Crystal Rasmussen: A queer journey from shame to self-love | TED

Transcriber:

Translator: Nhat Vy Tran Reviewer: Thu Ha Tran

Ngày nay, tôi không còn thấy khó khăn khi nhìn vào gương.

Việc này không phải là mới lạ

bởi tôi đã phải học cách làm drag queen một mình.

These days, I find it easy to look in the mirror.

Hồi đó, trong đầu thập niên 2000,

không hề có một tấm gương nào để tôi có thể noi theo.

This used to be the case, too,

because I learned to be a drag queen alone,

Không có cách nào để bật Netflix lên

và tìm thấy một người nhìn giống bạn,

Back then, in the early noughties,

và Lily Savage chưa lọt vào thùng hàng mặc cả của Woolworths

there was no cultural mirror for someone like me.

There was no chance of switching on Netflix

nếu bà ấy không vươn đến đỉnh cao của thời kỳ băng VHS.

and finding someone who looks like you,

Bởi vậy chỉ có mỗi tôi và chiếc gương,

and Lily Savage never quite made it to the Woolworths bargain bin

và chỉ có ở đây là tôi thấy bản thân trong thời gian dài.

if she ever made it to the dizzying heights of VHS at all.

Phải hơn một thập kỷ để phần này của tôi không còn là một hình ảnh phản chiếu.

So there was me and a mirror,

and that's the only place I saw myself for a long time.

Và trong khoảng thời gian đó,

có những thứ đã làm thay đổi mối quan hệ của tôi và chiếc gương.

It will be over a decade until this part of me became more than a mere reflection.

Thập kỷ đó, tôi công khai là người đồng tính

tại một tiểu bang theo Công giáo trong tầng lớp lao động ở Tây Bắc

And in that time,

what happened would change my relationship with that mirror.

và tôi đã sống sót.

In that decade, I came out as gay

Nhưng với bất cứ thứ gì đi ngược lại với định kiến xã hội,

at a Catholic state comp in the working class North West,

việc công khai này đã kéo theo những ánh mắt phán xét

and I survived.

But as with anything that unsmooths the edges of normal society,

và trong đó là nỗi ô nhục từ hầu như mọi người quanh tôi,

một nỗi nhục đã được nghe thấy, cảm nhận và tiếp thu

that coming out brought with it a daily dose of judgment

and therein shame from almost everyone around me,

và thường được tôi lặp lại.

Thường khi chúng ta nghĩ về ô nhục,

shame that was heard and felt and internalized

chúng ta tưởng tượng nó ở mức cực hạn,

and often replicated by me.

bất cứ thứ gì từ nhiều năm ăn kiêng

để theo kịp các tiêu chuẩn khắt khe về sắc đẹp của phương Tây,

Commonly, when we think about shame,

we imagine it at the extreme end of the spectrum,

cho đến những thứ như bạo lực danh dự.

anything from years of intense dieting

Nhưng đối với tôi,

nỗi nhục của tôi tồn tại ở cuối đuôi con “quái vật ô nhục”

to keep up with extreme Western beauty standards,

all the way to things like honor violence.

ở dạng thù ghét bản thân.

But for me,

Thực ra, điều này không làm ảnh hưởng đến ai.

my shame existed at the long end of the tail of the shame monster,

Bề ngoài, tôi mập, nữ tính, đồng tính, tàn nhang, tóc đỏ.

as self-hatred.

Now, this didn't really affect anyone else.

Tôi không có ưu điểm gì, theo tiêu chuẩn của xã hội.

On the surface, I was fat, feminine, gay, spotty, ginger.

Nhưng thứ tôi có lại là một tính cách vô cùng gắt gỏng

của một người đồng tính, và tôi không ngần ngại để dùng nó.

I didn't really have much going for me, by society's standards.

But what I did have was a killer, if not overcompensatory,

Nếu bạn có ý định ném đá vào tôi và gọi tôi là thằng đồng bóng,

thì tôi sẽ đáp trả lại bằng cách cho bạn biết rằng ngày tôi nổi tiếng

bitchy gay personality,

and I was not afraid to use it.

bạn sẽ phải liếm sạch giày tôi và cầu xin cho có việc làm.

