Nicholas Christakis: How social networks predict epidemics

Μετάφραση: Fotini Sotiropoulou Επιμέλεια: Agapi Archontaki

For the last 10 years, I've been spending my time trying to figure out

Τα τελευταία δέκα χρόνια, περνάω τον καιρό μου προσπαθώντας να καταλάβω

how and why human beings

πώς και γιατί τα ανθρώπινα όντα συναθροίζονται σε κοινωνικά δίκτυα.

assemble themselves into social networks.

And the kind of social network I'm talking about

Το είδος των κοινωνικών δικτύων για το οποίο μιλάω

is not the recent online variety,

δεν είναι η πρόσφατη online ποικιλία,

but rather, the kind of social networks

αλλά περισσότερο, το είδος των κοινωνικών δικτύων

that human beings have been assembling for hundreds of thousands of years,

στα οποία τα ανθρώπινα όντα συναθροίζονται εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια,

ever since we emerged from the African savannah.

από τότε που εμφανιστήκαμε στην Αφρικανική σαβάνα.

So, I form friendships and co-worker

Λοιπόν, δημιουργώ φιλίες και συνεργατικές

and sibling and relative relationships with other people

και αδελφικές και συγγενικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους

who in turn have similar relationships with other people.

που με τη σειρά τους έχουν παρόμοιες σχέσεις με άλλους ανθρώπους.

And this spreads on out endlessly into a distance.

Και αυτό εξαπλώνεται αδιάκοπα σε μεγάλη απόσταση.

And you get a network that looks like this.

Και παίρνετε ένα δίκτυο που μοιάζει με αυτό.

Every dot is a person.

Κάθε τελεία είναι ένα άτομο.

Every line between them is a relationship between two people --

Κάθε γραμμή ανάμεσά τους είναι μια σχέση μεταξύ δυο ανθρώπων --

different kinds of relationships.

διάφορα είδη σχέσεων.

And you can get this kind of vast fabric of humanity,

Και μπορείτε να πάρετε αυτό το είδος τεράστιου ιστού της ανθρωπότητας,

in which we're all embedded.

στον οποίο όλοι είμαστε ενσωματωμένοι.

And my colleague, James Fowler and I have been studying for quite sometime

Ο συνεργάτης μου, ο Τζέιμς Φάουλερ κι εγώ μελετάμε εδώ και αρκετό καιρό

what are the mathematical, social,

ποιοι είναι οι μαθηματικοί, κοινωνικοί, βιολογικοί και ψυχολογικοί κανόνες

biological and psychological rules

που καθορίζουν πώς σχηματίζονται αυτά τα δίκτυα

that govern how these networks are assembled

and what are the similar rules

και ποιοι είναι οι παρόμοιοι κανόνες

that govern how they operate, how they affect our lives.

που καθορίζουν τον τρόπο που αυτά διευθύνουν, που επηρεάζουν τις ζωές μας.

But recently, we've been wondering

Και πρόσφατα, αναρωτιώμαστε

whether it might be possible to take advantage of this insight,

αν θα ήταν δυνατό να επωφεληθούμε από αυτή την επίγνωση,

to actually find ways to improve the world,

ώστε πράγματι να βρούμε τρόπους να βελτιώσουμε τον κόσμο,

to do something better,

να κάνουμε κάτι καλύτερο,

to actually fix things, not just understand things.

πράγματι να διορθώσουμε πράγματα, όχι απλώς να τα καταλάβουμε.

So one of the first things we thought we would tackle

Έτσι ένα από τα πρώτα πράγματα που σκεφτήκαμε να αντιμετωπίσουμε

would be how we go about predicting epidemics.

ήταν πώς προσεγγίζουμε την πρόβλεψη επιδημιών.

And the current state of the art in predicting an epidemic --

Και η τρέχουσα πρακτική στην πρόβλεψη μιας επιδημίας --

if you're the CDC or some other national body --

αν είστε το ΚΕΕΛΠΝΟ ή κάποιο άλλο εθνικό σώμα --

is to sit in the middle where you are

είναι να καθήσεις στη μέση εκεί που είσαι

and collect data

και να συλλέγεις δεδομένα από γιατρούς και εργαστήρια του τομέα

from physicians and laboratories in the field

that report the prevalence or the incidence of certain conditions.

που αναφέρουν την εξάπλωση ή τη συχνότητα συγκεκριμένων καταστάσεων.

So, so and so patients have been diagnosed with something,

Λοιπόν, τόσοι ασθενείς έχουν διαγνωστεί με κάτι

or other patients have been diagnosed,

ή άλλοι ασθενείς έχουν διαγνωστεί,

and all these data are fed into a central repository, with some delay.

και όλα αυτά τα δεδομένα τροφοδοτούν ένα κεντρικό αρχειοστάσιο, με κάποια καθυστέρηση.

And if everything goes smoothly,

Και αν όλα κυλήσουν ομαλά,

one to two weeks from now

σε μία με δύο βδομάδες από τώρα,

you'll know where the epidemic was today.

θα ξέρετε πού ήταν η επιδημία σήμερα.

And actually, about a year or so ago,

Και πράγματι, πριν από περίπου ένα χρόνο,

there was this promulgation

υπήρξε αυτή η δημοσίευση

of the idea of Google Flu Trends, with respect to the flu,

της ιδέας του Google Flu Trends, αναφορικά με τη γρίπη,

where by looking at people's searching behavior today,

όπου, παρατηρώντας τι αναζητούν οι άνθρωποι σήμερα,

we could know where the flu --

θα μπορούσαμε να ξέρουμε που η γρίπη ...

what the status of the epidemic was today,

ποια ήταν η κατάσταση της επιδημίας σήμερα,

what's the prevalence of the epidemic today.

ποια ήταν η εξάπλωση της επιδημίας σήμερα.

But what I'd like to show you today

Αλλά αυτό που θα ήθελα να σας δείξω σήμερα

is a means by which we might get

είναι ένα μέσο με το οποίο θα μπορούσαμε να πάρουμε

not just rapid warning about an epidemic,

όχι απλώς ταχεία προειδοποίηση για μια επιδημία,

but also actually

αλλά επίσης πραγματικά

early detection of an epidemic.

έγκαιρη ανίχνευση μιας επιδημίας.

