Daniel Kraft: How COVID-19 transformed the future of medicine | TED

Transcriber:

As a small child, I was lucky to be at the launch of Apollo 17,

Translator: Jester D'mos Reviewer: Thu Ha Tran

the last manned mission to the Moon,

and I've remained enamored with space ever since.

And fortunate as a physician

to have contributed to NASA life sciences research

Lúc nhỏ, tôi đã có vinh dự được dự lễ phóng tên lửa Apollo 17,

and to practice aerospace medicine,

inspired by the cross-disciplinary teamwork required

nhiệm vụ đưa người lên mặt trăng cuối cùng,

to tackle audacious challenges

và tôi đã say mê vũ trụ từ lúc đó.

and how space is has often brought the world together

Và tôi may mắn khi là một bác sĩ

đã được đóng góp cho nghiên cứu về khoa học sự sống của NASA,

through the lens of seeing our planet as one without borders.

Now, just as the historic Apollo moon landings

và để thực hành y học hàng không vũ trụ,

được truyền cảm hứng bởi tinh thần đồng đội liên ngành

were transformational inflection points in history,

để đối mặt với những thử thách gian nan

so too is the global health crisis of COVID-19,

và vũ trụ thường mang mọi người trên thế giới tới gần nhau

which, despite its many challenges and tragedies,

qua việc nhìn hành tinh của chúng ta như một nơi không hề có biên giới.

Và cũng như việc tàu Apollo đáp xuống mặt trăng

like the sinister Cold War setting, which launched the space race,

là một điểm nhấn mang tính thay đổi trong lịch sử,

can have silver linings.

khủng hoảng y tế toàn cầu COVID-19 cũng vậy,

As Regina Dugan, former head of DARPA, wrote,

“Sputnik set off the space age, COVID can spark the health age.”

điều mà, bất chấp rất nhiều khó khăn và đau thương nó đem tới,

giống với trường hợp của Chiến tranh lạnh, thứ khởi đầu cuộc chạy đua vào không gian,

The silver linings include

the unprecedented acceleration

có thể có những tia hi vọng.

of innovation, collaboration and discovery,

Như Regina Dugan, cựu chỉ huy của DARPA, đã từng viết:

catalyzing a future of health and medicine that can help us reimagine

“Sputnik bắt đầu kỷ nguyên vũ trụ, COVID có thể bắt đầu kỷ nguyên sức khỏe”.

and bring us a healthier, smarter, more equitable post-COVID world.

Những tia hi vọng này bao gồm

Now, many solutions ride the rails

sự tăng nhanh chưa từng thấy của những đổi mới, cộng tác và khám phá,

of rapidly, exponentially developing technologies

xúc tác cho một tương lai của sức khỏe và y học, thứ có thể giúp chúng ta

that are rapidly doubling in their speed-price performance,

tái hình dung và mang tới cho ta một thế giới khỏe mạnh hơn, thông minh hơn,

as exemplified by Moore's Law,

và công bằng hơn hậu COVID.

which has enabled the billionfold improvements in memory and computation,

Giờ, có rất nhiều giải pháp sử dụng cách

resulting in the ubiquitous supercomputer smartphones

phát triển công nghệ nhanh theo cấp số mũ,

most of us carry in our pockets.

gia tăng gấp đôi hiệu suất hoạt động,

I still have my now ancient iPhone 2 here.

như được ví dụ bởi Định luật Moore,

Still works, which felt magical 12 years ago

thứ đã tạo điều kiện cho những cải tiến gấp tỉ lần trong lưu trữ và tính toán,

but now feels slow and kludgy.

dẫn tới sự ra đời của hàng loạt siêu máy tính và điện thoại thông minh

And I'm sure my iPhone 11 will soon seem antique,

perhaps as its features dissolve into the rumored to soon arrive

mà hầu hết chúng ta đều mang bên mình.

Tôi vẫn giữ chiếc iPhone 2 giờ đã cổ lỗ này.

augmented reality smartglasses.

