Steven Sharp Nelson: How to find peace with loss through music | TED

Transcriber:

Translator: Yu Wadi Khin Reviewer: Sanntint Tint

(Plays Bach's "Cello Suite No. 1 in G Major, Prelude")

(Bach ရဲ့ “Cello Suite No.1 in G Major, Prelude” ကိုတီးခတ်နေပါတယ်။)

(Plays The Piano Guys' "Cello Song")

(The Piano Guys ရဲ့ Cello songကို တီးခတ်ဖျော်ဖြေနေပါတယ်။)

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ်ဩဘာသံများ)

(Applause ends)

(လက်ခုပ်သံအဆုံး)

Thank you. Thank you so much.

ကျေးဇူးပါ၊ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်ဗျာ။

As Victor Borge used to say,

Victor Borge စကားအရဆိုရင်

"I'd like to thank my parents for making this performance possible,

“ဒီဖျော်ဖြေပွဲလေး ဖြစ်မြောက်အောင် အားပေးကူညီကြတဲ့ ကျနော့်မိဘများနဲ့

and my children for making it necessary."

ကျနော့ သားသမီးများကို ကျေးဇူးတင်ကြောင်းပြောပါရစေ။”

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So many people in our lives make our life purpose possible --

ရည်မှန်းချက်တွေ ဖြစ်မြောက်လာတာ၊ လိုအပ်လာတာက ကျနော်တို့

and necessary.

ချစ်တဲ့သူတွေကြောင့်ပါ။

အဲဒီလိုလူမျိုးတွေနဲ့ ဆက်သွယ်နိုင်ဖို့ ဂီတခရီးတခုဆီ

I'd like to take you on a musical journey

that connects you with one of those people,

ခင်ဗျားတို့ကို ကျနော် ခေါ်ဆောင်သွားပါမယ်။

someone you love dearly,

ခင်ဗျား နှစ်နှစ်ကာကာချစ်ရသူ၊

someone you wanted to have a little more time to love,

သူ့ကိုချစ်ဖို့ အချိန်နည်းနည်းလောက် ပိုလိုချင်မိတယ်၊

someone you wish was still with you.

သူအနားမှာရှိရင် သိပ်ကောင်းမယ်ပေါ့၊

This is my mom.

သူကတော့ ကျနော့ အမေပါ။

Isn't she beautiful?

မလှဘူးလားဗျာ။

And then there's this guy. (Clears throat)

ဒါကတော့ ငတိလေးပါ၊ (လည်ချောင်းရှင်းသံ)

Yeah. I'm afraid that's me.

ဟုတ်ပါတယ်၊ အဲဒါ ကျနော်ပါပဲဗျ။

Now, don't let that childlike grin and superstylish Beatles haircut fool you:

Beatles ကေနဲ့ ပြုံးဖြဲဖြဲချာတိတ် အရူးလုပ်တာမခံနဲ့နော်။

I was trouble.

ကျနော်က ဒုက္ခအိုးဗျ။

But as you could see, I was happy when I was with my mom.

ဒါပေမဲ့ ခင်ဗျားမြင်တဲ့အတိုင်းပဲ ကျနော်က အမေနဲ့ဆိုပျော်တာပဲ။

She's one of the greatest lyrical sopranos that's ever lived,

သူဟာ ပြောမပြတတ်အောင်ကို ပါရမီထူးကဲတဲ့အသံနဲ့

ineffably gifted with the voice of an angel.

နတ်မိမယ်အလား ဆိုပရာနို အဆိုတော်တစ်ယောက်ပါ။

She could have had center stage anywhere -- anywhere in the world --

နိုင်ငံတကာက ဘယ်စင်မြင့်မှာမဆို ဖျော်ဖြေခွင့်ရှိတဲ့အနေအထားကို

but she gave that up

သူစွန့်လွှတ်ခဲ့တာဗျ။

to be my mom.

ကျနော့်အမေဖြစ်ဖို့ပေါ့။

She gave me this stage with you today.

