How Your Childhood Toys Tell Your Life Story | Chris Byrne | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

Hey.

I have a question.

Can you come out and play?

အပြင်ထွက်လာပြီး ကစားလို့ရလား။

Does that sound like fun, like exciting,

maybe there’s a little bit of adventure.

စွန့်စားမှုနည်းနည်းတော့ ရှိနိုင်တယ်။

Does that bring back some memories for you?

I sure hope it does.

သေချာပေါက် မျှော်လင့်ပါတယ်။

I know it does for me.

Now I am a toy historian.

You've probably never met one before because there aren't that many of us.

ကျွန်တော်တို့က အများကြီးမရှိလို့ တစ်ခါမှ မတွေ့ဖူးတာ ဖြစ်လောက်တယ်။

The toy industry doesn't pay much attention to history,

and the industry is all about what's selling today.

So over the past nearly 40 years,

I've had the opportunity to play with kids in many different ways.

ကလေးတွေနဲ့အတူ ပုံစံမျိုးစုံနဲ့ ကစားခွင့်ရခဲ့တယ်။

And I've learned one thing: that toys don't change.

ကျွန်တော် လေ့လာထားတာတစ်ခုက ဒီအရုပ်တွေက မပြောင်းလဲဘူး။

But I love toy history

ဒါပေမဲ့၊ နောက်ကြောင်းပြန်ကြည့်တဲ့အခါ၊

because I think that when we look back,

we can see a clear view of our culture and our values

တန်ဖိုးတွေနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရှင်းလင်းတဲ့ မြင်ကွင်းတစ်ခု မြင်နိုင်မယ်

at a specific point in time.

ထင်တာကြောင့်၊ အရုပ်သမိုင်းကို နှစ်သက်တယ်။

And it's more than just what was fun,

because toys really help prepare kids

to enter a culture as adults at a specific time.

ပြင်ဆင်ရာမှာ အရုပ်တွေက ကလေးတွေကို ကူညီပေးလို့ ပျော်စရာထက် ပိုပါတယ်။

And it all begins with one question.

It starts in the imagination when we say, “What if?”

"ဆိုရင်ကော” လို့ ပြောတဲ့အခါ၊ ဒါက စိတ်ကူးထဲမှာ စတင်တာပါ။

Right? So I mentioned that the role of play doesn't change.

ဟုတ်တယ်နော်။ ဒီတော့ ကစားတာရဲ့ ကဏ္ဍက မပြောင်းဘူးလို့ ကျွန်တော် ပြောခဲ့တယ်။

The toys, however, do.

Widely popular toys are sometimes the first shared cultural experience

လူကြိုက်များတဲ့ အရုပ်တွေက တစ်ခါတလေ ကလေးများစွာမှာ ရှိဖူးတဲ့ ပထမဆုံး တူညီတဲ့

many children ever have,

and they can become cultural events as well.

ဒါ့တွေက ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်တွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်။

Think back of the fads of the past decades.

We had Rubik's Cube, we had Cabbage Patch,

Zhu Zhu Pets, Pet Rock, right?

Zhu Zhu Pets, Pet Rock တွေ ရှိခဲ့တယ်၊မဟုတ်လား။

And now we're in the middle of Squishmallows.

But I truly think that when we look back at what we loved,

ဒါပေမဲ့၊ ကျွန်တော်တို့ နှစ်သက်ခဲ့တာကို ပြန်ကြည့်တဲ့အခါ၊

we can see the seeds of who we were going to become,

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာနဲ့ သက်မွေးမှုအရ ကျွန်တော်တို့ ဖြစ်လာမယ့် မျိုးစေ့တွေကို

personally and professionally.

ကျွန်တော်တို့ မြင်နိုင်မယ်လို့ ထင်တယ်။

Now I grant you,

this is much more an art than a science,

အနုပညာတစ်ခုဆိုပေမဲ့၊ ကျွန်တော်တို့တစ်ယောက်စီမှာ

but I believe that each of us has an inherent play style

that's as unique as our fingerprints.

ကစားဟန်တစ်ခုရှိတာကို ကျွန်တော် ထောက်ခံတယ်။

So very often when I meet somebody,

I will ask them,

မကြာခဏတွေ့တဲ့အခါ၊

"What was your favorite toy as a child?"

“ကလေးတုန်းက အကြိုက်ဆုံး အရုပ်က ဘာလဲ“လို့ မေးတယ်။

I have heard some of the most amazing answers over time,

and I think it's really important

that we look at what those are for ourselves,

because we grow up and we lose sight of that playful person that was inside us.

ကျွန်တော်တို့ ကြီးပြင်းလာပြီး ကိုယ်တွင်းက ဆော့ကစားတဲ့ လူကို မျက်ခြေပြတ်သွားလို့ပါ။

And I think that person is still there.

