Tzeporah Berman: The bad math of the fossil fuel industry | TED Countdown

Translator: Anh Phạm Reviewer: Ly Nguyễn

Những cánh rừng phía Bắc rộng lớn của Canada,

đó là nơi trái tim tôi thuộc về.

Ở đó có 25% vùng đất ngập nước trên Trái Đất.

Và đó là nơi làm tổ và sinh sản

Canada's great northern forests,

của phần lớn loài chim sẻ hót Bắc Mỹ.

they're the place of my heart.

Đó cũng là lãnh thổ của hàng trăm nhóm người bản địa.

They hold 25 percent of the Earth's wetlands.

Hành trình chống biến đổi khí hậu của tôi đã bắt đầu ở đây như nhà hoạt động về rừng

And they're the nesting and breeding ground

of the majority of North America's songbirds.

Tôi đã kinh hãi khi biết rằng những cánh rừng lâu năm của Canada bị đốn gỗ.

They're the traditional territories of hundreds of Indigenous nations.

Chúng bị cháy.

And my climate journey started here as a forest activist a long time ago.

Chúng bị hủy diệt bởi sự phá hoại của loài bọ hung.

Nhưng cũng vì rất nhiều cánh rừng đang bị đe dọa

I was horrified that Canada's old-growth forests are being logged.

vì những tài nguyên ở dưới lòng đất.

They're burning.

Dầu khí.

They're being destroyed by beetle infestations.

Khi đó,

tôi nghĩ rằng sự thất bại của Canada trong việc giảm khí thải

But also because so much of the forest is under threat

là bởi vì chính phủ của chúng tôi

because of what lies under it.

họ không tin vào biến đổi khí hậu.

Oil.

Nhưng đến năm 2015, chúng tôi bầu cử chính phủ mới.

At the time,

I thought that Canada's failure to reduce emissions

Và thủ tướng Trudeau đến Paris.

was because we had a government

và ông đặt bàn tay lên trên tim mình,

that just didn't believe in climate change.

và nói, “Canada đã trở lại.”

But then in 2015, we elected a new government.

Và ông trở về và giới thiệu những chính sách chống biến đổi khí hậu rất tốt,

And Prime Minister Trudeau came to Paris

thuế các-bon.

and with his hand on his heart,

Và lượng khí thải của chúng tôi không hề giảm xuống.

he said, "Canada's back."

Và chính phủ tiếp tục bật đèn xanh

And he went home to introduce some really good climate policy,

và thậm chí còn trợ cấp

carbon pricing.

các dự án cát dầu, đường ống dẫn dầu và thủy lực cắt phá để khai thác dầu.

And our emissions didn't go down.

Và đó là lúc mà tôi

And the government continued to green-light

nhận ra rằng có một vấn đề lớn.

and even subsidize

new oil sands, pipelines and fracking.

Chính phủ các nước kiểm soát lượng khí thải

And that, for me, was the moment

nhưng không kiểm soát việc sản xuất năng lượng hóa thạch.

when I realized where one of the big problems lie.

Bạn thấy đấy, các chính sách và hiệp định chống biến đổi khí hậu rất phức tạp,

Our governments are regulating emissions

nhưng điều đơn giản là

phần lớn lượng khí thải

but not the production of fossil fuels.

trong bầu khí quyển của chúng ta ngày hôm nay,

You see, climate policy and agreements, they are complicated,

chúng đến từ 3 thứ:

dầu mỏ, khí tự nhiên và than.

but what's simple

is that the majority of emissions

Hàng thập kỷ, đất nước của chúng tôi thương thảo các mục tiêu.

that are trapped in our atmosphere today,

well, they come from three products:

Nhưng sau lưng ta, sản xuất của ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch vẫn phát triển

oil, gas and coal.

For decades, our countries have been negotiating targets.

và thải ra khí quyển nhiều khí thải hơn.

Tôi bắt đầu liên lạc các chuyên gia chính sách chống biến đổi khí hậu trên thế giới

But behind our backs, the fossil fuel industry has been growing production

vì tôi muốn hiểu các khung quy định đang tồn tại để thương thảo việc

and locking in further emissions.

những ai được sản xuất gì và sản xuất bao nhiêu;

I started reaching out to climate policy experts from around the world

những chính sách nào giúp các chính phủ quản lý,

because I wanted to understand what frameworks exist to negotiate

kiềm chế việc sản xuất nhiên liệu hóa thạch.