And, in fact, this idea can be used

Και αυτή η ιδέα μπορεί να χρησιμοποιηθεί

not just to predict epidemics of germs,

όχι απλά στην πρόβλεψη επιδημιών από μικρόβια

but also to predict epidemics of all sorts of kinds.

αλλά επίσης στην πρόβλεψη επιδημιών κάθε είδους.

For example, anything that spreads by a form of social contagion

Για παράδειγμα, κάθε τι που εξαπλώνεται με μια μορφή κοινωνικής μετάδοσης

could be understood in this way,

θα μπορούσε να γίνει κατανοητό με αυτό τον τρόπο,

from abstract ideas on the left

από αφηρημένες ιδέες στα αριστερά

like patriotism, or altruism, or religion

όπως ο πατριωτισμός, ή ο αλτρουισμός, ή η θρησκεία,

to practices

μέχρι συνήθειες

like dieting behavior, or book purchasing,

όπως διατροφικές συνήθειες, ή αγορά βιβλίων,

or drinking, or bicycle-helmet [and] other safety practices,

ή κατανάλωση αλκοόλ, ή κράνη ποδηλάτων [και] άλλα μέτρα ασφαλείας,

or products that people might buy,

ή προϊόντα που οι άνθρωποι ίσως αγόραζαν,

purchases of electronic goods,

αγορές ηλεκτρονικών αγαθών,

anything in which there's kind of an interpersonal spread.

οτιδήποτε στο οποίο ενυπάρχει ένα είδος διαπροσωπικής εξάπλωσης.

A kind of a diffusion of innovation

Ένα είδος διάχυσης καινοτομίας

could be understood and predicted

θα μπορούσε να γίνει κατανοητό και να προβλεφθεί

by the mechanism I'm going to show you now.

από το μηχανισμό τον οποίο πρόκειται να σας δείξω τώρα.

So, as all of you probably know,

Λοιπόν, όπως πιθανώς όλοι γνωρίζετε,

the classic way of thinking about this

ο κλασικός τρόπος να σκεφτόμαστε γι' αυτό

is the diffusion-of-innovation,

είναι η διάχυση καινοτομίας,

or the adoption curve.

ή η καμπύλη υιοθέτησης.

So here on the Y-axis, we have the percent of the people affected,

Έτσι εδώ στον άξονα Υ, έχουμε το ποσοστό των ανθρώπων που επηρεάζονται,

and on the X-axis, we have time.

και στον άξονα Χ, έχουμε το χρόνο.

And at the very beginning, not too many people are affected,

Και ακριβώς στην αρχή, δεν έχουν επηρεαστεί πάρα πολλοί άνθρωποι,

and you get this classic sigmoidal,

και παίρνετε αυτή την κλασική σιγμοειδή,

or S-shaped, curve.

ή σχήματος S, καμπύλη.

And the reason for this shape is that at the very beginning,

Και ο λόγος γι' αυτό το σχήμα είναι ότι ακριβώς στην αρχή,

let's say one or two people

ας πούμε ένας ή δυο άνθρωποι

are infected, or affected by the thing

έχουν επηρεαστεί, ή μολυνθεί, από τον παράγοντα,

and then they affect, or infect, two people,

και στη συνέχεια επηρεάζουν ή μολύνουν, δυο ανθρώπους,

who in turn affect four, eight, 16 and so forth,

που με τη σειρά τους επηρεάζουν τέσσερις, οκτώ, δεκαέξι κ.ο.κ.,

and you get the epidemic growth phase of the curve.

και έχετε την επιδημική φάση αύξησης της καμπύλης.

And eventually, you saturate the population.

Και τελικά, γεμίζετε όλο τον πληθυσμό.

There are fewer and fewer people

Υπάρχουν όλο και λιγότεροι άνθρωποι

who are still available that you might infect,

που ακόμα θα μπορούσατε να μολύνετε,

and then you get the plateau of the curve,

και τότε παίρνετε το πλατώ της καμπύλης,

and you get this classic sigmoidal curve.

και έχετε αυτή την κλασική σιγμοειδή καμπύλη.

And this holds for germs, ideas,

Και αυτό ισχύει για μικρόβια, ιδέες,

product adoption, behaviors,

υιοθέτηση προϊόντων, συμπεριφορές,

and the like.

και τα συναφή.

But things don't just diffuse in human populations at random.

Αλλά τα πράγματα δεν διαχέονται απλά στους ανθρώπινους πληθυσμούς τυχαία.

They actually diffuse through networks.

Στην πραγματικότητα διαχέονται μέσω δικτύων.

Because, as I said, we live our lives in networks,

Επειδή, όπως είπα, ζούμε τις ζωές μας σε δίκτυα,

and these networks have a particular kind of a structure.

και αυτά τα δίκτυα έχουν ένα συγκεκριμένο είδος δομής.

Now if you look at a network like this --

Τώτα αν κοιτάξετε ένα δίκτυο σαν αυτό ...

this is 105 people.

Αυτό είναι 105 άνθρωποι.

And the lines represent -- the dots are the people,

Και οι γραμμές απεικονίζουν ... οι τελείες είναι οι άνθρωποι,

and the lines represent friendship relationships.

και οι γραμμές απεικονίζουν φιλικές σχέσεις.

You might see that people occupy

Μπορεί να βλέπετε ότι οι άνθρωποι καταλαμβάνουν

different locations within the network.

διαφορετικές θέσεις μέσα στο δίκτυο.

And there are different kinds of relationships between the people.

Και υπάρχουν διαφορετικά είδη σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων.

You could have friendship relationships, sibling relationships,

Θα μπορούσατε να έχετε φιλικές σχέσεις, αδελφικές σχέσεις,

spousal relationships, co-worker relationships,

συζυγικές σχέσεις, συναδελφικές σχέσεις,

neighbor relationships and the like.

γειτονικές σχέσεις και τα συναφή.

And different sorts of things

Και διαφορετικά είδη πραγμάτων

spread across different sorts of ties.

εξαπλώνονται κατά μήκος διαφορετικών ειδών δεσμών.

For instance, sexually transmitted diseases

Για παράδειγμα, σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες

will spread across sexual ties.

θα εξαπλώνονται κατά μήκος σεξουαλικών δεσμών.

Or, for instance, people's smoking behavior

Ή, για παράδειγμα, η καπνιστική συμπεριφορά των ανθρώπων

might be influenced by their friends.

θα μπορούσε να επηρεαστεί από τους φίλους τους.

