An Extreme Weather Report From America’s Weatherman | Al Roker | TED

Translator: Yen Nguyen Reviewer: Nguyen Minh

I first started doing television weather in 1974 when I was a sophomore in college,

Tôi bắt đầu làm bản tin thời sự vào năm 1974 khi còn là sinh viên năm 2

and I have seen a lot of changes that I know you have.

và tôi đã thấy rất nhiều sự thay đổi mà các bạn cũng đã có.

From history-making hurricanes,

Trong lịch sử hình thành những cơn bão

we're talking about record-breaking blizzards.

chúng tôi sắp nói đến những cơn bão tuyết lớn chưa từng có.

I've been --

Tôi đã

(Laughter)

(Tiếng cười)

Yeah, OK, laugh at my suffering.

Ổn rồi, cười trên nỗi đau của tôi.

I'm glad you feel that good.

Mọi người thấy vui là tốt rồi.

Hurricane Sandy, this was really, to me, a game changer as far as climate,

Đối với tôi, cơn bão Sandy là kẻ thay đổi cuộc chơi về mặt khí hậu

when people realized what was going on.

khi mọi người biết điều gì đang diễn ra.

Hurricane Ida, which came onshore,

Cơn bão Ida đổ bộ vào bờ

causing massive problems not just at landfall

gây thiệt hại to lớn không chỉ ngay khi cập bến

but also as it moved inland causing massive, massive flooding.

mà còn vào sâu trong đất liền, gây ra trận lũ lụt kinh hoàng.

A lot of us recently experienced dangerous air quality

Gần đây, chúng ta đang chịu sự nguy hại từ chất lượng không khí

because of wildfires up in Canada,

vì nạn cháy rừng ở Cananda

that smoke stretched as far south as Atlanta.

làn khói đó lan tận sang phía nam Atlanta.

We're also experiencing atmospheric rivers,

Chúng ta cũng đang hứng chịu hiện tượng sông khí quyển

cyclogenic bombs of low pressure.

và xoáy thuận bùng nổ với áp suất thấp.

We’ve also looked at rising ocean levels and, of course,

Chúng ta cũng đang quan sát mực nước biển dâng, và tất nhiên

paralyzing winter storms, stretching from Texas into the northeast,

làm chấm dứt những cơn bão mùa đông, trải dài từ Texas sang phía Đông Bắc

unprecedented heat and flash flooding

sức nóng chưa từng có và các cơn lũ quét

all within the last couple of weeks.

chỉ trong vài tuần qua.

If we were to talk about everything that's going on,

Nếu chúng ta nói về những gì đang diễn ra

chúng đều là những sự kiện thời tiết cực đoan

all these extreme weather events

that have been happening in the last couple of years,

Điều này đã xảy ra trong vài năm gần đây

we would literally be here for a couple of hours.

chúng ta thực sự đã ở đây trong vài giờ.

So we just wanted to take a look at some of the extreme weather events

Vậy nên, chúng tôi chỉ muốn xem xét một số sự kiện thời tiết cực đoan

that are being fueled by climate change.

ngày càng gia tăng do sự biến đổi khí hậu.

So we boiled it down to a few key bullet points,

Tôi đã tóm tắt thành vài điểm chính.

talking about hurricanes,

Về những cơn bão

tornadoes and wildfires.

những cơn lốc xoáy, những vụ cháy rừng.

And literally this is the tip of the iceberg

Và nói thẳng ra, đây là phần nổi của tảng băng chìm

when it comes to climate change.

khi nói đến tình trạng biến đổi khí hậu.

Let's talk about, for example, hurricanes.

Lấy ví dụ, khi nói về những cơn bão

Did you know that between 2016 and 2019,

Bạn có biết rằng từ năm 2016 đến năm 2019

we had four straight years with Category 5 hurricanes?

chúng ta trải qua cơn bão cấp 5 trong vòng 4 năm liên tiếp?

That's the top of the level.