If you were going to throw a rock at me and call me a faggot,

(Tặc lưỡi)

then I'll barb you back by telling you that one day when I'm famous,

Chúng ta làm người khác cảm thấy hổ thẹn

vì chúng ta đều cố thoát khỏi nỗi xấu hổ của mình.

you'll be licking my boots clean and begging me for employment.

(Tsk)

Và khi con “quái vật ô nhục” nuốt trọn tôi,

We all reproduce shameful and shaming behaviors,

tôi không còn thấy mình trong gương.

because we're all trying to escape our own shame.

Cuối cùng, tôi rời quê hương và đến một trường đại học khá sang chảnh

And as the shame monster swallowed me whole,

I couldn't find myself in the mirror.

đến mức cả khu phố ăn mừng việc tôi nhập học.

Eventually, I left my hometown and went to a rather posh university

Và khi tôi đến đó,

tôi bắt đầu nói dối về tuổi thơ mình.

that my whole town had celebrated my acceptance at with glee.

Không đáng kể lắm đâu.

Bạn chỉ có thể bỏ đi một vài nguyên âm

đến khi ai đó nhận ra bạn không phải quý tộc.

And when I arrived there,

I started to tell lies about my upbringing.

Nhưng tôi bắt đầu nói những điều như: “Tôi đã đọc cuốn sách đó” dù tôi chưa đọc.

Not big ones.

There's only so many vowels you can drop

Tôi bắt đầu nói với mọi người rằng tôi lớn lên ở Manchester,

until someone realizes you're not landed gentry.

nhưng tôi sống cách đó hai tiếng về hướng bắc.

But I started to say things like, "I'd read that book" when I hadn't,

Tôi đã sống trong gương một mình

I started to tell people I'd grown up in Manchester,

như cách tôi làm với nhân cách drag những năm tháng ấy,

when really, it was two hours north of there.

cố gắng thay đổi cách mình nói một chút.

Đối với thế giới, tôi đơn giản.

I spent time alone in the mirror,

like I had with my drag persona all those years ago,

Tôi đã khổ công để hòa nhập vào một cốt truyện giản dị,

trying to change the way I speak just a little.

một người Manchester đồng tính thân thiện,

To the world, I was easy.

nhưng thực chất tôi biết rằng sự phức tạp trong danh tính của tôi

I worked hard to fit myself into a neat storyline,

không thể vừa vào cốt truyện.

the friendly gay Mancunian,

Và nếu tôi bị phát hiện, tôi sợ mình sẽ bị cho ra rìa.

when really I knew that the swathing complexities of my identity

Và thế là tôi lại tiếp tục thù ghét bản thân mình.

couldn't fit inside a storyline.

And if I was found out, I was terrified that I'd be cast out.

Vậy, thù hận bản thân nhìn như thế nào? Nó cảm giác ra sao?

And so the self-hate ensued once again.

Nghe có vẻ rất dữ dội, nhưng thực chất nó tẻ nhạt hơn nhiều

và ít kịch tính hơn những sự căm ghét đối với con người của bạn.

Now, what does self-hate look like? What does it feel like?

Với tôi, thù hận bản thân từng là không tin tưởng điều gì

It sounds pretty intense, but it's actually way more boring

cho dù nó là sự thật khách quan.

and way less dramatic than vile gouts of hatred towards who you are.

Nó có nghĩa là nhìn vào gương và thấy một thứ quái dị.

For me, self-hatred was about not believing things

Nó có nghĩa là nhìn vào gương

và nhìn thấy một thứ không đáng được tôi hoặc bất kì ai yêu thương và tôn trọng.

that were objectively true.

It was about looking in the mirror and seeing something monstrous.

Nó có nghĩa là nhìn vào gương và mong muốn thay đổi

It was about looking in the mirror

and seeing something not deserving of love or respect from myself and others.

cân nặng, giới tính, xu hướng tính dục, tầng lớp của tôi

đến mức mà tôi làm hại bản thân và phủ nhận chi tiết đó của mình.

It was about looking in the mirror and wanting to change parts of myself:

my weight, my gender, my sexuality, my class --

Tôi nói dối, tôi phán xét, tôi oán trách. Tôi đã thay đổi cách tôi nói.

so extremely that you commit acts of self-harm and self-denial.

Và tôi có quan hệ tình dục “cực độ” đến mức nhiều năm sau tôi vẫn nhớ đến

I lied, I judged, I bitched. I changed the way I spoke.

những lần sự đồng ý của tôi bị lợi dụng

bởi vì tôi nghĩ rằng mình đáng bị vậy.