Or their altruistic or their charitable giving behavior

Ή η αλτρουιστική ή η φιλανθρωπική τους συμπεριφορά

might be influenced by their coworkers,

θα μπορούσε να επηρεαστεί από τους συνεργάτες τους,

or by their neighbors.

ή από τους γείτονές τους.

But not all positions in the network are the same.

Αλλά δεν είναι όλες οι θέσεις μέσα στο δίκτυο ίδιες.

So if you look at this, you might immediately grasp

Έτσι αν κοιτάξετε αυτό, θα μπορούσατε αμέσως να αντιληφθείτε

that different people have different numbers of connections.

ότι διαφορετικοί άνθρωποι έχουν διαφορετικούς αριθμούς συνδέσμων.

Some people have one connection, some have two,

Μερικοί άνθρωποι έχουν ένα σύνδεσμο, μερικοί έχουν δύο,

some have six, some have 10 connections.

μερικοί έχουν έξι, μερικοί έχουν δέκα συνδέσμους.

And this is called the "degree" of a node,

Και αυτό ονομάζεται "βαθμός" κόμβου,

or the number of connections that a node has.

ή ο αριθμός των συνδέσμων που έχει ένας κόμβος.

But in addition, there's something else.

Αλλά, επιπροσθέτως, υπάρχει κάτι άλλο.

So, if you look at nodes A and B,

Λοιπόν, αν κοιτάξετε τους κόμβους Α και Β,

they both have six connections.

και οι δυο έχουν έξι συνδέσμους

But if you can see this image [of the network] from a bird's eye view,

Αλλά αν μπορείτε να δείτε αυτή την εικόνα [του δικτύου] από ψηλά,

you can appreciate that there's something very different

μπορείτε να καταλάβετε ότι υπάρχει κάτι πολύ διαφορετικό

about nodes A and B.

σχετικά με τους κόμβους Α και Β.

So, let me ask you this -- I can cultivate this intuition by asking a question --

Λοιπον, επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω το εξής -- Μπορώ να καλλιεργήσω αυτή τη διαίσθηση κάνοντας μια ερώτηση --

who would you rather be

ποιος θα προτιμούσατε να είστε

if a deadly germ was spreading through the network, A or B?

αν ένα θανατηφόρο μικρόβιο εξαπλωνόταν μέσω του δικτύου, ο Α ή ο Β;

(Audience: B.) Nicholas Christakis: B, it's obvious.

(Κοινό: ο Β) Νικόλας Χριστάκης: ο Β, είναι προφανές.

B is located on the edge of the network.

Ο Β είναι τοποθετημένος στην άκρη του δκτύου.

Now, who would you rather be

Τώρα, ποιος θα προτιμούσατε να είστε

if a juicy piece of gossip were spreading through the network?

αν ένα ζουμερό κουτσομπολιό εξαπλωνόταν μέσω του δικτύου;

A. And you have an immediate appreciation

Ο Α. Και έχετε μια άμεση εκτίμηση

that A is going to be more likely

ότι ο Α είναι πιο πιθανό

to get the thing that's spreading and to get it sooner

να πάρει αυτό που εξαπλώνεται και να το πάρει γρηγορότερα

by virtue of their structural location within the network.

λόγω της δομικής του θέσης μέσα στο δίκτυο.

A, in fact, is more central,

Ο Α, στην πραγματικότητα, είναι πιο κεντρικός,

and this can be formalized mathematically.

και αυτό μπορεί να επικυρωθεί μαθηματικά.

So, if we want to track something

Έτσι, αν θέλαμε να εντοπίσουμε κάτι

that was spreading through a network,

που εξαπλωνόταν μέσω ενός δικτύου,

what we ideally would like to do is to set up sensors

το ιδανικό θα ήταν να βάλουμε αισθητήρες

on the central individuals within the network,

στα κεντρικά άτομα μέσα στο δίκτυο,

including node A,

συμπεριλαμβανομένου του κόμβου A,

monitor those people that are right there in the middle of the network,

να παρακολουθούμε εκείνους τους ανθρώπους που είναι ακριβώς εκεί στη μέση του δικτύου,

and somehow get an early detection

και με κάποιο τρόπο να έχουμε μια έγκαιρη ανίχνευση

of whatever it is that is spreading through the network.

από οτιδήποτε κι αν είναι αυτό που εξαπλώνεται μέσω του δικτύου.

So if you saw them contract a germ or a piece of information,

Με άλλα λόγια, αν τους βλέπατε να έρχονται σε επαφή με ένα μικρόβιο ή μια πληροφορία,

you would know that, soon enough,

θα γνωρίζατε ότι, αρκετά σύντομα,

everybody was about to contract this germ

ο καθένας θα επρόκειτο να έρθει σε επαφή με αυτό το μικρόβιο

or this piece of information.

ή με αυτή την πληροφορία.

And this would be much better

Και αυτό θα ήταν πολύ καλύτερο

than monitoring six randomly chosen people,

από το να παρακολουθείς έξι τυχαία επιλεγμένους ανθρώπους,

without reference to the structure of the population.

χωρίς αναφορά στη δομή του πληθυσμού.

And in fact, if you could do that,

Και στην πραγματικότητα, αν θα μπορούσατε να κάνετε αυτό,

what you would see is something like this.

αυτό που θα βλέπατε είναι κάτι σαν κι αυτό.

On the left-hand panel, again, we have the S-shaped curve of adoption.

Στον πίνακα στ' αριστερά, πάλι, έχουμε τη σιγμοειδή καμπύλη υιοθέτησης.

In the dotted red line, we show

Στη διακεκομμένη κόκκινη γραμμή, δείχνουμε

what the adoption would be in the random people,

πως θα ήταν η υιοθέτηση σε τυχαίους ανθρώπους,

and in the left-hand line, shifted to the left,

και στη γραμμή στ' αριστερά, μετατοπισμένη στ' αριστερά,

we show what the adoption would be

δείχνουμε πως θα ήταν η υιοθέτηση

in the central individuals within the network.

στα κεντρικά άτομα μέσα στο δίκτυο.

On the Y-axis is the cumulative instances of contagion,

Στον άξονα Υ είναι οι αθροιστικές περιπτώσεις μετάδοσης,

and on the X-axis is the time.

και στον άξονα των Χ είναι ο χρόνος.