Là cấp độ cao nhất

That is unprecedented.

chưa từng có tiền lệ xảy ra.

And beyond the increasing frequency,

Và bên cạnh tần suất gia tăng

hurricanes are also intensifying more rapidly.

những cơn bão vẫn gia tăng với tốc độ chóng mặt.

We're seeing that happen time and time again with these hurricanes

Chúng ta nhận thấy rằng những cơn bão xảy ra rất thường xuyên

as they approach shore.

khi chúng tiến gần vào bờ.

And this is because the environment is favorable,

Và điều đó là do môi trường tạo điều kiện thuận lợi

because the ocean waters have heated up.

do nước biển đã dần nóng lên.

Now, let's talk about tornadoes.

Còn về những trận lốc xoáy

Same thing goes for this.

cũng xảy ra điều tương tự.

Studies have shown an increase in tornado frequency,

Nghiên cứu cho thấy sự gia tăng về tần suất xảy ra lốc xoáy

more EF2 tornadoes in the Midwest and the Southeast.

nhiều cơn lốc xoáy cấp độ EF2 xảy ra ở Trung Tây và Đông Nam Hoa Kỳ

There's actually been a diminution of those tornadoes

đã có sự thuyên giảm

in the traditional tornado belt.

trong vành đai lốc xoáy truyền thống.

They have moved east, south and north

Những cơn lốc xoáy này di chuyển về phía Đông, Nam và Bắc

in areas that are a lot more prevalent with larger populations.

ở những khu vực có đông dân cư hơn.

And we're talking about more tornadoes during winter,

Và chúng ta sẽ nói đến nhiều cơn lốc xoáy hơn vào mùa đông

which is really something that we haven't seen in the last ten years.

mà chắc chắn ta chưa từng thấy trong 10 năm trở lại đây.

Wildfires.

Những vụ cháy rừng.

OK, we know about the wildfires that happen out West,

Chúng ta đều biết vụ cháy rừng xảy ra ở phía Tây

and the average acreage burned in warm season has nearly doubled.

và diện tích rừng trung bình bị cháy trong mùa hè đã tăng gần gấp đôi.

There is no more wildfire season out West.

Ở miền Tây, không còn vụ cháy rừng nào nữa.

And the folks out West were laughing at us in the East saying,

Họ thường cười nhạo dân miền Đông chúng ta rằng

"Hey, get used to it.

“Này, tập làm quen dần đi

This is what we've been seeing."

chúng tôi thường gặp chuyện này”.

We're getting used to bad air quality.

Chúng ta tập thích nghi với chất lượng không khí xấu.

And in fact, the intensity from these frequent wildfires

Trên thực tế, cường độ của những vụ cháy rừng thường xuyên này

has led to the deterioration of our lifestyle, our air quality,

dẫn đến sự suy thoái về lối sống, chất lượng không khí của chúng ta

loss of property and crops.

thiệt hại về tài sản lẫn những vụ mùa.

It is just really one of these things that is changing how we live.

Đó chỉ là một trong những điều thay đổi cách sống chúng ta.

But what happens to those folks who actually struggle?

Nhưng liệu điều gì sẽ xảy ra với những người thực sự đang đấu tranh?

Struggle with the actual impacts of climate change?

Đấu tranh với những tác động thực tế của biến đổi khí hậu?

Now, we've known for years that communities

Từ lâu, chúng ta đều biết rằng những cộng đồng

that are most vulnerable to the effects of climate change

dễ bị tổn thương bởi tác động của biến đổi khí hậu

are the ones that are least responsible for climate change itself.

thường ít trách nhiệm nhất về biến đổi khí hậu.

In fact, the most recent Intergovernmental Panel on Climate Change,

Gần đây, Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu

the IPCC,

viết tắt là IPCC

estimates that in the next 30 years, and that's not that long,

ước lượng rằng trong vòng 30 năm tới, không còn quá lâu

140 million people will be displaced worldwide.

140 triệu dân trên toàn cầu sẽ buộc phải di dời.

