Why did people wear powdered wigs? - Stephanie Honchell Smith

Translator: Yujin Tran Reviewer: Trang Do Nu Gia

In 1624, 23-year-old King Louis the XIII of France was in crisis.

Năm 1624, vị vua 23 tuổi, Vua Louis XIII của Pháp gặp khủng hoảng.

He was balding.

Ngài ấy bị hói đầu.

What would people say, at a time when a monarch's hair

Dân chúng sẽ bàn tán ra sao vào cái thời kì mà mái tóc của một vị vua

had come to symbolize his power and nobility?

được xem là biểu tượng cho quyền lực và sự cao quý?

Louis was not interested in finding out.

Thực ra vua Louis cũng chẳng thèm quan tâm mấy đến điều này.

Instead, he made a decision that kicked off a 150-year fashion craze:

Thay vào đó, ngài ta đưa ra một quyết định

khởi đầu cho cơn sốt thời trang kéo dài suốt 150 năm:

he wore a particularly full wig.

ngài ấy đội hẳn nguyên một bộ tóc giả lên đầu.

Trước thời vua Louis, người ta đã sử dụng tóc giả với nhiều mục đích khác nhau—

Long before Louis people adopted wigs for various reasons—

chúng được xem như một món đồ

including hygiene, theater, and anti-aging endeavors.

để che đi vấn đề vệ sinh, diễn kịch, hoặc giúp trông trẻ trung hơn.

Wigs date at least as far back as ancient Egypt,

Niên đại tóc giả ít nhất phải kể từ thời Ai Cập cổ đại,

where well-regarded hairdressers crafted them into intricate styles.

nơi mà những thợ cắt tóc đỉnh cao đã cắt xén chúng thành nhiều phong cách phức tạp.

And under certain ancient Roman dynasties, women's wigs became particularly ornate,

Và dưới một số triều đại La Mã cổ đại,

tóc giả của phụ nữ được trang trí vô cùng công phu,

one poet mocking their numerous tiers.

một nhà thơ đang chế giễu các tầng tóc ấy.

During the Middle Ages, the Catholic Church discouraged wig-wearing,

Vào thời Trung cổ, Giáo hội Công giáo không khuyến khích việc đội tóc giả,

emphasizing instead humility and austerity.

thay vào đó họ nhấn mạnh sự khiêm nhường và khắc khổ.

So, those who did wig in medieval western Europe

Vì vậy, những người làm tóc giả ở Tây Âu thời trung cổ

generally wore more natural-looking styles.

thường ưa diện những kiểu tóc trông tự nhiên hơn.

But as rules relaxed in the 1500s, wigs became more acceptable accessories.

Nhưng khi điều luật được nới lỏng vào những năm 1500,

tóc giả trở thành phụ kiện được chấp nhận nhiều hơn.

Queen Elizabeth I of England owned over 80 red wigs,

Nữ hoàng Elizabeth Đệ Nhất của Anh sở hữu hơn 80 bộ tóc giả màu đỏ,

which she used to augment her hair and conceal it as it thinned and grayed.

để dùng cho việc nâng tầng tóc và che đi phần tóc bạc và mỏng.

One of these wigs even adorned her funeral effigy.

Một trong những bộ tóc giả này còn được đội lên hình nhân trong tang lễ của bà.

Yet it wasn't until Louis XIII unveiled his magnificent mane

Tuy nhiên, phải đến khi Vua Louis XIII trình làng bộ tóc bờm siêu đỉnh của mình

a couple of decades later that big wigs truly began booming.

vào vài thập kỉ sau đó thì những bộ tóc giả cỡ lớn mới chính thức bùng nổ.

Members of Louis' court, perhaps eager to gain favor,

Các thành viên trong vương triều Louis, có lẽ vì muốn giành được sự ưu ái,

bewigged themselves and aristocrats elsewhere soon followed suit.

nên đã đội tóc giả và các quý tộc ở những nơi khác cũng sớm bắt chước theo.

The fast-growing popularity of wigs might have been accentuated

Sự phổ biến một cách nhanh chóng của tóc giả còn có thể đến từ

by concerns over hair loss caused by mercury,

mối lo ngại về tình trạng rụng tóc do thủy ngân,

which doctors then prescribed to treat syphilis and other ailments.

một loại hóa chất được bác sĩ kê đơn để điều trị bệnh giang mai và các bệnh khác.

But people also heralded wigs as convenient,

Nhưng mọi người cũng cho rằng tóc giả khá tiện lợi,

since they eliminated the need for daily hair cleaning and styling.

vì chúng giúp loại bỏ nhu cầu phải gội đầu hay tạo kiểu tóc hằng ngày.

In the mid-1600s, the trend amplified under Louis XIII's son, Louis XIV.

Vào giữa những năm 1600, xu hướng này ngày càng được lan rộng

dưới thời con trai của Vua Louis XIII, Vua Louis XIV.

At the time, Europe took its couture cues from Madrid.

Vào thời điểm đó, châu Âu chạy theo xu hướng thời trang cao cấp của Madrid.

But Louis XIV's government changed that

Nhưng đế chế của Vua Louis XIV đã thay đổi điều đó

by investing heavily in France's luxury industry.

bằng cách đầu tư mạnh vào ngành công nghiệp xa xỉ của Pháp.

Họ tạo ra các hiệp hội chuyên biệt,

They created specialized guilds, formalized seasonal releases,

chính thức hóa việc cho ra các sản phẩm thời trang theo mùa,

enforced a dress code at court,

quy định về trang phục tại tòa án,

and banned imports that could have been made in France or its colonies.

và cấm nhập khẩu những thứ được sản xuất tại Pháp hoặc các thuộc địa của Pháp.

