Fight for Justice — Even if You Don’t Live To See It | Golriz Lucina | TED

Translator: An Bình Nguyễn Reviewer: Thái Hưng Trần

It is not an unusual sight in Iran:

Chuyện thường gặp ở Iran:

a large conference attended only by men.

một hội nghị lớn chỉ có đàn ông tham dự.

After all, women are to be hidden from public view,

Rốt cuộc, phụ nữ phải tránh né nơi công cộng,

kept uneducated, silent, powerless.

thất học, không có tiếng nói, bất lực.

It is within these strict confines that a young woman,

Giữa những giới hạn khắt khe này, một cô gái hào hứng

eyes bright with possibility for a more just and equitable world,

về việc có thể sống trong một thế giới công bằng, bình đẳng hơn

bravely steps into this gathering of men with her veil removed.

đã dũng cảm bước vào nhóm đàn ông đó sau khi tháo tấm mạng che.

Her face is uncovered,

Khuôn mặt của cô lộ ra,

an act considered blasphemous.

một hành động bị coi là báng bổ.

Just the presence of this woman alone sends shock waves through the crowd.

Chỉ riêng sự hiện diện của người phụ nữ ấy đã tạo ra cơn chấn động trong đám đông.

She declares that the time has come to break away from antiquated traditions

Cô tuyên bố rằng đã đến lúc thoát khỏi những truyền thống cổ hủ

and step into a new era of human consciousness,

và bước vào kỷ nguyên mới của ý thức con người,

in which every person is free to choose their own path.

nơi mỗi người được tự do lựa chọn con đường của riêng mình.

Soon after, she is imprisoned,

Ngay sau đó, cô bị cầm tù,

charged with spreading corruption on Earth

bị buộc tội lan truyền sự bại hoại trên Trái Đất

and sentenced to death.

rồi bị kết án tử hình.

This woman was Táhirih.

Người phụ nữ này là Táhirih.

A poet, a mystic, a champion for human rights.

Một nhà thơ, nhà tâm linh, người ủng hộ nhân quyền.

Now, this story may sound like a recent headline from Iran,

Tuy nghe có vẻ giống một tin bài gần đây từ Iran,

but it actually took place nearly 200 years ago, in 1848.

nhưng thực tế, câu chuyện này đã xảy ra gần 200 năm trước, vào năm 1848.

When I look at my birthplace of Iran today, I have to ask,

Khi quan sát quê hương Iran ngày nay, tôi tự hỏi

what's changed?

điều gì đã thay đổi?

Have we made any progress?

Chúng ta đã đạt được bước tiến nào chưa?

I see Táhirih's fate being replayed in the lives of other courageous women

Tôi thấy số phận của Táhirih được tái hiện trong cuộc sống

who at this very moment are choosing nonviolent means,

của những người phụ nữ can đảm khác đang lựa chọn các phương thức phi bạo lực,

such as speaking out and removing their hijabs,

chẳng hạn như lên tiếng và tháo khăn trùm đầu,

to proclaim their freedoms.

để tuyên bố quyền tự do của họ.

And tragically, just like Táhirih,

Thật đáng buồn, giống như Táhirih,

their lives and the rights they are defending

cuộc sống của họ và các quyền mà họ tìm cách bảo vệ

are being stamped out and suffocated.

đang bị vùi dập và bóp nghẹt.

It's easy to feel hopeless.

Rất dễ cảm thấy vô vọng.

It's easy to feel defeated.

Rất dễ cảm thấy gục ngã.

Yet within their stories,

Tuy nhiên, trong câu chuyện của họ

and within hers,

và của cô ấy,

I do see progress.

tôi thấy có bước tiến.

I see powerful lessons about what it means

Tôi thấy những bài học mạnh mẽ về ý nghĩa

to believe so deeply in the transformation of society

của việc tin tưởng sâu sắc vào quá trình biến đổi xã hội đến mức

that we dedicate our lives to laying down the building blocks of a better world.

chúng ta cống hiến cuộc đời mình để dựng xây một thế giới tốt đẹp hơn.

A world we may not even live to see.

Một thế giới mà chúng ta thậm chí có thể không kịp thấy khi còn sống.

Táhirih's life is an example of being undeterred

Cuộc sống của Táhirih là một ví dụ về việc không nản lòng

by our limitations and our constraints.

bởi những hạn chế và ràng buộc.

In an arranged marriage since the age of 14,

Trong một cuộc hôn nhân sắp đặt từ năm 14 tuổi

and with three children,

và với 3 đứa con,

Táhirih still used whatever tools she had within her means --

Táhirih vẫn dùng mọi công cụ mình có như

her words, her actions, her poetry --

ngôn từ, hành động, thơ ca

to encourage all of those around her to abandon the suffocating scripts

để khuyến khích tất cả những người xung quanh gạt bỏ các kịch bản viết sẵn

that they had inherited for their lives,

kìm hãm cuộc đời họ

and to independently investigate the truth for themselves.

và tự do tìm kiếm sự thật cho bản thân.

She was met with hostile opposition,

Cô đã gặp phải thái độ phản đối thù địch,

abuse and imprisonment.

bị ngược đãi và cầm tù.

Yet Táhirih was unflinching in her efforts,

Tuy nhiên, Táhirih không hề nao núng trong nỗ lực của mình.

fixing her eyes on a horizon line of justice and freedom for all.

Cô kiên định hướng đến chân trời công lý và tự do cho tất cả mọi người.

Through Táhirih's actions, we understand the power that sacrifice has

Thông qua hành động của Táhirih, chúng ta hiểu được sức mạnh của sự hy sinh

in awakening a collective consciousness.

trong việc đánh thức ý thức tập thể.