That's more than the population of Russia.

Nhiều hơn cả dân số nước Nga.

That's how many people we're talking about.

Đó chính là số người chúng ta đang nói đến.

Here in the United States,

Chúng ta đang ở đây, tại Hoa Kỳ

federal government has had to start to compensate Indigenous communities

Chính quyền Liên bang Hoa Kỳ bắt đầu bồi thường cho cộng đồng bản địa

because they've had to move because of sea level rise

bởi vì họ buộc phải rời đi do mực nước biển dâng cao

and warming of the atmosphere.

và sự nóng dần trong khí quyển.

We were recently in Alaska and saw the change

Gần đây, chúng tôi đã đến Alaska và chứng kiến sự thay đổi

that has happened to the Indigenous communities there

xảy ra ở những cộng đồng bản địa

because of their lifestyle,

do lối sống

their community and their heritage is being lost because of this.

cộng đồng, và di sản của họ đang dần biến mất cũng chính vì lí do này.

Now about 75 percent of the world

Hiện tại, có khoảng 75% dân số thế giới

lives under the poverty line in rural areas.

ở khu vực nông thôn đang phải sống dưới ngưỡng nghèo.

And these are the same areas

Và đây là những khu vực giống nhau

whose natural resources are being undermined and destroyed

khi nguồn tài nguyên thiên nhiên đều đang bị suy yếu và phá hủy

by extreme drought, torrential rainfall and wildfires.

do hạn hán khắc nghiệt, những trận mưa xối xả, và các vụ cháy rừng

And even though they try to do what they can,

Mặc dù, họ đã cố gắng làm tất cả những gì trong khả năng

these events often force these communities from their very homes,

nhưng họ buộc phải rời khỏi quê hương của mình

changing their lives, their communities and their culture.

thay đổi cuộc sống, cộng đồng và văn hóa của họ vì những thiên tai trên.

Now, outside of our cultural communities,

Ngoài những tác động đến văn hóa cộng đồng

climate change has an effect on our national security.

biến đổi khí hậu còn ảnh hưởng đến an ninh quốc gia nước ta.

And that change of climate is going to affect

Đồng thời, thay đổi khí hậu cũng tác động đến

the ability to train war fighters,

khả năng huấn luyện chiến binh

to maintain facilities at home and abroad

khả năng gìn giữ cơ sở vật chất trong và ngoài nước

and to be able to operate effectively with a fighting force

và khả năng hoạt động hiệu quả với lực lượng chiến đấu

because of climate change.

do biến đổi khí hậu.

And in fact, a recent report by the Rand Corporation

Một báo cáo gần đây của tập đoàn RAND

highlighted how climate change is already affecting military sites

nhấn mạnh tác động của biến đổi khí hậu đến các địa điểm quân sự

all around the world

trên toàn thế giới

because of the diversion of funds

do sự mất mát về kinh phí

to have to harden these sites against climate change.

dùng để trùng tu các địa điểm này trước việc biến đổi khí hậu.

And you think about vulnerability,

Và hãy cân nhắn đến mức độ nhạy cảm

one of the things we have to think about, the people who work outside,

một trong những điều bạn cần nghĩ đến, là những người làm việc ngoài trời.

in one of the earlier sessions,

Trong những phần trước

đã có vài người nông dân nói về việc này.

we had some farmers here talking about this.

Những người nông dân, tá điền

Well, farmers, farm workers,

outdoor industries, construction workers, even our kids at summer camps,

ngành công nghiệp ngoài trời, công nhân xây dựng,

kể cả những đứa trẻ vui chơi ở trại hè

they have to change how they work because of hotter and hotter summers.

Tất cả họ đều phải thay đổi lối làm việc do mùa hè đang ngày càng nóng lên.

Now what can we do?

Vậy thì giờ đây, ta có thể làm gì?

How do we change things?

Chúng ta phải thay đổi thế nào?

