The Profound Power of Gratitude and "Living Eulogies" | Andrea Driessen | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

I have a death wish.

ကျွန်မမှာ မသိစိတ်ကနေ သေလိုတဲ့ဆန္ဒတစ်ခုရှိတယ်။

Now before you just boo me off the stage for saying such a thing in a pandemic,

အခု ကပ်ရောဂါကြီးမှာ ဒီလိုမျိုးပြောလို့ စင်ပေါ်ကနေ အော်မထုတ်ခင်မှာ

I'll explain with a little back story,

ကျွန်မရဲ့ ဒုတိယတန်း အားကစား အတန်းကနေ စတဲ့

starting with my second grade gym class.

နောက်ကြောင်းပြန် ဇာတ်လမ်းလေးနဲ့ ရှင်းပြပါမယ်။

This was the longest,

ဒါကတော့ ရက်သတ္တပတ်ရဲ့

most humiliating hour of the week.

အရှည်ဆုံး၊ အရှက်ရဆုံး နာရီပါ။

My PE teacher, Mr. Jensen, was a former drill sergeant,

ကျွန်မရဲ့ ကာယ ဆရာ Mr. Jensen ဟာ အရင်က လေ့ကျင့်ရေး တပ်ကြပ်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊

and I always felt like the weakest kid.

ကျွန်မဟာ အမြဲတမ်း အားအပျော့ဆုံး ကလေးလို ခံစားခဲ့ရတယ်။

On my report card,

ကျောင်းမှတ်တမ်းမှာ

he checked the boxes corresponding to what must have been important

၇၀ လွန် နှစ်တွေအတွင်း ကလေးတွေရဲ့ ကာယဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက်

for kids' physical development in the '70s.

အရေးကြီးတာနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ အကွက်တွေကို အမှတ်ခြစ်ပးတယ်။

Oh, except the one on leadership qualities,

တစ်ခုပဲ ခေါင်းဆောင်မှု အရည်အချင်းတွေကလွဲရင်ပေါ့၊

he left that one unchecked.

ဒီတစ်ကွက်ကို သူ မခြစ်ဘဲထားတယ်။

Then he added a note.

ဒီနောက် မှတ်စုတစ်ခု ထပ်ထည့်တယ်။

He said, "Andrea has difficulty kicking balls."

သူက “အန်ဒရီယာက ဘောလုံးကန်ရာမှာ အခက်အခဲတွေရှိတယ်”တဲ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

My dad, who was always the one to see people's gifts instead of their limits,

ကန့်သတ်ချက်တွေအစား လူတွေရဲ့ အစွမ်းအစတွေကို အမြဲ မြင်တတ်သူ အဖေက

wrote a letter back to Mr. Jensen.

Mr. Jensen ဆီ စာတစ်စောင်ရေးခဲ့တယ်။

He said, "Andrea may have difficulty kicking balls,

သူက “Andrea က ဘောလုံးကန်ဖို့ ခက်လောက်ပေမဲ့

but you should see her stand on her head and do cartwheels."

သူ့ခေါင်းနဲ့ ထောက်ပြီး ကျွမ်းထိုးတာကို ခင်ဗျား မြင်သင့်တယ်”တဲ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

As a kid, I was usually the smallest on the playground,

ငယ်ငယ်က ကစားကွင်းမှာ ကျွန်မက အငယ်ဆုံးပဲ၊

never athletic,

ဘယ်တုန်းကမှ အားကစားမလုပ်ဖူးဘူး၊

picked last for, you guessed it, kickball.

နောက်ဆုံး ရွေးခဲ့တာက မှန်းကြည့်ပါ၊ ဘောလုံးကန်တာပါ။

I took solace in my dad's sincere support.

ဖေဖေ့ရဲ့ စိတ်ရင်းမှန်နဲ့ အားပေးကူညီမှုကို ကျေနပ်မိတယ်။

But now, as a business owner,

ဒါပေမဲ့ အခုအချိန်မှာ လုပ်ငန်းရှင်တစ်ယောက်အနေနဲ့

I can see that ball kicking can really come in handy

ဘောလုံးကန်တာက တကယ်ကို အသုံးတည့်လာတာကို ကျွန်မ မြင်တွေ့ရတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Anyway, in that one simple sentence to a short-sighted gym teacher

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် “ဒါပေမဲ့ မင်း သူ့ကို တွေ့သင့် တယ်” လို့ အမြော်အမြင်ကင်းတဲ့ အားကစားဆရာ

"but you should see her,"

အတွက် ရိုးရိုး ဝါကျတစ်ကြောင်းမှာ

my dad showed me that focusing on strengths more than weaknesses

အဖေက ကျွန်မကို အားနည်းချက်တွေထက် အားသာချက်တွေကို ပိုအာရုံစိုက်တာက တကယ်

feels really good.

