Crystal Rasmussen: A queer journey from shame to self-love | TED

Transcriber:

Tłumaczenie: Martyna Selke

Obecnie z łatwością spoglądam w lustro.

Dawniej też to robiłom,

bo dragu uczyłom się samo.

These days, I find it easy to look in the mirror.

Na początku lat dwutysięcznych

w przestrzeni publicznej brakowało podobnych do mnie osób.

This used to be the case, too,

because I learned to be a drag queen alone,

Nie dało się włączyć Netflixa i natrafić na kogoś, kto wygląda jak ty,

Back then, in the early noughties,

a Lily Savage jakoś się nie przebiła.

there was no cultural mirror for someone like me.

There was no chance of switching on Netflix

Nie było chyba nawet kasety VHS z jej występami.

and finding someone who looks like you,

Przez długi czas lustro było jedynym miejscem,

and Lily Savage never quite made it to the Woolworths bargain bin

gdzie mogłom zobaczyć prawdziwe ja.

if she ever made it to the dizzying heights of VHS at all.

Minęło ponad 10 lat, zanim to się zmieniło.

So there was me and a mirror,

and that's the only place I saw myself for a long time.

To, co wydarzyło się w tym czasie, zmieniło moją relację z lustrem.

It will be over a decade until this part of me became more than a mere reflection.

Ujawniłom się jako osoba homoseksualna,

kiedy chodziłom do katolickiego liceum w robotniczym regionie Wielkiej Brytanii,

And in that time,

what happened would change my relationship with that mirror.

i przetrwałom.

In that decade, I came out as gay

Ale jak wszystko, co narusza tradycyjne normy społeczne,

at a Catholic state comp in the working class North West,

wiązało się to dla mnie z codziennym ocenianiem i zawstydzaniem

and I survived.

But as with anything that unsmooths the edges of normal society,

przez niemal wszystkich w moim otoczeniu.

Wstyd ten czułom i uwewnętrzniałom,

that coming out brought with it a daily dose of judgment

and therein shame from almost everyone around me,

a często samo siebie zawstydzałom.

Myśląc o wstydzie,

shame that was heard and felt and internalized

zwykle wyobrażamy sobie coś skrajnego.

and often replicated by me.

Takiego jak przestrzeganie ścisłej diety latami,

żeby móc się wpisać w szalone zachodnie standardy piękna,

Commonly, when we think about shame,

we imagine it at the extreme end of the spectrum,

albo “zmycie hańby” poprzez zabójstwo honorowe.

anything from years of intense dieting

Mój wstyd mieścił się na samym koniuszku ogona tego potwora.

to keep up with extreme Western beauty standards,

all the way to things like honor violence.

Miał formę samonienawiści.

But for me,

Prócz mnie nie dotykał nikogo.

my shame existed at the long end of the tail of the shame monster,

Na zewnątrz byłom grube, kobiece, homoseksualne, pryszczate, rude.

as self-hatred.

Według standardów społecznych nie miałom żadnych zalet.

Now, this didn't really affect anyone else.

On the surface, I was fat, feminine, gay, spotty, ginger.

Miałom za to zabójczą, wyrównującą wszelkie “braki” z namiastką

wredną gejowską osobowość

I didn't really have much going for me, by society's standards.

i nie bałom się jej użyć.

But what I did have was a killer, if not overcompensatory,

Trafione kamieniem i nazwane pedałem

odpowiedziałobym ci, że gdy już będę sławne,

bitchy gay personality,

and I was not afraid to use it.

będziesz mi całować buty i błagać o pracę.

If you were going to throw a rock at me and call me a faggot,

(Mlaśnięcie)

then I'll barb you back by telling you that one day when I'm famous,

Wszyscy powielamy wstydliwe i zawstydzające schematy,

bo wszyscy chcemy się uwolnić od własnego wstydu.

you'll be licking my boots clean and begging me for employment.

Kiedy otchłań wstydu mnie pochłonęła,

(Tsk)

We all reproduce shameful and shaming behaviors,

nie poznawałom siebie w lustrze.

because we're all trying to escape our own shame.

W końcu opuściłom rodzinne miasteczko i udałom się na dość elitarne studia,

And as the shame monster swallowed me whole,

I couldn't find myself in the mirror.

czym ucieszyłom całą miejscową społeczność.

Eventually, I left my hometown and went to a rather posh university

Na uniwersytecie

kłamałom na temat swojego pochodzenia.

that my whole town had celebrated my acceptance at with glee.

Nic wielkiego.

Wystarczyło, że wymówiłom kilka słów,

And when I arrived there,

i było wiadomo, że żadna ze mnie szlachta.

I started to tell lies about my upbringing.

Mówiłom: “Przeczytałom tę książkę“, choć tak nie było.

Not big ones.