And on the right-hand side, we show the same data,

Και στη δεξιά πλευρά, δείχνουμε τα ίδια δεδομένα,

but here with daily incidence.

αλλά εδώ με ημερήσια συχνότητα.

And what we show here is -- like, here --

Και αυτό που δείχνουμε εδώ είναι -- όπως εδώ --

very few people are affected, more and more and more and up to here,

πολύ λίγοι άνθρωποι επηρεάζονται, περισσότεροι και περισσότεροι και περισσότεροι και ως εδώ,

and here's the peak of the epidemic.

και εδώ είναι η κορυφή της επιδημίας.

But shifted to the left is what's occurring in the central individuals.

Αλλά μετατοπισμένο στ' αριστερά είναι αυτό που συμβαίνει στα κεντρικά άτομα.

And this difference in time between the two

Και αυτή η διαφορά στο χρόνο μεταξύ των δυο

is the early detection, the early warning we can get,

είναι η έγκαιρη ανίχνευση, η έγκαιρη προειδοποίηση που μπορούμε να έχουμε,

about an impending epidemic

για μια επικείμενη επιδημία

in the human population.

στον ανθρώπινο πληθυσμό.

The problem, however,

Το πρόβλημα, πάντως,

is that mapping human social networks

είναι ότι η χαρτογράφηση των ανθρώπινων κοινωνικών δικτύων

is not always possible.

δεν είναι πάντα δυνατή.

It can be expensive, not feasible,

Μπορεί να είναι ακριβή, [πολύ δύσκολη],

unethical,

ανήθικη,

or, frankly, just not possible to do such a thing.

ή, ειλικρινά, απλά μη δυνατό να κάνεις κάτι τέτοιο.

So, how can we figure out

Λοιπόν, πώς μπορούμε να καταλάβουμε

who the central people are in a network

ποιοι είναι οι κεντρικοί άνθρωποι σε ένα δίκτυο

without actually mapping the network?

χωρίς στην πραγματικότητα να χαρτογραφήσουμε το δίκτυο;

What we came up with

Αυτό που σκεφτήκαμε

was an idea to exploit an old fact,

ήταν μια ιδέα να εκμεταλλευτούμε ένα παλιό δεδομένο,

or a known fact, about social networks,

ή ένα γνωστό δεδομένο, για τα κοινωνικά δίκτυα,

which goes like this:

που πηγαίνει κάπως έτσι:

Do you know that your friends

Γνωρίζετε ότι οι φίλοι σας

have more friends than you do?

έχουν περισσότερους φίλους από ότι εσείς;

Your friends have more friends than you do,

Οι φίλοι σας έχουν περισσότερους φίλους από εσάς.

and this is known as the friendship paradox.

Και αυτό είναι γνωστό ως το παράδοξο της φιλίας.

Imagine a very popular person in the social network --

Φανταστείτε ένα πολύ δημοφιλές άτομο στο κοινωνικό δίκτυο --

like a party host who has hundreds of friends --

όπως έναν οικοδεσπότη πάρτυ που έχει εκατοντάδες φίλους --

and a misanthrope who has just one friend,

και έναν μισάνθρωπο που έχει μόνο ένα φίλο,

and you pick someone at random from the population;

και διαλέγετε τυχαία κάποιους από τον πληθυσμό,

they were much more likely to know the party host.

θα ήταν πολύ πιο πιθανό να γνωρίζουν τον οικοδεσπότη του πάρτυ.

And if they nominate the party host as their friend,

Και αν ονομάσουν τον οικοδεσπότη του πάρτυ φίλο τους,

that party host has a hundred friends,

εκείνος ο οικοδεσπότης του πάρτυ έχει εκατό φίλους,

therefore, has more friends than they do.

συνεπώς, έχει περισσότερους φίλους από όσους έχουν αυτοί.

And this, in essence, is what's known as the friendship paradox.

Και αυτό, κατ' ουσίαν, είναι γνωστό ως το παράδοξο της φιλίας.

The friends of randomly chosen people

Οι φίλοι τυχαία επιλεγμένων ανθρώπων

have higher degree, and are more central

έχουν υψηλότερο βαθμό, και είναι πιο κεντρικοί,

than the random people themselves.

από τους ίδιους τους τυχαίους ανθρώπους.

And you can get an intuitive appreciation for this

Και μπορείτε να έχετε μια διαισθητική εκτίμηση γι' αυτό

if you imagine just the people at the perimeter of the network.

αν φανταστείτε απλώς τους ανθρώπους στην περίμετρο του δικτύου.

If you pick this person,

Αν διαλέξετε αυτό το άτομο,

the only friend they have to nominate is this person,

ο μόνος φίλος που έχουν να κατονομάσουν είναι αυτό το άτομο,

who, by construction, must have at least two

ο οποίος, λόγω κατασκευής, πρέπει να έχει τουλάχιστον δύο,

and typically more friends.

και τυπικά περισσότερους, φίλους.

And that happens at every peripheral node.

Και αυτό συμβαίνει σε κάθε περιφερειακό κόμβο.

And in fact, it happens throughout the network as you move in,

Και στην πραγματικότητα, αυτό συμβαίνει σε όλο το δίκτυο καθώς κινείσαι μέσα σ'αυτό,

everyone you pick, when they nominate a random --

καθένας που διαλέγεις, όταν ονομάζουν έναν τυχαίο ...

when a random person nominates a friend of theirs,

όταν ένα τυχαίο άτομο ονομάζει ένα φίλο του,

you move closer to the center of the network.

κινείσαι πλησιέστερα προς το κέντρο του δικτύου.

So, we thought we would exploit this idea

Λοιπόν, σκεφτήκαμε να εξερευνήσουμε αυτή την ιδέα

in order to study whether we could predict phenomena within networks.

με σκοπό να μελετήσουμε αν θα μπορούσαμε να προβλέψουμε φαινόμενα μέσα σε δίκτυα.

Because now, with this idea

Επειδή τώρα, με αυτή την ιδέα,

we can take a random sample of people,

μπορούμε να πάρουμε ένα τυχαίο δείγμα ανθρώπων,

have them nominate their friends,

να τους ζητήσουμε να ονομάσουν τους φίλους τους,

those friends would be more central,

εκείνοι οι φίλοι θα ήταν πιο κεντρικοί,

and we could do this without having to map the network.

και θα μπορούσαμε να το κάνουμε χωρίς να χρειάζεται να χαρτογραφήσουμε το δίκτυο.

