How Your Childhood Toys Tell Your Life Story | Chris Byrne | TED

Çeviri: Sena Berra Çalışkan Gözden geçirme: Eren Gokce

Hey.

Merhaba.

I have a question.

Bir sorum var.

Can you come out and play?

Dışarı çıkıp oynayabilir misiniz?

Does that sound like fun, like exciting,

Kulağa eğlenceli veya heyecan verici gibi geliyor mu?

maybe there’s a little bit of adventure.

Belki de biraz macera da vardır.

Does that bring back some memories for you?

Bu size bazı anıları hatırlatıyor mu?

I sure hope it does.

Umarım hatırlatıyordur.

I know it does for me.

Bana hatırlattığını biliyorum.

Now I am a toy historian.

Ben bir oyuncak tarihçisiyim.

You've probably never met one before because there aren't that many of us.

Muhtemelen daha önce hiç karşılaşmadınız çünkü bizden o kadar da çok yok.

The toy industry doesn't pay much attention to history,

Oyuncak endüstrisi tarihe pek önem vermiyor

and the industry is all about what's selling today.

ve endüstri ise bugün ne satıldığıyla alakalı.

So over the past nearly 40 years,

Bu yüzden neredeyse son 40 yılda,

I've had the opportunity to play with kids in many different ways.

çocuklarla birçok farklı şekilde oynama fırsatım oldu.

And I've learned one thing: that toys don't change.

Ve bir şey öğrendim ki, oyuncaklar asla değişmiyor.

But I love toy history

Ama oyuncak tarihini seviyorum.

because I think that when we look back,

Çünkü geriye baktığımızda,

we can see a clear view of our culture and our values

kültürümüzün ve değerlerimizin belirli bir noktasında net bir

at a specific point in time.

görüntü görebileceğimizi düşünüyorum.

And it's more than just what was fun,

Ve bu eğlenceli olandan daha fazlası,

because toys really help prepare kids

çünkü oyuncaklar, gerçekten çocukları belirli bir zamanda

to enter a culture as adults at a specific time.

yetişkin olarak bir kültüre adım atmaya hazırlamaya yardımcı oluyor.

And it all begins with one question.

Ve her şey tek bir soruyla başlıyor.

It starts in the imagination when we say, “What if?”

Hayal gücümüzde “Ya olsaydı?” dediğimiz zaman başlıyor.

Right? So I mentioned that the role of play doesn't change.

Değil mi? Böylelikle, oyunun rolünün değişmediğini söyledim.

The toys, however, do.

Fakat oyuncaklar değişir.

Widely popular toys are sometimes the first shared cultural experience

Yaygın olarak kullanılan oyuncaklar bazen birçok çocuğun

many children ever have,

ilk ortak kültürel deneyimidir

and they can become cultural events as well.

ve bunlar kültürel etkinliklere de dönüşebilirler.

Think back of the fads of the past decades.

Geçmiş yıllardaki geçici modaları bir düşünün.

We had Rubik's Cube, we had Cabbage Patch,

Rubik Küpü, Cabbage Patch,

Zhu Zhu Pets, Pet Rock, right?

Zhu Zhu Pets, Pet Rock vardı, değil mi?

And now we're in the middle of Squishmallows.

Ve şimdi ise Squishmallows’ların (peluş oyuncak) ortasındayız.

But I truly think that when we look back at what we loved,

Ama gerçekten de sevdiğimiz şeylere dönüp baktığımızda,

we can see the seeds of who we were going to become,

kişisel ve profesyonel olarak kim olacağımızın tohumlarını

personally and professionally.

görebileceğimizi düşünüyorum.

Now I grant you,

Şimdi bunun bir bilimden çok

this is much more an art than a science,

bir sanat olduğunu kabul ediyorum.

but I believe that each of us has an inherent play style

Ancak her birimizin parmak izlerimiz kadar benzersiz bir oyun tarzına da

that's as unique as our fingerprints.

sahip olduğumuza inanıyorum.