အဲဒီလူလည်း ရှိသေးတယ်ထင်တယ်။

And when we embrace the sense of play and adventure,

ကစားတာနဲ့ စွန့်စားတဲ့ သဘောကို ဆုပ်ကိုင်လိုက်တဲ့အခါ၊

we can have joy every day.

Now my favorite toy was Matchbox cars.

ကဲ၊ ကျွန်တော်အကြိုက်ဆုံး အရုပ်က Matchbox ကားတွေပါ။

I loved them, I loved collecting them, playing with them, organizing them.

And I especially loved the Models of Yesteryear series

ခေတ်ဟောင်း ကားပုံစံ စီးရီးတွေကို အထူးနှစ်သက်ပေမဲ့၊

because I loved the cars

but I was also fascinated by the history of the people

who might have driven them.

စိတ်ဝင်စားခဲ့တယ်။

So there are two characteristics that I can trace back to that.

I love order,

and I'm fascinated by history.

သမိုင်းကို စိတ်ဝင်စားတယ်။

A couple of years ago, I wrote a book about the playwright Terrence McNally.

And Terrence had a puppet theater in his garage.

Terrence က သူ့ ကားဂိုဒေါင်မှာ ရုပ်သေးရုံတစ်ခုရှိတယ်။

And he also loved the TV show "Kukla, Fran and Ollie,"

where Fran Allison, a human,

interacted with Kukla, a clown, and Ollie, a dragon,

and they were puppets.

သူတို့က ရုပ်သေးတွေပါ။

And Terrence told me that playing with his puppets

and watching that show

was some of the best theater training he ever had.

ပြဇာတ်လေ့ကျင့်မှုတွေထဲက တချို့လို့ ကျွန်တော့်ကို ပြောပြခဲ့တယ်။

Basketball great Sue Bird told me that she was obsessed -- obsessed! --

with her pogo ball.

Now that came out in 1969, but it would have become a fad mid-80s,

about the time that Sue would have discovered it.

၈၀ လွန် အလယ်ပိုင်းလောက်မှာ ခေတ်စားလာမယ့်အရာပါ။

The pogo ball was an inflatable ball,

and it had a platform around the middle,

and you clenched it between your ankles

and you jumped.

It wasn't easy.

ဒါက မလွယ်ပါဘူး။

Sue went on to become the winningest player in the WNBA,

and I believe that her passion for practice

လေ့ကျင့်မှုအပေါ် ထက်သန်မှုနဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုအပေါ် ရည်စူးမှုက

and her dedication to mastery

served her well on the playground

စွမ်းဆောင်စေစေခဲ့ပြီး UConn နဲ့ ကြေးစားလောကမှာ

and translated into her careers at UConn and in the professional world.

သက်မွေးဝမ်းကျောင်းအဖြစ် အကောင်အထည်ပေါ်စေတာလို့ ယုံကြည်ခဲ့တယ်။

Three-time Tony-winning costume designer Gregg Barnes told me

that he loved to play with Barbies, he loved to make clothes for them.

သူတို့အတွက် အဝတ်အစားလုပ်ရတာကို နှစ်သက်တယ်လို့ ကျွန်တော့ကို ပြောပြတယ်။

But this was in the 1960s

when playing with Barbie was taboo for boys.

ယောက်ျားလေးတွေ Barbie နဲ့ ကစားတဲ့အခါ တားမြစ်ခံခဲ့ရတယ်။

Gregg did it anyway,

ဘာဖြစ်ဖြစ် Gregg က ဒါကို လုပ်ခဲ့ပြီး

and later he had a dream-come-true job

နောက်ပိုင်းမှာ Barbie နဲ့ Fairytopia

when he designed the costumes for Barbie and Fairytopia,

ခရီးသွားနဲ့ အရုပ်အတွက် ဝတ်စုံတွေကို ဒီဇိုင်းထုတ်တဲ့အခါ

the tour and the doll.

သူ့အိပ်မက်တွေ တကယ်ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

Composer and lyricist Stephen Sondheim

loved puzzles and games,

အထူးသဖြင့် Scrabble လို ဂိမ်းတွေကို ကြိုက်တယ်။ 

and especially games like Scrabble.

And those of us who love musical theater know where word play landed him.

(Laughter)

Right?

And guess what? This works for us ordinary mortals as well.

When you think about the toys that you loved as a child,

you didn't think about, "Why do I love this?"

You just did, right?

Perhaps you watched the TV show “Blue’s Clues.”

“Blue’s Clues” တီဗီအစီအစဉ်ကို ကြည့်ဖူးကြလောက်တယ်။

Or you played with your Tonka truck.

