How Your Childhood Toys Tell Your Life Story | Chris Byrne | TED

Translator: Trang Phạm Reviewer: Nguyễn Ngọc Thảo Nguyên

Hey.

Này.

I have a question.

Tôi có một câu hỏi.

Can you come out and play?

Bạn muốn ra ngoài chơi không?

Does that sound like fun, like exciting,

maybe there’s a little bit of adventure.

Does that bring back some memories for you?

Điều này có gợi cho bạn kỷ niệm nào không?

I sure hope it does.

I know it does for me.

Với tôi thì chắc chắn rồi.

Now I am a toy historian.

Tôi hiện đang là nhà sử học đồ chơi.

You've probably never met one before because there aren't that many of us.

Nghe lạ nhỉ vì nghề này đâu có phổ biến.

The toy industry doesn't pay much attention to history,

Ngành công nghiệp đồ chơi không chú ý nhiều đến lịch sử,

and the industry is all about what's selling today.

và chỉ tập trung vào những gì đang bán chạy hiện nay

So over the past nearly 40 years,

Vì vậy, trong gần 40 năm qua,

I've had the opportunity to play with kids in many different ways.

tôi đã có cơ hội chơi với trẻ em theo nhiều cách khác nhau.

And I've learned one thing: that toys don't change.

Và tôi đã học được một điều rằng bản chất của đồ chơi không thay đổi

But I love toy history

because I think that when we look back,

bởi tôi nghĩ rằng khi nhìn lại quá khứ,

we can see a clear view of our culture and our values

ta có thể thấy rõ các văn hóa và giá trị

at a specific point in time.

của một giai đoạn cụ thể.

And it's more than just what was fun,

because toys really help prepare kids

to enter a culture as adults at a specific time.

And it all begins with one question.

Và tất cả đều bắt đầu bằng một câu hỏi,

It starts in the imagination when we say, “What if?”

Right? So I mentioned that the role of play doesn't change.

Đúng chứ? Và như đã nói, vai trò của đồ chơi không thay đổi

The toys, however, do.

nhưng chính các đồ chơi thì có.

Widely popular toys are sometimes the first shared cultural experience

Các đồ chơi phổ biến có lẽ là các trải nghiệm văn hoá chung

many children ever have,

của nhiều đứa trẻ,

and they can become cultural events as well.

và chúng cũng có thể trở thành sự kiện văn hóa.

Think back of the fads of the past decades.

Hãy điểm qua các mốt trong những thập kỷ qua.

We had Rubik's Cube, we had Cabbage Patch,

Zhu Zhu Pets, Pet Rock, right?

nào là thú cưng robot Zhu Zhu, rồi đá Pet Rock, phải không?

And now we're in the middle of Squishmallows.

But I truly think that when we look back at what we loved,

we can see the seeds of who we were going to become,

ta có thể thấy các dấu hiệu rằng mình sẽ trở thành người như thế nào

personally and professionally.

Now I grant you,

this is much more an art than a science,

điều này thiên về nghệ thuật hơn là khoa học,

but I believe that each of us has an inherent play style

nhưng tôi tin rằng mỗi chúng ta đều có một bản năng chơi đồ chơi riêng biệt

that's as unique as our fingerprints.

như các dấu vân tay của mình vậy.

So very often when I meet somebody,

I will ask them,

tôi thường hỏi họ rằng

"What was your favorite toy as a child?"

I have heard some of the most amazing answers over time,

and I think it's really important

that we look at what those are for ourselves,

because we grow up and we lose sight of that playful person that was inside us.

And I think that person is still there.

And when we embrace the sense of play and adventure,

we can have joy every day.

Now my favorite toy was Matchbox cars.

I loved them, I loved collecting them, playing with them, organizing them.

And I especially loved the Models of Yesteryear series

because I loved the cars

but I was also fascinated by the history of the people

who might have driven them.

So there are two characteristics that I can trace back to that.

I love order,

tôi thích các trật tự

and I'm fascinated by history.

và tôi ham thích lịch sử.

A couple of years ago, I wrote a book about the playwright Terrence McNally.

Vài năm trước, tôi đã viết một cuốn sách về nhà soạn kịch Terrence McNally.

And Terrence had a puppet theater in his garage.

And he also loved the TV show "Kukla, Fran and Ollie,"

Và ông cũng yêu thích chương trình truyền hình “Kukla, Fran và Ollie”,

where Fran Allison, a human,

interacted with Kukla, a clown, and Ollie, a dragon,

and they were puppets.

And Terrence told me that playing with his puppets

Và Terrence nói với tôi rằng chơi cùng các con rối

and watching that show

và xem chương trình đó

was some of the best theater training he ever had.

là một trong những bài học về kịch quý giá nhất cho ông.