Vẫn còn hoạt động nhé, thứ mà rất đỗi kì diệu 12 năm trước

Now exponential technologies packed into our smart devices

giờ lại vừa chậm vừa phèn.

are becoming increasingly medicalized,

Và tôi dám chắc iPhone 11 của tôi sẽ sớm trở nên cổ lỗi thôi,

with sensors able to detect an ear infection and more.

có thể những tính năng của nó sẽ rơi vào quên lãng để rồi

So what used to fit on a desktop computer

nhường chỗ cho các loại kính thực tế ảo.

now fits on our wrist

Giờ những công nghệ cấp số mũ có mặt trong các thiết bị thông minh

and these are now entering the domain of FDA-approved medical devices.

đang dần trở nên y tế hóa rất nhanh chóng,

But the future isn't about any one technology,

với những cảm biến có thể phát hiện viêm tai, hay thậm chí hơn thế.

but their convergence as they get faster, cheaper, better.

Vậy là những thứ đã từng chỉ hiện thị trên màn hình máy tính

In fact, creating entire new fields at their interfaces,

giờ đã vừa vặn trên cổ tay ta

và chúng cũng đang được xếp vào nhóm các thiết bị y tế được FDA công nhận.

from computational biology, robotic surgery,

Nhưng tương lai không chỉ bao gồm riêng một loại công nghệ,

digiceuticals, telemedicine to AI-enabled radiology.

mà là về sự hội tụ của chúng khi mà chúng trở nên nhanh hơn, tốt hơn, rẻ hơn.

And while many industries have been disrupted

Thực chất là tạo ra một lĩnh vực hoàn toàn mới dựa trên sự chuyển tiếp của chúng,

and breached the fourth industrial age,

health and medicine often feel stuck in the second or third.

từ sinh học tính toán, phẫu thuật bằng rô bốt,

kỹ thuật số, y học viễn thông, cho tới phóng xạ học AI.

Critical data is still stuck being shared on fax machines, paper forms.

Và trong khi rất nhiều ngành công nghiệp đã nhảy vọt

We're stuck in waiting rooms waiting for our visits.

tới kỷ nguyên công nghiệp thứ tư,

y tế và y học dường như vẫn còn chững lại ở thời kỳ thứ hai hay thứ ba.

I recently had my own echocardiogram

only made available to share with me on a CD-ROM.

Những dữ liệu thiết yếu vẫn còn đang được chia sẻ qua máy fax và trên giấy.

I don't even own a CD-ROM player anymore.

Tools for managing pandemics in 2020

Chúng ta vẫn còn phải ngồi đợi chờ khi đi khám bệnh.

rely on the same core technologies used in the pandemic of 1918:

Tôi gần đây mới nhận bản siêu âm tim

face masks, social distancing,

mà chỉ xem được bằng đĩa CD.

handwashing.

Tôi thậm chí còn chẳng có máy CD nữa.

So part of the challenge in advancing global, local health

Những công cụ giúp quản lí đại dịch trong năm 2020

are our models, our mindsets.

We don't really practice health care. We practice sick care.

dựa trên những công nghệ cốt yếu hệt như hồi 1918:

khẩu trang, giãn cách xã hội,

Sick care is based on intermittent episodic data,

rửa tay.

Vậy nên một phần thách thức trong việc cải tiến sức khỏe toàn cầu, địa phương

usually only obtained within the four walls of the clinic

là những hình mẫu, tư tưởng của chúng ta.

or hospital bed,

Chúng ta không thực sự chăm sóc sức khỏe, ta chăm bệnh.

and leads to our reactive sick care model,

where we wait for the patient to show up in the emergency room with a heart attack,

Chăm sóc bệnh tật dựa trên những đoạn thông tin không liên tục

stroke or late-stage cancer

thường chỉ có được trong phạm vi bốn bức tường của cơ sở y tế

or for the pandemic to arrive on our shores.

hay trên giường bệnh,

I believe the convergence of many of the accelerating technologies

và dẫn tới hình thức chăm bệnh phản ứng,

and approaches being catalyzed by COVID

ta đợi bệnh nhân tới phòng cấp cứu với một cơn đau tim,

will bring us from intermittent sick care

đột quỵ hay ung thư giai đoạn cuối,

to an age of continuous, proactive, personalized,

hoặc là đợi đến khi đại dịch đã ập tới.

crowdsourced health care

Tôi tin sự hội tụ của rất nhiều những công nghệ

that can increasingly bring care anytime, anywhere more effectively

và những cách tiếp cận được xúc tác bởi COVID

and lower costs around the planet.

sẽ mang ta từ chỗ chăm bệnh gián đoạn

For example, the convergence of ever smaller interconnected devices

tới một kỷ nguyên chăm sóc sức khỏe liên tục, chủ động,

cá nhân hóa và có nguồn cung cộng đồng,

now riding 5G

is creating not just an Internet of Things

khi mà việc chữa trị có thể diễn ra mọi lúc, mọi nơi hiệu quả hơn

but an Internet of Medical Things.

