The tale of the boy who tricked a tyrant - Paschal Kyiiripuo Kyoore

Translator: Ho Anh Reviewer: My Den

Shock seized the West African Dagara village as word traveled of a new decree.

Ngôi làng Dagara ở Tây Phi hoảng loạn khi tin tức về sắc lệnh mới lan truyền.

Completely disregarding time-honored naming rituals,

Bỏ qua các nghi thức đặt tên lâu đời,

the tyrannical chief declared that, going forward,

tù trưởng bạo ngược tuyên bố rằng từ nay,

he alone would name the village’s children.

ông ta sẽ tự đặt tên cho mọi đứa trẻ trong làng.

But an unlikely challenger eventually appeared...

Nhưng một kẻ thách thức bất ngờ đã xuất hiện...

One day, a mother was taking her newborn to the chief’s house to be named

Một ngày nọ, khi người mẹ đưa đứa con sơ sinh đến nhà tù trưởng để đặt tên,

when her baby asked where they were going from his crib.

đứa bé từ trong nôi hỏi mẹ rằng họ đang đi đâu.

She told him, and he responded that they could return home

Người mẹ nói với con, và cậu bé đáp rằng họ có thể về nhà

because he already had a name and it was Yagangnaa,

vì cậu đã có tên rồi, đó là Yagangnaa,

meaning “wiser than the chief.”

nghĩa là ‘khôn ngoan hơn tù trưởng’.

So, they did just that.

Vậy là họ quay về nhà.

Years later, while hunting lizards near the chief's house,

Nhiều năm sau, khi đang săn thằn lằn gần nhà tù trưởng,

a friend called Yagangnaa’s name, which caught the chief’s attention.

một người bạn gọi tên Yagangnaa, khiến tù trưởng chú ý.

He knew he hadn't given any child a name that insulted his own authority.

Ông biết mình chưa từng đặt cho đứa trẻ nào cái tên xúc phạm đến quyền lực ông.

When he asked Yagangnaa who named him, and the boy replied that he named himself

Khi ông hỏi ai đã đặt tên cho Yagangnaa, và cậu bé trả lời rằng chính cậu tự đặt,

the chief grew furious.

tù trưởng nổi giận.

He committed himself to proving his superiority—

Ông quyết tâm chứng tỏ quyền uy của mình

and punishing Yagangnaa’s family.

và trừng phạt gia đình Yagangnaa.

First, he called on Yagangnaa and gave him a huge basket full of millet and pebbles.

Trước tiên, ông gọi Yagangnaa đến và đưa cho cậu một rổ lớn đầy kê và sỏi.

He told Yagangnaa to have his mother brew “pito,” or millet beer,

Ông yêu cầu Yagangnaa bảo mẹ cậu nấu ‘pito’, hoặc bia kê,

by the end of the day, so the chief could entertain his farm workers.

trước cuối ngày để tù trưởng có thể tiếp đãi các công nhân.

Upon hearing the chief’s orders, Yagangnaa’s mother wept.

Khi nghe lệnh của tù trưởng, mẹ Yagangnaa đã khóc.

It was impossible to separate the millet from the pebbles.

Không thể tách kê ra khỏi sỏi.

And everyone knew it took weeks to make pito:

Mọi người đều biết việc làm pito mất vài tuần:

the millet had to be soaked, dried, ground, boiled, then fermented

kê phải được ngâm, phơi, xay, nấu, rồi lên men

in days-long stages.

qua nhiều giai đoạn kéo dài.

So, Yagangnaa decided to retaliate with another insurmountable task.

Vì vậy, Yagangnaa quyết định trả đũa bằng một nhiệm vụ bất khả thi khác.

He sent the chief gourd seeds and asked him to prepare calabash cups

Cậu gửi cho tù trưởng hạt bầu và yêu cầu ông chuẩn bị những chiếc cốc bầu

that same day to hold the pito his mother was making.

ngay trong ngày để đựng pito mà mẹ cậu đang làm.

The chief would have to wait for the seeds to germinate

Tù trưởng sẽ phải chờ hạt nảy mầm,

and the plants to bear fruit, then harvest, carve, and dry them—

cây ra quả, rồi mới thu hoạch, đẽo gọt và phơi khô chúng,

the work of an entire farming season all in one day.

công việc của cả một mùa vụ tất cả chỉ trong một ngày.

Realizing Yagangnaa was onto him— and one step ahead—

Nhận ra Yagangnaa đã nắm bắt được ý đồ của mình và đi trước một bước,

the chief ordered him to return the millet.

tù trưởng ra lệnh cậu trả lại số kê.

Next, he instructed Yagangnaa to look after his bull

Tiếp theo, ông ra lệnh cho Yagangnaa chăm sóc con bò đực của mình

until it produced enough cattle to fill his kraal

cho đến khi nó sinh đủ bò để lấp đầy chuồng

and pay his sons’ bridewealths.

và trả sính lễ cho các con trai ông.