Tôi phát hiện ra là có rất ít khung pháp lý như vậy.

who gets to produce what and how much;

Tôi sẽ không bao giờ quên cái ngày

what policies help governments regulate,

tôi ngồi đọc Hiệp định Paris

constrain the production side of fossil fuels.

và tôi cố tìm những từ khóa như là

I found out that very few do.

nhiên liệu hóa thạch,

dầu mỏ, khí tự nhiên, than đá.

I will never forget the day

Chúng không hề xuất hiện.

that I sat with the Paris Agreement

and I searched for the words

Không hề có trong bản hiệp định chống biến đổi khí hậu của thế giới.

fossil fuels,

oil, gas, coal.

Ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch đã thành công trong việc tàng hình.

They didn't appear.

Not even once in the world's climate agreement.

Tôi bắt đầu liên lạc và gặp gỡ, trong vài năm,

The fossil fuel industry has been successful in making itself invisible.

các CEO của các công ty dầu khí lớn

bởi vì tôi muốn hiểu

những gì họ thấy khi họ đọc các bài báo khoa học.

I started reaching out and met with, for several years,

Sao họ có thể biện minh cho việc mở rộng ngành dầu khí ở thời điểm này của lịch sử?

the CEOs of major oil companies

because I wanted to understand

Và cũng bởi vì tôi tin rằng người tốt có ở khắp mọi nơi.

what these CEOs see when they read the science.

Có những người tốt bị mắc kẹt trong những hệ thống tệ hại.

How can they justify expanding oil and gas at this moment in our history?

Điều tôi nhận ra là họ thật sự hiểu.

And also because I believe that there are good people everywhere.

Họ biết là chúng ta sẽ phải dần kết thúc việc sản xuất nhiên liệu hóa thạch.

There are good people stuck in some bad systems.

Nhưng họ vẫn đang níu lấy hy vọng rằng

What I learned is that they know.

họ sẽ là người bán được thùng dầu cuối.

They know that we're going to have to wind down fossil fuel production.

Hoặc là những công nghệ chưa được chứng minh như thu hồi và lưu trữ carbon,

sẽ cho phép họ tiếp tục tăng cường sản xuất.

But they are all holding out hope

that they will be the last barrel sold.

Vấn đề là việc này không hề hợp lý.

Or that unproven technologies, like carbon capture and storage,

Chúng ta hôm nay đang trên đà

will allow them to continue to increase production.

tạo ra 120% nhiên liệu hóa thạch

The problem is the math just doesn't add up.

trong thập kỷ tới

hơn mức thế giới cần sử dụng

We are currently on track today

nếu chúng ta muốn nằm dưới mức tăng 1.5 độ C.

to produce 120 percent more fossil fuels

Mặt khác, kể cả khi chúng ta ngừng việc khai thác than hôm nay,

in the next decade

dầu và khí trong các dự án hiện tại

than the world should burn

if we want to stay below 1.5 degrees Celsius.

cũng khiến Trái Đất tăng hơn mức 1.5 độ C.

In fact, even if we phased out coal overnight,

Hàng thập kỷ các chính sách chống biến đổi khí hậu được thiết kế dựa trên giả thuyết

oil and gas in existing projects

would take us beyond 1.5 degrees.

rằng chúng ta sẽ giảm nhu cầu,

rằng thuế các-bon sẽ tăng,

For decades, climate policy has been designed on a theory

và thị trường sẽ có các nguồn năng lượng thay thế

năng lượng gió, mặt trời giờ sẽ rẻ hơn nhiên liệu hóa thạch

that we are going to reduce demand,

thị trường sẽ kìm hãm nguồn cung nhiên liệu này.

that the price of carbon is going to go up,

Nhưng vấn đề là việc này không xảy ra.

and the markets turbocharged by alternatives --

wind and solar, now cheaper than fossil fuels --

Không xảy ra đủ nhanh để giúp chúng ta an toàn.

well, the markets are going to constrain supply.

Tại sao?

Bởi vì thị trường ngày nay đã bị bóp méo,

The problem is it's not happening.

chúng bị bóp méo bởi chính sách giảm thuế và trợ cấp cho nhiên liệu hóa thạch,

Not fast enough to keep us safe.

nhưng cũng bởi vì sức mạnh của ngành nhiên liệu hóa thạch.

Why?