Much of this convergence is in the field of digital health,

với chi phí rẻ hơn trên toàn thế giới.

Ví dụ, sự hội tụ của những thiết bị giờ đang dần nhỏ hơn

the ability to connect the dots between data sources

from personal genomics and medical records

sử dụng công nghệ 5G

đang tạo ra không chỉ Internet Vạn Vật

with apps and services that match the needs

mà Internet Vạn Vật Y Tế.

of an individual, patient or caregiver.

Phần lớn sự hội tụ này thuộc lĩnh vực y học kỹ thuật số,

And as incentives and reimbursements align,

khả năng kết nối những điểm giữa các nguồn dữ liệu

COVID has pushed us to an increasingly virtualized care,

từ bộ gen cá nhân cho tới lịch sự y tế

from the hospital to home to our phone

với những ứng dụng và dịch vụ khớp với nhu cầu

to on and even inside our bodies.

của một cá nhân, bệnh nhân hay nhân viên y tế.

The age of hospital to home-spital is upon us.

Với cả sự khích lệ lẫn bù đắp,

Now, the challenge of this hyperconnected age

COVID đã khiến ta gia tăng những chăm sóc ảo,

is that we're creating exponential amounts of big data

từ bệnh viện về tới nhà rồi tới điện thoại

that's too often siloed in formats that can't even talk to each other.

lên tới cơ thể, thậm chí là vào cả bên trong nữa.

Thời kỳ chuyển bệnh viện về nhà - trạm xá đang trong tầm tay chúng ta.

So we need to narrow that gap between data,

Giờ, thách thức của kỷ nguyên kết nốt liên thông này

turning that into actual information for the patient, physician,

là ta đang tạo ra một lượng lớn cấp số mũ big data

public health worker,

thường được lưu trữ trong các định dạng không thể trao đổi với nhau được.

and speed its safe and effective use in the community clinic and bedside.

Vì vậy chúng ta cần phải thu hẹp lại khoảng cách giữa các dữ liệu đó,

The pandemic has instigated an immense amount of international sharing

biến chúng thành những thông tin cho bệnh nhân, bác sĩ,

and collaboration amongst clinicians and researchers to narrow that gap.

những nhân viên y tế,

và đẩy nhanh ứng dụng an toàn và hiệu quả của chúng trong bệnh viện.

What was learned in managing patients in Wuhan

and then in the intensive care units of Italy

Đại dịch đã thúc tiến cho một lượng khổng lồ những chia sẻ toàn cầu

has helped New York City hospitals

and their learnings in turn have spread to centers around the world.

và sự hợp tác giữa các nhân viên y tế cùng nhà nghiên cứu để thu hẹp khoảng cách đó.

Let's take a quick dive into some examples

Những điều đã đúc kết được từ việc quản lí bệnh nhân ở Vũ Hán

of what's happening across the health care paradigm

và những chăm sóc cực đặc biệt từ các đội ngũ ở Ý

in the age of COVID

and the implications for the future.

đã giúp cho các bệnh viện ở New York

From new forms of data to help prediction of prevention

và kết quả của những điều đó lại tiếp tục được lan tỏa toàn cầu.

to faster diagnostics, more tailored therapy

Hãy thử xem một vài ví dụ

and increasingly crowdsourced discovery.

về những gì đang xảy ra với thế giới quan y học

trong thời điểm COVID

Let's start with prevention.

và những suy đoán cho tương lai.

Now, while our genomes impact our health outcomes

Từ những định dạng mới của dữ liệu để dự đoán phòng bệnh

and our health spans,

our social determinants of health,

cho tới những chẩn đoán bệnh nhanh hơn, những phương pháp trị liệu tinh vi hơn,

our social, and our day-to-day behaviors drive most of our risk for disease

và những khám phá về nguồn cung ứng cộng đồng dồi dào hơn.

and associated costs.