ခင်ဗျားတို့နဲ့တွေ့ဆုံဖို့ ဒီစင်မြင့်ကို အမေပေးခဲ့တာဗျ။

She's been by my side when I've been particularly nervous

ဖျော်ဖြေပွဲကြီးတစ်ခုကြောင့် ကျနော်စိတ်လှုပ်ရှားတဲ့အခါ

for a big performance,

အမေ အနားမှာရှိနေခဲ့ပါတယ်။

touring the world with The Piano Guys,

The Piano Guys အဖွဲ့နဲ့ ကမ္ဘာလှည့်ဖျော်ဖြေတဲ့အခါဖြစ်စေ၊

or when I've been off the stage

ကျနော် ပွဲနားတဲ့အခါဖြစ်စေ၊

and struggling and at the mercy of anxiety and depression.

ရှုန်းကန်ရတဲ့အခါ၊ စိတ်သောကရောက်ပြီး စိတ်ဓာတ်ကျတဲ့အခါ အမေရှိနေခဲ့ပါတယ်။

Or when I felt like I'm under the thumb

လူတိုင်းတွန်းလှန်နေကြတဲ့

of this perniciously pervasive demon known as inadequacy

အားနည်းချက်ရဲ့ သားကောင်ဖြစ်သလိုခံစားရချိန်

that so many of us are fighting.

ကြိုးဆွဲရာကရချိန်တွေမှာပေါ့။

She's gently nudged me forward

ကျနော်က လက်လျှော့မယ်စိတ်ကူးတဲ့

right at the moment when I've felt like giving up.

အခိုက်အတန့်မှာ အမေက မသိမသာလေး အားပေးရှာပါတယ်။

So I'm a musician today, not only because of what she gave up for me,

ဒါကြောင့် အခု ကျနော်ဂီတသမား တစ်ယောက်ဖြစ်လာတာဟာ

but also because of what she continues to give me.

အမေ့ရဲ့ စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံမှုတွေ အားပေးမှုတွေကြောင့်ပါ။

And that support is profound and especially powerful.

အဲဒီအားပေးမှုက သိမ်မွေ့နက်နဲပြီး အထူးသဖြင့် ခွန်အားရှိပါတယ်။

Why?

ဘာကြောင့်များလဲ။

Because it comes from a place about which we know very little.

ကျနော်တို့နဲ့သိပ်မရင်းနှီးတဲ့ နေရာကနေ ဖြစ်ပေါ်လာတာကြောင့်ပါ။

Not long after that first picture I showed you was taken,

ခုနက ကျနော်ပြတဲ့ ဓာတ်ပုံရိုက်ပြီး မကြာခင်မှာပဲ

my mother fell to the floor of our home suddenly, in this really scary seizure.

အမေ အိမ်မှာ “တက်” ပြီး ရုတ်တရက်လဲကျသွားတယ်။

Such an intense moment.

စိုးရိမ်ရတဲ့အခြေအနေပါ။

My dad rushed her to the ER:

အဖေကတော့ အမေ့ကို အရေးပေါ်ဆေးရုံတင်တာပေါ့။

brain tumor.

ဦးနှောက်အကျိတ်တဲ့လေ။

A big one.

အကြီးကြီးဆိုပဲ။

The doctors didn't know how long we'd have with her --

အမေ ဘယ်လောက်ထိအသက်ရှင်မယ်ဆိုတာ ဆရာဝန်တွေ မသိကြဘူး။

one, two, maybe three years before we'd lose her.

အဲဒီမတိုင်ခင်မှာတော့ ၁နှစ်၊ ၂နှစ်ပေါ့၊ ၃နှစ်လဲဖြစ်နိုင်တယ်၊

But due to her strength and a series of indescribable miracles,

ဒါပေမဲ့ အမေရဲ့ အင်အားနဲ့ ထူးခြားတဲ့ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်တွေကြောင့်

she defied that prognosis and fought that brain tumor

ရောဂါအဟောသိကံကို အံတုရင်း၊ ၁၈နှစ်တာ ဦးနှောက်အကျိတ်ကို

for 18 years.

အမေ တွန်းလှန်ခဲ့ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်ဩဘာသံများ)

Thank you.

ကျေးဇူးပါဗျ။

I'll let her know. Thank you.

အမေ့ကို အသိပေးလိုက်ပါမယ်။ ကျေးဇူးပါဗျ။

She fought that brain tumor for 18 years, but think about it:

ဦးနှောက်အကျိတ်ကို ၁၈နှစ်တွန်းလှန်ခဲ့တာ၊ စဉ်းစားကြည့်ပါဗျာ။

some of those years were really rough, as you can imagine.