Though much of her writing and her poetry was destroyed after her death,

Mặc dù phần lớn áng văn thơ của cô đã bị phá hủy sau khi cô qua đời,

her legacy could not be extinguished.

nhưng di sản của cô không thể bị dập tắt.

So many hearts were transformed by the teachings that she spread,

Rất nhiều trái tim đã xoay chuyển nhờ những lời dạy do cô truyền bá

and the seeds of possibility that she planted for equality and freedom

và những hạt giống khả năng mà cô gieo trồng cho sự bình đẳng và tự do

are now bursting through the soil of Iran,

đang đâm chồi trên mảnh đất Iran,

as evidenced in these brave, youthful, female-led protests

như được minh chứng qua các cuộc biểu tình dũng cảm, đầy sức trẻ, do phụ nữ lãnh đạo

that erupted following the tragic death of Mahsa Jina Amini,

đã nổ ra sau cái chết bi thảm của Mahsa Jina Amini,

the 22-year-old Kurdish Iranian woman

một phụ nữ 22 tuổi người dân tộc Kurd tại Iran

who died in police custody after being arrested

qua đời trong tù sau khi bị cảnh sát bắt

for improperly wearing her hijab.

vì đeo khăn trùm đầu không đúng cách.

Now today, when I hear that rallying cry, "woman, life, freedom,"

Bây giờ đây, khi nghe thấy khẩu hiệu “phụ nữ, cuộc sống, tự do”,

I can't help but hear Táhirih's last words

tôi lại nhớ đến những lời cuối cùng của Táhirih

before she was executed,

trước khi cô bị hành quyết,

taken in the middle of the night and strangled with her own scarf.

ngay giữa đêm và bị thắt cổ bằng chiếc khăn của chính mình.

She said,

Cô nói

"You can kill me as soon as you like,

“Bạn có thể giết tôi ngay khi bạn muốn,

but you cannot stop the emancipation of women."

nhưng bạn không thể ngăn phong trào giải phóng phụ nữ.”

"You can kill me as soon as you like,

“Bạn có thể giết tôi ngay khi bạn muốn,

but you cannot stop the emancipation of women."

nhưng bạn không thể ngăn phong trào giải phóng phụ nữ.”

Táhirih's legacy invites each of us to consider

Di sản của Táhirih thôi thúc mỗi chúng ta xem xét

what is fueling our own activism.

điều gì đang tiếp lửa cho chính chúng ta hành động.

Her words and actions, though radical and upending,

Lời nói và hành động của cô, dù cực đoan và gây xáo trộn,

were not born out of bitterness or hatred, or fueled by self-interest.

nhưng không sinh ra từ nỗi cay đắng hay thù hận hoặc nhằm tư lợi.

It was Táhirih's deep love for humanity that propelled her forward.

Chính tình yêu sâu sắc của Táhirih cho nhân loại đã thúc đẩy cô tiến bước.

And therein lies our challenge.

Đó là thách thức của chúng ta.

Can we stand up against oppression and injustice

Chúng ta có thể vừa đứng lên chống lại sự áp bức và bất công,

while deeply rooting our thoughts, our words, our actions

vừa củng cố sâu sắc suy nghĩ, lời nói và hành động

in compassion and love?

về lòng trắc ẩn và tình yêu không?

Táhirih's life teaches us that we must act with urgency and conviction,

Cuộc đời của Táhirih dạy ta phải hành động với tinh thần nhiệt huyết và kiên định,

while recognizing that we may not live to see the fruits of our efforts.

rằng chúng ta có thể không kịp thấy thành quả nỗ lực khi còn sống.

We cannot expect immediate gratification in our pursuit of justice,

Chúng ta không thể mong đợi công lý đến ngay khi theo đuổi,

because the transformation of society is a multigenerational endeavor.

vì quá trình biến đổi xã hội cần nhiều thế hệ chung tay nỗ lực.

So what can we do?

Vậy chúng ta có thể làm gì?

We can take to heart Táhirih's trailblazing example,

Chúng ta có thể ghi nhớ tấm gương tiên phong của Táhirih

and in every moment,

và trong từng khoảnh khắc,

we too can bravely choose to do the next right thing,

chúng ta cũng có thể dũng cảm lựa chọn làm điều đúng đắn tiếp theo,

knowing that we are planting seeds that will grow into trees

biết rằng chúng ta đang gieo những hạt giống sẽ mọc thành cây cối

under whose branches future generations will find justice and peace.

mà ở đó, các thế hệ tương lai tìm thấy công lý và hòa bình.

I want to end with a poem of Táhirih's,

Cuối cùng, tôi muốn đọc một bài thơ của Táhirih,

translated from its original language of Farsi,

được dịch từ ngôn ngữ gốc là tiếng Farsi,

not only because it feels like it could have been written today,

không chỉ vì bài thơ mang lại cảm giác đương thời,

in light of all the conflicts we are witnessing with broken hearts

trong bối cảnh mọi xung đột mà chúng ta đang đau lòng chứng kiến

all around the world,

trên khắp thế giới,

but also because she offers us a clear and poignant call to action

mà còn vì cô ấy đã đưa ra lời kêu gọi hành động rõ ràng và sâu sắc

at a time where we might be asking ourselves

vào thời điểm chúng ta có thể đang tự hỏi

what we want our legacy to be.

mình muốn để lại di sản gì.

"Let warring ways be banished from the world.

“Cùng xóa bỏ chiến tranh trên đời.

Let justice everywhere its carpet throw.

Mang công lý đến khắp muôn nơi.

May friendship reconcile ancient hatreds.

Tình bạn thay hận thù xưa cũ.

May love grow from the seed of love we sow."

Gieo mầm yêu thương, trái ngọt bùi.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)