So very often when I meet somebody,

Bu yüzden biriyle tanıştığımda onlara sık sık

I will ask them,

şöyle soracağım:

"What was your favorite toy as a child?"

“Çocukken en sevdiğin oyuncak neydi?”

I have heard some of the most amazing answers over time,

Zaman içinde en şaşırtıcı cevaplardan bazılarını duydum ve

and I think it's really important

bence bunların kendimiz için ne olduğuna

that we look at what those are for ourselves,

bakmamız gerçekten önemli.

because we grow up and we lose sight of that playful person that was inside us.

Çünkü büyüyoruz ve içimizdeki o oyuncu insanı gözden kaçırıyoruz.

And I think that person is still there.

Ve bence o kişi hâlâ orada.

And when we embrace the sense of play and adventure,

Ve oyun ve macera duygusunu benimsediğimizde

we can have joy every day.

her gün mutluluk duyabiliriz.

Now my favorite toy was Matchbox cars.

Benim en sevdiğim oyuncak Matchbox arabalarıydı.

I loved them, I loved collecting them, playing with them, organizing them.

Onları severdim, onları toplamayı, onlarla oynamayı, organize etmeyi severdim.

And I especially loved the Models of Yesteryear series

Ve özellikle Yesteryear Modelleri serisine bayılırdım.

because I loved the cars

Çünkü arabaları severdim.

but I was also fascinated by the history of the people

Ama aynı zamanda, onları gerçekten kullanmış olabilen

who might have driven them.

insanların tarihi de beni büyülerdi.

So there are two characteristics that I can trace back to that.

Yani, izini sürebileceğim iki özellik var.

I love order,

Düzeni seviyorum ve tarih beni büyülüyor.

and I'm fascinated by history.

A couple of years ago, I wrote a book about the playwright Terrence McNally.

Birkaç yıl önce oyun yazarı Terrence McNally hakkında bir kitap yazdım.

And Terrence had a puppet theater in his garage.

Ve Terrence’ın garajında bir kukla tiyatrosu vardı.

And he also loved the TV show "Kukla, Fran and Ollie,"

Ayrıca “Kukla, Fran ve Ollie” adlı TV programını da çok severdi.

where Fran Allison, a human,

Bir insan olan Fran Allison,

palyaço olan Kukla ve ejderha olan Ollie ile iletişim kurardı

interacted with Kukla, a clown, and Ollie, a dragon,

and they were puppets.

ve her ikisi de birer kuklaydı.

And Terrence told me that playing with his puppets

Ve Terrence bana kuklalarıyla oynamanın ve o şovu izlemenin

and watching that show

was some of the best theater training he ever had.

şimdiye kadar aldığı en iyi tiyatro eğitiminden biri olduğunu söyledi.

Basketball great Sue Bird told me that she was obsessed -- obsessed! --

Büyük basketbolcu Sue Bird Pogo topuna takıntılı, bakın takıntılı

with her pogo ball.

olduğunu söylemişti.

Now that came out in 1969, but it would have become a fad mid-80s,

Bu 1969′da çıktı ama 80′lerin ortalarında,

about the time that Sue would have discovered it.

Sue’nun onu keşfettiği sıralarda bir moda hâline gelecekti.

The pogo ball was an inflatable ball,

Pogo topu şişirilebilir bir toptu ve ortasında,

and it had a platform around the middle,

and you clenched it between your ankles

onu ayak bileklerinizin arasına sıkıştırıp zıplayabileceğiniz bir platformu vardı.

and you jumped.

It wasn't easy.

Hiç de kolay değildi.

Sue went on to become the winningest player in the WNBA,

Sue daha sonra WNBA’in en çok kazanan oyuncusu oldu ve

and I believe that her passion for practice

inanıyorum ki, onun antrenman tutkusu ve ustalığa olan bağlılığı

and her dedication to mastery

served her well on the playground

ona oyun alanında çok iyi hizmet etti ve

and translated into her careers at UConn and in the professional world.