And we tested this idea with an outbreak of H1N1 flu

Και τεστάραμε αυτή την ιδέα με μια έξαρση της γρίπης Η1Ν1

at Harvard College

στο Κολλέγιο Χάρβαρντ

in the fall and winter of 2009, just a few months ago.

το φθινόπωρο και το χειμώνα του 2009, μόλις λίγους μήνες πριν.

We took 1,300 randomly selected undergraduates,

Πήραμε 1300 τυχαία επιλεγμένους φοιτητές,

we had them nominate their friends,

τους ζητήσαμε να ονομάσουν τους φίλους τους,

and we followed both the random students and their friends

και ακολουθήσαμε και τους τυχαίους φοιτητές και τους φίλους τους

daily in time

καθημερινά

to see whether or not they had the flu epidemic.

για να δούμε αν είχαν ή όχι την επιδημία γρίπης.

And we did this passively by looking at whether or not they'd gone to university health services.

Και το κάναμε αυτό παθητικά εξετάζοντας αν είχαν πάει ή όχι στις υπηρεσίες υγείας του πανεπιστημίου.

And also, we had them [actively] email us a couple of times a week.

Και επίσης, τους ζητήσαμε [ενεργητικά] να μας στέλνουν ένα ηλεκτρονικό μήνυμα δυο φορές την εβδομάδα.

Exactly what we predicted happened.

Ακριβώς αυτό που προβλέψαμε συνέβη.

So the random group is in the red line.

Λοιπόν η τυχαία ομάδα είναι στην κόκκινη γραμμή.

The epidemic in the friends group has shifted to the left, over here.

Η επιδημία στην ομάδα των φίλων έχει μετατοπιστεί στα αριστερά, εδώ.

And the difference in the two is 16 days.

Και η διαφορά ανάμεσα στα δυο είναι 16 μέρες.

By monitoring the friends group,

Παρακολουθώντας την ομάδα των φίλων,

we could get 16 days advance warning

θα μπορούσαμε να έχουμε προειδοποίηση 16 μέρες πριν

of an impending epidemic in this human population.

από μια επικείμενη επιδημία σε αυτό τον ανθρώπινο πληθυσμό.

Now, in addition to that,

Λοιπόν, επιπροσθέτως,

if you were an analyst who was trying to study an epidemic

αν ήσασταν ένας αναλυτής που προσπαθούσε να μελετήσει μια επιδημία

or to predict the adoption of a product, for example,

ή να προβλέψει την υιοθέτηση ενός προϊόντος, για παράδειγμα,

what you could do is you could pick a random sample of the population,

αυτό που να μπορούσατε να κάνετε είναι να διαλέξετε ένα τυχαίο δείγμα του πληθυσμού

also have them nominate their friends and follow the friends

να τους ζητήσετε να ονομάσουν τους φίλους τους και να ακολουθήσουν τους φίλους τους,

and follow both the randoms and the friends.

και να ακολουθήσετε και τους τυχαίους και τους φίλους.

Among the friends, the first evidence you saw of a blip above zero

Ανάμεσα στους φίλους, η πρώτη ένδειξη που θα βλέπατε μιας μικρής μεταβολής πάνω από το μηδέν

in adoption of the innovation, for example,

στην υιοθέτηση καινοτομίας, για παράδειγμα,

would be evidence of an impending epidemic.

θα ήταν στοιχείο για μια επικείμενη επιδημία.

Or you could see the first time the two curves diverged,

Ή θα μπορούσατε να δείτε την πρώτη φορά που οι δυο καμπύλες απέκλιναν,

as shown on the left.

όπως φαίνεται στ' αριστερά.

When did the randoms -- when did the friends take off

Πότε οι τυχαίοι ... πότε οι φίλοι απομακρύνθηκαν

and leave the randoms,

και άφησαν τους τυχαίους,

and [when did] their curve start shifting?

και [πότε] οι καμπύλες άρχισαν να μετατοπίζονται;

And that, as indicated by the white line,

Και αυτό, όπως φαίνεται από τη λευκή γραμμή,

occurred 46 days

συνέβη 46 μέρες

before the peak of the epidemic.

πριν την έξαρση της επιδημίας.

So this would be a technique

Έτσι αυτό θα μπορούσε να είναι μια τεχνική

whereby we could get more than a month-and-a-half warning

όπου θα μπορούσαμε να πάρουμε προειδοποίηση ενάμιση μήνα νωρίτερα

about a flu epidemic in a particular population.

για μια επιδημία γρίπης σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό.

I should say that

Θα έλεγα ότι

how far advanced a notice one might get about something

το πόσο νωρίς θα μπορούσε κάποιος να έχει μια προειδοποίηση για κάτι

depends on a host of factors.

εξαρτάται από διάφορους παράγοντες.

It could depend on the nature of the pathogen --

Θα μπορούσε να εξαρτηθεί από τη φύση του παθογόνου --

different pathogens,

διαφορετικά παθογόνα,

using this technique, you'd get different warning --

με αυτή την τεχνική, θα παίρνατε διαφορετικές προειδοποιήσεις --

or other phenomena that are spreading,

ή από άλλα φαινόμενα που εξαπλώνονται,

or frankly, on the structure of the human network.

ή, ειλικρινά, από τη δομή του ανθρώπινου δικτύου.

Now in our case, although it wasn't necessary,

Τώρα, στην περίπτωσή μας, αν και δεν ήταν απαραίτητο,

we could also actually map the network of the students.

θα μπορούσαμε στην πραγματικότητα να χαρτογραφήσουμε το δίκτυο των φοιτητών.

So, this is a map of 714 students

Αυτός, λοιπόν, είναι ένας χάρτης 714 φοιτητών

and their friendship ties.

και των φιλικών δεσμών τους.

And in a minute now, I'm going to put this map into motion.

Και σε ένα λεπτό, πρόκειται να θέσω αυτό το χάρτη σε κίνηση.

We're going to take daily cuts through the network

Πρόκειται να πάρουμε καθημερινές τομές μέσα στο δίκτυο

for 120 days.

για 120 μέρες.

The red dots are going to be cases of the flu,

Οι κόκκινες τελείες θα είναι περιπτώσεις γρίπης,

and the yellow dots are going to be friends of the people with the flu.

και οι κίτρινες τελείες θα είναι φίλοι των ανθρώπων με γρίπη.