ကောင်းတယ်တာကို ပြသခဲ့တယ်။

That there are other ways to look at the world

ကမ္ဘာကြီးကို ကြည့်ဖို့ တခြားနည်းလမ်းတွေရှိပြီး

and that it's important to recognize each other's gifts.

တစ်ယောက်စီရဲ့အစွမ်းအစတွေကို အသိအမှတ်ပြုဖို့က အရေးကြီးတယ်။

So with all that great karma

ဒါကြောင့် အဖေက အသိအမှတ်ပြုမှု

my dad had built up around appreciation with me,

ဝန်းကျင်မှာ ကျွန်မနဲ့အတူ တည်ဆောက်ထားတဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ကံနဲ့အတူ

it only seems right that some praise would ultimately come his way.

ချီးမွမ်းတာတချို့ နောက်ဆုံး သူ့ဆီကို ရောက်ရှိလာမယ်လို့ ထင်ရတာပါပဲ။

Long into his fruitful and active retirement,

သူရဲ့အကျိုးများပြီး တက်ကြွတဲ့ အငြိမ်းစားယူခဲ့တဲ့ အကြာကြီးအတွင်း

he was featured in a hometown newspaper story.

ဇာတိမြို့ သတင်းစာ ဇာတ်လမ်း တစ်ပုဒ်မှာ သူ့ကို ဖော်ပြခဲ့တယ်။

The article described the many ways

ဆောင်းပါးက ကျွန်မတို့ရဲ့ Midwestern

he contributed to our small Midwestern town.

မြို့ငယ်လေးမှာ သူ ပါဝင်ကူညီခဲ့တဲ့ နည်းလမ်းများစွာကို ဖော်ပြထားတယ်။

And he sent a copy of that piece to my siblings and me

ပြီးတော့ သူက အဲဒီစာစုရဲ့ မိတ္တူတစ်စောင်ကို လက်ရေးမှတ်စုတိုလေးနဲ့

with a short handwritten note.

ကျွန်မတို့ မောင်နှမတွေဆီ ပို့ပေးတယ်။

He was always really modest,

သူက အမြဲတမ်း ပလွှားသူမဟုတ်တော့

so he just said,

“ကောင်းပြီ၊ ဒါက

"Well, it's better than having a eulogy read over a casket."

ခေါင်းတလားပေါ်မှာ ချီးကျူဂုဏ်ပြုတာ ရွတ်တာ ထက် ပိုပြီးကောင်းတယ်” လို့ပဲ ပြောခဲ့တယ်။

My dad died seven years ago at the age of 96,

ကျွန်မရဲ့အဖေက လွန်ခဲ့တဲ့ ခုနစ်နှစ်က အသက် ၉၆ နှစ်မှာ ဆုံးပါးခဲ့ပြီး

and he was surrounded by family and friends and two hospice workers.

သူ့ကို မိသားစု၊သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ နာတာရှည် ဆေးရုံဝန်ထမ်း နှစ်ယောက်က ဝန်းရံခဲ့တယ်။

He left this world not 20 feet from where he’d come into it.

သူက ဒီကမ္ဘာကြီးကို သူ သူရောက်မယ့် နေရာကနေ ပေ ၂၀ မရှိတဲ့ အကွာမှာ ထားခဲ့တာပါ။

He was born and he died in the same house.

အဖေက တစ်အိမ်တည်းမှာပဲ မွေးပြီး သေဆုံးသွားတယ်။

I like to think he died as well as he'd lived.

သေသွားသလိုပဲ သူ အသက်ရှင် နေထိုင်ခဲ့တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

On his own terms.

သူ့နည်းသူ့ဟန်နဲ့ပေါ့။

I had the honor of giving the eulogy,

အဖေ့ကို ချီကျူးဂုဏ်ပြုရတာ ကျွန်မ ဂုဏ်ယူပြီး

and ultimately he'd chosen cremation over that "casket."