Bắt đầu với phòng ngừa đi.

Trong khi bộ gen của chúng ta ảnh hưởng tới tình trạng sức khỏe,

And we now have an explosion of new tools

to help measure and improve our healthy behaviors.

tuổi thọ sinh lí,

thì các yếu tố xã hội quyết định sức khỏe,

xã hội, và những hành vi thường nhật của ta là các tác nhân phơi nhiễm bệnh

The first Fitbit only launched in 2009.

Wearables are now ubiquitous

and can measure almost every element of our physiology,

và những cái giá liên quan.

Và giờ chúng ta có sự bùng nổ của các công cụ mới

behavior and even mental health.

để giúp dự liệu và cải thiện những hành vi sức khỏe của chúng ta.

And they're evolving all the way from disposable tattoos

Fitbit đầu tiên xuất hiện vào năm 2009.

that can stream vital signs 24/7

Giờ đã có mặt khắp mọi nơi

to an integration of big data that can --

và có thể đo lường được hầu hết mọi yếu tố sinh lí của chúng ta,

Even small data from a simple wearable,

hành vi của ta và thậm chí là cả sức khỏe tâm thần.

tracking the patient discharged home after a hip replacement

Và chúng đang tiến hóa theo hướng từ những hình xăm dùng một lần

or a coronavirus infection

có thể bắt được dấu hiệu sinh lí 24/7

can determine if the patient is recovering as expected,

cho tới sự hợp thành của big data mà --

walking more, doing great

Kể cả small data từ một phụ kiện đơn giản,

or not so great and trigger early intervention.

theo dõi bệnh nhân từ khi xuất viện sau khi được thay đĩa đệm

We're evolving from a world of quantified self

hay sau khi nhiễm vi-rút corona

where our digital data remains silent on our devices

có thể xác định rằng bệnh nhân đã hồi phục như dự đoán hay chưa,

to one of quantified health

vận động nhiều hơn, vẫn khỏe khoắn

where the data can be shared securely with clinical teams

hay không khỏe cho lắm và báo hiệu cần can thiệp sớm.

and researchers to help optimize prevention,

diagnose disease early

Chúng ta đang tiến hóa từ một thế giới

and with feedback loops,

nơi mà các dữ liệu kỹ thuật số còn im hơi lặng tiếng trên các thiết bị

personalize and optimize therapy.

tới một thế giới

From wristband vitals,

mà dữ liệu có thể được chia sẻ một cách an toàn với đội ngũ y tế

including blood pressure, now obtainable without a cuff,

và những nhà nghiên cứu để giúp tối ưu hóa chẩn đoán

and soon sensors that will measure our blood oxygenation levels

về bệnh tật sớm hơn

to continuous blood sugar monitoring,

kèm với những góp ý,

những liệu pháp điều trị cá nhân hóa, tối ưu hóa.

to shock'ables, hearables, ring'ables that can replace an entire sleep lab

Từ những dây đo sức khỏe ở cổ tay,

bao gồm đo huyết áp, giờ đã không còn cần dùng tới dây nữa,

fitting on our finger

to inside’ables, chips beneath our skin, to track our physiology and lab values,

và sớm thôi, các cảm biến đo lượng oxy trong máu

tới giám sát liên tục lượng đường huyết

to even underwear'ables,

Internet of Medical Things sensors so cheap today

tới sốc được, nghe được, vang được có thể thay thế toàn bộ một lab ngủ

you can get a pack of ten of them, have one on each pair of your underwear,

vừa vặn trên ngón tay chúng ta

now being used to do what's called remote patient monitoring

tới những con chip luồn được vào da chúng ta để theo dõi tình trạng sinh lí,

to help detect signs of respiratory decompensation

thậm chí là mặc được.

Các cảm biến từ Internet Vạn Vật Y Tế ngày nay rẻ tới mức

of patients with bronchitis or COVID.

bạn có thể mua một gói 10 chiếc, gắn mỗi chiếc lên một bộ đồ lót,

Breath'ables are showing promise.

giờ đang được sử dụng để làm việc gọi là theo dõi bệnh nhân từ xa

Nanonoses that can detect molecules in our breath correlating to cancer,

để giúp phát hiện những dấu hiệu suy hô hấp

metabolic disease and even diagnosing infectious disease.

của bệnh nhân mắc viêm phế quản hay COVID.