Because the markets today are distorted,

Sức ảnh hưởng của ngành - những người không còn phủ nhận biến đổi khí hậu.

they're distorted by tax breaks and fossil-fuel subsidies,

but also because of the power of the fossil fuel industry.

Nhưng họ đã chuyển từ phủ nhận thành ảo tưởng:

The influence of the industry, who no longer deny climate change.

rằng những công nghệ chưa được chứng minh,

chưa thể cạnh tranh về giá, có thể giải quyết vấn đề khí hậu.

But they have moved from denial to delusion:

Trong tương lai.

that technologies that are not yet proven at scale,

Tôi đã dành 30 năm để thực hiện những chiến dịch bảo vệ môi trường,

that are not yet cost-competitive -- are going to fix it.

Tôi đã tư vấn nhiều chính phủ về chính sách khí hậu,

In the future.

Tôi đã bị bắt vì biểu tình nhiều lần

và tôi đã thương thảo trong phòng họp

với một số ngân hàng và tập đoàn lớn nhất thế giới.

I've spent 30 years running environmental campaigns,

Và khi tôi nhận ra là chúng ta không có khung quy định

I've advised multiple governments on climate policy,

để hạn chế việc sản xuất nhiên liệu hóa thạch,

I’ve been arrested on the blockades,

and I've negotiated in the boardrooms

Tôi nghĩ tôi bị điên.

of some of the largest banks and corporations in the world.

Và một số đồng nghiệp của tôi cũng nghĩ vậy.

And when I figured out that we don't have a framework

Nhưng điều đáng nói là.

for constraining the production of fossil fuels,

Ngày nay chúng ta cấp phép,

để chi hàng nghìn tỉ đô

I thought I was crazy.

And so did some of my colleagues.

để tăng cường sản xuất những thứ

But here's the thing.

mà chúng ta nói chúng ta sẽ dần chuyển đổi.

Today we are granting permits,

Sẽ không phải là chuyển đổi nếu chúng ta tiếp tục làm vấn đề lớn lên.

we are spending trillions of dollars

to increase the production of products

Chúng ta có quá đủ nhiên liệu hóa thạch ở những cơ sở sản xuất hiện tại,

that we say we're transitioning off of.

kể cả khi hôm nay chúng ta ngưng mở rộng,

It's not a transition if we're still growing the problem.

việc sản xuất dầu, khí và than ở những dự án hiện có để dùng

We have more than enough fossil fuels in existing installations,

trong khi chúng ta kiểm soát một cách cẩn thận việc giảm dần.

Và thế giới đang dành tài nguyên chất xám,

even if we stopped expansion today,

of oil, gas and coal in existing projects to use

tài chính, công nghệ

while we carefully manage a phasedown.

để đào lên những thứ chúng ta biết chúng ta không nên đốt,

And so the world is spending its intellectual,

và nếu chúng ta đốt, chúng sẽ làm bỏng chúng ta.

its financial, its technical capital

Vậy chúng ta phải làm gì?

to dig up stuff that we know we can't burn,

Một năm trước, một nhóm các học giả, người ủng hộ,

các nhà khoa học và các nhà cựu ngoại giao đã cùng nhau tạo ra

and if we do, it will burn us.

Sáng kiến Quy ước Ngưng phổ biến Nhiên liệu hóa thạch

So what do we do?

để tạo ra khung quy định còn thiếu

A year ago, a group of academics, advocates,

để các nước thương thảo giảm dần việc khai thác nhiên liệu hóa thạch

scientists and former diplomats came together to create

một cách công bằng,

the Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty Initiative

công tâm.

Thật bất ngờ, một trong những điều chúng tôi phát hiện ra

to create the missing framework

so countries can negotiate a wind down of fossil fuels

là chúng ta hiện tại không có sự tính toán hay minh bạch

in a way that is fair,

về việc ai đang sản xuất gì và bao nhiêu.

in a way that is equitable.

Nên hiện tại chúng tôi đang tạo ra hệ thống đăng ký toàn cầu

Shockingly, one of the things we found out

cho việc sản xuất và dự trữ nhiên liệu hóa thạch.

is that we don't have accounting or transparency right now

on who's producing what and how much.

Chúng tôi cũng đang làm việc để

tạo ra những nguyên tắc về sự công bình của quy ước này

So work is now underway to create a global registry

vì những thách thức để ngừng việc mở rộng sản xuất nhiên liệu hóa thạch

of fossil fuel production and reserves.