There's only so many vowels you can drop

Opowiadałom, że dorastałom w Manchesterze,

until someone realizes you're not landed gentry.

choć mieszkałom 100 kilometrów dalej na północ.

But I started to say things like, "I'd read that book" when I hadn't,

Siedziałom samotnie przed lustrem,

I started to tell people I'd grown up in Manchester,

ale tym razem nie ćwiczyłem się w dragu,

when really, it was two hours north of there.

tylko starałom się mówić z innym akcentem.

Świat nie miał ze mną problemów.

I spent time alone in the mirror,

like I had with my drag persona all those years ago,

Próbowałom ze wszystkich sił wejść w wygodną rolę

trying to change the way I speak just a little.

przyjaznego geja z Manchesteru,

To the world, I was easy.

choć wiedziałom, że moja tożsamość jest zbyt złożona,

I worked hard to fit myself into a neat storyline,

żeby pasować do tej narracji.

the friendly gay Mancunian,

I bałom się, że jeśli prawda wyjdzie na jaw, stanę się wyrzutkiem.

when really I knew that the swathing complexities of my identity

Moja nienawiść do siebie narastała.

couldn't fit inside a storyline.

And if I was found out, I was terrified that I'd be cast out.

Jakie to uczucie? Jak się przejawia?

And so the self-hate ensued once again.

“Samonienawiść” brzmi poważnie,

ale sprowadza się do czegoś nudnego i mało dramatycznego.

Now, what does self-hate look like? What does it feel like?

Do wielkiej niechęci do tego, kim jesteś.

Dla mnie samonienawiść była niewiarą w to,

It sounds pretty intense, but it's actually way more boring

co obiektywnie było prawdą.

and way less dramatic than vile gouts of hatred towards who you are.

Patrzyłom w lustro i widziałom potwora.

For me, self-hatred was about not believing things

Patrzyłom w lustro

i widziałom coś niezasługującego na miłość i szacunek, własny i innych.

that were objectively true.

It was about looking in the mirror and seeing something monstrous.

Patrzyłom w lustro i chciałom zmienić w sobie pewne rzeczy.

It was about looking in the mirror

and seeing something not deserving of love or respect from myself and others.

Swoją wagę, płeć, orientację, klasę społeczną...

Krzywdziłom siebie i sprzeniewierzałom się sobie.

It was about looking in the mirror and wanting to change parts of myself:

my weight, my gender, my sexuality, my class --

Kłamałom, oceniałom, psioczyłom. Zmieniłom swój sposób mówienia.

so extremely that you commit acts of self-harm and self-denial.

Uprawiałom dużo ekstremalnego seksu

i dopiero po latach uświadamiałom sobie,

I lied, I judged, I bitched. I changed the way I spoke.

że często bez mojej świadomej zgody, bo myślałom, że na to zasługuję.

And I had so much extreme sex

Przy okazji: ekstremalny seks uprawiany bezpiecznie i za obopólną zgodą

that I would find myself, years later, recalling all

the times my consent had been breached

może być niesamowity.

because it's what I thought I deserved.

Sidebar, to say that extreme sex, when practiced safely and consensually,

Ale wtedy, jak mawiała moja babcia, byłom w tarapatach.

Patrzyłom w lustro i widziałom coś potwornego,

can be some of the best sex.

choć udało mi się przekonać otoczenie o swojej wspaniałości.

But as my grandma would have said, I was in a pickle.

I looked in the mirror and I saw something monstrous.

Pierwszy raz wystąpiłom jako drag queen, mając 19 lat.

But I managed to persuade those around me that I was fabulous.

Delikatnie mówiąc,

wspaniałe to wtedy nie byłom.

Ale nikt nie był.

The first time I performed in drag, I was 19,

W 2011 roku standardy były zdecydowanie niższe niż obecnie.

and to put it lightly,

Osoby z mojego stłumionego pokolenia

I was not fabulous.

But so was everyone.

cieszyły się, że mogą zobaczyć coś innego.

And the standard back then, in 2011, was much lower than it is now.

Ale...

And, you know, the people of my repressed generation

Choć może szału na scenie nie było,

drag okazał się dla mnie wyzwalającym doświadczeniem.

were just pretty happy to see something different.

Czymś, co Oprah Winfrey nazwałaby momentem “Aha!“.

But ...

As bad as I might have been,

Po raz pierwszy w życiu

this experience was such a liberatory process,

to, co wcześniej widziałom tylko w lustrze, działo się naprawdę.

something that Oprah might have called an aha moment,

Ona była namacalna.

Uwielbiały ją tłumy.

because for the first time,

this thing I'd only ever really seen in a mirror was real.

Drag funkcjonował w moim życiu w ten sposób,

aż granica między lustrem a rzeczywistością się zatarła.

She was tangible.

And what's more, she was adored by a crowd of people.

Wyznałom światu najwstydliwsze pragnienia.

