zmniejszyć nasz wpływ na środowisko.

and lower our impact on the planet.

It's a big challenge.

To olbrzymie wyzwanie.

We can do it with fungi.

Możemy mu podołać dzięki grzybom.

And last but not least, fish feed.

Na koniec, karma dla ryb.

I mean, here we are in Norway, right?

Jesteśmy w Norwegii,

The world's largest producer of salmon.

która jest największym na świecie producentem łososia.

And what do we feed that salmon, as proteins?

Czym karmimy łososie?

Two things, primarily -- soy and fish meal,

Białkiem sojowym lub mączką rybną.

neither of which are sustainable sources of protein for the future,

Nie są to źródła białka, z których można będzie korzystać w przyszłości.

because they contribute to overfishing in the oceans

Przyczyniają się do przełowienia ryb w oceanach

and land-use patterns that degrade, for some of the lands.

i degradacji gleb.

So we need to come up with more sustainable sources

Musimy znaleźć inne, zrównoważone źródła karmy dla ryb.

in how we feed our fish.

And what if we could do it using fungi

A gdyby można było ją hodować

to create the proteins to feed those fish?

z pomocą grzybów?

And we could do it in a way

Jako pożywkę można by

that we’re using byproducts of food industries

wykorzystywać produkty uboczne

as food for our fungus when we grew it?

przemysłu spożywczego.

It would be an amazingly sustainable system

To byłby wspaniały, zrównoważony system,

and, dare I say it, it would help in our self-sufficiency.

który moim zdaniem poprawiłby naszą samowystarczalność.

Now, one of the coolest things about being a fungal researcher

Jednym z najfajniejszych aspektów pracy badacza grzybów i pleśni jest to,

is, with all that diversity out there,

że ze względu na ich różnorodność,

probably the coolest thing that fungi can do,

ich najciekawsze cechy

we haven't even uncovered yet.

jeszcze pozostają nieodkryte.

The most amazing fungal discoveries are still waiting to be made.

Największe odkrycia jeszcze nie zostały dokonane.

We're only scratching the surface of what we might be able to achieve

Poznaliśmy małą cząstkę tego, co jest możliwe do osiągnięcia

with the help of fungi.

z pomocą grzybów.

So I have a hope,

Mam nadzieję,

and my hope is that we transfer our fungal problems

że nasze problemy z grzybami i pleśniami

into fungal solutions,

przekształcą się w rozwiązania,

that we look to the fungal world for new mindsets and new metaphors

że w świecie grzybów będziemy szukać nowego podejścia, nowych metafor

and even new materials,

a także nowych materiałów,

as we think more collaboratively, regeneratively

że będziemy myśleć w bardziej wspólnotowy i regeneratywny sposób,

and with more biointelligence,

z większą biointeligencją,

as we approach the future,

że będziemy podchodzić do przyszłości

just like fungi.

tak jak grzyby i pleśnie.

Thank you very much.

Dziękuję.

(Applause)

(brawa)