ở một số nước

sẽ rất khác các quốc gia khác.

We are also at work

creating the principles of equity that have to underlie a treaty

Ngày nay có nhiều đất nước

đang phát triển như Ecuador,

because the challenges to stop the expansion of fossil fuels

đang khoan dầu mỏ ở giữa vùng Amazon

in some countries

are going to be so different than in other countries.

chỉ để trả nợ.

Vậy nên,

chúng ta không thể chỉ dựa vào các thị trường

There are countries today

in the developing world, like Ecuador,

để hạn chế việc sản xuất nhiên liệu hóa thạch.

that are drilling for new oil in the heart of the Amazon

Vì như thế, đó sẽ là một sự sụt giảm mất kiểm soát thay vì được kiểm soát,

just to feed their debt.

So no,

và nhiều người sẽ phải gánh chịu hậu quả hơn.

we cannot rely just on the markets

to constrain fossil fuel production.

If we do, it will be an unmanaged decline instead of a managed decline,

Chúng ta lúc này cần những sự lãnh đạo về mặt tài chính.

and more people will suffer.

Chúng ta lúc này cần sự thoái vốn.

Nhưng chúng ta không thể tha cho các chính phủ.

Những đất nước giàu có cần phải hành động trước.

We need financial leadership at this moment.

Điều đó nghĩa là Canada và Mỹ và Na-uy không được khoan dầu mỏ nữa

We need divestment at this moment.

không được tiếp tục các dự án thủy lực cắt phá và xây đường ống mới.

But we can’t let governments off the hook.

The wealthy countries need to act first.

Điều đó nghĩa là Anh giờ không thể tự gọi mình là nhà lãnh đạo môi trường

That means Canada and the US and Norway can't do more oil drilling

và tiếp tục xây mỏ dầu Cambo.

and fracking and new pipelines.

(Tiếng hò reo và vỗ tay)

It means that the UK cannot call itself a climate leader right now

and build the Cambo oil field.

Và đây là tin tốt.

(Cheers and applause)

Sự ủng hộ với Quy ước đang ngày càng tăng lên.

Mỗi ngày tôi hào hứng bật máy tính lên.

101 người từng nhận giải Nobel, bao gồm cả Đạt-lại Lạt-ma

So here's the good news.

Support for the treaty is growing.

đã ủng hộ các nguyên tắc về một quy ước về nhiên liệu hóa thạch

Every day, I'm so excited to turn on my computer.

Các thành phố trên thế giới đang thông qua các bản kiến nghị ở Hội đồng thành phố

101 Nobel laureates, including the Dalai Lama,

để ủng hộ quy ước về nhiên liệu hóa thạch:

Sydney, Barcelona, LA, Vancouver.

have endorsed the principles of a fossil fuel treaty.

Hơn 100 quan chức trên toàn thế giới, từ 20 quốc gia

Cities from around the world are passing motions at their city councils

bắt đầu từ Khu vực phía Nam bán cầu

đã ủng hộ các nguyên tắc của quy ước về nhiên liệu hóa thạch.

to endorse a fossil fuel treaty:

Sydney, Barcelona, LA, Vancouver.

Hơn 2,000 nhà khoa học đã ủng hộ các nguyên tắc của quy ước.

Over 100 elected officials from around the world, from 20 countries

starting in the global South

Các thủ lĩnh người dân bản địa, các nhóm người trẻ.

have endorsed the principles of a fossil fuel treaty.

hơn 800 tổ chức dân sự xã hội

Over 2,000 scientists have now endorsed the principles of the Fossil Fuel Treaty.

những người đã đấu tranh cho các dự án về nhiên liệu hóa thạch hàng thập kỷ

đang kêu gọi chính phủ của họ

Indigenous leaders, youth groups,

thương thảo một quy ước để tiến hành nó.

over 800 civil society organizations

who have been fighting fossil fuel projects for decades

Một số chỉ trích chúng tôi nhận được là, nó quá lớn, không khả thi,

rằng sẽ mất nhiều thời gian.

are now calling on their governments

Nhưng những điều đó lại bị nói một cách sai lầm về các quy ước vũ khí.

to negotiate a treaty to keep it in the ground.

Với tôi, đáp án là chúng ta không có nhiều thời gian cho những điều tương tự.

Some of the criticism we get is that it's too big, it's unfeasible,

it'll take too long.