Basketball great Sue Bird told me that she was obsessed -- obsessed! --

Tay bóng rổ vĩ đại Sue Bird chia sẻ cô ấy từng mê mẩn - thực sự mê mẩn! -

quả bóng pogo của mình.

with her pogo ball.

Now that came out in 1969, but it would have become a fad mid-80s,

about the time that Sue would have discovered it.

và chắc đó là khi Sue bắt trend.

The pogo ball was an inflatable ball,

Pogo là một quả bóng bơm hơi,

and it had a platform around the middle,

với một cái vành chung quanh để bạn đứng lên

and you clenched it between your ankles

và kẹp phần trên trái banh giữa hai mắt cá

and you jumped.

và nhảy.

It wasn't easy.

Không dễ đâu.

Sue went on to become the winningest player in the WNBA,

Sue sau đó trở thành cầu thủ mang nhiều chiến thắng nhất trong WNBA.

and I believe that her passion for practice

Tôi tin rằng niềm đam mê luyện tập

and her dedication to mastery

và quyết tâm đạt đến đỉnh cao của cô

served her well on the playground

đã giúp ích rất nhiều trên sàn đấu

and translated into her careers at UConn and in the professional world.

và khẳng định vị trí của cô tại UConn cũng như trong giới chuyên nghiệp.

Three-time Tony-winning costume designer Gregg Barnes told me

Gregg Barnes, nhà thiết kế trang phục từng đoạt ba giải Tony, kể với tôi

that he loved to play with Barbies, he loved to make clothes for them.

rằng ông thích chơi Barbie và may quần áo cho chúng.

But this was in the 1960s

Nhưng đây là vào những năm 1960,

when playing with Barbie was taboo for boys.

khi con trai bị cấm chơi Barbie.

Gregg did it anyway,

Dù vậy Gregg vẫn chơi,

and later he had a dream-come-true job

và sau này ông đã có công việc mơ ước

when he designed the costumes for Barbie and Fairytopia,

khi được thiết kế trang phục cho show diễn

the tour and the doll.

Barbie and Fairytopia.

Composer and lyricist Stephen Sondheim

Nhà soạn nhạc và viết lời Stephen Sondheim

loved puzzles and games,

and especially games like Scrabble.

đặc biệt là trò xếp chữ.

And those of us who love musical theater know where word play landed him.

và người hâm mộ nhạc kịch đều biết việc chơi chữ làm ổng thế nào rồi đó.

(Laughter)

(Cười)

Right?

Phải không?

And guess what? This works for us ordinary mortals as well.

When you think about the toys that you loved as a child,

you didn't think about, "Why do I love this?"

You just did, right?

chỉ biết là thích thôi đúng không?

Perhaps you watched the TV show “Blue’s Clues.”

Or you played with your Tonka truck.

hoặc từng chơi với chiếc xe tải Tonka.

Or you had cuddled up to a Care Bear.

hoặc từng ôm ấp gấu Care Bear.

Or played that iconic game, Hungry Hungry Hippos.

hoặc chơi trò Hungry Hungry Hippos kinh điển

Yeah. I see --

(Laughter)

(Cười)

I grew up in Delaware,

Tôi lớn lên ở Delaware,

and all the girls in the neighborhood played Barbie.

và tất cả các cô gái trong khu phố đều chơi Barbie.

Barbie was from Malibu, California,

Barbie có xuất xứ từ Malibu, California,

and Wilmington was about as far away from that as you could get.

But in the late 1960s,

Nhưng vào cuối những năm 1960,

Barbie play all followed the prescribed cultural path for girls:

dating, love, marriage.

hẹn hò, yêu đương, kết hôn.

My nieces and their friends played Barbie very differently.

Nhưng cách chơi của mấy cô cháu gái của tôi và bạn bè chúng lại rất khác,

They were inspired by the 1985 commercial, “We Girls Can Do Anything,”

that encouraged them to imagine themselves as independent and empowered women.

And that was just the time that more and more professional women

were entering the workforce.

bước vào thị trường lao động

Today, Barbie has left the beach behind.

Sort of.

Kiểu như vậy.

She’s now every girl, and Ken’s there too.

Broad cultural representation is now baked into the brand,

and our conversations with Gen Alpha kids and their parents

Cuộc trò chuyện của chúng tôi với các trẻ Gen Alpha và cha mẹ chúng

indicate that this is a core value for them in their play.

cho thấy đây là một giá trị cốt lõi trong cách chơi của chúng.

Barbie is still relevant

because she reflects the world the players see.

vì cô ấy phản ánh thế giới mà người chơi nhìn thấy.

And that’s really the secret

that's kept Barbie so popular for the past 65 years.

giúp Barbie luôn được yêu thích trong suốt 65 năm qua

Her play is grounded in the present

while encouraging kids to imagine possibilities for the future.