ခင်ဗျားလည်း တွေးမိမှာပေါ့ တချို့နှစ်တွေက အတော်ခက်ခဲတာဗျ။

But we learned to be grateful for every day.

သို့သော် ကျနော်တို့တွေ နေ့ရက်တိုင်းကို ကျေးဇူးတင်ရင်း ရှင်သန်ပါတယ်။

Now, when her final curtain call came, I couldn't applaud,

အမေ့နေဝင်ချိန်ရောက်တော့ ကျနော် မဖြေနိုင်ခဲ့ဘူး၊

because I wasn't ready for it to end.

ကျနော့်က အဆင်သင့်မဖြစ်သေးဘူးလေ။

So after she passed away, I spent some time being angry, bitter, resentful,

အမေဆုံးပြီးတော့ ဒေါသဖြစ်ရင်း၊နာကြည်းရင်း၊ မကျေမချမ်းဖြစ်ရင်း အချိန်တွေဖြုန်းခဲ့တယ်။

confused at these years that were stolen from me,

ဆုံးရှုံးသွားတဲ့အချိန်တွေကို ကျနော် နားမလည်ဖြစ်မိတယ်။

at the chance I never had to know the soprano in this beautiful woman;

ဒီမိန်းမချောတစ်ယောက်ကို ဆိုပရာနိုအဖြစ် သိကျွမ်းခွင့်မရခဲ့ဘူး၊

to hear her sing in full voice without pain;

သူ့ရဲ့မနာမကျင်သီချင်းဆိုသံကို နားဆင်ခွင့်၊

to perform with her -- oh, I would have loved that,

သူနဲ့အတူ ဖျော်ဖြေခွင့် အို..ကျနော်သိပ်ပျော်မှာပဲ။

just me playing the cello right next to her,

ကျနော် သူ့နားမှာ ချယ်လိုတီးရရုံဗျာ၊

just looking up at her beautiful face singing.

သူသီချင်းဆိုနေတာကို မော့ကြည့်ရုံလေးဗျာ၊

Oh, I would have loved that chance.

အို..ဒီအခွင့်အရေးမျိုး ရချင်တာပေါ့။

I never got that chance.

ကျနော် အဲဒီအခွင့်အရေးမရခဲ့ဘူး။

So I struggled with this, I really did.

ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ ကျနော်တကယ်ခံစားခဲ့ရတယ်။

But then, I discovered something,

အဲဒီနောက် ကျနော် သိလိုက်ရတာ တစ်ခုရှိပါတယ်။

something that has compelled me to be on this stage,

ခင်ဗျားတို့ကို အခုလိုပြောနိုင်ဖို့ အဲဒီတစ်ခုက ကျနော့်ကို

talking with you today.

လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့တာပါ။

Isn't it true that our life's most sublime melodies tend to be written

အကောင်းဆုံးသံစဉ်တွေဆိုတာ မှောင်မိုက်ပြီး ခက်ခဲရုန်းကန်ရတဲ့အချိန်မှာ

during the dark symphonies of our struggle?

ဖြစ်ပေါ်လာကြတာ မဟုတ်လား။

And in this dark symphony, I found the healing for Mother --?

အဲဒီတေးသွားက ကျနော့်ကို ကုစားပေးခဲ့တယ်။

The very thing that had wounded me was the same thing that healed me:

ကျနော့်ကိုနာကျင်အောင်လုပ်ခဲ့တဲ့အရာကပဲ ကျနော့်ကို ကုစားပေးခဲ့တာဗျ။

the power of music.

ဂီတရဲ့ စွမ်းအားတွေပေါ့။

You see, since then, I've spent some very special time with my mom.

အဲဒီကတည်းက ကျနော်အမေနဲ့အတူ သီးသန့်အချိန်လေး ကုန်ဆုံးနေခဲ့တာ။

Through music, I've discovered

ဂီတကနေ ကျနော်တွေ့ရှိခဲ့တာက

that the people we've lost aren't lost at all,

ကျနော်တို့ဆုံးရှုံးသွားတဲ့သူတွေကို အပြီးတိုင်မဆုံးရှုံးဘူးဆိုတာပဲ၊

and the holes their absence leaves inside us

သူတို့ချန်ထားခဲ့တဲ့ ကျနော်တို့ရဲ့ ရင်ဘက်ထဲက အပေါက်ကို

are not meant to be filled by someone or something else.