နောက်ဆုံးမှာ သူက “ခေါင်းတလား”ထက် မီးသဂြိုလ်တာကို ရွေးချယ်ခဲ့တယ်။

As I looked over at my dad's ashes,

ဖေဖေရဲ့ပြာတွေကို ကြည့်လိုက်တော့

I had to smile because, you know, our dad really loved beer.

ငါတို့အဖေက ဘီယာကို တကယ် ကြိုက်တာပဲဆိုပြီး ပြုံးနေခဲ့ရတာပေါ့။

So instead of putting his ashes in a blasé urn,

ဒါကြောင့် သူ့ပြာတွေကို ရိုးအီနေတဲ့ ပြာအိုးထဲထည့်တာအစား ပြောင်ပြောင်လက်လက်

we put them in a big, shiny beer growler.

ဘီယာပုလင်းကြီးထဲမှာ ထည့်ထားလိုက်တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So my remarks over the growler were a sincere tribute

ဒါကြောင့် ဘီယာပုလင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မ မှတ်ချက်တွေဟာ အာဂလူသားတစ်ယောက်အတွက်

to a superb human being.

ရိုးသားစွာ ဂုဏ်ပြုတာပါပဲ။

Not unusual as far as eulogies go,

ချီးကျုးဂုဏ်ပြုတာနဲပတ်သက်ပြီး ဒီတစ်ခုကလွဲပြီး

except for one thing.

ဘာအထူးအဆန်းမဟုတ်ဘူး။

He'd already heard it.

ဒါကို သူ ကြားခဲ့ဖူးပြီးသားပါ။

Those many years earlier, after I'd received his note

အရင် နှစ်ပေါင်းများစွာက သူအသက်ရှင်နေ ချိန်မှာ သူ့အကြောင်း

about how having nice things said about you while you're alive

ကောင်းတာတွေ ပြောခဲ့ပုံ၊ အသက်ရှင်နေတာက တခြားရွေးချယ်စရာတွေထက် သာတဲ့အကြောင်း

beats the alternative,

အဖေ့မှတ်စုကို လက်ခံရရှိပြီးနောက်မှာ

I wrote my dad a letter.

အဖေ့ဆီ စာတစ်စောင်ရေးခဲ့တယ်။

And the theme of the letter reflected a common thread

ပြီးတော့ စာရဲ့အာဘော်က သူ့ရဲ့ရှည်လျားတဲ့ ဘဝမှာ ကျွန်မ သတိပြုမိတဲ့

that I had noticed in his long life.

ထပ်တလဲလဲဖြစ်နေတဲ့ လက္ခဏာကို ထင်ဟပ်စေတယ်။

The theme of building.

တည်ဆောက်ခြင်း အကြောင်းအရာပါ။

Our dad had helped to build so many things.

အဖေဟာ ဒီလောက်များပြားတဲ့ အရာတွေကို တည်ဆောက်ဖို့ ကူညီပေးခဲ့တယ်။

Gun emplacements in World War II;

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း သေနတ် တပ်ဆင်မှုတွေ၊

a new industrial park;

စက်မှု ဥယျာဉ်အသစ်၊

a vibrant hobby as a self-taught and later acclaimed woodcarver;

ကိုယ်တိုင်သင်ပြီး နောက်ပိုင်း သစ်ထွင်းသမား အဖြစ် ထောမနာပြုခံရတဲ့ တက်ကြွသော ဝါသနာ၊

confidence in others;

အခြားသူတွေကို ယုံကြည်မှု၊

a many-decades-long marriage;

ဆယ်စုနှစ်များစွာ ကြာတဲ့ အိမ်ထောင်ရေး၊

a family, a home.

မိသားစု၊ အိမ်။

And he had the chance to read it all long before he died.

ဒါအားလုံးကို သူမသေခင်အချိန်မှာ ဖတ်ခွင့်ရခဲ့တယ်။

So that had me asking,

ဒါကြောင့် ချီးကျူးဂုဏ်ပြုတာက

why are eulogies only for dead people?

ဘာကြောင့် သေတဲ့လူတွေအတွက်သာပဲ လဲလို့ ကျွန်မကို မေးမိစေခဲ့တယ်။

Why do we wait so long to recognize each other's gifts?

တစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ အစွမ်းအစတွေကို အသိ အမှတ်ပြုဖို့ ဘာလို့အကြာကြီး စောင့်နေတာလဲ။

Why are the truest compliments and the sincerest sentiments

ဘာကြောင့် ကိုယ်ချစ်တဲ့ လူတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူတို့ မကြားနိုင်၊ အရသာမခံနိုင်၊

said about people we love

အကြိုက်မတွေနိုင်တော့မှ

when they can't hear and savor and relish them?

အစစ်မှန်ဆုံး ချီးကျူးစကားတွေနဲ့ အရိုးသားဆုံး ခံစားချက်တွေ ပြောလာတာလဲ။

And how do we honor all those around us who are very much alive?

ကျွန်မတို့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ အသက်ရှင်နေသူတွေ အားလုံးကို ကျွန်မတို့ ဘယ်လိုဂုဏ်ပြုကြမလဲ။

So what if we turn regret on its head

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ နောင်တကို ခေါင်းလှည့်ပြီး

and take all that love and conscientiousness

လူတွေသေပြီးနောက် ထုံးစံအတိုင်း ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့တဲ့

that we habitually express after people die

ချစ်မေတ္တာနဲ့ အသိစိတ်တွေကို ယူပြီး လူတွေ အသက်ရှင်နေတုန်းမှာ

and do it while they're still here?

ဒါကို လုပ်လိုက်မယ်ဆိုရင်ရော။

Because doing that eases the pain of death and regret

ဒီလိုလုပ်တာက သေခြင်းရဲ့ ဝေဒနာ၊ သေသူ၊ ရှင်သူ နှစ်ခုစလုံးအတွက်

for both the dying and the living.

နောင်တရကို သက်သာရာရစေလို့ပါ။

So I set out on an intentional quest to bear witness to people who are dying.

ဒါကြောင့် သေလုမြောပါးသူတွေကို သက်သေခံဖို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိတဲ့ ရှာဖွေမှု စတင်ခဲ့တယ်။

As a hospice volunteer,

နာတာရှည် ဆေးရုံ စေတနာ့ဝန်ထမ်းအနေနဲ့

I'm learning that those who are dying,

သိလာရတာက သေလုမြောပါးလူတွေဟာ

they want to know that they're loved.

သူတို့ ချစ်မြတ်နိုးခံရတာကို သိချင်ကြတယ်ဆိုတာပါ။

That they've loved well.

သူတို့က ကောင်းကောင်း ချစ်ခဲ့ကြတယ်။

They feel regret for all sorts of things.

အရာမျိုးစုံအတွက် သူတို့ နောင်တရကြတယ်။

For things they didn't do and words they didn't say.

သူတို့ မလုပ်ခဲ့တဲ့ အရာတွေနဲ့ မပြောဖြစ်ခဲ့တဲ့ စကားလုံးတွေအတွက်ပါ။

Deep down, they want to know that their lives have mattered.

စိတ်ထဲမှာတော့ သူတို့ဘဝတွေက အရေးပါခဲ့တယ်ဆိုတာကို သိချင်ကြတယ်။

They feel really mortal.

သူတို့ဟာ တကယ်ပဲ သေမျိုးဆိုတာကို ခံစားရတယ်။

Because they are.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့ဟာ

As am I.

သင်တို့

As are you.

ကျွန််မတို့လိုပဲလေ။

So when we learn a loved one may be dying,

ဒါကြောင့် ချစ်ခင်ရသူ တစ်ဦးသေသွားနိုင်တာကို သိရတဲ့အခါ

we face a pivotal choice.

အဓိက ရွေးချယ်မှုတစ်ခုကို ရင်ဆိုင်ရတယ်။

We can choose to say nothing

ကျွန်မတို့ ဘာမှ မပြောဖို့ ရွေးနိုင်တယ်။

and hope that our words will sufficiently honor the person

ကျွန်မတို့ရဲ့ စကားးတွေက အတူမရှိတော့တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ကို အလုံအလောက်

who's no longer here with us.

ဂုဏ်ပြုမယ်လို့ မျှော်လင့်နိုင်တယ်။

Or we can step up and express our love and appreciation

ဒါမှမဟုတ် သူတို့ရှိနေတုန်း ကျွန်မတို့ရဲ့ ချစ်မေတ္တာနဲ့ တန်ဖိုးထားမှုတွေကို

while they're still here.