And I had so much extreme sex

Nói thêm, về quan hệ tình dục “cực độ“, khi thực hiện an toàn và đồng lòng,

that I would find myself, years later, recalling all

the times my consent had been breached

sẽ là lần quan hệ tuyệt nhất.

because it's what I thought I deserved.

Sidebar, to say that extreme sex, when practiced safely and consensually,

Nhưng như bà tôi đã nói, tôi đã ở trong hoàn cảnh khó khăn.

Tôi nhìn mình trong gương, mà tôi đã thấy thứ gì đó quái dị.

can be some of the best sex.

Nhưng tôi đã thuyết phục được mọi người xung quanh rằng tôi rất tuyệt.

But as my grandma would have said, I was in a pickle.

I looked in the mirror and I saw something monstrous.

Lần đầu tôi trình diễn drag là khi tôi 19,

But I managed to persuade those around me that I was fabulous.

và nói một cách nhẹ nhàng,

tôi không hề tuyệt vời.

Nhưng ai cũng vậy cả.

The first time I performed in drag, I was 19,

Tiêu chuẩn hồi đó trong năm 2011 thấp hơn rất nhiều so với hiện tại.

and to put it lightly,

Và những người ở thế hệ bị đàn áp của tôi

I was not fabulous.

But so was everyone.

chỉ cần thấy được những thứ khác biệt là đã vui rồi.

And the standard back then, in 2011, was much lower than it is now.

Tuy là tôi có tệ đến cỡ nào

And, you know, the people of my repressed generation

thì đó vẫn là một trải nghiệm thật tự do,

were just pretty happy to see something different.

một trải nghiệm mà Oprah sẽ gọi là khoảnh khắc “Aha”,

But ...

As bad as I might have been,

bởi đây là lần đầu tiên

this experience was such a liberatory process,

thứ tôi chỉ thấy trong chiếc gương đã trở thành sự thật.

something that Oprah might have called an aha moment,

Cô ấy hữu hình.

Và hơn thế nữa, cô ấy được yêu mến bởi đám đông.

because for the first time,

this thing I'd only ever really seen in a mirror was real.

Nghề giả nữ tồn tại như thế một thời gian

cho đến khi ranh giới giữa chiếc gương và thế giới thực mờ dần.

She was tangible.

And what's more, she was adored by a crowd of people.

Tôi thừa nhận ham muốn đáng xấu hổ nhất của tôi cho thế giới

Drag continued this way for a while,

và ở một nơi mà chính tôi chưa từng nghĩ có tồn tại trên đời,

until the barrier between the mirror and the real world faded away.

I had admitted my most shameful desires to the world,

cô ấy đã được yêu mến.

Thế là tôi bỏ những nguyên âm nhiều hơn.

and somewhere in some pockets of some worlds that I never knew existed,

Tôi bắt đầu nói về Lancaster nhiều hơn.

Tôi bắt đầu mặt áo dạ hội trên đường,

she was adored.

và tôi bắt đầu yêu thương lại những gì tôi nhìn thấy trong gương.

So I started to drop my vowels more.

I started to talk about Lancaster more.

Cuối cùng, mọi người quanh tôi làm theo --

I started to wear ball gowns in the street,

bạn bè, gia đình, người yêu của tôi.

and I started to fall back in love with what I saw in the mirror.

Cô ấy trở nên có giá trị, có quyền lực, và là nơi nương tựa.

Eventually, everyone around me followed suit --

Cô trở thành thứ đã tồn tại trong chiếc gương của nhiều năm ấy,

my friends, my family, my lovers.

một vị cứu tinh.

She became a place of value, and of power, and of uplift.

Thế là tôi làm điều mà ai đã tìm được nguồn sức mạnh sẽ làm,

She became what she'd been in the mirror all those years ago --

và tôi đã tiến thân như nhà tư bản tổng thể Sheryl Sandberg đã nói,

a savior.

So I did what anyone who found their power source would do,

và tôi thăm quê hương người đồng tính nam,

ở Đông London.

and I leaned in as archcapitalist Sheryl Sandberg would say,

Ở đó, tôi có quan hệ tình dục đồng tính, quen bạn đồng tính,

and I journeyed to the heart of the queer motherland,

tôi mặc đồ cho người đồng tính,

và tôi làm việc ở môt nơi tôi có thể mặc đồ tôi thích mỗi ngày,

East London.

tôi trân trọng những người phụ nữ mà đã nuôi dạy tôi,

There, I had queer sex, I made queer friends,

và tôi được mọi người ca ngợi.