အခြားတစုံတယောက်၊ တစုံတခုနဲ့ အစားထိုးစရာမလိုပါဘူး။

Instead, they are intentional, mindful places,

အဲဒီအပေါက်တွေက ရည်ရွယ်သတိပြုရမဲ့နေရာတွေပါ၊

meant for us to go to take refuge,

ကျနော်တို့ ကွန်းခိုရမဲ့နေရာ၊

to reconnect and to reunite with our loved ones,

ကျနော်တို့ချစ်ရသူတွေနဲ့ ပြန်ဆက်သွယ်ဖို့၊ ပြန်ပေါင်းထုတ်ဖို့၊

to find them there, still interested, still invested

အဲဒီမှာ သူတို့ကိုရှာတွေ့မယ်၊ ကျနော်တို့ကို စိတ်ဝင်စားဆဲ၊ သစ္စာရှိဆဲ၊

and somehow, still involved in the details of our lives.

တနည်းနည်းနဲ့ ကျနော်တို့ဘဝမှာ သူတို့ပါဝင်ပတ်သက်နေဆဲပဲ။

That is where I found my mom.

အဲဒီနေရာမှာ ကျနော်အမေ့ကိုရှာတွေ့ခဲ့တာပါ။

Now, I can't prove this to you with science;

လက်ရှိမှာ ဒါကိုသိပ္ပံပညာနဲ့ ကျနော် သတ်သေပြလို့မရဘူး၊

there's no chance.

မဖြစ်နိုင်ဘူးဗျ။

And spirituality helped me take the first step,

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျင့်စဉ်တွေက ပထမခြေလှမ်းအတွက် ကူညီပေးတယ်၊

but ultimately, you just have to go there yourself in your own way.

နောက်ဆုံးတော့ ကိုယ့်နည်းကိုယ်ဟန်နဲ့ သွားရတာပါပဲ။

And music, the power of music, can act as a guide for you

ပြီးတော့ အခုလို အံ့ဩဖွယ်လမ်းခရီးမှာ ဂီတရဲ့ အစွမ်းပကားက ခင်ဗျားကို

on this incredible, important journey.

လမ်းပြအဖြစ် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါတယ်။

If you're willing, I'd like to go there together right now.

ခင်ဗျားတို့ ဆန္ဒရှိရင် အခုပဲ အဲဒီခရီးကို အတူသွားချင်ပါတယ်။

And I want to show this to you because if you need to use this later on,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ နောက်ပိုင်းမှာ ခင်ဗျားတို့ဒီနည်းကို သုံးဖို့လိုအပ်လာရင်

when you're on your own in a quiet place,

တိတ်ဆိတ်တဲ့နေရာမှာ တယောက်တည်းရှိတဲ့အခါ၊

and you've got a song that's personal to you,

ခင်ဗျားမှာသီးသန့်သီချင်းလေးတပုဒ်ရှိတဲ့အခါ၊

I want to show you how this can work.

ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲဆိုတာ ပြောပေးချင်ပါတယ်။

I'd like you to close your eyes if you would, please.

တတ်နိုင်ရင် ကျေးဇူးပြုပြီး မျက်လုံးမှိတ်ထားပေးပါဗျ၊

Choose a loved one you want to connect with.

ခင်ဗျား ဆက်သွယ်ချင်တဲ့ ချစ်သူတယောက်ကို ရွေးပါ။

It could be someone you've already been thinking about as I've been talking.

ကျနော်ပြောနေတုန်းမှာ ခင်ဗျား တွေးပြီးသားဖြစ်နေတဲ့ လူတယောက်ပေါ့။

I want you to picture a favorite place,

အနှစ်သက်ဆုံးနေရာတစ်ခုကို ပုံဖော်ကြည့်ပါ။

a relaxing place.

ကြည်နူးဖွယ် နေရာပေါ့။

It could be a place that you both adored together.

ခင်ဗျားတို့နှစ်ယောက်စလုံး နှစ်သက်တဲ့ နေရာပေါ့။

Now picture your loved one sitting or standing across from you.

အခု ချစ်သူက ခင်ဗျားရဲ့မျက်နှာချင်းဆိုင်မှာ ထိုင်နေတာ၊ရပ်နေတာကို မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။

Make this as detailed as you can; it's important.

အသေးစိတ်ဖြစ်နေပါစေ၊ ဒါက အရေးကြီးပါတယ်။

What are they wearing?