မြှင့်တင်၊ ဖော်ပြနိုင်ပါတယ်။

And we can honor all those around us who are very much alive.

ကျွန််မတို့ဝန်းကျင်မှာရှိတဲ့ အသက်ရှင်နေတဲ့ သူတွေအားလုံးကို ဂုဏ်ပြုနိုင်တယ်။

I call this intentional honoring of others “Gracenotes”.

ဒီတခြားသူတွေကို တမင်တကာ ဂုဏ်ပြုတာကို “Gracenotes”လို့ ကျွန်မ ခေါ်တယ်။

And whether they’re written or spoken,

စာရေးတာဖြစ်ဖြစ်၊ စကားပြောတာဖြစ်ဖြစ်

they're this means of freely and openly acknowledging

ဒါတွေက လူတစ်ယောက်ရဲ့ တည်ရှိမှုနဲ့ အစွမ်းအစကို လွတ်လပ်၊

someone's presence and gifts.

ပွင့်လင်းစွာ အသိအမှတ်ပြုတဲ့ နည်းလမ်းပါ။

I know in my bones that these sentiments lessen the pain of grief

ဒီခံစားချက်တွေက သောက ဝေဒနာကို သက်သာစေပြီး ကျက်သရေကို

and increase its grace.

တိုးစေတာကို အရိုးထဲကနေ ကျွန်မ သိနေတယ်။

Like a musical grace note,

တေးဂီတဆိုင်ရာ သင်္ကေတလိုပဲ

they're that extra embellishment

ဒါတွေက လှပတဲ့ အရာတွေကို

that makes something beautiful even better.

ပိုကောင်းအောင်တောင် ဖန်တီးပေးတဲ့ အပိုအလှဆင်ပစ္စည်းတွေပါ။

With Gracenotes, we let our family, our friends, our kids,

ချီးမွမ်းစာနဲ့ဆိုရင် ကျွန်မတို့ဟာ ကျွန်မတို့ မိသားစု၊သူငယ်ချင်းတွေ၊ကလေးတွေ၊

even our colleagues know not just that they matter

လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေကိုတောင် သူတို့ဟာ အရေးပါရုံသာမက ဘယ်လို အရေးပါတယ်

but how they matter.

ဆိုတာကိုတောင် သိစေတာပါ။

And these notes also help us to overcome the illusion,

ဒါ့အပြင် ဒီမှတ်စုတွေက အစွဲမှားကို ကျော်လွှားဖို့ ကျွန်မတို့ကို ကူညီတယ်၊၊

the illusion that there'll always be more time to let others know

သူတို့ဟာ ကမ္ဘာကို ဘယ်လို သက်ရောက်တာကို အခြားသူတွေ အသိပေးဖို့ အမြဲတမ်း

how they're impacting the world.

အချိန်ပို ရှိမယ်ဆိုတဲ့ အစွဲမှားပါ။

So what do you think keeps us from "gracing" each other this way?

ဒီတော့ အချင်းချင်း ဒီနည်းနဲ့“ချီးမွမ်းတာ” ကနေ ကျွန်မတို့ကို တားတာက ဘာလို့ထင်လဲ။

Lack of time?

အချိန်မရှိတာလား။

Fear of feeling awkward?

ကသိကအောက်ဖြစ်မှာကို ကြောက်တာလား။

Unresolved anger?

မဖြေရှင်းနိုင်တဲ့ ဒေါသလား။

Maybe a lack of forgiveness.

ခွင့်လွှတ်ခြင်းကင်းမဲ့တာ ဖြစ်နိုင်တယ်။

With that in mind, I'll tell you a bit about my friend Sandy.

စိတ်ထဲမှာပေါ်လာလို့ ကျွန်မ သူငယ်ချင်း Sandy အကြောင်း နည်းနည်းပြောပြမယ်။

For much of her life, she had this complicated relationship with her mom.

သူ့ဘဝတစ်လျှောက်လုံးမှာ သူ့အမေနဲ့ ဒီလို ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့တယ်။

She was holding on to decades of resentment.

သူမသည် ဆယ်စုနှစ်တွေချီကာ နာကြည်းမှုကို ဆုပ်ကိုင်ထားခဲ့တယ်။

Some of it was tied up in her mom's alcoholism.

တချို့က သူ့အမေ အရက်စွဲတာနဲ့ နှီးနွယ်နေတယ်။

But now her mom was dying of cancer.