Không phản đối rằng cậu cần một con bò cái chứ không phải bò đực để làm việc này,

Without protesting that he’d need a cow, not a bull, to do this,

Yagangnaa agreed.

Yagangnaa đồng ý.

The next day, he began cutting dry wood near the chief's house.

Ngày hôm sau, cậu bắt đầu chặt củi khô gần nhà tù trưởng.

When the chief asked what he was doing,

Khi tù trưởng hỏi cậu đang làm gì,

Yagangnaa said he needed wood to cook and warm his house

Yagangnaa nói rằng cậu cần củi để nấu nướng và sưởi ấm nhà

because his father had just delivered a baby.

vì cha cậu vừa sinh thêm một đứa trẻ.

The chief laughed and said that was impossible,

Tù trưởng cười và nói rằng điều đó là không thể,

to which Yagangnaa asked why it should be impossible

thì Yagangnaa hỏi tại sao lại không thể

for his father to deliver a child

cho cha cậu sinh thêm một đứa trẻ

if the chief thought his bull was going to produce cattle.

nếu tù trưởng nghĩ rằng bò đực của ông sẽ sinh ra nhiều bò.

One-upped once again, the chief ordered Yagangnaa to return the bull—

Bị vượt mặt lần nữa, tù trưởng ra lệnh cho Yagangnaa trả lại con bò đực

and decided to take extreme measures.

và quyết định áp dụng biện pháp cực đoan.

He told Yagangnaa to accompany his son on an errand

Ông bảo Yagangnaa theo con trai ông đi công việc

and provided him a beautiful horse and expensive clothes.

và cho cậu một con ngựa đẹp cùng bộ quần áo đắt tiền.

Meanwhile, the chief's own son wore tattered clothing and rode a weak horse.

Trong khi đó, con trai của tù trưởng mặc quần áo rách và cưỡi một con ngựa yếu.

Sensing the chief's new trick brewing,

Nhận thấy mưu kế mới của tù trưởng,

Yagangnaa offered to trade with the chief’s son, who agreed.

Yagangnaa đề nghị đổi chỗ với con trai tù trưởng, và cậu ta đồng ý.

But the chief had given his men grisly orders.

Nhưng tù trưởng đã giao những mệnh lệnh tàn bạo cho người của mình.

And moments later, a poisoned arrow flew towards the well-dressed boy

Chỉ vài phút sau, một mũi tên tẩm độc bay về phía cậu bé ăn mặc đẹp

on the beautiful white horse,

trên con ngựa trắng xinh đẹp,

striking and killing the chief’s son while Yagangnaa escaped.

trúng và giết chết con trai tù trưởng, trong khi Yagangnaa thoát thân.

Ever fixated on eliminating Yagangnaa, the defiant boy who named himself,

Vẫn quyết tâm loại bỏ Yagangnaa, cậu bé gan dạ tự đặt tên cho mình,

the chief invited him over for a pito drinking spree.

tù trưởng mời cậu đến uống pito.

He dug a well and covered it with a cowskin

Ông đào một cái giếng và phủ lên bằng da bò

to create a deceitfully decorative seat.

để tạo thành một chỗ ngồi giả mạo.

But, by now, Yagangnaa knew the chief’s plans,

Nhưng lúc này, Yagangnaa đã biết rõ kế hoạch của tù trưởng

and dug a tunnel connecting his house with the chief’s well.

và đào một đường hầm nối nhà mình với giếng của tù trưởng.

Later, when Yagangnaa arrived and graciously took his seat,

Khi Yagangnaa đến và ngồi xuống chỗ được sắp đặt,

he fell into the pit.

cậu rơi xuống hố.

The chief ordered his wives to pour hot pito into the hole.

Tù trưởng ra lệnh cho các bà vợ đổ pito nóng vào hố.

But Yagangnaa swiftly escaped through the tunnel

Nhưng Yagangnaa nhanh chóng thoát ra qua đường hầm

and asked his mother to collect the pito that soon followed.

và nhờ mẹ cậu thu thập pito mà sau đó được mang đến.

The chief thought he’d finally succeeded—

Tù trưởng tưởng rằng mình đã thành công

until receiving a message from Yagangnaa the next day

cho đến khi nhận được lời nhắn từ Yagangnaa vào ngày hôm sau,

asking to reciprocate the chief’s generosity,

để đáp lại sự hào phóng của tù trưởng,

inviting him for pito.

mời ông đến uống pito.

Realizing that Yagangnaa had outwitted him again,

Nhận ra rằng Yagangnaa lại một lần nữa vượt qua mình,

the chief conceded.

tù trưởng đã chấp nhận.

And finally he abolished his decree

Cuối cùng, ông hủy bỏ sắc lệnh của mình

and returned the power of naming back to his people,

và trả quyền đặt tên lại cho người dân,

where it belonged.

nơi nó thuộc về.