How do we get those solutions going

Những giải pháp nào

that help us harden ourselves against climate change?

giúp ta mạnh mẽ chống lại tình trạng biến đổi khí hậu?

Well, one of the most impactful options is electrification.

Một trong những lựa chọn tối ưu nhất chính là điện khí hóa.

Sure, we think about cars, but what about stoves?

Chắc chắn, ta nghĩ ngay đến xe hơi, nhưng còn bếp lò thì sao?

What about lawnmowers, leaf blowers?

cả máy cắt cỏ, máy thổi lá nữa?

In fact, a recent automotive test --

Thực ra, một cuộc thử nghiệm gần đây

think about this, running a leaf blower for 30 minutes

hãy nghĩ về việc điều khiển máy thổi lá trong vòng 30 phút

adds more pollution to the atmosphere

gây ô nhiễm bầu khí quyển hơn

than an F-150 truck driving 3,800 miles.

so với một chiếc ô tô F-150 chạy 3,800 dặm.

(Audience) Whoa!

One leaf blower.

Chỉ một chiếc máy thổi lá

And not to mention the noise.

và không tính đến tiếng ồn.

You change over to an electric leaf blower ...

Ta chuyển sang dùng máy thổi lá điện

OK --

Được rồi

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

I'm not sure if you're against electric or leaf blowers,

Tôi không chắc là mọi người không thích máy điện hay truyền thống

but you should be for both.

nhưng tốt nhất là dùng cả hai.

And of course,

Và đương nhiên

everybody will appreciate it, not only your neighbors,

mọi người đều sẽ trân trọng nó, không chỉ hàng xóm

but your animal neighbors as well.

mà còn cả thú nuôi nhà hàng xóm.

And in fact, when we talk about our lawns,

Và khi chúng ta nói về bãi cỏ

because a lot of lawn care goes into this,

do việc chăm sóc cỏ cần dùng đến máy này

we need to stop thinking about, you know, that green, lush lawn.

do vậy, bạn biết đó, phải ngừng việc suy nghĩ về bãi cỏ xanh tươi đó.

Let's rethink that to using more shrubbery, more brushes,

Hãy suy nghĩ lại việc sử dụng nhiều bụi cây, khóm cây

more drought-resistant plants.

và cả những cây chịu hạn.

It’s called xeriscaping.

Đó gọi là cảnh quan khô.

So that there’s less green as far as lawns, well-manicured lawns,

Nghĩa là những bãi cỏ được cắt tỉa cẩn thận sẽ bớt xanh hơn

and more natural, indigenous plants that help conserve water

và nhiều cây trồng tự nhiên, cây bản địa giúp trữ nước

and help the actual planet keep that water in.

đồng thời, giúp các hành tinh làm điều tương tự.

And then there's another area that we can talk about.

Cũng có một lĩnh vực khác chúng ta có thể bàn đến.

I know you look at me and you think,

Mọi người nhìn vào tôi và cho rằng

"Yes, he's fashionable.

“Ông ấy sành điệu thật.

Yes, he's GQ."

Ông ấy có mặt trên bìa tạp chí nam giới”.

Right? OK.

Đúng chứ? Được rồi.

Well, the fact of the matter is, you know, fast fashion,

Vâng, vấn đề thời trang này, thực sự là

that is just a real detriment for our environment.

tổn thất lớn cho môi trường.

It's cheap, quick, mass-produced fashions

Đó là những mặt hàng thời trang rẻ, nhanh, và được sản xuất hàng loạt

that are meant to be discarded,

nhằm mục đích loại bỏ

fill up our landfills, cause pollution because of the dyes that are used.

đã góp phần làm ô nhiễm bãi rác do lượng thuốc nhuộm đã sử dụng.

So what you end up doing

Điều bạn làm để chấm dứt việc này

is adding to landfills and spending a lot of money.

là tiếp tục đổ rác vào bãi và chi thêm rất nhiều tiền.