In fact, we now don't need to wear anything.

Những vật thở được vào đang có triển vọng.

Invisibles, ambient sensing from AI-enabled cameras

Mũi nano có thể phát hiện những phân tử trong hơi thở có liên quan tới ung thư,

can track her vital signs.

To voice as a biomarker to manage and detect mental health challenges,

những rối loạn chuyển hóa hay là cả chẩn đoán những bệnh truyền nhiễm nữa.

Trên thực tế, giờ chúng ta chẳng cần phải đeo thiết bị nào cả.

signs of heart disease,

now being able to differentiate between a cough from a common cold

Cảm biến vô hình với môi trường xung quanh từ các camera ứng dụng AI

to that one caused by coronavirus.

có thể theo dõi được dấu hiệu sức khỏe.

Cả những thiết bị phát hiện giọng nói tìm ra những khó khăn trong tâm lí,

And we'll soon be exuding our digital exhaust 24/7,

our digitome.

dấu hiệu của bệnh tim,

How do we make sense and truly leverage it?

giờ đã phân biệt được cơn ho đến từ cảm cúm

One path is through crowdsourcing.

hay là từ vi-rút corona.

The million-participant All of Us trial

Và chúng ta sẽ mau chóng làm rò rỉ hệ thống thải kỹ thuật số 24/7,

from the National Institutes of Health is doing just that

where data donors, and I'm one, can contribute our medical records,

digitome của chúng ta.

Làm sao để ta khiến nó trở nên có nghĩa và thực sự tận dụng nó?

genomes and wearable data

Đường lối của ta là sử dụng nguồn cung ứng cộng đồng.

to build a much better and diverse data set,

Thử nghiệm All of Us với hàng triệu người tham gia

crossing racial and socioeconomic groups

của Viện Y tế Quốc gia (NIH) đang thực hiện điều đó

to help foster better precision medicine for all of us.

nơi mà những người cung cấp dữ liệu, tôi cũng tham gia này,

Integrating this information for the individual and public health

đóng góp vào hồ sơ y tế, bộ gen và những dữ liệu có thể mang được

will lead to predictalitics,

để tạo nên một hệ thống dữ liệu tốt hơn hẳn và đa dạng hơn,

our own personal check engine lights

vượt lên khỏi ranh giới chủng tộc và kinh tế xã hội

that can give us early proactive warning.

để giúp y học chính xác hơn cho tất cả chúng ta.

And recent work is demonstrating that wearables can detect presymptomatically

Kết hợp lại những thông tin này cho sức khỏe cá nhân và cộng đồng,

the onset of the flu,

sẽ dẫn tới sự dự đoán,

or, as recently published by Stanford,

hệ thống đèn tín hiệu của riêng chúng ta

in 83 percent of COVID patients

mà có thể chủ động đưa ra cho ta những cảnh báo.

smartwatches can detect COVID infections early,

Và những nghiên cứu gần đây cho thấy những phụ kiện này có thể phát hiện

often days before onset of symptoms.

Self-reporting websites like Covid Near You

những triệu chứng sớm của cúm.

Hay theo như công bố mới đây của Stanford,

enable us to locally generate infections maps,

trong 83% bệnh nhân COVID,

and combined with our social graphs and contact tracing apps,

đồng hồ thông minh có thể phát hiện sớm những người nhiễm COVID

vài ngày trước khi bộc lộ triệu chứng bệnh.

may provide us detailed suggestions about who we might want to consider

Những trang web báo cáo cá nhân cho bạn như Covid Near You

being near or socially distanced from.

cho phép chúng ta xác định được bản đồ ca nhiễm địa phương,

What about advancements in diagnostics and monitoring?

và kết hợp với những biểu đồ cùng những ứng dụng truy vết,

What used to require a full clinic or laboratory

có thể cung cấp cho chúng ta những gợi ý cụ thể để cân nhắc xem

can now fit into a digital doctor's bag

or the pocket of a patient.

nên ở gần ai hay giữ khoảng cách với ai.