I had another friend who was not so much into Barbie,

Tôi có một người bạn khác không thích Barbie lắm,

but she loved her Teenage Mutant Ninja Turtles.

nhưng cô ấy thích Ninja Rùa.

She loved being a superhero, and she loved the iconoclastic humor.

Cô ấy thích làm siêu anh hùng và thích những câu chuyện hài phá cách.

As a child, she had a serious accident,

Khi còn nhỏ, cô gặp một tai nạn nghiêm trọng,

and the doctor who treated her eased her fears with comedy.

và bác sĩ điều trị cho cô đã xoa dịu nỗi sợ hãi của cô bằng hài kịch.

That inspired her to go into medicine, because he became a superhero to her,

and now she's a hero to her patients.

và bây giờ cô ấy là người hùng của bệnh nhân.

Oh, and she's done improv comedy because you cannot lose the humor.

(Laughter)

(Cười)

All of this has a dark side as well.

Tất cả những điều này cũng có một mặt tối.

Have any of you ever cheated at a board game?

Đã ai từng gian lận trong mấy trò board game chưa?

Yeah. Right. Right. I’ve heard the stories.

Well, here’s the thing about board games.

Board games are all about rules and structure

and operating within those rules and structure.

And it's one of the first times

we as kids ever experience a moral compass

in the context of our family and our society.

So that at least is the way it's supposed to work.

Đó là cách vận hành căn bản của board game.

Nhiều năm trước, tôi làm việc với một anh chàng

Years ago, I worked with a guy

who was so proud of how he used to cheat at Monopoly

rất tự hào về cách anh ta gian lận trong Cờ Tỷ Phú

by stealing money from the bank.

bằng cách ăn cắp tiền từ ngân hàng.

(Laughter)

(Cười)

I hear people -- you've done that?

And wait, because he bragged about --

He did that to his children as well.

Because winning was everything for him.

 tại tính anh ấy hiếu thắng mà.

And for me, I can remember doing that once as a kid

and feeling rotten about it the entire next day.

Well, not this guy,

because he felt no compunction about cheating our clients.

And I think our working relationship collapsed

because our play styles were completely different.

Now I'm not saying that if you cheated at a game,

you’re going to become a crook.

But I am saying that our characters are shaped in part

by how we internalize our play experiences.

So it's never about the piece of plush or the plastic

that gives the toy its power.

It's the narratives we tell

related to that toy in the context of our culture

and our experience.

và trải nghiệm của chính mình.

That's really how we learn to be ourselves.

Đó thực sự là cách mà ta dần trở nên như bây giờ

So take a look back

Vì vậy, hãy nhìn lại

and think about, you know,

và nghĩ xem, bạn biết đấy,

how you became who you became.

The stories, as Pleasant Rowland used to tell me --

she founded American Girl --

and Pleasant always said, "Story over stuff."

Now you may have heard

of the pioneering educator Maria Montessori.

về nhà giáo dục tiên phong Maria Montessori.

Maria and her colleagues popularized the idea

Maria và các đồng nghiệp của cô đã truyền tải ý tưởng

rằng vui chơi là công việc của trẻ con.

that play is the work of a child.

And the goal of that work is to emerge into society

Và chỉ tiêu công việc ấy là bước vào xã hội

as a completely integrated and participating adult.

như một người trưởng thành hoà nhập đúng nghĩa.

So once again, look back and think about how much of who you are today

Vì vậy, một lần nữa, hãy nhìn lại xem có bao nhiêu khía cạnh về con người bạn

began in the playroom.

bắt nguồn từ sân chơi.

Now this is not some Calvinist notion of predestination,

Đây không phải là một ý niệm của người Calvin về tiền định,

but I do think it's so much fun to look back for clues

nhưng tôi nghĩ rằng thật thú vị khi có thể

nhìn lại những manh mối về việc ta đã trở nên như hôm nay thế nào

as to how we became who we are

and who we might yet be.

hay sẽ trở thành ai trong tương lai.

It's a little like Harry Potter, right?

Hơi giống Harry Potter, phải không?

Nhưng chúng ta quả thật là các pháp sư.

But we're the wizards.

We're the wizards,

Chúng ta là các pháp sư,

and our powerful spells are the stories that we tell

và những bùa chú mạnh mẽ là những câu chuyện mà ta kể

and the actions that we take.

và là những việc mà ta làm.

Ta trở thành những gì ta đã chơi.

We become what we play.

Best of all, you never have to stop.

Hơn hết, bạn không bao giờ phải dừng lại.

Because when we play,

Vì khi chơi đùa,

we get to experience the joy of new discoveries,

chúng ta được trải nghiệm niềm vui của những khám phá mới,

have fun and embrace the adventure.

được vui vẻ và đón nhận cuộc phiêu lưu.

And best of all, enjoy the ride.

Và tuyệt vời nhất là tận hưởng hành trình đó.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)