UConn’daki ve profesyonel dünyadaki kariyerine de yansıdı.

Three-time Tony-winning costume designer Gregg Barnes told me

Üç kez Tony ödüllü kostüm tasarımcısı Gregg Barnes bana Barbie’ler ile

that he loved to play with Barbies, he loved to make clothes for them.

oynamayı ve onlar için kıyafet yapmayı sevdiğini söyledi.

But this was in the 1960s

Ama bu 1960′larda,

when playing with Barbie was taboo for boys.

Barbie ile oynamanın erkekler için bir tabu olduğu zamanlardı.

Gregg did it anyway,

Gregg yine de sevdi ve daha sonra Barbie ve Fairytopia’nın,

and later he had a dream-come-true job

when he designed the costumes for Barbie and Fairytopia,

turun ve bebeğin kostümlerini tasarladığında hayallerinin

the tour and the doll.

gerçeğe dönüştüğü bir iş buldu.

Composer and lyricist Stephen Sondheim

Besteci ve söz yazarı Stephen Sondheim

loved puzzles and games,

bulmacaları ve oyunları ve özellikle Scrabble gibi oyunları severdi.

and especially games like Scrabble.

And those of us who love musical theater know where word play landed him.

Müzikal tiyatroyu sevenler, kelime oyununun onu nereye getirdiğini biliyoruz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Right?

Değil mi?

And guess what? This works for us ordinary mortals as well.

Ve bilin bakalım ne? Bu biz sıradan ölümlüler için de geçerli.

When you think about the toys that you loved as a child,

Çocukken sevdiğiniz oyuncakları düşündüğünüzde

you didn't think about, "Why do I love this?"

“Bunu neden seviyorum?” diye düşünmediniz.

You just did, right?

Sadece sevdiniz, değil mi?

Perhaps you watched the TV show “Blue’s Clues.”

Belki de “Blue's Clues” adlı TV şovunu izlediniz.

Or you played with your Tonka truck.

Ya da Tonka kamyonuyla oynadınız.

Or you had cuddled up to a Care Bear.

Ya da öncesinde bir Care Bear’a sarıldınız.

Or played that iconic game, Hungry Hungry Hippos.

Ya da o ikonik Hungry Hungry Hippos oyununu oynadınız.

Yeah. I see --

Evet, görüyorum.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I grew up in Delaware,

Ben Delaware’de büyüdüm

and all the girls in the neighborhood played Barbie.

ve mahallemdeki tüm kızlar Barbie ile oynardı.

Barbie was from Malibu, California,

Barbie Malibu, California’lıydı

and Wilmington was about as far away from that as you could get.

Wilmington ise bundan olabildiğince uzaktı.

But in the late 1960s,

Ancak 1960'ların sonlarında,

Barbie play all followed the prescribed cultural path for girls:

Barbie oyunu, kızlar için öngörülen kültürel yolu izledi:

dating, love, marriage.

Flört, aşk, evlilik.

My nieces and their friends played Barbie very differently.

Yeğenlerim ve arkadaşları Barbie’yi çok farklı şekilde oynarlardı.

They were inspired by the 1985 commercial, “We Girls Can Do Anything,”

Kendilerini bağımsız ve güçlü kadınlar olarak hayal etmeye teşvik eden,

that encouraged them to imagine themselves as independent and empowered women.

1985 reklamı olan “We Girls Can Do Anything” reklamından ilham aldılar.

And that was just the time that more and more professional women

Ve bu, gittikçe çok daha fazla profesyonel kadının

were entering the workforce.

işgücüne giriş yaptığı zamanlardı.

Today, Barbie has left the beach behind.

Bugün, Barbie plajı geride bıraktı.

Sort of.