From COVID quarantine kits

enabling tracking of oxygen saturation, temperature and lung sounds,

Thế còn những tiến bộ trong chẩn đoán và quản lí thì sao?

Những thứ mà cần tới toàn bộ phòng khám hay phòng thí nghiệm

we're starting to integrate these into virtual visits,

giờ có thể vừa vặn trong túi ảo của bác sĩ

providing real-time enhancements of a virtual physical exam.

hay của bệnh nhân.

Từ những bộ cách ly COVID

And the diagnostic tools are becoming increasingly infused

cho phép theo dõi nồng độ oxy, nhiệt độ hay âm thanh của phổi,

with AI machine learning,

including consumer ultrasounds,

chúng ta đang dần biến chúng thành những chuyến thăm ảo,

which can bring diagnostics anywhere at very low cost,

cung cấp những sự nâng cao thời gian thực của lần khám sức khỏe ảo.

including the ability to evaluate the lungs

in suspected COVID patients.

Và những công cụ chẩn đoán đang được kết hợp rất nhanh chóng

The laboratory has shrunk to microfluidic platforms

với học máy trí tuệ nhân tạo,

bao gồm siêu âm của người dùng,

that can be attached to our smartphones

khiến cho việc chẩn đoán được thực hiện ở bất cứ đâu với chi phí rất rẻ,

and enable anyone to take measurements from blood or saliva.

bao gồm cả khả năng đánh giá tình trạng phổi

Many of these diagnostics are leveraging the smartphone and its camera

của bệnh nhân nghi nhiễm COVID.

Các phòng thí nghiệm đã được thu nhỏ tới các dạng thể lỏng

for a medical selfie.

For example, instead of taking your urine to the lab

có thể gắn được vào điện thoại của chúng ta

và cho phép bất cứ ai kiểm tra mẫu máu hay nước bọt.

to diagnose a potential urinary tract infection,

in the privacy of your home simply dip the urine dipstick,

Rất nhiều trong những phương pháp chẩn đoán này đang tận dụng tới

take a picture with your smartphone camera

điện thoại thông minh và camera của nó cho một chiếc ảnh selfie y tế.

and have the results made available immediately to your doctor and pharmacy.

Ví dụ, thay vì mang mẫu nước tiểu của bạn tới phòng thí nghiệm

để chẩn đoán nguy cơ viêm đường tiết niệu,

Similar phone-based apps and approaches are being used and developed

thì với sự riêng tư khi ở nhà chỉ cần nhúng que thử nước tiểu

for fast, frequent, cheap and easy COVID testing.

chụp cái ảnh bằng camera điện thoại

và gửi được ngay kết quả cho bác sĩ và nhà thuốc.

Novel approaches to community level diagnostics are also being explored,

including next gen sequencing of sewage for early detection of COVID-19,

Những ứng dụng điện thoại và những cách thức tương tự đang được phát triển

để tạo ra những phương pháp thử COVID nhanh, thường xuyên, rẻ và dễ dàng.

identifying hotspots and predicted outbreaks a week or more early.

Những cách tiếp cận chẩn đoán phạm vi cộng đồng mới mẻ cũng đang được khám phá,

The explosion of data sources, however,

bao gồm phân loại nước thải để phát hiện sớm COVD-19,

is really beyond the capacity of the human mind

to effectively integrate.

xác định nguồn lây và dự đoán sớm các ca nhiễm trước hàng tuần.

We're now getting help from AI,

or as I call it, IA, intelligence augmentation.

IA is being leveraged in reading CT scans to diagnose COVID,

Sự bùng nổ của các nguồn dữ liệu, tuy thế,

mà lại thực sự vượt quá tầm kiểm soát của trí tuệ con người

to enhancing the vision of a gastroenterologist

để hợp nhất.

performing a colonoscopy

Chúng ta đang cần sự trở giúp từ trí tuệ nhân tạo (AI),

to identify lesions they might have missed.

hay như cách tôi gọi nó, trí tuệ gia tăng (IA).

And AI is playing an active role in helping identify

and develop new antivirals.