And the size of the dots is going to be proportional

Και το μέγεθος των τελειών θα είναι ανάλογο

to how many of their friends have the flu.

με το πόσοι από τους φίλους τους έχουν γρίπη.

So bigger dots mean more of your friends have the flu.

Έτσι μεγαλύτερες τελείες σημαίνει ότι περισσότεροι από τους φίλους σου έχουν γρίπη.

And if you look at this image -- here we are now in September the 13th --

Και αν κοιτάξετε αυτή την εικόνα -- εδώ είμαστε τώρα στις 13 Σεπτεμβρίου --

you're going to see a few cases light up.

θα δείτε λίγες περιπτώσεις να φωτίζονται.

You're going to see kind of blooming of the flu in the middle.

Πρόκειται να δείτε κάτι σαν έξαρση της γρίπης στη μέση.

Here we are on October the 19th.

Εδώ είμαστε στις 19 Οκτωβρίου.

The slope of the epidemic curve is approaching now, in November.

Η κλίση της επιδημικής καμπύλης πλησιάζει εδώ, στο Νοέμβριο.

Bang, bang, bang, bang, bang -- you're going to see lots of blooming in the middle,

Μπανγκ, μπανγκ, μπανγκ, μπανγκ, μπανγκ, πρόκειται να δείτε πολλές εξάρσεις στη μέση,

and then you're going to see a sort of leveling off,

και πρόκειται να δείτε ένα είδος ύφεσης,

fewer and fewer cases towards the end of December.

όλο και λιγότερες περιπτώσεις προς τα τέλη Δεκεμβρίου.

And this type of a visualization

Και αυτός ο τύπος οπτικοποίησης

can show that epidemics like this take root

μπορεί να δείξει ότι επιδημίες σαν κι αυτή ξεκινούν

and affect central individuals first,

και επηρεάζουν τα κεντρικά άτομα πρώτα,

before they affect others.

πριν επηρεάσουν άλλους.

Now, as I've been suggesting,

Λοιπόν, όπως προτείνω,

this method is not restricted to germs,

αυτή η μέθοδος δεν περιορίζεται σε μικρόβια,

but actually to anything that spreads in populations.

αλλά στην πραγματικότητα σε οτιδήποτε εξαπλώνεται σε πληθυσμούς.

Information spreads in populations,

Οι πληροφορίες εξαπλώνονται σε πληθυσμούς.

norms can spread in populations,

Τα πρότυπα μπορούν να εξαπλώνονται σε πληθυσμούς.

behaviors can spread in populations.

Οι συμπεριφορές μπορούν να εξαπλώνονται σε πληθυσμούς.

And by behaviors, I can mean things like criminal behavior,

Και λέγοντας συμπεριφορές, μπορώ να εννοώ πράγματα όπως η εγκληματική συμπεριφορά,

or voting behavior, or health care behavior,

ή η εκλογική συμπεριφορά, ή η συμπεριφορά σχετικά με την υγεία,

like smoking, or vaccination,

όπως το κάπνισμα, ή ο εμβολιασμός,

or product adoption, or other kinds of behaviors

ή η υιοθέτηση προϊόντος, ή άλλα είδη συμπεριφοράς

that relate to interpersonal influence.

που σχετίζονται με διαπροσωπική επιρροή.

If I'm likely to do something that affects others around me,

Αν είναι πιθανό να κάνω κάτι που επηρεάζει άλλους γύρω μου,

this technique can get early warning or early detection

αυτή η τεχνική μπορεί να δώσει έγκαιρη προειδοποίηση, ή έγκαιρη ανίχνευση,

about the adoption within the population.

γύρω από την υιοθέτηση μέσα στον πληθυσμό.

The key thing is that for it to work,

Το σημείο κλειδί είναι, ότι για να δουλέψει,

there has to be interpersonal influence.

θα πρέπει να υπάρχει διαπροσωπική επιρροή.

It cannot be because of some broadcast mechanism

Δε μπορεί να είναι λόγω κάποιου μηχανισμού μετάδοσης

affecting everyone uniformly.

που επηρεάζει όλους ομοιόμορφα.

Now the same insights

Τώρα τις ίδιες επιγνώσεις

can also be exploited -- with respect to networks --

μπορούμε επίσης να τις εκμεταλλευτούμε - αντίστοιχα με τα δίκτυα --

can also be exploited in other ways,

μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν με άλλους τρόπους,

for example, in the use of targeting

για παράδειγμα, στη στοχοποίηση

specific people for interventions.

συγκεκριμένων ανθρώπων για παρεμβάσεις.

So, for example, most of you are probably familiar

Λοιπόν, για παράδειγμα, οι περισσότεροι από εσάς πιθανώς γνωρίζετε

with the notion of herd immunity.

την έννοια της ανοσίας της αγέλης.

So, if we have a population of a thousand people,

Λοιπόν, αν έχουμε ένα πληθυσμό χιλίων ανθρώπων,

and we want to make the population immune to a pathogen,

και θέλουμε να ανοσοποιήσουμε τον πληθυσμό σε ένα παθογόνο,

we don't have to immunize every single person.

δε χρειάζεται να ανοσοποιήσουμε κάθε ένα άτομο.

If we immunize 960 of them,

Αν ανοσοποιήσουμε 960 απ' αυτούς,

it's as if we had immunized a hundred [percent] of them.

είναι σα να είχαμε ανοσοποιήσει το 100% αυτών.

Because even if one or two of the non-immune people gets infected,

Επειδή ακόμα κι αν ένας ή δύο από τους μη ανοσοποιημένους ανθρώπους μολυνθούν,

there's no one for them to infect.

δεν υπάρχει κανένας που να μπορούν να μολύνουν.

They are surrounded by immunized people.

Περιβάλλονται από ανοσοποιημένους ανθρώπους.

So 96 percent is as good as 100 percent.

Έτσι το 96% είναι τόσο καλό όσο και το 100%.

Well, some other scientists have estimated

Λοιπόν, κάποιοι άλλοι επιστήμονες έχουν υπολογίσει

what would happen if you took a 30 percent random sample

τι θα συνέβαινε αν παίρνατε ένα τυχαίο δείγμα του 30%

of these 1000 people, 300 people and immunized them.

από αυτούς τους 1000 ανθρώπους, 300 ανθρώπους και τους ανοσοποιούσατε.

Would you get any population-level immunity?