Yani bir nevi.

She’s now every girl, and Ken’s there too.

O artık herkes gibi bir kız ve Ken de orada.

Broad cultural representation is now baked into the brand,

Geniş kültürel temsil artık markanın içinde yer alıyor

and our conversations with Gen Alpha kids and their parents

ve Alfa Kuşağı çocukları ve ebeveynleriyle yaptığımız görüşmeler,

indicate that this is a core value for them in their play.

bunun onlar için oyunlarında temel bir değer olduğunu gösteriyor.

Barbie is still relevant

Barbie hâlâ güncel

because she reflects the world the players see.

çünkü oyuncuların gördüğü dünyayı yansıtıyor.

And that’s really the secret

Ve bu, Barbie’yi son 65 yıldır bu kadar popüler tutan gerçek bir sır.

that's kept Barbie so popular for the past 65 years.

Her play is grounded in the present

Oyunu şimdiki zamana dayanırken,

while encouraging kids to imagine possibilities for the future.

çocukları gelecek için olasılıkları hayal etmeye teşvik ediyor.

I had another friend who was not so much into Barbie,

Barbie’ye pek ilgi duymayan ama

but she loved her Teenage Mutant Ninja Turtles.

Ninja Kaplumbağalar’a hayran olan başka bir arkadaşım vardı.

She loved being a superhero, and she loved the iconoclastic humor.

Süper kahraman olmayı ve ikonoklastik

(yaygın geleneklere karşı çıkan) mizahı severdi.

As a child, she had a serious accident,

Çocukluğunda ciddi bir kaza geçirdi

and the doctor who treated her eased her fears with comedy.

ve onu tedavi eden doktor komedi ile korkularını hafifletti.

That inspired her to go into medicine, because he became a superhero to her,

Bu, ona tıp alanına girmesi için bir ilham olmuştu.

Çünkü doktor, onun için bir kahraman rolündeydi

ve şimdi ise o, hastaları için bir kahraman rolünde.

and now she's a hero to her patients.

Oh, and she's done improv comedy because you cannot lose the humor.

Oh, bir de doğaçlama komedi yapıyor çünkü mizahı kaybetmek olanaksız.

(Laughter)

(Kahkahalar)

All of this has a dark side as well.

Bütün bunların karanlık bir tarafı da var.

Have any of you ever cheated at a board game?

Hiç bir masa oyununda hile yaptığınız oldu mu?

Yeah. Right. Right. I’ve heard the stories.

Evet. Doğru. Doğru. Hikâyeleri duydum.

Well, here’s the thing about board games.

Masa oyunlarıyla ilgili şöyle bir şey var.

Board games are all about rules and structure

Masa oyunları tamamen kurallar ve yapıyla

and operating within those rules and structure.

ve bu kurallar ve yapı içerisinde oynamak ile alakalıdır.

And it's one of the first times

Ve bu, biz çocuklar olarak ailemiz ve toplumumuz bağlamında

we as kids ever experience a moral compass

in the context of our family and our society.

ahlaki bir pusulayı ilk kez deneyimlediğimiz zamanlardan biridir.

So that at least is the way it's supposed to work.

Yani en azından olması gereken budur.

Years ago, I worked with a guy

Yıllar önce, Monopoly oyununda

who was so proud of how he used to cheat at Monopoly

hile yaparak bankadan para çalmasıyla gurur duyan bir adamla çalıştım.

by stealing money from the bank.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I hear people -- you've done that?

“Bunu yaptın mı?” diyenleri duyuyorum.

And wait, because he bragged about --

Ve bekleyin, çünkü övünüyordu.

He did that to his children as well.

Ve bunu çocuklarına da yapardı.

Because winning was everything for him.

Çünkü kazanmak onun için her şeydi.

And for me, I can remember doing that once as a kid

Ve benim açımdan ise, bunu çocukken bir kez yaptığımı

and feeling rotten about it the entire next day.

ve ertesi gün boyunca bu konuda kötü hissettiğimi hatırlıyorum.