Or you had cuddled up to a Care Bear.

Or played that iconic game, Hungry Hungry Hippos.

Yeah. I see --

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I grew up in Delaware,

and all the girls in the neighborhood played Barbie.

အိမ်နီးချင်း မိန်းကလေးတွေ အားလုံးက Barbie ကစားတယ်။

Barbie was from Malibu, California,

Barbie က Malibu California ကဖြစ်ပြီး

and Wilmington was about as far away from that as you could get.

Wilmington က ရောက်နိုင်သလောက် ဝေးပါတယ်။

But in the late 1960s,

Barbie play all followed the prescribed cultural path for girls:

dating, love, marriage.

My nieces and their friends played Barbie very differently.

တူမတွေနဲ့ သူတို့သူငယ်ချင်းတွေက Barbie ကို အလွန်ကွဲပြားစွာ ကစားတယ်။

They were inspired by the 1985 commercial, “We Girls Can Do Anything,”

that encouraged them to imagine themselves as independent and empowered women.

၁၉၈၅ ခုနှစ် ကြော်ငြာ “We Girls Can Do Anything” က သူတို့ကို စေ့ဆော်ခဲ့တယ်။

And that was just the time that more and more professional women

were entering the workforce.

တိုးတိုးပြီး ဝင်လာချိန်ပါ။

Today, Barbie has left the beach behind.

ဒီခေတ်မှာ Barbie က ကမ်းခြေကနေ ထွက်ခွာသွားပါပြီ။

Sort of.

ဒီလိုမျိုးပေါ့။

She’s now every girl, and Ken’s there too.

Broad cultural representation is now baked into the brand,

ကျယ်ပြန့်တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကိုယ်စားပြုမှုကို အခုဆို အမှတ်တံဆိပ်မှာ ထည့်ထားပြီး

and our conversations with Gen Alpha kids and their parents

Gen Alpha ကလေးတွေ၊ သူတို့မိဘတွေနဲ့ စကားပြောရာမှာ

indicate that this is a core value for them in their play.

ဒါက သူတို့ရဲ့ကစားတာမှာ သူတို့အတွက် အဓိကတန်ဖိုးဆိုတာကို ညွှန်ပြတယ်။

Barbie is still relevant

because she reflects the world the players see.

မြင်တဲ့ ကမ္ဘာကို ထင်ဟပ်စေတာကြောင့် ဆက်စပ်နေဆဲပါ။

And that’s really the secret

that's kept Barbie so popular for the past 65 years.

Barbie ကို ဆက်လက် ရေပန်းစားနေစေတာရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်ပါ။

Her play is grounded in the present

while encouraging kids to imagine possibilities for the future.

ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ အားပေးရင်း လက်ရှိမှာ အမြစ်တွယ်နေတယ်။

I had another friend who was not so much into Barbie,

Barbie ကို သိပ်မဝင်စားပေမဲ့၊ Teenage Mutant Ninja Turtles ကို

but she loved her Teenage Mutant Ninja Turtles.

နှစ်သက်တဲ့ သူငယ်ချင်းမ တစ်ယောက် ကျွန်တော့်မှာရှိတယ်။

She loved being a superhero, and she loved the iconoclastic humor.

သူက စူပါဟီးရိုးဖြစ်တာကို ကြိုက်ပြီး ထုံးစံ တွေကို ပုတ်ခတ်တဲ့ ဟာသတွေကို သဘောကျတယ်။

As a child, she had a serious accident,

and the doctor who treated her eased her fears with comedy.

သူ့ကို ကုသတဲ့ ဆရာဝန်က သူ့ကို ဟာသနဲ့ အကြောက်ပြေအောင်လုပ်ပေးခဲ့တယ်။

That inspired her to go into medicine, because he became a superhero to her,

and now she's a hero to her patients.

အခု သူဟာ သူ့လူနာတွေအတွက် သူရဲကောင်းဖြစ်လာတယ်။

Oh, and she's done improv comedy because you cannot lose the humor.

(Laughter)

All of this has a dark side as well.

ဒါတွေအားလုံးက အမှောင်ဘက်မှာလည်း ရှိတယ်။

Have any of you ever cheated at a board game?

Yeah. Right. Right. I’ve heard the stories.

Well, here’s the thing about board games.

ကဲ၊ ဒီမှာ ဘုတ်ဂိမ်းတွေအကြောင်းပါ။

Board games are all about rules and structure

and operating within those rules and structure.

ဒီစည်းမျဉ်းတွေ ဖွဲ့စည်းပုံတွေ အတွင်းမှာ လည်ပတ်နေတာပါ။

And it's one of the first times

we as kids ever experience a moral compass

in the context of our family and our society.