Θα είχατε ανοσία σε επίπεδο πληθυσμού;

And the answer is no.

Και η απάντηση είναι όχι.

But if you took this 30 percent, these 300 people

Αλλά αν παίρνατε αυτό το 30%, αυτούς τους 300 ανθρώπους,

and had them nominate their friends

και τους ζητούσατε να ονομάσουν τους φίλους τους

and took the same number of vaccine doses

και παίρνατε τον ίδιο αριθμό δόσεων εμβολίων

and vaccinated the friends of the 300 --

και εμβολιάζατε τους φίλους των 300,

the 300 friends --

τους φίλους των 300,

you can get the same level of herd immunity

θα μπορέσετε να έχετε το ίδιο επίπεδο ανοσίας της αγέλης

as if you had vaccinated 96 percent of the population

σα να είχατε εμβολιάσει το 96% του πληθυσμού

at a much greater efficiency, with a strict budget constraint.

με πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, με αυστηρά περιορισμένο προϋπολογισμό.

And similar ideas can be used, for instance,

Και παρόμοιες ιδέες μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για παράδειγμα,

to target distribution of things like bed nets

για να κατευθύνετε την κατανομή αντικειμένων όπως οι κουνουπιέρες

in the developing world.

στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

If we could understand the structure of networks in villages,

Αν μπορούσαμε να καταλάβουμε τη δομή των δικτύων στα χωριά,

we could target to whom to give the interventions

θα μπορούσαμε να εστιάσουμε σε ποιον θα αναθέταμε τη μεσολάβηση

to foster these kinds of spreads.

για να προωθήσει αυτά τα είδη των εξαπλώσεων.

Or, frankly, for advertising with all kinds of products.

Ή, ειλικρινά, για να διαφημίσουμε προϊόντα κάθε είδους.

If we could understand how to target,

Αν μπορούσαμε να καταλάβουμε πώς να στοχεύσουμε,

it could affect the efficiency

αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα

of what we're trying to achieve.

αυτού που προσπαθούμε να επιτύχουμε.

And in fact, we can use data

Και στην πραγματικότητα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δεδομένα

from all kinds of sources nowadays [to do this].

από πηγές κάθε είδους στις μέρες μας [για να το κάνουμε].

This is a map of eight million phone users

Αυτός είναι ένας χάρτης οκτώ εκατομμυρίων χρηστών τηλεφώνου

in a European country.

σε μια Ευρωπαϊκή χώρα.

Every dot is a person, and every line represents

Κάθε τελεία είναι ένα άτομο, και κάθε γραμμή απεικονίζει

a volume of calls between the people.

έναν όγκο κλήσεων μεταξύ των ανθρώπων.

And we can use such data, that's being passively obtained,

Και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τέτοια στοιχεία, που συλλέγονται παθητικά,

to map these whole countries

για να χαρτογραφήσουμε ολόκληρες χώρες

and understand who is located where within the network.

και να καταλάβουμε ποιος είναι τοποθετημένος πού μέσα στο δίκτυο.

Without actually having to query them at all,

Πράγματι, χωρίς καθόλου να χρειαστεί να τους ρωτήσουμε,

we can get this kind of a structural insight.

μπορούμε να έχουμε αυτό το είδος δομικής επίγνωσης.

And other sources of information, as you're no doubt aware

Και άλλες πηγές πληροφοριών, όπως χωρίς αμφιβολία γνωρίζετε,

are available about such features, from email interactions,

είναι διαθέσιμες για τέτοια χαρακτηριστικά, από την επικοινωνία με ηλεκτρονικά μηνύματα,

online interactions,

on line επικοινωνία,

online social networks and so forth.

online κοινωνικά δίκτυα, κ.ο.κ.

And in fact, we are in the era of what I would call

Και στην πραγματικότητα, είμαστε στην εποχή αυτού που θα αποκαλούσα

"massive-passive" data collection efforts.

«μαζικές-παθητικές» προσπάθειες συλλογής δεδομένων.

They're all kinds of ways we can use massively collected data

Υπάρχουν κάθε είδους τρόποι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μαζικώς συλλεγμένα δεδομένα

to create sensor networks

να δημιουργήσουμε δίκτυα αισθητήρων

to follow the population,

να ακολουθήσουμε τον πληθυσμό,

understand what's happening in the population,

να καταλάβουμε τι συμβαίνει στον πληθυσμό,

and intervene in the population for the better.

και να παρέμβουμε στον πληθυσμό προς το καλύτερο.

Because these new technologies tell us

Επειδή αυτές οι νέες τεχνολογίες μας λένε

not just who is talking to whom,

όχι μόνο ποιος μιλά σε ποιον,

but where everyone is,

αλλά πού είναι ο καθένας,

and what they're thinking based on what they're uploading on the Internet,

και τι σκέφτονται με βάση τι ανεβάζουν στο διαδίκτυο,

and what they're buying based on their purchases.

και τι αγοράζουν με βάση τα ψώνια τους.

And all this administrative data can be pulled together

Και όλα αυτά τα διαχειριστικά δεδομένα μπορούν να συγκεντρωθούν

and processed to understand human behavior

και να επεξεργαστούν για να καταλάβουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά

in a way we never could before.

με ένα τρόπο που ποτέ πριν δεν μπορούσαμε.

So, for example, we could use truckers' purchases of fuel.

Για παράδειγμα θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τις αγορές καυσίμων των φορτηγατζήδων.

So the truckers are just going about their business,

Έτσι οι φορτηγατζήδες απλώς κάνουν την δουλειά τους,

and they're buying fuel.

και αγοράζουν καύσιμα.

And we see a blip up in the truckers' purchases of fuel,

Και εμείς βλέπουμε μια μικρή άνοδο στις αγορές καυσίμων των φορτηγατζήδων,

and we know that a recession is about to end.

και ξέρουμε ότι μια ύφεση βρίσκεται στο τέλος της.

Or we can monitor the velocity

Ή μπορούμε να καταγράψουμε την ταχύτητα

with which people are moving with their phones on a highway,

με την οποία οι άνθρωποι κινούνται με τα τηλέφωνά τους σε μια λεωφόρο,

and the phone company can see,

και η τηλεφωνική εταιρία μπορεί να δει,

as the velocity is slowing down,

καθώς η ταχύτητα μειώνεται,

that there's a traffic jam.

ότι υπάρχει ένα μποτιλιάρισμα.