I wore queer clothes,

and I built myself a job where I could dress like this every day,

Nghe thì có vẻ lạ lắm,

việc mọi người ca ngợi thứ mà từng khiến bạn phải trải qua đớn đau.

worshiping at the feet of the Northern women who raised me,

and be celebrated for it.

It's kind of a wild thing to get your head around,

Nhưng hành trình vượt qua mặc cảm của tôi chưa dừng lại ở đó.

the idea of being celebrated

for something you were so painfully derided for before.

Vẫn cần thêm thời gian để “gỡ rối” những năm tháng bị dồn nén ấy.

But my journey to shamelessness was not over.

Bản thấy đó, tôi đã tạo cho bản thân một nơi

Funny how years of deep embedded circuitry

mà mọi thứ về tôi được tôn vinh.

takes a little while to untangle.

Và một hôm, trên đường về nhà từ buổi biểu diễn drag,

See, I'd made this bubble,

tôi bị đánh đập tệ đến mức tôi phải nhập viện,

this shame-free bubble

where everything about me was celebrated.

do một người kì thị đồng tính.

Nỗi ô nhục dường như đã chiếm trọn hết tôi.

And one night on the way home from a gig in drag,

Tâm trí tôi đã đi đến những nơi rất tăm tối.

I was beat so badly that I was hospitalized,

by a homophobic passer by.

Và dù tôi ghét lặp lại nó,

tôi đã hỏi bản thân những câu như:

The shame flooded out of my internal boxes and filled me up.

“Có khi nào những thứ tồi tệ người khác nói về mình là đúng?

I went to so many dark places in my head.

Có khi nào mình đáng phải xấu hổ?”

I'm loathe to repeat them,

but I asked myself questions like

Tôi có vấn đề cần giải quyết,

"What if everyone who's ever said anything bad about me was right?

nhưng tôi đã quá tổn thương để ở lại London,

nên tôi đã bắt chuyến tàu từ Euston về quê nhà ở Lancaster

What if I deserve all of this shame?"

để tôi có thể hồi phục.

I had some work to do,

and I was a bit too shaken to stay around in London,

Và tôi đã cố gắng để yêu thương lại

những thứ tôi đã bỏ quên,

so I took a train from Euston back home to Lancaster,

những thứ mà tôi yêu về Lancaster khi lớn lên.

and I spent some time healing.

Con người ở đó, cách mọi người kết nối,

And I worked hard to fall in love

with the things I thought I'd left behind,

Jan ở tiệm SPAR bán thuốc lá,

the things I'd loved about Lancaster, growing up.

những bé trai nhìn bạn lạ lẫm nhưng vẫn tôn trọng bạn.

The people there, the way we connect,

Và tôi quay lại London với một nhận thức cao hơn

Jan down the SPAR shop, who sells fags,

về giá trị bản thân,

the boys who give you a bit of a look but respect you nonetheless.

về lịch sử bản thân.

Từ ngày tôi bị tấn công, tôi đã ăn mặc khác đi.

And I came back to London with more of an awareness

Tôi mặc đồ đen, vô cùng tầm thường để có thể hòa nhập hơn,

of my value,

of my history.

bởi vì khi tôi về Lancaster,

tôi nhận ra sự an toàn của tôi quan trọng hơn là giải quyết nỗi nhục,

I had been dressing differently since the attack.

I was wearing all black, plain clothes, trying to blend in,

và tôi không thể làm cái thứ hai nếu không có cái thứ nhất.

because when I was at home in Lancaster,

Nhưng khi tôi về Lancaster, tôi đã nhận ra thêm một điều khác.

I realized that safety was more important to me than curing myself of shame,

Tôi nhận ra là ai cũng có nỗi xấu hổ.

and I can't do the latter if I don't have the former.

Người đã tấn công tôi cũng vậy.

But while I was up in Lancaster, I'd also had another realization.

Đây cũng là một khoảnh khắc “Aha”,

một khoảnh khắc quá đỗi tự do mà nó làm tôi bối rối một lúc.

I realized that everybody suffers with shame.

Even my attacker.