Instead, find good, durable, sustainable clothing

Thay vào đó, hãy tìm những loại quần áo tốt, bền, và các loại hàng may mặc

that's going to last more than one season

có thể mặc trong hơn một mùa

and you help reduce our landfills and causing more problems.

mà còn có thể giúp giảm bớt lượng rác thải gây ô nhiễm môi trường.

And look good doing it, too.

Và cũng trông đẹp mắt hơn nữa.

(Laughter)

(Tiếng vỗ tay)

And lastly, the most important thing.

Và điều cuối cùng, cũng là điều quan trọng nhất

Engagement.

Đấu tranh.

You have to be engaged.

Bạn phải đấu tranh.

You have to know, let your elected officials know

Bạn phải cho những quan chức mà bạn bầu chọn biết rằng

that this is important to you.

điều này quan trọng với bạn.

You have to vote.

Bạn phải bầu chọn.

You have to vote.

Bạn phải bình bầu.

You have to go out there and support politicians

Bạn phải ra ngoài và ủng hộ các chính trị gia

who are going to support our planet.

sẽ củng cố hành tinh chúng ta.

You know, one of the things that has changed my outlook

Một trong những điều thay đổi cách nhìn của tôi

in a very short period of time.

trong thời gian rất ngắn.

Nine days ago, I became a grandpa.

9 ngày trước, tôi lên chức ông

(Cheers and applause)

(Tiếng cười và tiếng vỗ tay)

I thought you’d pause and think, “He’s not old enough.”

Chắc các bạn nghĩ là “Ông ấy có già đến thế đâu”.

But.

Nhưng mà

Obviously that's not the case.

rõ ràng điều đó sai rồi.

But I was holding my new granddaughter, Sky, which is -- I love the name.

Nhưng mà, tôi ẵm đứa cháu gái của mình, cháu tên Sky, tôi thích cái tên đó.

Ờm.

Aww.

And I was literally, on Tuesday,

Thứ ba này, tôi đúng là đã

sitting about two hours, holding her,

ngồi hai tiếng, bế cháu gái

while I let my daughter and her husband get a break.

để cho con gái và con rể tôi nghỉ ngơi một chút.

And I was thinking about giving this talk.

Và tôi đã chuẩn bị cho bài nói ngày hôm nay.

And I was thinking about,

Và tôi nghĩ về việc

what kind of world is she going to have?

cháu tôi sẽ sống trong một thế giới như thế nào?

I mean, let's face it.

Ý tôi là, đối diện với nó.

I'm only going to be here, if I'm lucky, maybe another 15 years.

Hiện giờ tôi đang đứng đây, nếu may mắn, có thể là 15 năm nữa.

Who knows?

Tuy nhiên, đó là thế giới của cháu Sky.

But it's her world.

All of our grandkids and their kids, it's going to be their world.

Những đứa cháu, những đứa con của ta, đó là thế giới của chúng.

What world are we leaving them?

Chúng ta để lại cho chúng một thế giới như thế nào?

This younger generation is going to fight this fight.

Thế hệ trẻ sẽ phải đấu tranh trong cuộc chiến này.

So support them.

Hãy ủng hộ chúng.

Support politicians who decide that our planet and its health

Ủng hộ các chính trị gia quyết định vận mệnh hành tinh và sức khỏe của ta.

is the more important thing,

Và điều quan trọng nhất là

that climate change is the most existential threat to our survival.

biến đổi khí hậu là mối hiểm họa lớn nhất đe dọa sự sống còn của ta.

And make sure that you do what you can.

Và hãy chắc rằng, bạn có thể làm những điều trong khả năng.

Be conscious of the decisions you make.

Phải tỉnh táo với mọi quyết định của mình.

We can all get together

Chúng ta có thể ở bên nhau

and make each individually come together

và đưa mỗi cá thể hòa cùng vào tập thể

and make a great change and change our planet.

cũng như là cùng tạo sự thay đổi lớn cho hành tinh của chúng ta.

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều.

(Cheers and applause)

(Tiếng cười và tiếng vỗ tay)