Drag continued this way for a while,

Okazało się, że istnieje świat, w którego zakamarkach żyją ludzie,

until the barrier between the mirror and the real world faded away.

I had admitted my most shameful desires to the world,

którzy ją uwielbiają.

Przestałom zwracać uwagę na samogłoski.

and somewhere in some pockets of some worlds that I never knew existed,

Zaczęłom mówić więcej o Lancaster.

Po ulicach chodziłom w sukniach balowych.

she was adored.

Na nowo zakochiwałom się w swoim odbiciu.

So I started to drop my vowels more.

I started to talk about Lancaster more.

Z czasem inni też zaczęli...

I started to wear ball gowns in the street,

Moi przyjaciele, rodzina, osoby, z którymi się spotykałom.

and I started to fall back in love with what I saw in the mirror.

Jako ona czułom się wartościowe i silne.

Eventually, everyone around me followed suit --

Moja drag persona na scenie była dla mnie tym, kim wcześniej w lustrze.

my friends, my family, my lovers.

Wybawczynią.

She became a place of value, and of power, and of uplift.

Zrobiłom więc to, co zrobiłby każdy po odkryciu swojego źródła siły.

She became what she'd been in the mirror all those years ago --

Jak powiedziałaby arcykapitalistka Sheryl Sandberg, “wychyliłom się“.

a savior.

So I did what anyone who found their power source would do,

Wyruszyłom do serca queeru,

do wschodniego Londynu.

and I leaned in as archcapitalist Sheryl Sandberg would say,

Tam uprawiałom queerowy seks, nawiązałom queerowe przyjaźnie,

and I journeyed to the heart of the queer motherland,

nosiłom queerowe ubrania,

i stworzyłom sobie pracę, w której mogłom się tak nosić na co dzień.

East London.

Czciłom ze sceny kobiety z północy kraju, które mnie wychowały,

There, I had queer sex, I made queer friends,

a ludzie mnie za to uwielbiali.

I wore queer clothes,

and I built myself a job where I could dress like this every day,

Trochę trudno przywyknąć do tego,

że jesteś uwielbiane za coś, co niegdyś w tobie okrutnie wyszydzano.

worshiping at the feet of the Northern women who raised me,

and be celebrated for it.

It's kind of a wild thing to get your head around,

Ale to nie był ostatni przystanek w mojej podróży do bezwstydności.

the idea of being celebrated

for something you were so painfully derided for before.

To niesamowite, ile trzeba się natrudzić, żeby wyplątać się gmatwaniny.

But my journey to shamelessness was not over.

Stworzyłom dla siebie bańkę,

miejsce wolne od wstydu,

Funny how years of deep embedded circuitry

gdzie “ja” było powodem do radości.

takes a little while to untangle.

Aż pewnego wieczoru, gdy wracałom z występu,

See, I'd made this bubble,

homofobiczny przechodzień pobił mnie tak bardzo,

this shame-free bubble

where everything about me was celebrated.

że trafiłom do szpitala.

Zalała mnie wielka fala tłumionego wstydu.

And one night on the way home from a gig in drag,

Znalazłom się w bardzo ciemnym miejscu.

I was beat so badly that I was hospitalized,

by a homophobic passer by.

Zadawałom sobie pytania, które niechętnie powtarzam.

The shame flooded out of my internal boxes and filled me up.

“A jeśli to, co o mnie mówili, to prawda?

I went to so many dark places in my head.

Może rzeczywiście zasługuję na ten wstyd?“.

I'm loathe to repeat them,

but I asked myself questions like

Musiałom to przepracować.

"What if everyone who's ever said anything bad about me was right?

Byłom zbyt roztrzęsione, żeby zostać w Londynie,

więc wsiadłom do pociągu i pojechałom do domu, do Lancasteru.

What if I deserve all of this shame?"

Tam jakiś czas dochodziłom do siebie.

I had some work to do,

and I was a bit too shaken to stay around in London,

Bardzo starałom się pokochać to,

co zostawiłom za sobą, wyjeżdżając.

so I took a train from Euston back home to Lancaster,

To, co uwielbiałom w Lancasterze jako dziecko.

and I spent some time healing.

Tamtejszych ludzi, więzi,

And I worked hard to fall in love

with the things I thought I'd left behind,

Jan sprzedającą fajki pod sklepem spożywczym,

the things I'd loved about Lancaster, growing up.

chłopaków, którzy trochę się na ciebie pogapią, ale cię szanują.

The people there, the way we connect,

Wróciłom do Londynu z większą świadomością

Jan down the SPAR shop, who sells fags,

swojej wartości

the boys who give you a bit of a look but respect you nonetheless.

i swoich korzeni.

Od pobicia inaczej się ubierałom.