Chúng ta biết rằng các nước sản xuất dầu

But the same was erroneously said about weapons treaties.

sẽ không tham gia Quy ước nhiên liệu hóa thạch.

For me, the answer is we don't have time for more of the same.

Nhưng những gì chúng ta đã biết được từ việc nghiên cứu các mỏ,

We know that oil-producing nations

những gì ta biết từ nghiên cứu về hạt nhân,

là quá trình rất quan trọng.

are not likely to embrace the Fossil Fuel Treaty.

Chỉ đề xuất một quy ước đã là bắt đầu những cuộc đối thoại mới

But what we've learned from studying landmines,

và tham vọng chống biến đổi khí hậu mới.

what we've learned from studying nuclear,

Một quy ước sẽ giúp chúng ta giảm dần

is that the journey matters.

việc sản xuất nhiên liệu hóa thạch.

Just proposing a fossil fuel treaty is creating new conversations

Nó sẽ bổ sung

và giúp chúng ta thực hiện được các mục tiêu của Hiệp định Paris.

and new climate ambition.

A fossil fuel treaty will help us wind down

Đó là một ý tưởng lớn, táo bạo và mới.

the production of fossil fuels.

Nhưng trong thời điểm này của lịch sử, ta cần nhiều ý tưởng mới, lớn, táo bạo.

It will provide a complement

and help us achieve the goals of the Paris accord.

Năm 2021, hàng triệu người mất nhà.

It is a big, bold new idea.

Hàng ngàn người mất mạng

But at this moment in history, we need some big, bold new ideas.

bởi những đám cháy, lụt lội và những đợt sóng nhiệt quét qua toàn cầu.

In 2021, millions of people lost their homes.

Tôi biết là điều này có thể khiến bạn thấy ngợp.

Thousands of people lost their lives

Nhưng chúng ta có thể tạo ra những sự thay đổi lớn lao trong cuộc đời.

as the fires and the floods and the heat waves swept our planet.

Tôi có một cuộc nói chuyện với bà tôi khi tôi cảm thấy hết hy vọng.

I know that this can seem overwhelming.

Cảm thấy choáng ngợp.

But we are capable of enormous change in our lifetimes.

Và bà nối với tôi rằng,

“Cháu có biết thế giới đã thay đổi nhường nào trong cuộc đời bà chưa?”

I had a conversation with my grandmother once when I was out of hope.

Bà nói “Khi mẹ cháu lớn lên,

chúng ta không có điện thoại di động hay máy tính.

Feeling overwhelmed.

And she said to me,

Chúng ta có một cái điện thoại treo tường chung đường dây.

"Do you understand how much the world has changed in my lifetime?"

Khi nó kêu hai lần, là cuộc gọi cho chúng ta.”

She said, "When your mother was growing up,

Bà nói, “Bà không hề biết ai đã từng đi máy bay.”

we didn't have cell phones or computers.

Bà nói với tôi rằng thế giới đã hoàn toàn thay đổi trong cuộc đời bà.

We had a phone on the wall, it was a party line.

When it rang twice, it was for us."

Bà nói, “...trong cách chúng ta đi lại, giao tiếp,

và trong cả cuộc đời cháu nữa.”

She said, "I didn't know anyone who'd ever been on a plane."

Nên khi tôi làm việc mỗi ngày cho Quy ước về nhiên liệu hóa thạch,

She told me that the world had entirely changed in her lifetime.

Tôi bám vào ý niệm rằng

She said, "How we travel, how we communicate,

một ngày kia tôi sẽ ngồi với cháu tôi,

and it will in yours as well."

tôi sẽ kể cho chúng về thời điểm này trong lịch sử của chúng ta

So when I do this work every day for a fossil fuel treaty,

khi chúng ta cày xới cánh rừng nguyên sinh cuối cùng để lấy dầu mỏ.

I'm holding on to the idea

that one day I'm going to be sitting with my grandchildren,

Thời kỳ điên dồ trong lịch sử khi chúng ta còn bơm xăng cho ô tô,

I'm going to be telling them about this time in our history

sưởi ấm căn bà bằng ga.

when we clawed at the last primary forest to get at the oil.

Và chúng,

sẽ không hề tin tôi,

bởi vì thế giới đã khác rất nhiều rồi.

This crazy time in our history when we used to fill our cars with gas,

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay và hò reo)

heat our homes with gas.

And they,

well, they will barely believe me,

because the world will be such a different place.

Thank you.

(Applause and cheers)