Và sự thật là không phải mỗi tôi trải qua việc này mà ai cũng vậy

This was another aha moment,

a moment so liberatory that it confused me for a while.

Điều bình thường là Chúa trời và mọi người đều là tội nhân, tôi nhận ra.

The fact that I wasn't alone in this, that everyone suffers from shame.

Tôi bị ám ảnh bởi nó.

Tôi bắt đầu tìm ở mọi nơi

và thấy sự hổ thẹn trong hành vi của họ

Normality is God and everyone's a sinner, I realized.

từ sự im lặng đến bạo lực của họ,

từ các bữa tiệc tiết lộ giới tính của con họ đến đám cưới lớn của họ.

I got obsessed with that.

I started looking everywhere

Ngay cả kẻ tấn công tôi.

and seeing shame in people's behaviors,

Hắn quá xấu hổ bởi điều mà sự nam tính đã làm với hắn

from their silence to their violence,

from their gender-reveal parties to their big white weddings.

rằng khi thấy sự khác biệt của tôi, hắn đã tấn công tôi với nắm đấm.

Even my attacker.

Thay vì điều trị sự xấu hổ của mình, tôi đã cố gắng nhìn nó khác đi,

He was so filled with shame because of what masculinity had done to him

that upon seeing my difference, he lashed out at me with his fists.

như một thứ mà ta đều mang theo bên mình.

Như hòn sỏi nhỏ đính vào lưng của chúng ta trong cái sắc.

Rather than curing my shame, I had to work hard to reimagine it

Đó là thứ ảnh hưởng đến tất cả chúng ta,

as something that we all carry around with us,

tổn hại đến chúng ta

và khiến chúng ta mãi làm tổn thương người khác nữa.

like little pebbles attached to our back in a rucksack.

It's something that affects us all,

Tôi cũng nhận ra mình tồn tại trong một vòng lặp phức tạp

that causes harm in us all

của sự tự ái, ghét bản thân và cả nỗi hỗ thẹn

and causes us to perpetuate harm outwards to others too.

nơi mà tôi muốn tất cả mọi người phải chấp nhận mọi thứ về mình.

I also realized I was existing in a complicated interplay

Và đến lúc đó, chỉ cho đến lúc đó,

of narcissism, self-hate and shame too,

tôi như thấy thứ gì đó quái dị trong gương.

where I wanted everyone to accept everything about me.

Để nhận ra rằng tôi không cần mọi người phải chấp nhận mọi thứ về tôi.

And until then, until that moment,

Jan ở tiệm SPAR bán thuốc lá

I would see something monstrous in the mirror.

có vấn đề lớn hơn cả chuyện giới tính,

But I realized that I don't need everyone to accept everything about me.

vị thế, xu hướng tính dục của tôi.

Cô ấy có nỗi xấu hổ cần giải quyết.

Jan down the SPAR shop who sells fags

Nhưng thứ ta cần có -- mà tôi cần có --

has way bigger problems than my gender,

là được sống an toàn.

my class, my sexuality.

Là được đi bộ trên phố khi giả nữ

She's got her own shame to deal with.

mà không phải sợ những người kì thị đồng tính.

But what we do need -- well, I need --

is the ability to live safely.

Và để đạt được điều đó thì ta phải đối mặt với nỗi xấu hổ.

The ability to walk down the street in drag

Ta phải nhìn sâu bên trong

và nhận ra tất cả các “chiếc hộp” đã được đặt ở đó bởi xã hội

and not have some homophobic passerby do what he did to me.

là không phải sự thật.

And the way we do that is by doing some shame-work.

Những thứ bạn đã phải cắt giảm bớt đi để bản thân thoải mái,

It's about looking inside

and realizing that all the boxes that had been put there by the world

hãy mang chúng trở lại.

Nó có quyền lực, có giá trị. Nó có vẻ đẹp.

are a lie.

All the things that you've had to shave off to make yourself smooth,

Việc đối mặt với nỗi xấu hổ cũng là việc xã hội --

bring them back.

There's power there, there's value there. There's beauty there.

đã đến lúc ta nên làm.

Ngày nay, tôi không còn thấy khó khăn khi nhìn vào gương.

Shame-work is social work --

Cảm ơn vì đã theo dõi TED talk của tôi.

it's time we all did a bit.

These days, I find it easy to look in the mirror.

Thank you for coming to my TED talk.