ဒါပေမဲ့ အခု သူ့အမေက ကင်ဆာနဲ့ သေလုမြောပါးဖြစ်နေတယ်။

And as heart-wrenching as it was to admit,

ဝန်ခံလိုက်သလိုပဲ နှလုံးနာလွန်းလို့ တစ်ခါတလေ

she said sometimes she wanted her to die.

သူ့အမေကို သေစေချင်တယ်လို့ ပြောတယ်။

Sandy and I happened to go for a walk not long after my dad passed,

အဖေ ဆုံးပြီး မကြာခင်မှာ စန္ဒီနဲ့ ကျွန်မ လမ်းလျှောက်ထွက်ဖြစ်ခဲ့တယ်၊

and I said I felt this sense of freedom and a lack of regret,

ဒီလို လွတ်လပ်မှု နဲ့ နောင်တကင်းတဲ့ သဘောကို ခံစားရတယ်လို့ ကျွန်မ ပြောလိုက်တယ်။

and I thought it had to be

ဒါ အဖေ မဆုံးခင်

because I gave him that note before he died.

ဒီမှတ်စုကို ပေးခဲ့တာကြောင့် ဖြစ်ရမယ်လို့ ကျွန်မ ထင်ခဲ့တယ်။

ဒါနဲ့ Sandy က သူ့အမေအတွက် မှတ်စုရေးဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး

So Sandy decided to write her mom a note,

and she included an honoring set of memories

သူ့အမေ့ကို သူချစ်တဲ့အကြောင်း

about what she did love about her mom.

ဂုဏ်ပြု အမှတ်တရတွေ ထည့်သွင်းတယ်။

She called me later, she said,

နောက်မှ သူက ကျွန်မဆီ ဖုန်းဆက်ပြီး

"You know what?

နင် သိလား။

It was like magic.

ဒါက မှော်ပဆန်သွားတယ်။

I started liking my mom.

ငါ့ အမေ့ကို ငါ သဘောကျလာတယ်။

I forgave her.

အမေ့ကို ငါ ခွင့်လွှတ်တယ်။

I felt compassion for her.

အမေ့အတွက် ငါ စာနာမိလာတယ်။

My heart got softer."

ငါ့နှလုံးသားက ပိုနူးညံ့လာတယ်”တဲ့။

Here's the thing.

ဒီမှာ အရေးကြီးတာက

When we're writing a Gracenote,

ချီးမွမ်းစာကို ရေးနေတဲ့အခါ

you're not trying to get published in a poetry anthology.

သင်ဟာ ကဗျာပေါင်းချုပ် ထုတ်ဝေဖို့ ကြိုးစားမနေဘူးဆိုတာပါ။

You don't have to sound like Shakespeare.

Shakespeare လို ဖြစ်နေဖို့ မလိုပါ။

My guess is you're probably not trying to get a job at Hallmark.

ကျွန်မ ထင်တာ သင်ဟာ Hallmark မှာ အလုပ်ရဖို့ ကြိုးစားမနေတာ ဖြစ်လောက်တယ်။

Just want to sound like you.

သင့်ပုံစံနဲ့ သင်ဖြစ်ချင်တာပါ။

You just need to be willing to try.

ကြိုးစားချင်စိတ်ရှိဖို့ပဲ လိုတယ်။

You're aiming for truth, authenticity, love.

သင်ဟာ အမှန်တရား၊ စစ်မှန်မှု၊ ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို ရည်မှန်းနေတာပါ။

What I've learned over and over is that the pain of regret

ကျွန်မ အထပ်ထပ် သင်ယူခဲ့ရတဲ့ အရာက နောင်တရဲ့ နာကျင်မှုက

is always greater than the challenge of writing a Gracenote.

ချီးမွမ်းစာ ရေးဖို့ စိန်ခေါ်မှုထက် အမြဲတမ်း ပိုကြီးမားတယ်ဆိုတာပါ။

A moment of grace can be that simple and that profound.

ချီးမွမ်းမှု အခိုက်အတန့်ဟာ ဒီလောက်ရိုးရှင်းပြီး လေးနက်ပါတယ်။

It's an experience that forever touches the dying

သေလွန်သူတွေနဲ့ ကျန်ရစ်သူတွေကို

and those who are left behind.

ထာဝရ ထိတွေ့စေတဲ့ အတွေ့အကြုံတစ်ခုပါ။

So what now?