Louis XIV once even ordered his son— yet another Louis—

Vua Louis XIV thậm chí đã từng ra lệnh cho con trai mình— một Louis khác—

to burn his coat because it was made of foreign cloth.

đốt áo choàng của mình vì nó làm từ vải nước ngoài.

Buoyed by its growing colonial empire,

Được thúc đẩy bởi đế chế thuộc địa đang phát triển của mình,

France amassed wealth and influence,

Pháp tích lũy được sự giàu có và sức ảnh hưởng,

and Parisian-style big wigs soon perched atop many European heads.

những bộ tóc giả khổng lồ đậm chất Paris

sớm yên vị trên đỉnh đầu của nhiều người châu Âu.

These full-bottom men's hairpieces demanded such thick, long locks

Những bộ tóc giả nam rũ qua gáy thường đi kèm với lọn tóc dày và dài

that ten heads of hair could go into just one.

đến mức phải cắt mười cái đầu tóc thì mới đủ để làm được một bộ.

Within a century, the number of Parisian wigmakers quadrupled.

Trong vòng một thế kỉ, số lượng thợ làm tóc giả kiểu Paris đã tăng gấp bốn lần.

Even small villages often boasted at least one wigmaker.

Ngay cả trong những ngôi làng nhỏ cũng có ít nhất một thợ làm tóc giả.

They generally fabricated their merchandise from human hair—

Họ thường làm ra các bộ tóc giả từ tóc người—

probably sourced from poor women—

có thể là từ những người phụ nữ nghèo—

or from cheaper materials like wool or horsehair.

hoặc từ các vật liệu rẻ hơn như lông cừu hoặc bờm ngựa.

To clean their wigs, eliminate odors, and absorb sweat,

Để làm sạch tóc giả, khử mùi và thấm mồ hôi,

people showered them in perfumed powders of flour, chalk, and aromatics

họ thường tắm chúng trong hỗn hợp bột thơm bao gồm bột mì, phấn và các hương liệu

like violet, rose, clove, and lemon.

như hoa phi yến, hoa hồng, đinh hương và chanh.

It was a messy business, with entire rooms designated for the task.

Đó là một quy trình sản xuất lộn xộn,

với toàn bộ căn phòng được thiết kế đặc thù cho công việc này.

In fact, that's where the term "powder room" is thought to have originated.

Cụm “phòng đánh phấn” (phòng trang điểm) thực tế cũng xuất phát từ đây.

By the mid-1700s, men's wigs remained popular but became simpler,

Đến giữa những năm 1700, tóc giả nam vẫn phổ biến nhưng trở nên đơn giản hơn,

often styled with curls around the face and a ponytail in back.

thường được tạo kiểu với những lọn tóc xoăn ôm mặt và buộc đuôi ngựa ở phía sau.

Women's wigs, however, soared to new heights,

Tuy nhiên, tóc giả nữ thì lại vươn lên một tầm cao mới,

literally towering up to a meter.

cao tới một mét theo đúng nghĩa đen.

Wigmakers often constructed these using rods, ribbons, and wool stuffing.

Những thợ làm tóc giả thường dựng những bộ tóc giả này

bằng cách sử dụng các que, ruy băng và nhồi bông len.

And once covered with hair,

Và một khi đã được phủ tóc,

the wig could be adorned with all manner of accoutrements.

bộ tóc giả có thể được trang hoàng thêm nhiều phụ kiện.

Lighter colored wigs became fashionable and were only enhanced with powders,

Những bộ tóc giả màu sáng trở thành mốt và chỉ được dưỡng bằng bột,

sometimes tinted purple, pink, or blue.

đôi khi được nhuộm thêm sắc tím, hồng hoặc xanh lam.

But not everyone bought into the trend.

Nhưng không phải ai cũng chuộng xu hướng này.

Caricaturists mocked big wig-wearers, framing them as frivolously flamboyant.

Những nhà vẽ tranh biếm hoạ thường chế giễu và quy chụp họ

là những người ăn mặc lòe loẹt một cách lố lăng.

And the hotter temperatures in some of Europe's colonies

Và thời tiết oi bức ở nhiều quốc gia châu Âu

có thể khiến bộ tóc giả phủ bột dày cợm này trở thành một mối phiền toái.

might have made heavy powdered wigs a nuisance.

In 1740, a visitor in Maryland observed that so few people wore wigs,

Năm 1740, một du khách ở Maryland quan sát thấy rất ít người đội tóc giả,

he said, "you would imagine they were all sick, or going to bed."

ông nói rằng, “bạn có thể nghĩ họ đang bệnh hoặc chuẩn bị đi ngủ ấy mà”.

In the late 1700s,

Vào cuối những năm 1700,

a popular backlash against aristocratic decadence gained steam.

một làn sóng phản ứng dữ dội của quần chúng

chống lại sự suy đồi của giới quý tộc đã bùng phát.

Khi nước Pháp phải đối mặt với tình trạng thiếu bánh mì,

As France faced a bread shortage,

flour-powdered wigs were viewed as particularly problematic.

những bộ tóc giả được phủ bằng bột mì được coi là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng.

And in 1789, the French Revolution kicked off.

Và vào năm 1789, Cách mạng Pháp nổ ra.

In 1795, England's parliament passed a "powder tax"

Năm 1795, quốc hội Anh đã thông qua “thuế bột”

that led many to abandon their big wigs.

khiến nhiều người phải từ bỏ những bộ tóc giả khổng lồ của mình.

And so, they fell out of fashion, left high and powder-dry,

Và từ đó, chúng dần bị đào thải khỏi ngành thời trang,

bị chất cao thành đống và khô như bột,

like mere relics of a hair-brained past craze.

giống như phần tàn dư của quá khứ về một thời cuồng loạn với tóc giả.