ပထမဆုံး တွေ့ကြုံဖူးတဲ့ အကြိမ်တွေထဲက တစ်ခုပါ။

So that at least is the way it's supposed to work.

ဒီတော့၊ ဒါက အနည်းဆုံး အလုပ်ဖြစ်ပုံရတဲ့ နည်းလမ်းပါ။  

Years ago, I worked with a guy

who was so proud of how he used to cheat at Monopoly

by stealing money from the bank.

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I hear people -- you've done that?

And wait, because he bragged about --

He did that to his children as well.

Because winning was everything for him.

နိုင်ပွဲက သူ့အတွက် အရာရာဖြစ်တာကြောင့်ပါ။

And for me, I can remember doing that once as a kid

and feeling rotten about it the entire next day.

နောက်နေ့တစ်နေ့လုံး ပုပ်သိုးနေသလို ခံစားရတယ်။

Well, not this guy,

because he felt no compunction about cheating our clients.

And I think our working relationship collapsed

because our play styles were completely different.

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အလုပ် ဆက်ဆံရေး ပြိုကွဲသွားတာလို့ ထင်တယ်။

Now I'm not saying that if you cheated at a game,

you’re going to become a crook.

ပြောနေတာမဟုတ်ဘူး။

But I am saying that our characters are shaped in part

by how we internalize our play experiences.

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေကို တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း ပုံဖော်တယ်လို့ ပြောတာပါ။

So it's never about the piece of plush or the plastic

that gives the toy its power.

ပလတ်စတစ် အပိုင်းနဲ့ မဆိုင်ဘူး။

It's the narratives we tell

related to that toy in the context of our culture

အတွေ့အကြုံအရ ဒီအရုပ်နဲ့ဆက်စပ်တဲ့

and our experience.

ဇာတ်ကြောင်းတွေပါ။

That's really how we learn to be ourselves.

ဒါက ကိုယ်ကိုယ်တိုင်ဖြစ်ဖို့ သင်ယူပုံပါ။

So take a look back

and think about, you know,

how you became who you became.

ပြန်ကြည့်ပြီး တွေးကြည့်ပါ။

The stories, as Pleasant Rowland used to tell me --

Pleasant Rowland က ကျွန်တော့်ကို ပြောဖူးတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေပါ

she founded American Girl --

သူက American Girl ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး

and Pleasant always said, "Story over stuff."

Pleasant က အမြဲပြောလေ့ရှိတာက “အရာတွေထက်လွန်တဲ့ ဇာတ်လမ်း” ပါတဲ့။

Now you may have heard

of the pioneering educator Maria Montessori.

Maria and her colleagues popularized the idea

Maria နဲ့ သူ့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေက ကစားတာက ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့အလုပ်ဆိုတဲ့

that play is the work of a child.

အယူအဆကို တွင်ကျယ်အောင်လုပ်ခဲ့တယ်။

And the goal of that work is to emerge into society

as a completely integrated and participating adult.

လူကြီးတစ်ယောက်အဖြစ် လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ပေါ်ထွက်လာဖို့ပါ။

So once again, look back and think about how much of who you are today

ဒီတော့ နောက်တစ်ကြိမ် ပြန်ကြည့်ပြီး ကစားခန်းမှာ ဒီနေ့ ခင်ဗျားတို့ ဘယ်နှယောက်က

began in the playroom.

စတင်ခဲ့တာကို စဉ်းစားပါ။

Now this is not some Calvinist notion of predestination,

ကဲ၊ ဒါက Calvinist ဖြစ်ပျက်သမျှ ဘုရားရှင်အလိုက အယူအဆမဟုတ်ပေမဲ့၊

but I do think it's so much fun to look back for clues

as to how we became who we are

သဲလွန်စတွေကို ပြန်ကြည့်ဖို့

and who we might yet be.

ပျော်စရာကောင်းတယ်လို့ ထင်တယ်။

It's a little like Harry Potter, right?

ဒါပေမဲ့၊ကျွန်တော်တို့က မှော်ဆရာတွေပါ။

But we're the wizards.

We're the wizards,

and our powerful spells are the stories that we tell

အစွမ်းထက်တဲ့ မန္တန်တွေက ကျွန်တော်တို့ ပြောတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေနဲ့

and the actions that we take.

လုပ်ဆောင်တဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေပါ။

We become what we play.

Best of all, you never have to stop.

Because when we play,

we get to experience the joy of new discoveries,

have fun and embrace the adventure.

ပျော်ရွှင် ရပြီး စွန့်စားမှုကို ဆုပ်ကိုင်တာကြောင့်ပါ။

And best of all, enjoy the ride.

Thank you.

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)