ဒါဆို အခုက ဘာလဲ။

You might be sitting there thinking what you'd say

သင်ပြောမယ့်စကား သို့မဟုတ် ဘယ်လို စတင်ရမယ်ဆိုတာကို

or how to get started.

သင် ထိုင်စဥ်းစားနေလောက်တယ်။

Business groups and long-term care groups that I speak to

စီးပွားရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ ရေရှည် စောင့်ရှောက်မှုအဖွဲ့တွေကို

use what I like to call the Mad Libs approach.

ကျွန်မ အခေါ် Mad Libs နည်းကို သုံးဖို့ ကျွန်မ ပြောတယ်။

Maybe you played Mad Libs in middle school.

အလယ်တန်းကျောင်းမှာ သင် Mad Libs ကစားခဲ့လောက်တယ်။

Maybe you still play Mad Libs.

သင် Mad Libs ကစားနေတုန်း ဖြစ်လောက်တယ်။

It’s that fun, fill-in-the-blank word game.

ဒါဟာ ပျော်စရာ၊ ကွက်လပ်ဖြည့် စကားလုံးဂိမ်းပါ။

So with a little bit of Mad Libs style, we get this easy-to-use

ဒါကြောင့် Mad Libs ပုံစံနည်းနည်းလေးနဲ့ဆို ကျွန်မတို့ဟာ ဒီ Gracenotes လမ်းပြမြေပုံကို

Gracenotes road map.

အသုံးပြုရလွယ်လာပါတယ်။

"You are the only person I know who ..."

“သင်က ဘယ်သူဆိုတာကို ငါသိတဲ့ တစ်ဦးသောလူပဲ...”

"I always laugh when I think about ..."

“တွေးမိတိုင်း ငါ အမြဲ ရယ်မိတယ်…”

"You will leave a legacy around ..."

“သင်က အမွေအနှစ်တစ်ခု ချန်ထားခဲ့မယ်…”

Bottom line, you can't do this wrong.

အဓိကကသင် ဒါကို အမှားလုပ်လို့မရဘူး။

It's impossible.

ဒါက မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။

And if writing’s not your thing,

စာရေးတာက ကိုယ့်အကြိုက်မဟုတ်ရင်

what if you made a video?

ဗီဒီယိုတစ်ခုလုပ်ရင်ရော။

A drawing?

ပုံတစ်ပုံဆွဲမလား။

Maybe you're really good at PowerPoint decks.

သင်ဟာ PowerPoint decks မှာ တကယ် တော်သူဖြစ်လောက်တယ်။

Could you write a grace sentence?

ချီးမွမ်း ဝါကျတစ်ကြောင်းကို ရေးနိုင်လား။

The medium doesn't matter.

ဆက်သွယ်ရေးနည်းလမ်းက အရေးမကြီးဘူး။

What matters is the doing.

အရေးကြီးတာက လုပ်နေတာပါ။

What I've learned in this journey of my own

ကိုယ်တိုင် ဒီခရီးမှာ သင်ယူခဲ့တာနဲ့ သူတို့ရဲ့ ဆုံးရှုံးမှုတွေ

and in talking to others about their losses,

အကြောင်း အခြားသူတွေကို ပြောဆိုရာမှာ

is that Gracenotes create the sense of completeness,

ချီးမွမ်းမှုက ဖန်တီးပေးတာက ပြီးပြည့်စုံမှု၊

contentedness and calm.

ရောင့်ရဲမှုနဲ့ ငြိမ်သက်မှုပါ။

I vividly recall the last night my dad was alive.

မနေ့ညက ဖေဖေ အသက်ရှင်နေသေးတာကို အထင်းသား ပြန်အမှတ်ရမိတယ်။

By then he was unconscious, and everyone else had gone to bed.

ဒီအချိန်မတိုင်ခင်က အဖေ သတိလစ်သွားကာ ကျန်တဲ့လူတိုင်းက အိပ်ရာဝင်သွားပါပြီ။

I sat with him with my hand softly on his.

လက်နဲ့ ညင်ညင််သာသာ ထိပြီး ကျွန်မ အဖေနဲ့ အတူထိုင်တယ်။

And on this unrepeatable night,

နောင်ကြုံရမှာမဟုတ်တဲ့ ဒီညမှာ

I didn't have to worry about trying to find the words

ဖေ့က ကျွန်မအတွက် အရေးပါတာ အားလုံးကို ပြောပြဖို့ စကားလုံး

to tell him all that he'd meant to me

ကြိုးစားရှာဖို့ စိတ်ပူစရာမလိုဘဲ

and only hope that he could hear what I said.