ဘာဝတ်ထားသလဲ၊

What is their posture, their expression?

ကိုယ်နေဟန်ထား၊ မျက်နှာအမူအရာ၊ ဘယ်လိုပုံရှိလဲ။

Is it a smile?

ပြုံးနေသလား။

Is it a look of concern?

စိုးရိမ်နေတဲ့မျက်နှာထားလား။

Or is hope written in their eyes?

ဒါမဟုတ် သူ့မျက်လုံးမှာ မျှော်လင့်ချက်သန်းနေသလား။

I want you to hold this image in your mind,

ခင်ဗျား ဒီပုံရိပ်ကို စိတ်ထဲမှာ ပုံဖော်ကြည့်ပါ။

and you could do so continually with your eyes closed,

မျက်လုံးမှိတ်ရင်းဖြစ်စေ၊ မျက်လုံးပိတ်ရင်းဖြစ်စေ၊

or you can open them; it's up to you.

ခင်ဗျားသဘောပါ၊ ဆက်လက်ပုံဖော်ပါ။

But I want you to live in this place

ကျနော် သီချင်းတပုဒ်တီးနေတုန်းမှာ

while I play for you one more piece of music.

ခင်ဗျားကို ဒီနေရာမှာ နေထိုင်စေချင်တယ်။

ကျနော်အပြင်မှာ တခါမှ မဖျော်ဖြေဖူးတဲ့ တေးသွားတပုဒ်ပါ။

It's a piece I've never performed in public.

Why? Because I feared that I wouldn't do it justice.

ဘာလို့လဲ။ မမျှမတဖြစ်မှာကို ကျနော် စိုးရိမ်လို့ဗျ။

It's my mom's favorite.

ကျနော့်အမေအကြိုက်ဆုံး တေးသွားပါ။

And as I play, I want you to have a conversation

ကျနော် တီးနေတဲ့အခါ မျက်နှာချင်းဆိုင်က အချောလေးနဲ့

with this beautiful person across from you.

ခင်ဗျားကို ကျနော်က စကားပြောစေချင်တာ။

I want you to hold their hand, share a long hug,

သူ့လက်ကိုကိုင်လိုက်ပါ၊ တဝကြီးဖက်လိုက်ပါ၊

ask for forgiveness

ခွင့်လွှတ်ပေးဖို့ပြောပါ၊

or finally give of it freely if you need to.

ဒါမှမဟုတ် ခင်ဗျားကပဲ ခွင့်လွှတ်လိုက်ပါ။

Ask for help with something you're struggling with.

ခင်ဗျား ရှုန်းကန်နေရတာအတွက် အကူအညီတောင်းပါ။

At the very least, express gratitude for how they've made you possible

အနည်းဆုံးတော့ ခင်ဗျား အခုလိုဖြစ်လာအောင် ကူညီဖေးမပေးခဲ့တာအတွက်

and necessary.

ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောပေးပါ။

Express love.

ချစ်ကြောင်းပြောပါ။

My mother is a soprano,

ကျနော့်အမေက ဆိုပရာနိုဗျ၊

with the voice of an angel.

နတ်မိမယ်အလား အသံပိုင်ရှင်ပေါ့။

And that voice for me is still sweet

ကျနော့်အတွက် နားဝင်ချိုနေဆဲ အသံ၊

and rings with a resounding relevance.

နားထဲမှာ ကြည်လင်ပြီး ပဲ့တင်ထပ်နေတဲ့အသံပါ။

And as I play, I hope you can hear the voice of your own angel

ကျနော်တီးနေတုန်း ခင်ဗျားချစ်သူရဲ့ အသံကိုကြားယောင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်၊

and let music find someone you've lost.

နောက်ပြီး ခင်ဗျားဆုံးရှုံးလိုက်ရတဲ့သူကို တေးဂီတမှတဆင့် ရှာဖွေလိုက်ပါ။

(Plays Puccini's "Nessun dorma")

(Puccini ရဲ့ “Nessun dorma” ကို တီးခတ်နေပါတယ်။)

(Plays Puccini's "Nessun dorma")

(Puccini ရဲ့ “Nessun dorma” ကို တီးခတ်နေပါတယ်။)

(Plays Puccini's "Nessun dorma")

(Puccini ရဲ့ Nessun dorma” ကို တီးခတ်နေပါတယ်။)

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ်ဩဘာသံများ)