And I came back to London with more of an awareness

Nosiłom jedynie czarne proste ubrania, żeby się nie wyróżniać,

of my value,

of my history.

bo podczas pobytu w domu uświadomiłom sobie,

że bezpieczeństwo jest ważniejsze od przezwyciężania wstydu

I had been dressing differently since the attack.

I was wearing all black, plain clothes, trying to blend in,

i że nie uda mi się to drugie, jeśli nie zadbam o to pierwsze.

because when I was at home in Lancaster,

W Lancasterze zrozumiałom coś jeszcze.

I realized that safety was more important to me than curing myself of shame,

Że ze wstydem zmaga się każdy.

and I can't do the latter if I don't have the former.

Nawet człowiek, który mnie pobił.

But while I was up in Lancaster, I'd also had another realization.

To był dla mnie kolejny moment “Aha!“.

To było tak wyzwalające uczucie, że przez chwilę byłom zdezorientowane.

I realized that everybody suffers with shame.

Nie byłom z tym samo. Każdy zmaga się ze wstydem.

Even my attacker.

This was another aha moment,

a moment so liberatory that it confused me for a while.

Jeśli normalność jest Bogiem, to wszyscy grzeszymy.

The fact that I wasn't alone in this, that everyone suffers from shame.

Ta myśl mnie prześladowała.

Gdziekolwiek spojrzałom,

widziałom wstyd w zachowaniach ludzi.

Normality is God and everyone's a sinner, I realized.

Widziałom go w milczenia i w przemocy,

w przyjęciach ujawniających płeć dziecka, i w wielkich białych weselach.

I got obsessed with that.

I started looking everywhere

Nawet w tym, który mnie pobił.

and seeing shame in people's behaviors,

Przepełniał go wstyd. To zrobiły z nim wzorce męskości.

from their silence to their violence,

from their gender-reveal parties to their big white weddings.

To dlatego widząc moją odmienność, rzucił się na mnie z pięściami.

Even my attacker.

Zamiast przezwyciężyć swój wstyd musiałom go na nowo zdefiniować

He was so filled with shame because of what masculinity had done to him

that upon seeing my difference, he lashed out at me with his fists.

jako coś, co dotyka każdego, każdą i każde z nas,

i co wszystkich uwiera.

Rather than curing my shame, I had to work hard to reimagine it

Wstyd noszą w sobie wszyscy.

as something that we all carry around with us,

Wstyd rani nas wszystkich.

Sprawia, że ten sam ból zadajemy innym.

like little pebbles attached to our back in a rucksack.

It's something that affects us all,

Zdałom sobie sprawę, że w mojej głowie splatały się

that causes harm in us all

narcyzmu, nienawiść do siebie i wstyd.

and causes us to perpetuate harm outwards to others too.

Że chciałom, żeby każdy akceptował mnie w pełni.

I also realized I was existing in a complicated interplay

Aż do tamtego momentu olśnienia

of narcissism, self-hate and shame too,

widziałom w lustrze coś potwornego.

where I wanted everyone to accept everything about me.

Zrozumiałom jednak, że nie potrzebuję powszechnej akceptacji.

And until then, until that moment,

Jan sprzedająca fajki pod spożywczakiem

I would see something monstrous in the mirror.

ma większe problemy niż moja płeć,

But I realized that I don't need everyone to accept everything about me.

pochodzenie klasowe czy orientacja seksualna.

Sama żyje ze wstydem.

Jan down the SPAR shop who sells fags

Czego potrzebujemy...? Czego ja potrzebuję...?

has way bigger problems than my gender,

Bezpieczeństwa.

my class, my sexuality.

Chcę móc wyjść na ulicę w stroju drag,

She's got her own shame to deal with.

bez strachu, że pobije mnie jakiś homofobiczny przechodzień.

But what we do need -- well, I need --

is the ability to live safely.

Żeby jednak tak było. musimy popracować nad wstydem.

The ability to walk down the street in drag

Zajrzeć do środka

i zrozumieć, że wszystkie etykietki narzucone przez świat

and not have some homophobic passerby do what he did to me.

są kłamstwem.

And the way we do that is by doing some shame-work.

Wszystko, czego się wyrzekliście, żeby nie odstawać od reszty,

It's about looking inside

and realizing that all the boxes that had been put there by the world

niech ponownie stanie się częścią was.

Jest w tym siła, jest w tym wartość. Jest w tym piękno.

are a lie.

All the things that you've had to shave off to make yourself smooth,

Przepracowywanie wstydu to praca społeczna.

bring them back.

Czas, żeby każdy z nas ją wykonał.

There's power there, there's value there. There's beauty there.

Obecnie z łatwością spoglądam w lustro.

Shame-work is social work --

Dziękuję za wysłuchanie mojej prelekcji.

it's time we all did a bit.

These days, I find it easy to look in the mirror.

Thank you for coming to my TED talk.