ကျွန်မ ပြောသမျှ အဖေ ကြားနိုင်မယ်လို့ပဲ မျှော်လင့်တယ်။

Instead, I could be present to his dying.

ဒါအစား အဖေ ဆုံးခါနီးမှာ ကျွန်မ ရှိနေနိုင်တယ်။

I could affirm that if this was his time to move on,

ဒီအချိန်က အဖေ ရှေ့ဆက်ဖို့ အချိန်ကျရင် ရပါပြီလို့ ကျွန်မ အခိုင်အမာ

that was OK.

ပြောနိုင်ပါတယ်။

I could love him with presence and with touch,

အစောပိုင်း နှစ်များစွာက ကျွန်မရဲ့ ချီးမွမ်းမှုက အဖေ ကောင်းမွန်စွာ

knowing full well that my Gracenote those many years earlier

ရှင်သန်ခဲ့တဲ့ ဘဝကို ဖြစ်စေတဲ့ စိတ်ရင်း အတိုင်း၊စေ့စေ့စပ်စပ် ပုံဖော်တာကို အပြည့်အဝ

had been a sincere and thorough rendering of his life well lived.

သိနေရင်း ရှိနေမှု၊ထိတွေ့မှုနဲ့အတူ အဖေကို ချစ်နိုင်ခဲ့တယ်။

Ever since, I've felt very little regret.

အဲဒီအချိန်ကတည်းက ကျွန်မ နောင်တ မခံစားမိခဲ့သလောက်ပဲ။

And I know it's because I shared my full heart with him

အချိန်မနှောင်းခင်မှာ ကျွန်မဟာ အဖေ့ရဲ့နှလုံးသား အပြည့်နဲ့

before it was too late.

မျှဝေခဲ့မိလို့ဆိုတာကို သိတယ်။

So I hope, I deeply hope,

ဒါကြောင့် တက်တက်ကြွကြွ သေလုမြောပါးဖြစ်နေသူ

that you don't know anyone who's actively dying.

တစ်ယောက်ယောက်ကို သင် မသိဘူးလို့ လေးလေးနက်နက် မျှော်လင့်ပါတယ်။

But given the times we're in, that may well not be the case.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ ရောက်နေတဲ့ အချိန်တွေအရ ဒါက မမှန်လောက်ဘူး။

No matter what,

ဘာပဲဖြစ်​ဖြစ်​

I encourage you to just look around.

လှည့်ပတ်ကြည့်​ဖို့ပဲ ကျွန်မ တိုက်​တွန်းပါတယ်​။

People everywhere are dying to be seen and heard,

နေရာတိုင်းက လူတွေဟာ သူတို့ကို မြင်ဖို့၊ ကြားဖို့၊ ဘယ်လောက်အရေးကြီးလဲဆိုတာ

to know how they matter.

သိဖို့ သေလုမြောပါး ဖြစ်နေကြတယ်။

They're dying to get your Gracenote.

သင့်ရဲ့ချီးမွမ်းမှုလေးကိုရဖို့ သေလုမြောပါးဖြစ်နေတယ်။

So that is my death wish.

ဒါက ကျွန်မရဲ့မသိစိတ်ကနေ သေလိုတဲ့ဆန္ဒပါ။

That you see how your note, no matter what form it takes,

ဘယ်လိုပုံစံပဲဖြစ်ဖြစ် သင့်ရဲ့မှတ်စုဟာ ရေငတ်နေတဲ့လူတွေအတွက်

is like an oasis in a desert of people

သူတို့ ခြားနားမှုတစ်ခုကို

who are thirsty to know they're making a difference.

ဖန်တီးနေတယ်ဆိုတာ သိဖို့ သဲကန္တာရထဲက အိုအေစစ်တစ်ခုလိုပါ။

Like my dad said,

ကျွန်မရဲ့ အဖေ ပြောခဲ့သလိုပဲ

it's better than having a eulogy read over a casket.

ချီးကျုးဂုဏ်ပြုတာကို ခေါင်းတလားပေါ်မှာ ရွတ်တာထက် ပိုကောင်းပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)