IA đang được tận dụng vào việc đọc CT scan để chẩn đoán COVID,

And while AI is often perceived as a threat by some clinicians,

để tăng cường thị lực cho bác sĩ tiêu hóa

khi nội soi ruột kết,

it can't replace the human touch or empathy.

để chỉ ra những tổn thương mà chẳng may bị bỏ sót.

And I don't think doctors or nurses will be replaced by AI,

Và AI đang có vai trò chủ động trong việc hỗ trợ

tìm ra và phát triển những loại vắc xin mới.

but doctors and health care systems

Và trong khi AI thường được coi như một mối nguy bởi các thầy thuốc,

who’re collaborating with AI in the future will be replacing those who don’t.

chúng không thay thế được xúc giác hay sự thấu cảm của con người.

Finally, therapy.

Và tôi không nghĩ các bác sĩ hay y tá sẽ bị thay thế bởi AI,

The pandemic has dramatically accelerated the use of virtual visits.

nhưng các y sĩ và các hệ thống y tế

Telemedicine visits are up on the order of a thousand percent in many settings.

mà đang sử dụng AI, trong tương lai sẽ thay thế cho người không sử dụng.

And I don't think we'll ever revert to pre-COVID levels

as patients and clinicians are discovering the compelling convenience and efficacy.

Điều cuối cùng, trị liệu.

Đại dịch đã gia tăng một cách thần tốc ứng dụng của những chuyến thăm ảo.

Even before virtual zoom or facetime with the clinician,

Những chuyến thăm khám viễn thông đang chiếm hàng nghìn phần trăm.

asynchronous screening and support has been provided

Và tôi không nghĩ là chúng ta sẽ quay trở lại mức như hồi tiền COVID đâu

by ever-smarter chat bots that can help discern symptoms

khi mà bệnh nhân và bác sĩ đang khám phá ra sự tiện lợi và hiệu quả này.

and triage problems effectively at lower cost.

This includes virtualization

Thậm chí là trước cả Zoom hay Facetime với bác sĩ,

and virtual augmentation to meet our mental health crisis,

chiếu hình và chăm sóc không đồng bộ đã được cung cấp

exacerbated by the many economic and other stressors

bởi những rô bốt thông minh có thể nhận biết các triệu chứng

which accompany this pandemic.

và các vấn đề một cách hiệu quả với chi phí thấp hơn.

3D-printing is finding a role in health care,

Điều này bao gồm ảo hóa

with newfound applications

from printing personal masks to critical parts of ventilators

và giả lập ảo để đối mặt với khủng hoảng tâm lí ta gặp phải,

bị đè nặng thêm bởi gánh nặng kinh tế hay căng thẳng khác

and being leveraged by the growing maker movement,

đi kèm với đại dịch hiện nay.

which is playing a major role in pandemic response,

Công nghệ in 3D đang dần có vị trí trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

from making face shields and masks

to improvising do-it-yourself ventilators.

với những ứng dụng mới

từ in khẩu trang, cho tới những bộ phân thiết yếu của máy lọc không khí

All together, these efforts are enabling the potential

và được tận dụng bởi phong trào “nhà làm” đang phát triển,

for democratization of health and medicine across the planet

việc này đang có chỗ đứng vững trong việc đối mặt với đại dịch,

and access to information and care that was previously inaccessible.

từ việc tự làm tấm chắn mặt và khẩu trang

tới những máy lọc khí ứng biến tự làm.

Clinical trials are being reshaped, leveraging smart devices,

Tất cả những nỗ lực này đang tạo điều kiện cho tiềm năng

cloud-based analytic platforms and collaborators around the world.

của sự dân chủ hóa trong lĩnh vực sức khỏe và y tế trên toàn cầu

That's at this convergence of many rapidly developing

và tiếp cận thông tin cùng những chăm sóc mà trước đây không thể tiếp cận được.

and exponential technologies

Các thử nghiệm lâm sàng đang được tái định hình, tận dụng thiết bị thông minh,

that we have the real potential to reshape

and scale health care at our pandemic age.

nền tảng phân tích đám mây và các cộng tác viên trên toàn thế giới.