And they can feed that information back to their subscribers,

Και μπορούν να προωθήσουν την πληροφορία στους συνδρομητές τους,

but only to their subscribers on the same highway

αλλά μόνο στους συνδρομητές αυτούς που βρίσκονται στον ίδιο αυτοκινητόδρομο

located behind the traffic jam!

και μάλιστα πίσω από το μποτιλιάρισμα!

Or we can monitor doctors prescribing behaviors, passively,

Ή μπορούμε να παρακολουθήσουμε τις συμπεριφορές συνταγογράφησης των γιατρών, παθητικά,

and see how the diffusion of innovation with pharmaceuticals

και να δούμε πώς η διάχυση καινοτομίας με τα φάρμακα

occurs within [networks of] doctors.

συμβαίνει μέσα στα [δίκτυα των] γιατρών.

Or again, we can monitor purchasing behavior in people

Ή πάλι, μπορούμε να καταγράψουμε την αγοραστική συμπεριφορά σε ανθρώπους,

and watch how these types of phenomena

και να παρακολουθήσουμε πώς αυτοί οι τύποι φαινομένων

can diffuse within human populations.

μπορούν να διαχυθούν μέσα στους ανθρώπινους πληθυσμούς.

And there are three ways, I think,

Και υπάρχουν τρεις τρόποι, νομίζω,

that these massive-passive data can be used.

που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα μαζικά-παθητικά δεδομένα.

One is fully passive,

Ο ένας είναι εντελώς παθητικά,

like I just described --

όπως μόλις περιέγραψα --

as in, for instance, the trucker example,

όπως, για παράδειγμα, στο παράδειγμα των φορτηγατζήδων,

where we don't actually intervene in the population in any way.

όπου στην πραγματικότητα δεν παρεμβαίνουμε στον πληθυσμό με κανένα τρόπο.

One is quasi-active,

Ένας είναι ημι-ενεργητικός,

like the flu example I gave,

όπως το παράδειγμα της γρίπης που παρουσίασα,

where we get some people to nominate their friends

όπου πείθουμε κάποιους ανθρώπους να ονομάσουν τους φίλους τους

and then passively monitor their friends --

και μετά παθητικά παρακολουθούμε τους φίλους τους --

do they have the flu, or not? -- and then get warning.

έχουν τη γρίπη, ή όχι - και μετά παίρνουμε την προειδοποίηση.

Or another example would be,

Ή ένα άλλο παράδειγμα θα ήταν,

if you're a phone company, you figure out who's central in the network

αν ήσασταν μια εταιρεία τηλεφωνίας, θα καταλαβαίνατε ποιοι είναι κεντρικοί στο δίκτυο,

and you ask those people, "Look, will you just text us your fever every day?

και θα τους ρωτούσατε, «Θα μας στέλνετε σε μήνυμα για τη θερμοκρασία σας κάθε μέρα;

Just text us your temperature."

Απλώς στείλτε μας τη θερμοκρασία σας».

And collect vast amounts of information about people's temperature,

Και θα συγκεντρώνατε τεράστιες ποσότητες πληροφοριών για τη θερμοκρασία των ανθρώπων,

but from centrally located individuals.

αλλά από κεντρικά τοποθετημένα άτομα.

And be able, on a large scale,

Και θα μπορούσατε, σε μεγάλη κλίμακα,

to monitor an impending epidemic

να παρακολουθείσετε μια επικείμενη επιδημία

with very minimal input from people.

με πολύ λιγες καταχωρήσεις από ανθρώπους.

Or, finally, it can be more fully active --

Ή, τέλος, μπορεί να είναι εντελώς ενεργητικά --

as I know subsequent speakers will also talk about today --

όπως γνωρίζω οι επόμενοι ομιλητές θα μιλήσουν επίσης γι' αυτό σήμερα --

where people might globally participate in wikis,

όπου άνθρωποι θα μπορούσαν παγκοσμίως να συμμετέχουν σε wikis,

or photographing, or monitoring elections,

ή φωτογραφίζοντας ή καταγράφοντας εκλογές,

and upload information in a way that allows us to pool

και να ανεβάζουν πληροφορίες με ένα τρόπο που μας επιτρέπει να συγκεντρώσουμε

information in order to understand social processes

πληροφορίες για να καταλάβουμε κοινωνικές διαδικασίες

and social phenomena.

και κοινωνικά φαινόμενα.

In fact, the availability of these data, I think,

Στην πραγματικότητα, η διαθεσιμότητα αυτών των δεδομένων, νομίζω,

heralds a kind of new era

κηρύττει ένα είδος νέας εποχής

of what I and others would like to call

αυτού που εγώ και άλλοι θα θέλαμε να αποκαλέσουμε

"computational social science."

«υπολογιστική κοινωνική επιστήμη».

It's sort of like when Galileo invented -- or, didn't invent --

Είναι κάπως όπως όταν ο Γαλιλαίος εφηύρε - ή, δεν εφηύρε --

came to use a telescope

χρησιμοποίησε το τηλεσκόπιο

and could see the heavens in a new way,

και μπορούσε να δει τους ουρανούς με ένα καινούργιο τρόπο,

or Leeuwenhoek became aware of the microscope --

ή ο Λέβενχουκ έμαθε για το μικροσκόπιο --

or actually invented --

ή στην πραγματικότητα το εφήυρε --

and could see biology in a new way.

και μπορούσε να δει τη βιολογία με ένα νέο τρόπο.

But now we have access to these kinds of data

Αλλά τώρα έχουμε πρόσβαση σε αυτά τα είδη πληροφοριών

that allow us to understand social processes

που μας επιτρέπει να κατανοούμε κοινωνικές διαδικασίες

and social phenomena

και κοινωνικά φαινόμενα

in an entirely new way that was never before possible.

με έναν εντελώς νέο τρόπο που ποτέ πριν δεν ήταν δυνατό.

And with this science, we can

Και με αυτή την επιστήμη, μπορούμε

understand how exactly

να κατανοήσουμε πώς ακριβώς

the whole comes to be greater

το όλον καταλήγει να γίνει σπουδαιότερο

than the sum of its parts.

από το σύνολο των μερών του.

And actually, we can use these insights

Και στην πραγματικότητα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την επίγνωση

to improve society and improve human well-being.

για να βελτιώσουμε την κοινωνία και να βελτιώσουμε την ανθρώπινη ευημερία.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.