Well, not this guy,

Yani, bu adam değil,

because he felt no compunction about cheating our clients.

Çünkü müşterilerimizi kandırmaktan hiç çekinmiyordu.

And I think our working relationship collapsed

Ve sanıyorum ki çalışma ilişkimiz bozuldu

because our play styles were completely different.

çünkü oyun tarzlarımız tamamen farklıydı.

Now I'm not saying that if you cheated at a game,

Şimdi, bir oyunda hile yaptıysan bu bir dolandırıcı olacağın anlamına gelmiyor.

you’re going to become a crook.

But I am saying that our characters are shaped in part

Ama karakterlerimizin, kısmen oyun deneyimlerimizi

by how we internalize our play experiences.

nasıl içselleştirdiğimizle şekillendiğini söylüyorum.

So it's never about the piece of plush or the plastic

Yani bu, asla oyuncağa gücünü veren bir peluş parçası

that gives the toy its power.

veya plastikle ilgili değil.

It's the narratives we tell

Kültürümüz ve deneyimlerimiz kapsamında o oyuncakla ilgili

related to that toy in the context of our culture

and our experience.

anlattığımız hikâyelerdir aslında.

That's really how we learn to be ourselves.

Kendimiz olmayı aslında bu şekilde öğreniyoruz.

So take a look back

Geriye dönüp bir bakın

and think about, you know,

ve bilirsiniz, nasıl bu noktaya geldiğinizi bir düşünün.

how you became who you became.

The stories, as Pleasant Rowland used to tell me --

American Girl’ü tasarlayan Pleasant Rowland

she founded American Girl --

bana her zaman “Hikâye eşyadan üstündür” derdi.

and Pleasant always said, "Story over stuff."

Now you may have heard

Öncü bir eğitimci olan Maria Montessori’nin adını duymuş olabilirsiniz.

of the pioneering educator Maria Montessori.

Maria and her colleagues popularized the idea

Maria ve meslektaşları, oyunun bir çocuğun

that play is the work of a child.

işi olduğu fikrini popülerleştirdi.

And the goal of that work is to emerge into society

Ve bu çalışmanın amacı, topluma tamamen entegre olmuş

as a completely integrated and participating adult.

ve katılımcı bir yetişkin olarak var olmaktır.

So once again, look back and think about how much of who you are today

Ve bir kez daha, geriye bir bakın ve bugün kim olduğunuzun ne kadarının

began in the playroom.

oyun odasında başladığını düşünün.

Now this is not some Calvinist notion of predestination,

Şimdi bu bir Kalvinist kader anlayışı değil,

but I do think it's so much fun to look back for clues

ancak olduğumuz ve olabileceğimiz kişiye nasıl dönüştüğümüze dair

as to how we became who we are

ipuçları bulmak için geçmişe bakmanın çok eğlenceli olduğunu düşünüyorum.

and who we might yet be.

It's a little like Harry Potter, right?

Biraz Harry Potter'a benziyor, değil mi?

But we're the wizards.

Ama biz büyücüleriz.

We're the wizards,

Biz büyücüleriz

and our powerful spells are the stories that we tell

ve bizim güçlü büyülerimiz anlattığımız hikâyeler

and the actions that we take.

ve yaptığımız eylemlerdir.

We become what we play.

Oynadığımız şeye dönüşürüz.

Best of all, you never have to stop.

En iyisi de, asla durmak zorunda değilsiniz.

Because when we play,

Çünkü oynadığımız zaman

we get to experience the joy of new discoveries,

yeni keşiflerin sevincini yaşıyor, eğleniyor ve macerayı kucaklıyoruz.

have fun and embrace the adventure.

And best of all, enjoy the ride.

Ve hepsinden de iyisi, yolculuğun tadını çıkarıyoruz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)