One where we can dramatically expand access to basic health care,

Và với sự hội tụ của vô vàn những phát triển nhanh chóng

increasingly personalized and proactive,

cùng các công nghệ cấp số mũ này

leveraging the scale of digital platforms and technologies,

ta có được tiềm năng thực sự để định hình lại

và xem xét lĩnh vực chăm sóc sức khỏe trong thời kỳ đại dịch.

enhancing digital connection and empathy,

and the ability to blend virtual and in-person care,

Một thời kì mà ta có thể gia tăng đáng kể quyền chăm sóc y tế

and leveraging the power of the crowd to share and build better maps

cá nhân hóa và chủ động,

that guide our individual health

tận dụng các công cụ, nền tảng kỹ thuật số và công nghệ,

and public health journeys,

and to develop validated and scaled solutions.

gia tăng sự kết nối viễn thông và sự đồng càm,

khả năng kết hợp những chăm sóc ảo và thực tế,

So imagine a new generation of volunteers,

và tận dụng sức mạnh tập thể để chia sẻ và tạo ra những bản đồ tốt hơn

a global health corps

similar to the volunteer paramedics and firemen of today

để dẫn ta đi trên hành trình sức khỏe

that can be upskilled,

của cá nhân và cộng đồng,

use the powerful new tools to respond early

và phát triển những giải pháp có giá trị, được phê chuẩn.

and collectively to enhance contact tracing, isolation and quarantine,

Tưởng tượng một thế hệ các tình nguyện viên mới,

một quân đoàn sức khỏe quốc tế

and to help identify and address social and other disparities.

giống với các nhân viên y tế và cứu hỏa ngày nay

có tay nghề cao,

sử dụng những công cụ mới đầy công hiệu để cùng phản ứng nhanh

So coming full circle.

Twenty four years after I was at the launch of Apollo 17,

giúp cho việc truy vết và cách ly hiệu quả hơn

I found myself as a medical student on a research clerkship

at Johnson Space Center.

và để giúp xác định và giải quyết những chênh lệch xã hội.

And much to my surprise, one day in the clinic,

I ran right into Gene Cernan,

Quay lại đoạn đầu một chút.

the Apollo 17 commander and the last man to walk on the Moon.

24 năm sau khi tôi có mặt tại lễ phóng tàu Apollo 17,

tôi trở thành một sinh viên y nghiên cứu học việc

After enthusiastically sharing my childhood memories of his launch,

tại Trung tâm Vũ trụ Johnson.

he shared one of his famous lines:

Và điều tôi không ngờ tới, là vào một ngày nọ,

"I walked on the Moon. What can't you do?"

tôi tình cờ gặp ngay Gene Cernan,

chỉ huy tàu Apollo 17 và là người cuối cùng từng lên Mặt trăng.

Indeed, what can't we do if we work together as one

in the face of this pandemic?

Sau khi hồ hởi kể với ông kỉ niệm tuổi thơ tôi về ngày phóng tàu ấy,

And just as the near tragedy of Apollo 13

ông có nói với tôi một câu nói nổi tiếng của mình:

rallied NASA to work creatively and collectively,

“Tôi đã đi trên Mặt trăng. Có gì bạn không thể chứ?”

so too can this in our pandemic age lead to our finest hour,

Quả thực, có gì chúng ta không thể làm nếu ta chung tay, hợp sức

trong đại dịch này chứ?

bring on a true health age.

Và cũng giống như bi kịch gần đây của Apollo 13

I believe this is possible if we all get out of our linear mindsets,

đã khiến NASA hoạt động sáng tạo, đoàn kết,

take exponential steps and collaboratively go forth collectively,

thời kỳ đại dịch này cũng hướng chúng ta tới những thời khắc tinh hoa nhất,

not only to solve the challenges of this pandemic

mang tới một kỷ nguyên sức khỏe đích thực.

Tôi tin rằng điều này khả thi nếu chúng ta cùng vượt khỏi

and predict the future of health and medicine,

but boldly to go forth together

những tư tưởng tuyến tính, cùng đi những bước cấp lũy thừa,

to accelerate a far better one for everyone on Spaceship Earth.

Thanks.

không chỉ để giải quyết những thách thức của đại dịch này

và tiên đoán tương lai của sức khỏe và y học,

mà còn để tự tin tiếp bước cùng nhau

tới một tương lai vượt bậc hơn dành cho toàn thể cư dân của Trái Đất.

Xin cảm ơn.